fiaar oielke Sebool De XIV" Ijzerbedevaart te Diksmuide STORT 6,50 FRANK MEUBELPAPIER GOUWDAG der Kath.-Vlaamsche Studenten te ROESELARE De gebroeders Van Raemdonck ter eere ZONDAG 27 OOGST 1932. 1* JAAR. Nr St Tel. Poperinge N' 9. fostcheckrekening N' 15.570. TARIEF VOOR BERICHTEN* Eieme berichten per regel 1,00 fr. Kleine berichten (minimum! 4,00 fr. 2 fr. toel. v. ber. met adr. t. bur. Berichten op 1* bl. per regel 2,50 fr. Berichten op 2" bl. per regel 1,75 fr. Rouwber. en Bedank, (min.) 5.00 fr. Te herhalen aankondigingen: prijs op aanraag. Annoncen zijn vooraf te betalen en moeten tegen den Woensdag avond ingezonden worden. - Kleine berichten tegen den Donderdag noen. «DE HALLE» Katholiek Weekblad van leper Bureel: Boterstraat, 17, 1EPER. SCHOOL EN GEVANG. Wij dragen vele herinneringen grap pige en droevige uit onze Jeugd, toen *e nog school liepen. Enkele van de prijzen zouden we hier ef daar kunnen ontdekken, een kroontje onder eene vaas in het ouderlijk huls of een diploma in eene omlijsting aan den muur op een bovenkamer; een paar boe ken ergens in een rommelkas. Maar van den schooltijd is er nog iets anders overgebleven in onzen kop, onze gewoonten en onze doening. Ze noemen dat de nawerking van de school en den uitslag van de opvoeding. De school inderdaad is een hoeksteen van ons leven. Wie niet naar school ging en in zijn Jongen tijd langs de straten bleef loopen zal niet veel meer of minder dan een schobbejak zijn geworden; wie niet naar school ging en thuis bleef zal een be dremmeld gezicht zetten en een bedeesde houding aannemen in de samenleving. Daar hangt aan de school een kapitaal belang. Meer dan eens heeft men herhaald: telkens eene school wordt opgericht, wordt eene gevangenis gesloten. Misschien wel; op één voorwaarde: dat de opvoeding en het onderwijs in de school waarachtig weze en volledig, dat ze kristelijk weze. DE GETUIGENIS VAN DEN KEVOLUTIONNAIR. Sinds geruimen tijd werd in de scho len haast een overdreven zorg besteed aan de handelszaken, aan de huishoudkunde, aan de technische wetenschappen; men heeft specialisten willen kweeken en het groot menscheliike en echt zielige van het onderwijs heeft men verwaarloosd, cok in de katholieke scholen. Met al de kennissen van die vakken, die er op aangelegd zijn het stoffelijke te bevorderen en de positie van leerlin gen op een of ander bureel of atelier ge makkelijk te verwerven heeft men de crisis en de wanordelijkheden niet kun nen weeree. Caillaux. een transcr.e volksvertegen woordiger die vroeger met hand en tand het tekenonderwijs voorstond, bekende onlangs publiek te Marseillede crisis die de menschen tegenwoordig doormaken is te wijten aan het gemis aan kennis van zedenwetten en geboden. Een anti-klerikaal van Mexico stak het ook onder geen stoelen of banken: «Wij moeten onvermijdelijk den godsdienst hersteilen. Ik, revolutionnair, ik stel vast het falliet van het tekenonderwijs, want wij hebben bij ons geen moraal meer. Het Evangelie buiten de school verbannen is een misdaad die wij met tranen van bloed bekoopen Op zekere plaatsen, voornamelijk daar waar men de schoonste vruchten en de heerlijkste uitslagen had verwacht van godsdienstloos onderwijs en de leeken- moraal heeft het failliet zich zelf ver klaard. Het kon niet anders: want wat de mensch in zijn innigste wezen steeds mee draagt zijn afhankelijkheid van een opperwezen, met andere woorden zijne godsdienstigheid heeft men van het schoolprogramma willen wegcijferen of het gesteld als een vrije cursus. Zonder godsdienst en zedenleer loopt het leven verloren. Dat is ingaan tegen den aard der zaken; en dat wordt altijd gewroken. WAT ABSOLUUT MOET GEBEUREN. Het is niet genoeg dat er een kruis beeld hangt in de klaslokalen; het vol staat niet dat er gebeden wordt voor en na de lessen. In de rekenlessen en handelskursus zal er geleerd worden hoe men besparingen moet doen en hoe de rekeningen en de chekken moeten opgesteld en ingevuld. In de geschiedenis zal men verwonderd staan hoe de volkeren steeds tegen mekaar in het harnas zijn gejaagd en dat het een internationaal gekonkelfoes was; in de huishoudkunde zal men kunnen leeren hoe een nette en frissche kamer in te richten en zoo verder. Maar wat zal dat baten, ais men geen weg weet met zijn eigen leven, de verho len krachten van passies en deugden die in een mensch van af zijn jeugd liggen opgeborgen. Geheel ons onderwijs moet doordron- en zijn van godsdienstzin, want zonder godsdienst heeft het leven geen doel en geen zin. De moeilijkheden die een mensch heeft met zich zelf worden niet door wetenschappelijke en aardrijkskun dige berekeningen opgelost en effen ge streken. Als men van jongsaf aan, als men van op de school niet geleerd heeft zich zelf te kennen in zijn diepste en eigen wezen, zijn geweten te vormen, den weg te vin den in de moeilijke omstandigheden, waar zal men het later dan zoeken of vinden. De school moet absoluut gosdienstig zijn indien men een beter geslacht wil kwee ken. DUIDELIJKE WETTEN. De Paus, die heel goed weet wat er in de wereld omgaat en ook de zwakke kan ten kent, heeft over een paar jaren reeds gansch de wereld er op gewezen dat de Jeugd christelijk moet opgevoed worden wanneer Hij zijn wereldbrief schreef over de opvoeding der jeugd. En dit is nu een zeer bepaalde tekst die geldt voor alle oudeTS en waar geen uitkomen of ontsnappen mag gezocht omdat het een tekst is uit het kerkelijk wetboek dat voor alle Katholieken bin dend is: Katholieke kinderen mogen niet-katholieke, neutrale en gemengde die namelijk ook voor niet-katholieke kin deren openstaan, niet bezoeken. Alleen de bisschop van het bisdom heeft te be slissen in welke omstandigheden het be zoek van die scholen kan geduld worden, om het gevaar van het bederf te voor komen. (Kerkelijk Wetboek, can. 1374.) Nu ook nog dit voorschrift uit hetzelf de kerkelijk wetboek (can. 1379)De geloovigen mogen niet nalaten de behulp zame hand te bieden tot het stichten en het onderhouden van katholieke scholen Ds teksten zijn duidelijk, er kan niet aan gepeuterd worden; de daden v.onze katholieke menschen moeten kategoriek zijn. Met de katholieke school bouwt men alleen een schoone toekomst. P. NU YENS tlH2BI3BHSSSaB9S3BHB!»99S3a Belgische fabriek van Chicorei Wyppelier-Taffin. CSB3E3BE9&BBB9BilHESfl8SBHB9BtZ3 VOOR FRANKRIJK 12,60 Frank, op postchecknummer 15.570 van V. San- sen-Vanneste, drukker, Poperinge, en we kelijks wordt ons blad U door de postbod* tehuis besteld. Vergeet niet uw volledig adres aan t* Keven en wel er bij te voegen: storting voor een abonnement op dit blad. OSBZa8aSSSa39S2S2B2SBS82E3B Drukkerij Sansen-Vanncste die verleden jaar opgesteld werd. Door alle bedevaarders werd ook den eed van trouw aan Vlaanderen hernieuwd. Allen die geholpen hadden tot het wel slagen van den Bedevaart, die de ord» gehandhaafd hadden of op gelijk welks manier het hunne bijgedragen hadden, alsook alle aanwezigen, werden een har- telijken dank toegestuurd door het Be de vaar tkomi feit. Tot slot werd een telegram voorgelezen die gericht, tot de regeering, de benoe* ming eischt van Professor Dokter Frans de benoeming eischt van Prof. Dr Frans Daels, tot rector der Gentsche Hooge- school. Ten teeken van onderschrijving bij dit telegram rees ieders arm omhoog. Nog een dreunenden Vlaamsche(n) Leeuwen de maasa-betooging had een einde genomen. Het was eene heerlijke betooging, grootsch in al haren eenvoud, machtig door haar aantal, waardig in de orde en de tucht die alom en onder allen heersch- ten. - «O» ZIJKANTJES Het Handelsblad van Antwerpen schrijft: EEN WELKOM BESLUIT Het Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal-Solidaristen) besloot geen deel te nemen aan de Ijzerbedevaart. De vol gelingen van Joris Van Severen meenen, dat de Ijzerbedevaart van Dietsch na tionaal standpunt bezien, heelemaal niet beantwoord aan datgene wat zij zou moe ten zijn...Daartegenover staat, dat de overgroote meerderheid van de deelne mers niet gediend is met extremitisch gedoe in den aard van wat het Verdi naso beoogt. Al de bezadigde elerr.enten, die aan de bedevaart deel nemen, hebben het nieuws met genoegen vernomen. De meest heet- gebakerden blijven uit eigen beweging weg. Voor de orde en voor de waardig heid der betooging was het besluit heel gelukkig. TEGEN POLITIEKE OPRUIING Het orgaan van het Verbond der Vlaam- sche Oud-Strijders (V. O. S.) verscheen Zondag met een hoofdartikel waarin een paar behartenswaardige wenken voorko men. Wij lezen: Beschouwt de massa te Diksmuide, ondervraagt ze. Spreekt met die verweer de boeren en werklieden uit Vlaanderen: gij zult menschen aantreffen met een ge zond verstand, met een nuchter oordeel, dat voor vele intellectueelen in een aan tal pssudo-wetenschappslijks of pseudo- artistieke ismen is te loor gegaan. Die massa te Diksmuide getuigt van eerbied voor de Vlaamsche gesneuvelden, eerbied voor het ideaal dat ze bezielde, eerbied en liefde voor het totale en on voorwaardelijke Vlaamsche volksrecht, eerbied en liefde voor den vrede. Die massa te Diksmuide is in dat ge tuigenis homogeen en moet het blijven. Daarom is het besluit van Verdinaso, om aan deze Bedevaart geen deel te ne men, ons welkom: wie den vrede slechts met de lippen roemt en den strijd voor den vrede als verraad bestempeld, blijft best weg van de graven onzer gesneuvel den. En wij hopen dat sommige simill- Dinaso's», die ook wellicht in den sohoot van het Bedevaart-comité én het ideaal der gesneuvelden én het Vlaamsch neo-militarisme meenen te kunnen verzoenen, daaruit de gepaste les zullen trekken om voortaan Vlaanderen en den Vrede te dienen gelijk de ge sneuvelden het gedaan hebben, gelijk de massa der bedevaarders het doet. HOEVEEL BEDEVAARDERS? Hoeveel Bedevaarders waren er dit jaar? Moeilijk kan men daar antwoord op geven. Het Komiteit bedankte de 200.000 be devaarders om de ingetogenheid en de tucht waarmede zij de bedevaart hadden bijgewoond. Wel een beetje ruim geschat misschien; toch was de toeloop geweldig en minstens even groot als verleden Jaar. Wat veel beter was, dat was de orga nisatie. We hadden dit jaar geen drom men noch versperringen en dat was een groot gemak. DE BRUSSELSCHE PERS We moeten aanstippen dat de Brussel- sche dagbladpers over 't algemeen met ontzag over de Vlaamsche IJzerplechtig- heid te Diksmuide schrijft. Het is een lange weg tot Tipperary, maar de weg schijnt eindelijk afgelegd. Dit wil niet zeggen dat de Brusselsche dagbladen tot de idealogie der IJzer-bedevaarders zijn bekeerd, maar grootendeels is eindelijk dit breikt: dat zij zich inspannen om met eerlijk objectiviteit, en zelfs in zekeren zin meegesleept tot achting en waardeering, voor hunne lezers over de Ijzerbedevaart schrijven. ANTI-OORLOGSEXPOSITIE Laten we hier ook aanstippen dat V. O. S. een aangrijpende anti-oorlogs expositie had opgesteld dicht bij den IJzer, tijdens de bedevaart, een expositie die met haar fotografisch en statistisch materiaal veel insnijdender werkt, op geest en gemoed, dan hoopen schriften en betoogen. VOOR AANSTAANDE JAAR Het volgend Jaar wordt, weder in en wand van het voetstuk van het Ite,,- monument, het beeld onthuld tot ge dachtenis van Lode de Boninghe en Frans Van der Linden, en de datum is nu reeds vastgesteld: niet vergeten het is op 19 Augustus 1934. IB3HBBEBHBB9SB2iB823ai53E5B33B OP DINSDAG 29 OOGST, TE ROESE LARE, GOUWDAG DER KATHOLIEKE VLAAMSCHE STUDENTEN UIT WEST-VLAANDEREN De Studenten uit West-Vlaanderen wil len niet meer aarzelen. Zij stellen de daad. Hun gouwdag gaat door te Roese- lare, op Dinsdag 29 Oogst, in ondubbel zinnige en volledige onderwerping aan het Bisschoppelijk gezag. Onder het zegenend Kruiske van de Kerk stappen zij er heen, om aan ons volk te bewijzen dat zij, op die plaats beter dan waar eiders ook, de belangen van Vlaanderen kunnen behartigen en met hand en tand verdedigen. De optocht trekt voorbij het standbeeld van Rodenbaeh, waar de Eed van Trou we zal gezongen worden. Studenten uit West-Vlaanderen, allen naar Roeselare met uwe heerlijke bonds- vlaggen. We verwachte i u. DAG®RDE Te 10 ure, Plechtige Hoogmis in St Mi chielskerk, met Kanselrede. Te 1.30 ure, Grootse lie Optocht doof de stad. Te 2 ure, Groote Feestvergadering in df Gildezaal der Katte straat. ABONNEMENTSPRIJS VOOR 1 JAAR (per post) In 1 Land 18,60 fr. Frankrijk 35,fr. Congo, Engeland 40,Ir. Amerika, Canada en an dere landen 60,fr. 6ANSEN-VANNESTE, Poperlngo Katholiek weekblad van iepep. beeld der Gebroeders Van Raemdonck. VOOR DE WERELDVREDE De verwoesten gewesten der mensche- lijke zieL.. Ook de Fransche letterkundige Gillet, gewezen Fransch officier, tijdens den oor- log ook Fransch afgevaardigde bij het Belgisch hoofdkwartier, had er aan ge houden vandaag hier aan het Vlaamsche IJzerkruis eenige woorden te zeggen in naam van de Fransche oud-strijders. Door den H. de Pillecijn werd van hem vol gend telegram gelezen: Au pied de ce monument, il n'y a place que pour le recueillement et pour le souvenir. Nous sommes réunis iel par des sentiments de piété et de généra- «tion: nous n'y apporterons que des dis- positions véritablement religieuses. Per- sonne n'est plus paisible qu'un homme qui a fait la guerre. Personne ne me- sure mieux dans quel abime de maux une guerre précipite le monde, pour une durée que nul ne peut prévoir, mais qui sera, hélas! plus longue que nos vies. Le pire de ces maux, ce sont sans doute les rancunes, les amertumes, la révolte o contre des misères et des ruines in- compréhensibles et que ne s'expliquent plus les générations présentes. Ce sont IA, si je puis dire, les régions dévastées de l'&me humaine. Ces plaies, nous n'avons pas trop de toutes nos bonnes volontés, de toutes nos forces pour les >i guérir. II n'y a pas d'homme digne de ce nom qui n'y veuille employer le meil- leur de lui-même. Wat wij aldus kunnen vertalen; Aan den voet van dit gedenkteeken is er alleen plaats voor ingetogenheid en gedachtenis. Wij zijn hier verbonden door gevoelens van piëteit en edelmoedigheid: slechts waarachtige godsdienstige inzich ten zullen wij hier aanbrengen. Geen mensch is vreedzamer dan de mensch die den oorlog heelt meegemaakt. Niemand kan beter meten in welken afgrond van kwalen een oorlog de wereld stort, voor een duur van jaren welke niemand kan voorzien maar die eilaas weidra zal blij ken langer te zijn dan onze levens. Het slechtste in deze kwalen dit zijn zonder twijfel de wrok, de bitterheden, de op stand tegen de miseries en de onbegrij pelijke puinen en waaromtrent het hui dig geslacht geen begrip meer heeft. Dit zijn om zoo te zeggen de verwoeste ge westen van de menschelijke ziel. Om deze wonden te heelen zullen wij al onze goede wil en al onze krachten noodig hebben. Geen mensch, werkelijk dien naam waar dig, zal weigeren het beste van zich-zelf te wijden aan zulke taak.» Dr O. Dambre, die den aanval mede- maakte waarin zij sneuvelden, leest uit zijn boek Stampkothet verhaal van den raid, dat wij als volgt samenvatten: Te 3 uur 's morgens moest onize kom- pagnie een raid uitvoeren op het Stamp kot, de Duitsche eerste linie, een 250 me ter over de Ieperlee, met het doel er ge vangenen te nemen. De Van Raemdonck's werden, met nog twee andere sergeanten aangeduid om de aanvalsploegen te leiden. Ward zou een groep granaatgooiers aan voeren en een loopgravenkruispunt links bezetten, om er gebeurlijke tegenaanval- Iers te weren, terwijl Frans en de ande ren, rechts in de loopgraaf, gevangenen moesten nemen. Veel woorden hebben ze niet gewisseld in die oogenblikken, maar oog in oog en hand in hand hebben ze toen in een een zamen loopgravenhoek beloofd de eene zonder den andere niet terug te keeren. En toen sloeg weldra het uur. Gewa pend met dolken, revolvers en granaten, zwoegen de mannen kruipend vooruit, tot op één sprong van het Stampkot, of reohts en links ter flankbedekking in de er heen loopende grachten. Te 3 uur in den donkeren morgen flits uit onze ach terlinie een weerlicht op. Honderden ka nonnen spuwen hun spervuur over de vijandelijke linies. Éénzelfde drang jaagt allen op en vooruit, over den hoogen barm, de Duitsche loopgracht in. De Duit- schers zijn in hun schuilhoeken gevlucht: revolvers knallen, granaten bonken er in. Een vloeken, kermen, reutelen. Ward Van Raemdonck staat pijlrecht, roekeloos op de schans. Hij roept zijn mannen moed in, terwijl Frans diep in een loopgracht vecht Plots knalt een vuurpijl in twee roode botten open: nood en stormsein van den vijand, waarop een veelkleurige eigen fussee het teeken tot den aftocht geeft. Doorheen een regen van schroot en staal wordt het nu met de vijf gevangenen één rennen weer achteruit. Een hel van we reldeinde. Frans Van Raemdonck moet de laatste uit het Stampkot vertrokken zijn, beu rend en sleurend aan een gekwetsten makker, wellicht ook reeds zelf gekwetst. Ver geraakte hij niet en schuilde in een gracht, achter struikgewas en boomstron ken. Intusschen draven de anderen heen naar l.et noodbrugje en hollen er één voor één over, terug naar veilige verschansin gen. Ook Edward kwam tot aan den IJzer- oever en vroeg er met angstige stem of Frans al over was. Geen bevestigend ant woord krijgend en zijn broer... vruchte loos zoekend op de plaats der afspraak, weigerde hij terug over den IJzer te ko men en verdween weer, onder het afgrij selijkste kanonnenvuur in de richting van het Stampkot. Zijn broederliefde overtrof elke vrees voor den dood. Wat is er toen gebeurd? Dat blijft het geheim van dien vreeselijken nacht en van het niemandsland. We weten alten, dat niets den trouwen Edward heeft kun nen weerhouden, doorheen het verschrik kelijkste moordvuur, op zoek te gaan naar zijn broeder. Bedevaarders, achttien nachten nadien vond men beiden in eikaars armen ge sneuveld terug. In onze herinnering, in de dankbare volksverbeelding en in die van het nage slacht zullen ze blijven leven als de Vlaamsche ridders van opperste trouw en broederliefde. We buigen diep voor dit meest sublieme voorbeeld van heldenmoed door broeder liefde uit alle tijden. HET SLOT DER PLECHTIGHEID Na de indrukwekkende rede van den Heer Dambre werden enkele liederen uit gevoerd en kwam r.og de Heer Dr Moller, lid van de Tweede Kamer van Holland, aan het woord, om een hartelijken broe der groet te brengen van de taalgenooten uit Noord-Nederland. Daarna werd door het Bedevaartkomi- teit de motie voor amnestie vernieuwd, Ten slotte werd het gedicht «Zlelezang», van Frans Van Raemdonck, voorgedragen. Daarop kwam Prof. Daels. Voorzitter de Inrichterskommissie, aan 't woord. REDE VAN PROF. DAELS Bloemenhulde aan den voet van het REDE VAN Dr de PILLECIJN Dr F. de Pillecijn, woordvoerder der 90.0CO leden van den Vlaamschen Oud- Strijdsrsbond, verschijnt dan voor de mi crofoon cm een hartstochtelijke rede uit te spreken, ter vereerlijking van de Ge broeders Van Raemdonck: Vandaag slaan, hoog boven onze hoof den, vanuit onze heilige vlakte, de Ge broeders Van Raemdonck hun symbolisch gebaar over Vlaanderen. In den nacht van 26 Maart 1917, rende een jonge man, die van den stormloop was weergekomen. terug het vuur in ter wijl zijn makker» zich m hun schuilhok ken terugtrokken. Hij ging zijn jongere broer zoeken die was achtergebleven? Vanaf dit oogenblik heeft niemand hem levend weergezien. Maar zijn broer heeft hij gevonden. In het schoon gebaar van de broederlijke omhelzing zijn zij samen den dood ingegaan en de dood heeft hun omhelzing vereeuwigd, want onder de be scherming van ons Heldenkruis rusten zij ongescheiden aooals zij ééns waren in het leven. Op dit oogenbik werden velgn door deze daad getroffen als door een' nieuw ont dekte waarheid. Terwijl dagelijks hon derden menschen stierven door den haat, ging een edele jonge man vrijwillig in den dood uit liefde. En in vereenzaamde omhelzing, verstard op de plaats zelf van dis opperste daad van broederliefde, zet ten zij het verzoenend gebaar voort, ter wijl rondom hen de haat bleef zegepralen. Na de verheerlijking van het sublieme offer der broeders, wijst spreker nog op de nieuwe vlam van moordzucht die over Europa aangestookt wordt. INTERNATIONALE BLOEMENHULDE Na de vlammende rede van Dr de Pil lecijn, treden de vreemde oud-strljders- afvaardigingen voor hunne bloemenhulde naar voren, en hangen hunne prachtige kransen aan den voet van het stoere IJzermonument terwijl «Vlaanderen» van Veremans, door gansch de massa werd gezongen. Afgezien werd van de aangekondigde toespraken die daarmee zouden gepaard gaan. Een Amerikaansch invalied, die er aan zou deel nemen, is inderdaad plots onwel geworden en kon Diksmuide niet bereiken. Naderhand hoort men evenwel een Engelsch en een oud-strijder van het Duitsche leger uit Hergenraat (Nieuw- Bslgie). taBÉiara Een deel der ontzaglijke ir/assa bedevaarders, gezien tijdens het Heilig Misoffer. Ee ÏI. Mis aan den voet van het Cedenkteeken. Het is streds esne Indrukwekkende plechtigheid dis meer dan 1CO.OO bedevaar ders te zien knielen voor hun God bij ds Consecratie der H. Mis. de orde gehandhaafd door het Eedevaart- komlteit met de hulp van de turn vereen i- ging Gandaen V'.aairrche Wachten. Alles verloopt zeer gemoedelijk. Est Eèdevaartkcmiteit heeft Zondag morgen krar.sen gelsjd op de graven van Fransche gesneuvelden te Tielt, ds Duit- schs t-s Karren, dé Er.gelschs te leper, de Iersche ook te Iepsr en de Amerikaan- sz'ne te Wondelgem. Aan het monument zl'n kransen opge hangen van Waalsche, Iersche. Fransche, Amerikaanschs en Ergelsebe oudstrijders en ooriog-sw;duwen uit Parijs. I!2T II. MISOFFER Tegen het Indrukwekkend IJzermonu ment heeft men een altaar opgericht, waar klokslag half twaalf een plechtige H. Mis voor de gesneuvelden wordt ge celebreerd c'oor E. P. Vigilius De Bock, oud-legeraalmoezenier van het 24" Linie- regiment. Zooals telkenjare wordt de aanvang van den dienst door bazuinblazers aan gekondigd, welke post gevat hebben op ds vier hoeken van den toren. Op ds Minoterie, In de weilanden van hst IJzerslagveld, zoover het oog reikt, ssn krioelende menschen massa, waarbo ven ontelbare wimpels en vlaggen wap peren; het geroezemoes is bij 't bazuin geschal verstomd. Eerbiedig volgt men nu het verloop van het H. Sacrificie der Mis, tsrwijl ds luidsprekers de uitgevosrde kerkzangen en orgelmuziek verspreidt. Hoe aangrijpend is niet het schouwspel dat zich hier voor onize oogen ontrolt, vooral wanneer die golvende menschen- zee, die niet te overzie ne massa gedurende de Consecratie neerknielt rond het wind- omwaaide IJzsrkruis, dat z'n zwaar ge vaarte zegensnd uitstrekt boven ds Vlaamsche doodenvelden! De H. Mis werd opgeluisterd door pas sende gezangen heel kunstig en indruk wekkend uitgevoerd door een kinderkoor uit Antwerpsn. Rond 12 ure, na het H. Misoffer, weer galmen de kiokkéh-44'ver- die duizendkop pige menigte. den orde dienst regelt en aandringt op ingetogenheid. Hij kondigt tevens aan dat de plechtigheid werd gesteld in het tee ken van broederliefde. Pater Callewaert bad dan luid op voor ds menigte en zegds het kinder-spreek- koor een psaim van Rodenbaeh. Daarna weerklonk in machtigen samen zang O Kruise den Vlam''--- Ü£d oeoensiecKcii urr GebraeiU rs Van Raemdonck bij de Onthulling en Bloemenhulde. Er onder eën groote kroon aangebracht door de inwoners van Temsche, woon plaats der Familie Van Raemdonck. Prof Frans Daels, Voorzitter van de Inrichtingskommissie, wijst er op. hoe ln het voetstuk van het IJzergedenkteeken de oud-strijders en het volk hun hulde gebeiteld hebben aan student Renaat De Rudder, symbool van het jonge Vlaam sche leven, van de Vlaamsche zieleschoon- heid en van de Vlaamsche opoffering in ds bloedgrachten van den IJzer; aan kun stsnaar English die voor zijn volk en voor de IJ2erjongens deed al wat hij kon en de Vlaamsche studentenbeweging bleef bezielen tot ln de loopgraven van den dood. Zij zijn het zinnebeeld van Vlaande- ren's hoogere geesteskrachten, in den dienst van eigen volk, in de tijden van hoogsten nood en grootste gevaar. Gij zelf, zoo spreekt Prof. Daels verder, dertig duizend Vlaamsche dooden, stoere Vlaamsohe kerels, die hier gebleven zijt en wier kruiskens vergroeid zijn tot dit reuzenkruts van Vlaanderen, gij zijt ver leden Jaar dit heiligdom binnengetreden met de Gebroeders Van Raemdonck, als zoovele Van Raemdonck's die diep hebt gevoeld het dubbel Vlaamsch lijden van de voorlinie, als zoovele broeders dis alles voor eikaar veil hadden en waarvan me nigeen gesneuveld is terwijl hij, zooals Edward Van Raemdonck, zijn broeder redden wou. Het Vlaamsche idealisme en de maat schappelijke offervaardigheid hebben in U elkaar geschraagd en elkaar opgetild tot aan de geweldige hoogten van het laatste offer en tot het samen sterven, ln eikaars armen gesnoerd. Gij vereen zelvigt metsen de handarbeiders en de geestesarbeiders uit Vlaanderen, die me kaar op zulke hserlijke wijze in de bloed grachten van den IJzer hebben weerge vonden. Ds wereld kent toonbeelden van broe derliefde die door duizenden jaren heen voor de menschheid toonbeelden gebleven zijn, in de klassieke zoowel als in de ge wijde oudheid, maar nooit hebben deze broederliefden, toonbeelden uit vroegere eeuwen en soms enkele legendarische toonbeelden, de hoogte bereikt van het Van Raemdonck-gebaar, met zijn trouw aan het gegeven woord te midden van de IJzertragsdie, met zijn profetie; te saam vereend in vreugd en nood, als d'eene sterft, de andre dood met het koelbloe dig ingaan van Edward Van Raemdonck in den gleed van uiteenspattend vuur en ijzer, recht naar den dood, en het sneu velen van de twee broeders in eikaars armen gestrengeld tot één hart, tot één ziel, tot één lijk. ONTHULLING VAN HET MONUMENT Daarop had de onthulling plaats van het beeld ontworpen door Karei Aubroeck ter verheerlijking van de Gebroeders Van Raemdonck. De vlaggen grosten en kunstzanger Van Schoor zingt Het Lied van den Dood door Roel Steppe getoondicht op woorden van Frans Van Raemdonck. Moeder Van Raemdonck is aanwezig, met een zuster, een brcer, een schoon broer en andere familieleden. Het was voor hen een diep-aangrijpend oogenblik. Dr O. DAMBRE, STRIJDMAKKER DER GEBROEDERS VAN RAEMDONCK, DOET HET VER HAAL VAN DEN TRAGISCHEN NACHT opende met het Lied van de Deod dat Frans Van Raemdonck enkele dagen vóór zijn dood dichtte. Daarop kwam H. O. Dambre aan het woord, die den - inval medemaakte waarbij de Gebroeders Van Raemdonck hun jeugdig en schoon leven lieten. Spreker herinnerde aan den droeven nacht en roemde het offer door de ge broeders gebracht; hij dankte tevens al len die bijgedragen hadden om dit mo nument op te richten en groette eerbie dig Mevr. Wed. Van Raemdonck. Uit de vele oorlogstragedieën welke onze IJzerjongens hebben medegeleefd werd vervolgens door den H. De Ketelaere, die als onder-luitenant bij de 6" Kompagnie van het 24* Linie den aanval van 26 Maart 1917, meemaakte, den beroemden Stampkotnaoht opgediept. Naar het orde woord ward er vernield, gemoord, gevoch ten. Krijgsgevangenen werden gemaakt. Inmiddels vermoedde niemand het drama dat zich op deze plaats heeft afgespeeld. Ds verhevenste der heldendaden door Ed ward gepleegd, de sublieme daad van Broederiiefue in welke omstand'gheden de Gebroeders Van Raemdonck in eikaars armen zijn gesneuveld, zal eeuwig een geheim blijven. Hun offer, besloot spreker, zal echter niet vruchteloos zijn gebleven. De H. De Muyter-Van Raemdonck leg de getuigenis af van de diepe ontroering van de Familie Van Raemdonck bij zoo veel blijken van genegenheid. Bijzonder Moeder Van Raemdonck heeft hem op gelegd al degenen die tot dezs huldiging hebben bijgedragen hartelijk dank te zeg gen. Gezamenlijk werd alsdan het lied «Mijn Vlaanderen heb ik hartelijk liefgezon gen, dat als eene klacht door dm wind werd medegevoerd, de kale vlakte over, ver naar zse. Het was een eenig g-roctsche inzet der massabetooging welke Zondag zou plaats hebben. c O i) TE DIKSMUIDE ZATERDAG AVOND Van 6 tot 7 uur werd aan den voet van den IJeertoren stemmige muziek ten ge- hoore gebracht en te 8 uur trad een kin derkoor uit Antwerpen op met het steeds roerende oude Vaarwel mijn Broeder Het Droefstemmende Doodenlied van Meulemans en een smeekend Pie Jesu Kunstzanger Frans Van Schoor zong er met gevoelvolle stem: «Lied van de Doodvan Steppe; «Ballade» van C. Huiderdael, en Lied der Vlamingen van Peter Benoit. Een machtig Mijn Vlaanderen heb ik hartelijk liefdreunde over de IJzervlak- te tot slot van deze plechtigheid en dan defileerde de menigte vóór het monument waar bloemen werden neergelegd. Bij het vallen der duisternis zijn honderden en honderden getuige geweest van het too- verachtig schouwspel van esn volledig verlichte IJzertoren, wiens indrukwekken de bouwvormen geweldig afstaken op het donkere avonddoek. «o»- ZONDAG - BEDEVAARTDAG NAAR DE IJZERVLARTE TE STEENSTRATE Zaterdag 19 Oogst hebben oud- wapenmakkers en vele vereerders van de twee symbolische Vlaam sche IJzerhelden dit monument te Steenstrate in vroom herdenken onthuld Het Monument der Gebroeders Van Raemdonck te Steenstrate. EEN EÊNIG MONUMENTJE IN HET VLAAMSCHE LAND Een éénig stuk is dit monument, te Steenstrate opgetrokken in betonbrokken van onderstanden van het Stampkot, dus van de stellingen, die in den nacht van den tragischen aanval werden ingenomen en in de lucht geblazen. Aldus zal dit oorlogsmateriaal van den broederhaat, hier eeuwig getuigen van het broederof fer en dienen tot hulde en vereering der gebroeders. Het monument is een vorm van onder stand, waarvóór oprijzen twee zware krui sen in blokvorm, hoeksgewijze geplaatst, zoodat ze elkaar een arm schijnen te ge ven: twee steenen broeders in geloof en liefde tot elkaar. Vooraan is een plaat aangebracht waar op in enkele woorden het tragisch gebeu ren van den bloednacht van 26 Maart 1917 is vermeld. De tekst luidt als volgt: «26 Maart 1917. Hier sneuvelden in eikaars armen na een nachtaanval op het Stamp- kot de Gebroeders Oorlogsvrijwilligers EDWARD en FRANS VAN RAEMDONCK beiden sergeant in de 6* K'\ 24» Linie. to Hier sneuvelde nog rond hetzelfde uur soldaat AIMÊ FIEVEZ uit Calome. (Soldaat Fievez is een Waal die in zelf den nachtaanval sneuvelde en hier ook door Vlamingen herdacht en gehuldigd wordt.) Het geheel heeft 5 meter hoogte, en is werkelijk een origineel en éénig monu mentje, waarvan men het ontwerp te danken heeft heeft aan den Heer Karei De Bondt, kunstschilder. De ontwerper van de prachtige ingangsdeur der krypte van het IJzermonument. Zondag waren tienduizenden en tien duizenden Vlamingen ter vrome Bede vaart naar Diksmuide getogen. Uit alle hoeken van het Vlaamsche land was het een eindelooze tocht naar den toren der Heldenhulde, de zuil van Eerherstel, Be lijdenis en Internationale Verzoening, aan den voet waarvan het gedenkteeken der Gebroeders Van Raemdonck zou worden onthuld. Deze XIV" Bedevaart is in alle waar digheid verloopen. Zij is gebleven wat ze steeds zijn moest, een grootsche en in drukwekkende hulde aan de nagedachte nis van dezen welke hun bloed vergoten en hun leven gaven voor hun volk. De uitbreiding welke deze diep-roeren- de hulde nog heeft genomen, en het af vallen van de fascistische Dinazo-volge- llngen die haar in het teeken van 't Groot Nederlandisme wilden, heeft haar doen uitgroeien tot iets werkelijk nationaals, waartegenover het land zich niet onver schillig kan toonen. Een groot aantal huizen van het zon beschenen stedeke waren met de Leeu wenvlag getooid. Aan den gevel van het Stadhuis wapperde de zwart-gele vlag naast de Belgische driekleur en de Stads kleuren. - Reeds van ln den vroegen morgen kwa men tal van bedevaarders toe, maar voor al vanaf 8 uur werd de stad als 't ware overrompeld door ontzaglijke menschen- drommen die door meer dan 30 bijzon dere treinen, om nog niet van de trams te spreken, en ontelbare reiswagens, auto cars, touringcars, camionnettsn, particu liere auto's, motorrijwielen en fietsen werden aangevoerd. De aankomenden bleven over 't alge meen niet lang ln de stad slenteren, en begaven zich, al zingend Vlaamsche strijd- en volksliederen, naar het 50 me- ter-hooge IJzermonument. Ten allen kante zag men in of boven die menschenmenigte kleine Leeuwenvlag getjes in den wind wapperen. Overal langs den te volgen weg zijn kramen met allerlei levensmiddelen en verfrisschingen opgesteld, zooals men dat overigens overal ziet waar een ontzag lijke volkstoeloop wordt verwacht. Ruim drie uren vóór het begin der plechtigheid begon de menigte zich een plaatsje te zoeken bij het monument. In de omliggende dorpen, zijn gendar men gelegerd, maar in de stad zelf wordt Velen hadden zich dien namiddag naar Steenstrate begeven om er getuigen te wezen van eene intieme maar hoogst ont roerende plechtigheid: de onthulling van een monument de Gebroeders Van Raem donck ter eere, opgericht op de geheiligde plaats zelf waar ze, in eikaars armen lig gend, dood werden gevonden. Hier werden hun lijken eerst door vriendenhanden vroom aan de moederaarde toevertrouwd; hier werden de broederlijke lichamen door het vernielend staal uiteengerukt; hier werden op 't eind van den oorlog hun ver spreide beenderen herbegraven, en rust ten ze onder een huidekruisje tot wanneer hun schamel, maar des te duurbaarder stoffelijk overschot, in Augustus 1932 naar de krypte van den IJzertoren werd over gebracht. Op dit eens zoo bloedige kruispunt, waar zooveel haat heeft gewoed, is thans tot eeuwige vrome herdenking een monu ment opgericht, dat aan den voorbijgan ger den triomf van de broederliefde zal verkonden, dat getuigen zal van de su blieme zieleschoonheid van Edward en Frans Van Raemdonck, dat in de harten der Vlamingen noch hechter liefde zal wekken voor de thans reeds zoo popu laire gebroeders. EEN ONTROERENDE PLECHTIGHEID Groot was de toeloop. Per fiets, per auto en autobus, per specialen tram uit Diksmuide waren van alle kanten Bede vaarders hier toegekomen. Te 5 uur betraden de deelnemers aan de onthullingsplechtigheid met vrome in getogenheid de weide waar het monument opgericht werd. Voor het monument waar rond vier Leeuwenvlaggen in den zoelen wind flad derden schaarden zich de H.H. Professor Daels, voorzitter; Adv. Bulckaert, onder voorzitter; Cl. De Landtsheer, schrijver- penningmeester en de meeste leden van het Bedevaartkomiteit, alsmede de H. De Muyter-Van Raemdonck, schoonbroer van de twee helden. Luisterstil was het op het plekje. De natuur zweeg en de talrijke menigte hield den adem in wanneer de H. Jul. Plattsau, de eenvoudigs £ii intiems plechtigheid

HISTORISCHE KRANTEN

De Halle (1925-1940) | 1933 | | pagina 1