Politiek en Sociaai Allerlei fKan.Dr Van Hoonacker KATHOLIEK WEEKBLAD VAN IEPER 11 NOVEMBER Herinneringen en Mijmeringen CONGRES van de FEDERATIE DER KATHOLIEKE KRINGEN EN VEREENIGIKGEM tl November Beier nieuws voor onze oude lieden zender bestaansmiddelen De te werkstelling van de Werkloozen. - Een nieuw aanschrijzen van Minister Poullet De Hervorming van den Staat en de Kongressen van Dinant en Cent mep 11 NOVEMBER AAN DEN IJZERT0REN TE DIKSMUIDE GESPRONGEN HANDEN Doos 4-en 7£ frank. ZENDT ONS TWEE FRANK KEUZE DER BOOMEN N001T MEER OORLOG! BONDAG 12 NOVEMBER 1933. WEEXBLADi 35 CENTIEMEN. 1* JAAR. N 46. «DE HALLE» listhollek Weekblad v»n leper Bureel: Boterstraat, 17, IEPER. ABONNEMENTSPRIJS VOOR 1 JAAR <per poet). In 't Land 18,60 fr. Frankrijk 35,fr. Congo, Engeland 40,fr. Amerika. Canada en an- fit dere landen 60,fr. ïuitgevét: 6ANSEN VANNESTE, PöpëHng# Tel. Poperingê N' 9« rostcheckrekenlng N' 15.570, TARIEF VOOR BERICHTEN: Kleine berichten per regel 1.00 fr. Kleine berichten (minimum) 4,00 fr. 2 fr. toel. v. ber. met adr. t. bur. Berichten op 1" bl. per regel 2.50 fr. Berichten op 2* bL per regel 1,75 fr. Rotrwber. en Bedank, (min.) 5.00 fr. Te herhalen aankondigingen; - prijs op aanraag. Annoncen zijn vooraf te bettien en moeten tegen den Woensdag avond ingezonden worden. - Kleine berichten tegen den Donderdag noen. In vredestijd waren we allemaal een beetje patriot we zagen allemaal geerr.e de piotjes defileeren. Toen een regiment voetvolk voorbijtrok, was er geen enkelen jongen die thuis te houden was, al voel den er zich niet veel Vlamingen aange trokken door de roeping naar het mili tair leven. Zoo een lezeres geen goesting heeft om voort dit artikel over den oorlog en ce gesneuvelde soldaten te lezen, ze mag gerust overslaan en verder kijken naar iets dat interessanter is. den burger stand b. v„ de huwelijksbeloften, maar peest niet jaloersch. De gesneuvelden schijnen niet meer loo belangwekkend na 15 jaren. Niemand benijdt hun lot. Zij die voor alle andere dingen bijna een photographische me morie hebben, vergeten hun gesneuvel den. Ze aijn dood die Jonge mannen, waarmee wij eens op de zelfde school banken zaten, waarmee wij speelden op den koer, met wie wij uitgingen later op reis. Al den tijd gedurende dcnwelken wij hen gekend hebben waren ze zoo springlevenden ze zijn dood. Op hun graf ligt een kroon bijtenetels. Reeds be- hooren ze tot een ver historisch verle den. Het schijnt bijna een ongerijmd heid voor sommige jongeren nog ervan te klappen. We zullen allicht moeten pardon vragen en onze verontschuldigin gen aanbieden om te mogen, al ware 't ook maar ééns per jaar op den wa penstilstand onze dooden te gedenken die vielen - en service commandé t zooals het toen heette. Het is dan ook niet uit militarisme dat we een herinnering en een gebed vragen voor onze dierbaren. Nog minder dan het jonge geslacht, zijn de oudstrijders, oor logszuchtig. Zij weten wel dat de volkeren het recht eind niet vast hebben die aan explosie ven. gas of ontploffingsmiddels de zen ding toevertrouwen hunne geschillen te beslechten. Moordtuigen allerhande kre gen opdracht de grenzen te trekken tus- schen recht en onrecht. Onnoemelijke monsters werden bijna vergoddelijkt, hoog geplaatst in den zetel om te vonnissen en recht uit te spreken. Nooit kan een rede loos kanon de stem der rede uitbulderen. Een soort menschen mag vandaag ook niet van den oorlog spreken, de em- busqués van den arrière in burgers- pak of militaire tenue. Die de poefen niet hoorden van 't front; die de jam merklachten niet hoorden der gekwet sten, de vloeken der strijders; die niet zagen de obusputten in den grond, de kwetsuren der aarde; die niet aanschouw den de puinen onzer dorpen en steden; die meedeelden van de brokken, die mo gen vandaag niet meespreken. Zij die binst het gedrang lusteloos van ver op den dijk stonden te kijken naar hun broeders die zwommen of spartelden om boven te blijven, mogen heden zwijgen, dat is hun recht Lees niet verder, jonge lezer, uw ze nuwen zijn er niet tegen bestand, gij zijt niet ernstig genoeg om aan zulke dingen uw aandacht te wijden, uw hersens zijn nog te zacht, uw hert te week voor oor logsgeweld. Nu kunt gij ook zeggen lijk die madam die verleden jaar een oorlogs film zag in den cinema: Gaat die oor log nooit gedaan zijn? O! die is ge daan, jonge lezer, die is lang voorbij, kom eens zien: mijn boudrier dient als scheer- 12BiEQBSB99EBISBE2HBSEa95aBIBBBBBiKK99!33EEBB3ERBEBEBEB3SS3l3!3 riem, en mijn bloempot. helm (omgekeerd) als We gaan weer naar 't front met ons gedacht, 't is gemakkelijker dan met de voeten. Toen ter tijde gingen we gela den 's avonds laat, voetje voor voetje, langs de passerellen, en na 15 km., zoo b. v. van Alveringem naar Diksmuide, kwamen we uitgeput, doodmoe en tende, in een streek waar geen hotels of restau rants meer open waren. De kommandant zei: -Halt! Een soldaat loech: Er is geen buffet in de statie. In een onder stand, namgn we onze intrek. Men had beter voor Opschrift gezet voor zulk eer. affaire; -Stal zonder waarborg.». Op cenige meters van 't spook der dood. binst drie, vier dagen een leven leiden dat niet veel beter was dan de begraving van een levende en niet veel schooner dan de dood zelf. Voor de begrafeniskos ten hoeft gij den dood niet te ontzien. Als ge sneuvelt, ge wordt begraven gratis voor niets, en met muziek als er velen zijn. Daar kon men geen demibestellen, daar moest men in de rook verblijven en in de verpeste lucht, enkel uitkomende voor dringende lichamelijke noodwendig heden... en nog. Dat is uw logeerkamer, piot, voor drie nachten; op den vloer liggen, hier en daar cigarettentuiten en een fond van een gamel van over drie weken. Santé! Nu en dan trekt gij op wacht, op voorpost met den blooten he mel boven u. of een stuk tóle ondulée en dan zijt gij a l'abri de la fusée éclai rante. Wordt gij gekwetst, dan verandert gij in een kostelijk voorwerp, alle zorgen worden aan u besteed, ze zullen u in de watte draaien en de pansementen, lijk een pakje emballeeren, lijk een coli naar den arrière dragen, er mankeert oprecht maar een dingen, een etiketje: -Fragile, Breekbaar. De dokter maakt er zijn werk van, hij heeft hier geen belang erbij de ziekte beter te verzorgen en te onderhouden dan den zieke. En ik zit hier in mijn abri. De hoog student treurt: is het daarom dat ik het Romeinsch recht bestudeerde om hier terecht te komen. Het Romeinsch recht moet gij niet kennen om korporaal te zijn, dat komt niet te pas in *t- Belgisch Leger, ge wordt ingelijfd, als ge maar geen breuk hebt in uw buik, 't is vol doende. A Vijftien jaar later in November 1933 las de brankardier zijn proza voor een zijner oud-kameraden. Hebt gij 't onthouden, dien schrik- kelijken nacht van t bombardement? Ja, en 'k weet nog dat ik dien nacht een solö-siim speelde, was het antwoord. En nu gaat men weer naar de Mino- terie naar den Boyau de la Mort», enz. Daar verknopen ze een brochuurtje - Gids om het Slagveld te bezichtigen en den Oorlog te verstaan.<2 fr.) Wij moeten den oorlog niet verstaan, wij zullen hem nooit verstaan. Toen wij met twee voeten tot over de knoezels er midden in stonden, wisten wij nog niet wat oorlog was. Het waren bevelen en tegen-bevelen, vooruit, achteruit en de wijsste leuze werd de onze: - On ne cher- che pas comprendre En vijftien Jaar later kimt ge alles verstaan in een bro chuurtje voor 2 fr. A. B. Het gerucht dat sedert korte dagen de ronde deed in de loopgrachten, kreeg in den morgen van die memorabelen dag Éjn bevestiging. Als de radiogolven door den sether, verspreidde zich het niet te gelooven nieuws over het front: Om 11 uur is het wapenstilstand! Ongelooflijk! Vier jaren waren reeds voorbijgekropen in hun eindelooze troosteloosheid. Vijf maal reeds hadden wij de boomen hun bladeren zien verliezen, en vier maal de botten zien openbloeien in stille verach ting voor wat rondom hen' gebeurde. Vaiscne geruchten over offensief, vredes onderhandelingen, doorbraak, hadden vier lange jaren nu en dan komen opdagen, om dan even zooveel malen nieuwe te leurstelling en ontmoediging onder de frontsoldaten te brengen. Fatalist waren er veel geworden bij dat lichamelijke- en geestelijke kracht- siopende leven. De innerlijke overtuiging dat het oorlogvoerende soldaatspelcn een stiel geworden was, brachten er sommige toe zich noodeloos aan het vijandelijk geschut bloot te stellen. De licht ge kwetste makker die voor enkele maan den deze hel kon verlaten werd door zijn makkers benijd... En het ging nu toch wapenstilstand worden? De uren kropen voorbij, lange uren, zooals er al zoo ellendig veel voorbij ge kropen waren, gedurende die weken, maanden, jaren dat er van het weste lijk front geen nieuwswas. Maar nu toch vooral voorzichtig zijn om op die laatste stonden niet meer getroffen te worden. Elf uur min vijf. Een batterij licht geschut, enkele kilometers achter ons. vond het nog noodzakelijk een salvo te lossen naar de - Fritjen alsof die ka nonniers ginder met spijt hun stiel stil legden. En 't werd elf uur. Als paddestoelen na een zomersche regendag rezen de sol daten, uit de vóór enkele dagen, in de haast gedolven loopgrachten. En kinder lijk blij stonden we daar, zooals we dan moeien gestaan hebben In lang vervlo gen jaren, toen St Niklaas het gedroom de speelgoed gebracht had. Is het toch waar dat die in 't grijsge- kleede soldaten, daar op honderd me ters vóór ons, niet meer zullen schieten? Bat we allen terug mensch geworden zijn? Dat we niet meer verplicht zijn op die andere mensche-kinderen te vuren, tnkel en alleen omdat zij Duitschers en w.j Belgen zijn? Het menschdom was tot bezinning ge komen Gedaan het sukkelen in de slijk- grachten en het hokken in holen van gewapend beton of van enkele staken en boomtakken. Gedaan, de vijftien uur lange nachtwachten in de eerste linies bij 10 en 15 graden vorst. Geen bevrozen brood en geen bevrozen koffie meer. Geen gasaanvallen en geen moedontnemende beschietingen meer. Ook geen raids meer op de vijandelijke posten om een paar krijgsgevangenen machtig te wor den. Zelfs geen brandewijn meer, met kwistige hand uitgedeeld vóór den aan val. Terug naar het menschenleven met nieuwe hoop op de toekomst. Met het smachtend verlangen naar huis, en de stille hoop op de stichting van een eigen huiselijken haard. 11 NOVEMBER 1933. Nog altijd wat vereering voor dezen die hun leven lieten, maax voor diegene die het mochten behouden weinig of niets. Het uithoudingsvermogen der ver bondene soldaten heeft het toegelaten dat iedereen naar zijn haardstede kon terugkeeren. Heeft toegelaten dat aan de geteisterden de Staatsgelden in ruime mate werden toebedeeld, om hun eigen dommen herop te bouwen, en toch zien ze lijdzaam toe, ja beamen het ten volle, dat er b. v. tien procent afgehouden word! van het zeer karig pensioentje, toegekenc aan de oud-strijders, dragers van front strepen. Wat is er overgebleven van die begees terende ontvangsten der oorlogstroepen ir. de groote steden? Slechts vijftien jaar is het geleden, en onze grootste anti-militaristen, van vóór korten tijd, zien we voorstaanders wor den van verweerkorpsen om op hun bloed eigen rasgenooten te kloppen. Slechts vijftien jaar. En de meester: van den dag in zekere landen zijn bezi£ hunne jeugd in enggeestige zin op te lei den, waar de afgod Staatenkel var tel is; waar hun ras als een supermensch voorgespiegeld wordt. Slechts vijftien jaar. En de hyena': der oorlogsmateriaalfabrieken maken zich van zekere dagbladen meester om de openbare meening voor hun plannen te winnen. Alle mogelijke incidentjes wor den uitgebaat, om stilweg het lezend pu bliek door hun bril te doen kijken, waai* er niet anders te zien is dan z. g. ge krenkte vaderlandsliefde, maar waar de ondergrondsche beweegredens niet anders zijn dan matelooze geldzucht. Om hun boeltje te doen draaien, zouden zij zelfs de bestrijding der werkloosheid er bij sleuren. Alsof de werkloosheid voor geen groot deel de bloedige oorlog voor oor zaak heeft! Slechts vijftien jaar. En een ekonomi- sche en een ontwapeningsconferentie zijn een onmogelijk iets gebleken. Omdat er liefdeloosheid heerscht. Liefdeloosheid onder de medeburgers en landgenooten. Liefdeloosheid onder de volkeren. Omdat de stem des Pausen in de woestijn klinkt. Maar zouden wij, met onze 300 millioen kristenen over de wereld verspreid, dat zaakje niet kunnen opknappen zoo we eens werkelijk wilden? 11 November. Zoete herinnering, bittere teleurstelling, sombere toekomst! EEN UIT LOOPGRACHTEN. door volksvertegenw. Robert D. De Man. Dinsdagnamiddag werd er ln de Kamer I gestemd over het besluit van het debat over de ouderdomspensioenen uitgelokt I door een socialistische interpellatie. De socialisten hadden natuurlijkerwijze een dagorde ingediend, waarbij er wan-1 trouwen werd geuit tegenover den heer Minister van Sociale Voorzorg. Werd de socialistische dagorde gestemd dan zou natuurlijk de heer Carton de Wiart heb ben moeten ontslag nemen en met hem zou heel de regeering er zijn vandoor ge gaan. t De Christel!ik Democratische Kamer- groep. die nochtans heel wat kritiek heeft geuit tegen de bestaande pensioenwetge ving na de besluitwetten van Mei jl., heb ben de eenvoudige dagorde van vertrou wen in de regeering gestemd. De socialisten hebben natuurlijk nog eens gemeend dat ze ons daarom als kluchtspelers moesten uitmaken. Denken die heeren dan werkelijk dat we niet meer zelfstandigheldsgevoel heb ben dan dat; meenen ze werkelijk dat we hun schoothondjes willen zijn en dat we op een teeken van hen, het land over hoop willen zetten en een toestand tot stand brengen waarvan zij alleen en mis schien vooral kommunisten en dinasos zouden van profiteeren. Namens heel de groep heeft de voor zitter M. Marck een verklaring afgelegd. Wij vatten die verklaring ln twee woor den samen: Het was ru het oogenblik niet om de Regeering rekenschap te vragen over haar politiek ingevolgde de bijzondere machten gevoerd. Over enkele dagen begint de zit tijd van het parlement en als eerste punt aan de dagorde staat er de bespreking van het verslag der Regeering over het ge bruik der volmacht. Daar, in die bespre king kwam dit debat van pas. Ten an dere sedert verschillende weken hebben wij gedurig aan besprekingen gehad met den Eersten Minister en met den bevoeg den Minister over de verbeteringen die aan de wet kunnen gebracht worden voor de onbemiddelde oudjes en voor de sa menwonenden. Wat we aanstonds konden bekomen, dus zonder dat daarom de wet door de Kamer moest worden veranderd, wat na tuurlijk tijd vergt, hebben we bekomen. Een omzendbrief is naar de bercepskom- missies voor ouderdomspensioenen gezon den en over korten tijd zullen de kontro- leurs der belastingen cr van in kennis worden gesteld. Voor wat nu nog de wijzigingen aan gaat die aan de wet moeten gebeuren, zullen we de verklaringen der Regeering afwachten. Geven die verklaringen geen voldoening inzake zekere wijzigingen die wij verlangen aan de wet, dan zal de groep van zijn recht gebruik maken om zelf een wetsvoorstel neer te leggen waar in de noodige verbeteringen worden voor zien. We zouden echter veel liever zier. dat de Regeering de toestand zoo klaar wilde inzien, dat ze begrijpen kan, dat het haar plicht is, de noodige verbeteringen aan de besluit-wetten op de ouderdoms pensioenen aan te brengen en voor te stellen. In verband met heel deze kwestie wordt ook nogeens de kwestie van de wijzigin gen in de Regeering te berde gebracht. We willen geen profeet spelen, doch we meenen te weten dat in sommige middens de zaken als volgt worden voorspeld. Over korten tijd zou Minister Poullet ontslag nemen. Minister Poullet zou in Binnen- landsche Zaken worden vervangen door M. Carton de Wiart. De Dienst van So ciale Voorzorg zou nog de kwesties van de werkloosheid bijkrijgen en dit depar tement zou onder het beheer komen van Minister van Isacker, die dus Minister zou worden van Sociale Voorzorg. Het de partement van Nijverheid en Arbeid zou dan worden toevertrouwd aan de heer Van Cauwelaert, Minister van State. We spelen geen profeet en beweren ook niet dat het niet anders meer kan. We geven alleen de inlichtingen die we zoo wat als parlementair Journalist hebben samengelezen. Wij hebben hier in ons blad al zeer dikwijls over die kwestie van de tewerk stelling der werkloozen gehandeld. In ons arrondisement ziin er helaas heel wat moeilijkheden rondom die kwes tie ontstaan die zeker hadden kunnen vermeden worden met wat goeden wil en wat minder pretentieuze onwetend heid aan den dag te brengen. Maar daarover zullen we het nu niet verder meer hebben. We willen de aandacht der Gemeente besturen vestigen, en ook van de arbei ders, op den rondzendbrief van 23 Ok tober 1933 die Minister Poullet heeft ge zonden aan de Gouverneurs der Provin cie met bede ze mee te deelen aan de Arrondissementskommissarissen. We zullen hier heel den rondzendbrief niet laten verschijnen. We onderlijnen alleen dien passus, die een einde zal stellen aan veel moeilijkheden in ons arrondissement en waarop we dan ook de bijzondere aandacht vestigen van den Heer Arrondissementskommissarls en de Gemeentebesturen. We lezen in alinea 4 van den zend brief van Minister Poullet: Luidens het Koninklijk Besluit van 31 Mei 1933 wordt door de openbare be sturen, aan de werkloozen die zij te werk stellen, een toeslag van ten hoogste 10 der toelage betaald. Alhoewel deze toeslag aan de werkloo zen tot een gering bedrag kan verminderd worden, blijft bij door deze besturen even wel een verplichting, waaraan zij zich niet kunnen onttrekken op gevaar af dat de werkloozen weigeren aan da opeiscbing te beantwoorden. Dat is dus klaar en ondubbelzinnig, ditmaal: Dg gemeenter v ..tden nu lie! een blj*fï£ (e geven. Het is te hopen dat daardoor vele mi- zeries zullen verdwijnen en dat de Heer Clinckemaille thans ook dit Vlaamsch zal willen doen verstaan aan de Gemeente besturen die onder zijn voogdij staan. De Federatie der Katholieke Kringen hebben kongres gehouden te Dinant en de bijzonderste brok aan de dagorde was de hervorming van den Staat. Daar zijn heel wat redevoeringen uitgesproken, de ééne beter dan de andere. In ieder geval werden er daar bazuinstoottn gegeven, die nu precies niet kwamen van de jon geren! Die bazuinstooten hebben in som mige lichtgeraakte ooren wat geschet terd en het zal zeker gebeuren dat er op sommige van die schetterende bazuin stooten een antwoord zal komen op het kongres dat Zaterdag en Zondag te Gent zal worden gehouden. We moeten echter nu eens en voor goed leeren: alles ERNSTIG, maar NIETS TRAGISCH op te nemen. We zijn Katholieken of we zijn het niet. Zijn we werkelijk bezield met den katholieken geestdan moeten we tot een gemeenschappelijke aktie kunnen ko men op politiek, al verschillen we ook op sommige bijkomende kwesties van mee ning. We stellen in ieder geval met genoegen vast dat Dinant een lang eind weegs zal samendoen met het Kongres van Gent. Meer willen wij daarover niet zeggen voor vandaag. De wagen is aan 't rollen er komen nieuwe tijden ook op politiek gebied. De tijd van handelen is gekomen en het verstandigste woord op het kon gres van Dinant gesproken is dat van Oud-Minister Crokaert die zegde: Het gaat meer dan den wil tot bande len, dan om een studievraagstuk. Heel juist-, het gaat hier om to be or not to bezooals de Engelschman het zegt en wij Vlamingen vertalen dat: Alles of niets! IB£!3BS3IBBSBSHK2BEB!aaSBZil8BSEB3aBBSElBBë DE VERKIEZINGEN IN DUITSCHLAND '•B3BBB!i;BBflEg3aRaaBBBaBfiRaBBBS<BER9ESBRRB9BBBBB3RBRRBBBSB Een der meest succeshebbende reklaam- plakbrieven voor de kiezing van Zondag 12 November, en die in heel Duitschland tot in alle hoekjes rondverspreid is. Benevens de afbeelding van Voorzitter Hindenburg en Hitier luidt de tekst als volgt: «De Maarschalk en de korporaal werken met ons voor vrede en gelijk heid! ISBRSEK^BRBSBBREEZEl&aS-CESBB HERDENKING ONZER IJZERDOODEN Zaterdag 11 November, elfde dag der elfde maand; te elf uur. 15» verja ring van den Wapenstilstand, zal er in de Krypte van den IJzertoren een plech tige Doodenherdenking plaats hebben. Onder het luiden der klok Nele zal de 2. E H. Pastoor van Kaaskerke aldaar de absouten zingen voor al de IJzer- dooden op het graf van de 7 Vlaamsqhe symbolische IJzerhelden in de Krypte begraven, daarna bijzondere orgelmuziek, waarna Prof. Daels, Voorzitter van het Werk der Ijzerbedevaart, eene herdenkingsrede zal houden. Alle Vlamingen die dezen dag naar Diksmuide kunnen reizen, zullen deze 'oerende plechtigheid willen bijwonen, maar vooral deze uit de West-Vlaamsche 'treek zullen er talrijk aanwezig zijn. Zooals men weet is op 11 November, alle Wreu de Krypte gansch den (lag kosteloos toegankelijk voor het publiek. IBaBBBEBaBBBKBIBBBNBBBBBBSaiB ZOO ONS BLAD U AANSTAAT in postzegels; of stort 2 frank op onze postcheckrekening Nr 15.570 van V. Sansen-Vanneste, Poperin- ge, en ons blad zal U van nu tot Nieuwjaar per post tehuis besteld worden. 525ES»ESE3*E2 bij het aanleggen van fruitboomgaard. een Waar uw fruitboomen aankoopen? In een streek die veel gelijkenis heeft met die waar ge woont. Woont ge in een zware grondstreek, uw aankoopen doen in een kweekerij aangelegd op zwaren grond. Komt men nu in een kweekerij om een aankoop te doen, goed de oogen openen. Het is wenschelijk jonge boomen te koo- pen. Hoe jonger dc boomen zijn, hoe ge makkelijker zij ontplanten hoe minder hun wortels gekwetst of vernietigd wor den hoe gemakkelijker zij dus hun wasdom hernemen. Nochtans zoo men spoedig vruchten wil hebben koope men oudere boomen. In dit geval zal men ze met de grootste nauwkeurigheid ontplan ten bij de planting op eigen boomgaard de put groot genoeg maken om de wor tels zoo goed mogelijk te kunnen open- spreiden. Bij het aankoopen moeten de hoornen voorzien zijn van kloeke, een jarige scheuten. Geen boomen koopen, waarvan de stain bedekt is met een ros achtig mos. Geen APPELAARS koopen, die aan getast zijn door de kanker of dc blocd- luis, in dit geval zijn er op de eenjarige twijgen bobbeltjes. Eens dat men die ziekte heeft, geraakt men ze moeilijk kwijt. PEREBOOMEN mogen niet aangetast zijn van het schurft-op-stam. Deze groote ziekte treft men aan op fruitboomen die in een ondoordringbaren bodem staan. Wanneer het hout door het schurft is aan getast, wordt de schors ruw en lost schclpsgewijzc, bijzonder aan den voet der jonge twijgen en sporen. Wil men een aankoop doen van HOOGSTAMMIGE PRUIMELAAR, dan moet men zien dat hij gegriffeld is op zaailing. Is hij gegriffeld op mirabel, dan is de stam te flauw in tegenstelling met de kroon die heel fel ontwikkeld is en dan ook wel een steun eischt. Pruim- en kerzelaar inogen niet aan getast zijn door dc gomziektezulke boo men geven gewoonlijk geen goede uit slagen. LEA GABRIELS, Wanne gem-Lede, Kandidate-Landbouwhuishoudkundige Regentes, Heilige Familie, Tielt. JSB9ZSS3S5£233B5ii43BBBSB33BSHS HEB MEDELIJDEN in naam van H. Theresia, van K. J.; helpt mij jeugd in gevaar redden. Dringend noodig om patronaat en sonool te bouwen. Post- check 139.485, Pastoor Reivson te Xlien- delesse. Op Allerheiligen IJ. is de wereldberoem de geleerde en rasechte Vlaming, na een lange en pijnlijks ziekte, overleden te Brugge, zi.in geboortestad. Het is me op gevallen dat veel dagbladen dat overlijden slechts in enkele regels hebben vermeld, enkele reaels voor een prof. Van Hoon- acksr!!! Ware de afgestorvene een Duit- scher, of Framchman of Ungelschman ge weest, al de bladen zouden hem bij zijn overlijden uitbundig artikelen gewijd heb ben, zijn afsterven ware een nationale rouw geweest, maar Van Hoonacker was een Vlaming en een priester en dsarom blijft hij voor de groote dagbladen liever vergeten. Voor onze katholieke Vlaamsche pers van West-Vlaanderen is het des te meer plicht enkele woorden, al te weinig, he laas, maar plaatsgebrek eischt het zoo', aan den zoo hoog geroemden afgestorvene te wijden, ook wel om aan ons Vlaamsche volk te toonen welke groote zonen het he den ten dage nog heeft voortgebracht, die het ook, helaas, veelal niet kent of niet genoeg. Albinus Van Hoonacker werd geboren 19 November 1857. Na schitterende humaniora-studiën in St Lodewijkscollege te Brugge eindigde hij er als laureaat in 1875. Na zijn semi narie is de uitmuntende student naar de Leuvensche hoogeschool gestuurd om er zi.in studiën in Godgeleerdheid te voltrek ken; 20 Juli 1836, na buitengewoon schit terende verdediging, werd hij aldaar tót Doctor en Meester in de Godheid uitge roepen. Een nieuwen glans gevest aan Brug ge's glóriestralenlijk gedicht werd ln St Lodewijkscollege bij de plechtige ont vangst van den nieuwen Doctor. Na enkele maanden onderpastoor zijn te Kortrijk, keerde de Jonge geleerde naar Leuven terug, waar voor goed zijn werk zou beginnen, 't Was de tijd waar de la- tionalisten en andere ongeloovigen ln de studie van den Bijbei het middel meen den gevonden te hebben om de Kerk en den katholieken godsdienst te niet te doen. Van Hoonacker. na diepe en grondige studie van het Hebreeuwsch en andere Semitische talen, legde zich van zijnen kant op de Bijbelstudie toe, met dien scherpen kritischen zin en die stale wils kracht, die hem immer kenmerkten. Weldra, op vraag der Leuvensche over heid, trad hij in het strijdperk, waar zijn buitengewone begaafdheid zoo wonder in uitscheen, dat men niet aarzelde te Leu ven eenen nieuwen leergang in te richten en aan priester Van Hoonacker toe te vertrouwen: de kritische geschiedenis van het Oud-Testament. Het terrein was in de katholieke mid dens alsdan om zeggens heel nieuw en de Brugsohe jonge leeraar zou de baan breker zijn in den vollen zin van 't woord. Bij de hulde hem gebracht in 1928 mocht zijn lievelingsleerling, Dr Poels, met volle recht zeggen: Van wat zij danken aan de baanbrekers van nieuwe wetenschap pen geven zij, die later komen, zich nooit genoeg rekenschap. Welk reuzenwerk gij, Van Hoonacker, in de moderne weten schappelijke wereld hebt gewrocht, weten eigenlijk zij, die tot uw thans oude garde behooren en thans zelf reeds zijn ver grijsd. Zijnen leerstoel, waarbij men intusschen nog verscheidene leergangen had gevoegd, als Hcbreeuwsche en Assyrieensche talen eenerzijds en Moraal philosophie ander zijds, bekleedde de professor van 1889 tot 1927. Een honderdtal werken en artike len verschenen van zijn hand. Onmoge lijk natuurlijk hier daarover diep op in te gaan. Stap op stap wederlegde hij de stellingen der rationalistische tegenstre vers, de nietigheid hunner bewijzen aan- toonend, en bouwde dan verders positief de katholieke kritiek van het Oud Tes tament op. Indien Leuven, op dit oogen blik over heel de wereld als een cultuur haard van Oud-Testamentische weten schap wordt geroemd, dankt de hooge school van Leuven, dankt heel de Katho lieke Kerk zulks aan Van Hoonacker, zoo hoog geleerd als diep eenvoudig, die als hoogleeraar ln de Bijbelcritiek in den vol len zin van 't woord een self made man was. Niet waar, Vlamingen, wij moeten onze grooten beter leeren kennen en wij hebben recht fier te zijn dat de wereldberoemde Van Hoonacker een der onzen is, die zijn Vlaanderen, zijn Brugge, immer zoo in nig lief had en naar waar hij dan ook terugkwam toen zijn gezondheidstoestand hem tot het nederteggen van zijn leeraars ambt dwong? Aan de Vlaamsche gemeenschap schonk hij onder meer zijn boek over Moraal philosophie en, als zijn «Zwanenzang», zijn heerlijk en lijvig boekdeel in 't Vlaamsch, de profeet Isaïas, pas over en kele maanden verschenen. Zijn afsterven is een zware slag voor de Bijbelwetenschap en voor Vlaanderen: wij, Vlamingen, zuilen het als een plicht aanzien te bidden voor de zielerust van dat roemrijk kind van Brugge. A. P. l&S3E2BEEBBEElBaEB29ESS5Z33BB A. V.V.K! V! Aan onze Gevallen Jongens! 19I4-1SI8 VLAANDEREN treurt en zucht en weent! Denkt aan omgewoelde velden. Die bewaren dor gebeent En het bloed van IJzerhelden! VLAANDEREN ziet dien doodenstoet! Weent om weggemaaide bloemen. Die men nimmermeer ontmoet Enkel nog hoort men ze roemen! VLAANDEREN zingt vandaag 'n beê! NELE rouwt op d'IJzertoreu •God! Bewaar den wereldvreê! OORLOG WORDE NOOIT HERBOREN Hollebekc, 11 Nov. 1933. GEO. IB;ZSBSaBBHBffBaBEIRRBSRHB*3HB Gebruikt Chicorei Wyppelier-Taffin, 't is de beste. LX' ZITTIJD TE DINANT HERVORMING VAN DEN STAAT Zaterdag werd te Dinant de 60« Zittijd geopend van het Verband der Katholieke Vereenigingen en Kringen. Uit alle dee len van het laiid waren de afgevaardig den naar het lieve Maasstadie opgeko men. waar om 3 uur 's namiddags de vergadering geopend werd in de zaal Patria. Deze zittijd stor.d heelemaal in het teeken van den nieuwen tijd met zijne nieuwe en dringende behoeften, en had op zijn program het groote vraagstuk geplaatst: DE HERVORMING VAN DEN STAAT. Het is eene eer voor de Katholieke Partij dat zij het initiatief van deze her vorming heeft genomen, en aldus de ver zuchtingen der openbare meening voor uitgaat, want, gansch de openbare mee ning is overtuigd dat de Staatsinrichting op den huldigen voet niet kan, noch mag blijven bestaan. Het vraagstuk der her vorming van den Staat is gesteld en moet opgelost worden. In de Katholieke Partij is de algemeene en geestdriftige belangstelling voor de hervorming opgewekt. Geen wonder dan ook dat de deelnemers dees jaar aan den 60° zittijd te Dinant bijzonder talrijk waren en dat de gezagvoerendste leiders van onze partij en van de regeering er aan gehouden hebben er het woord te voeren, zooals de Eerste Minister Graaf de Broqueville; Staatsminister Segers; de Ministers M.M. Jaspa r en Carton de Wiart; Senator Paul Crokaert, gewezen minister en andere voormannen van onze groote Katholieke Partij. De voorzitter van de Katholieke Fede ratie van het arrondissement Dinant, baron d'Huart, ondervoorzitter van den Senaat, en de voorzitter van den Patria, kring van dezelfde stad. M. Le Boulenge, heetten de kongresleden van harte wel kom namens hunne gewestelijke en plaatselijke organisaties, waarop de voor zitter van het Verbond, Staatsminister Segers, met enkele woorden bedankte en den 60° zittijd geopend verklaarde. REDE VAN STAATSMINISTER SEGERS Na de woorden van welkom, nam de Heer Segers, Staatsminister en Voorzitter van het Congres, het woord om te han delen over de Hervorming van den Staat, het belangrijkste punt op het programma van dezen zittijd. Na enkele woorden toelichting over het vraagstuk dat thans in alle landen wordt gesteld, haalde de ervaren Staatsman aan, dat, in het verleden, fouten werden begaan bij de achtereenvolgende herzie ningen der Grondwet en dat, wanneer men de poorten wijd openzette voor de demokratie, geen voldoende barreelen werden opgesteld tegen de demagogie. Men verwaarloosde de grondvesting van de samenleving en van deir Staat; de familie. De essentieele notie van het algemeen welzijn ging spoedig vernietigd worden door de stagen van partijen, groepen, klassen en zelfs van taalpartikularism. Men vermoedde niet dat het Parlement een organisme ging worden om de Schat kist te plunderen en het ging worden tot uitdeeler van gunsten en subsidiën Er werd niet voorzien dat men op licht zinnige wijze wetten ging maken, aange vuld met talrijke amendementen die er de beteekenis van wijzigen. Ook niet dat de uitvoerende macht onder de voogdij van het Parlement zou worden gesteld. Zelfde gevolgen had men voor de Pro- vinties en Gemeenten. Kortom, men besefte niet dat de na tuurlijke uitoefening der machten ging ontredderd worden, dat het evenwicht der instellingen ging verbroken worden, dat het parttkularism ging zegevieren over het algemeen belang, dat de mis bruiken van het getal de aktie van de regeering gingen verlammen, dat de wet ten doorslecht gingen gemaakt worden, en dat, volgens het woord van Pius XI, de Staat het gedwee Instrument ging worden van al de driften en van al de ambities van het belang WELKE HERVORMINGEN ZIJN ER NOODIG? Spreker wijst erop dat veie hervormin gen noodig zijn, maar het daar onmoge lijk is tot een volledig onderzoek over te gaan. Die taak is deze van een bij zondere kommissie van het Verbond. Zij bestudeert gansch het Staatsgebouw: Aan de spits staat de Koning, onaan tastbaar, als het kostbaarste pand van gezag, macht en zedelijke grootheid der Natie. Rondom den grondwettelijken Vorst, wiens zeer beperkte voorrechten streng geëerbiedigd moeten blijven, bestudeert de kommissie de wetgevende macht, wel ke moet verbeterd worden; de uitvoeren de macht, welke sterker moet worden; de rechterlijke macht welke onafhankelijker moet worden, met het recht de toepassing te weigeren van de wetten, die in strijd zijn met de Grondwet. En nevens deze hoogere machten ko men deze van de ondergeschikte bestu ren: provincies en gemeenten. Hier rijst het .drievoudig vraagstuk van de zelf standigheid, de bevoegdheid en de kon- trool. De financicele onafhankelijkheid kan slechts met een hooger kontrool gepaard gaan, alleen bij machte de bloedvloeiing der uitgaven te stremmen. HERVORMING IN HET FARLEMENT. In het Parlement moeten ook hervor mingen gebracht worden. Paal en perk moet gesteld worden aan het misbruik van vragen en interpellaties, en het stel 1 der afdeelingen moet gewijzigd. De wetsvoorstellen moeten beter inge studeerd vooraleer zij voor het Parlement worden gebracht. De voorzitters der ver gaderingen moet meer rechten toegezegd worden. Het onderzoek der budgetten moet door een beperkt getal bevoegde mandatarissen der partijen gedaan wor den. Kortom, minder zittijd voor beter werk. Het aantal der Volksvertegenwoordiger» en Senators zou best verlaagd worden. Het nieuw Parlement zou ten deel» moeten bestaan uit gekozenen der poli tieke partijen, ten deele uit gekozenen der groote nationale groepemer.ten van openbaar belang, ten deele uit gecoöp teerde leden. Aan de Familie zou een waardiger en grooter plaats voorbehouden worden. Het nieuw Parlement zou sterk genoeg moeten samengesteld zijn om het hoofd te bieden aan den klassenstrijd. Het moet kunnen beslissen tot de her vorming van het korporatief regiem door de vrijwaring van de syndikaten van den polltieken invloed, en door de herinrich ting van de syndikaten met de verplichte groepeering van patroons en arbeiders in ambachtsgroepementen of korporaties wel ke in den Staat zouden ingelijfd worden met wel bepaalde rechten en plichten, zoo dat deze korporaties in nieuwe samen werking en verstandhouding alle vraag stukken zouden regelen welke de korpora- tie aanbelangen. Deze hervorming zou kunnen volledigd worden door het referendum waarvan het initiatief zou gelaten worden aan dei» Koning. Het nieuw stelsel moet in samenwer king, verstandhouding en solidariteit streven naar het algemeen welzijn, naar het wijs beheer der openbare diensten, naar het welzijn der gemeenschap. Het Vaderland boven de partijen; Het bestuur van de bevoegdsten en van de* besten; De zedelijke waarden op het voor plan van de activiteit van den Staat; De eenheid van doel en van aktie in het be stuur; De wetten voor het algemeene wel zijn en niet meer voor de kllekbelangen; Het gezag en de verantwoordelijkheid der regeerders; De solidariteit en de tucht onder de burgers; De geestelijke krachten der Natie ten dienste van wat een onzer jongeren heette de zedelijke en de kul- tureele verheffing van de massa en de verbetering van haar stoffelijk welzijn Dit zijn de hoofdfaktors, op dewelke de hervorming moet berusten, welke het land een sterk regiem zal verleenen, met het bestuur van de elite, welke ook de her komst der bestuurders weze, doch een bestuur: Onafhankelijk genoeg om het land te behoeden tegen de duistere krachten der naamloosheid of der geldmandarijnen; Krachtdadig genoeg om den vloed der ongerechtvaardigde uitgaven te stremmen en het land te redden van den ondergang door leeningen en belastingen; Rechtvaardig en vooruitziende genoog om de staatsgelden derwijze aan te wen den, dat zij het maximum doelmatigheid verleenen; Beslist genoeg om den klassenhaat tot zwijgen te brengen en de vijanden van het Vaderland onschadelijk te maken. De redevoering van Heer Segers werd herhaaldelijk onderbroken door toejui chingen en op het slot met een machtigs ovatie begroet. ADRES AAN DEN H. VADER Lezing werd dan gegeven van het adres aan den H. Vader, waarin ondermeer wordt gezegd: Het Verbond der Katholieke Vercenl- gingen en Kringen is er zich van bewust, van deze trouw aan de Kerk en aan de onderrichtingen van den H. Vader blijk te hebben gegeven, met deze laatste maanden zijne pogingen te hebben aan gewend tot een zaak, welke ons zoo nauw ter harte ligt: de innige eendracht der Katholieke krachten, welke in ons land zoo levendig zijn gebleven. De Katholieke Unie, het organism dat al de groepen van onze groote Katholieke Partij vereenigt, werd nieuwe levens kracht verleend. Het Verbond der Katholieke Vcreenl- gingen en Kringen zal, zooals in het ver leden, volharden in de verdediging der idealen, welke het zich zelf meer bijzon derlijk heeft gesteld: de vrijwaring der belangen van de Kerk en van de Vrije School, de uitbreiding der wetgeving op alle gebied, met de bestendige bekom mernis, het algemeen belang steeds boven de bijzondere belangen te stellen, en zoo veel mogelijk onze wetten en het bestuur van den Staat met de princiepen van bet goddelijk recht te doordringen. Om waarlijk nuttig werk te verrich ten zal het Verbond voor alles zorg dra gen, de onderrichtingen te overwegen, welke het Uwe Heiligheid behaagd heeft, de Staten in zijne gedenkwaardige en cycliek Quadragesimo Anno voor te houden. Gaat het om de hervorming der zeden, zonder dewelke geen duurzaam redmid del voor de kwalen der samenleving mo gelijk is; gaat het om de rechtvaardig heid, welke de betrekkingen tusschen pa troons en arbeiders moet regelen; gaat het ten slotte om eene formule voor den Staat, welke beter bij onzen tijd past; wie dan is de Gids, tot wien wij ons met meer vertrouwen zouden kunnen wenden dan tot den Stedehouder van Jezus-Christua? (Vervolg op 2ó blad). BBESBBaBBBBCBEEBBSECBSBHSaBBB BSBB33ES22CBE■3aBü8*32i-_:J3aB MUSEUM VAN VLAAMSCHE LETTERKUNDE te ANTWERPEN Zaterdag namiddag, 4 November, werd te Antwerpen een Museum van Viaam- schc Letterkunde ingehuldigd, waar de herinneringen van Vlaamsche a&c.r.er» bewaard zullen worden. Hier ziet men een zicht in cie werkkamer v«»u L.u.

HISTORISCHE KRANTEN

De Halle (1925-1940) | 1933 | | pagina 1