HET NOTARIEËL EN NIJVERHEIDS ANNONCENBLAD
Nieuwsblad voor Poperinghe en Omstreken.
De Kapel n* Boseh
HEÜBELFAPIER
Sansea-Vansesle,
Zondag: 25* Mei 1924.
15 Centiemen
21^ Jaar. - N* 21
De tien geboden legen de tering.
Heer JDr .Brutssert wertien toelagen uitgedeeld voor bet maken
Meer Beschaving
Politiek Overzicht.
Een laatste woord
Oorlogsschade.
bij de Vereenlgde Staten.
Aboiaemeaipriji
per Jaar
Id SUd fir. 8.60
k Belgie ££jt 8.60
Buitenlfcnd 13.00
Uitgever
Drukkerij,
Papierhandel,
15ÜasthuisBtr&a t,
POPERINGHE
Telefoon nr
Fo<teiuokrakoiin|
V 15570.
PRIJS
BERICHTE!,
VERX00PIRCEI,
Bene inlassching
o.6o ct*j per regej.
2 en 3 inl. o.5o et»
VONNISSEN,
i.5o fr. per régel.
ROUWBERICHTEN,
5 fr. voor 10 reg.
Herhaalde Annoncen
prijzen op emvrug
Alle annoncen zijn
vooraf te betalen
en moeten voor den
Vrijdag ingezonden
worden. - Kleine
berichten tegen
den Vrijdag noen.
PDPEMfGBÏNAAR
1. OiJ /uil lecü en kommer schuwen,
Overwerk en overdaad.
2 Gij' zult op den grond niet spuwen,
Noch In huis noch op straat.
3. Gij zult geene woon begeeren
Die niet zindl(jk Is en nel.
4 Oude boek'n, vodden, kleerm
Die niet grondig zijn ontsmet.
Liat de m Ik eens duchllg kooken
Wees bezorgd voor uw gerief.
6. La il het licht of vuur niet rooken
En heb orde en reinheid lief.
7. Noem het stof met natte doeken
Van in mils en van vloer.
8. Laat de zon in alle hoeken
Stralen van uw huis en koer.
9. Dikwerf scherp met volle teugen
In uw tongen versche lucht.
10. Help door heul en troost verheugen
Alwie ook die hoest en kucht.
van drinkwaterputten. De landen
Toeg. Koninklijk Hoog Commissaris.
Het was in Februari 1920 dat Heer Dr
Brutsaert door Z.M. de Koning als Konink
lijk Hoog Commissaris adj' voor de Zuider-
lijke streek van West-Vlaanderen werd
aangesteld en zooals hij zelf schreef in zijn
a Zedelijke Heropleving van Vlaanderen
nam hij met vreugde de taak op,de grootsche
taak van voor dakkeloozen een dak te bezor
gen en een huis voor de onbehuisden. Hij
zou dus de hersteller worden van een hoekje
van zijn geliefd, arm, geteisterd, Vlaanderen.
Zijn gebied zou zich uitstrekken van de
grens Oostvleteren-Woesten, in rechte zui-
iterlijke richting loopende.tot aan defransche
grens nabij Armentiers. Dat Zuid-Westerlijk
deel waar gedurende vier lange, bange jaren
het oorlogsorkaan had uitgewoed Steen-
straete, Kemmel, Ploegsteertbosch, zijn dat
geen namen die aan het gruwelijkste van
den wereldkrijg doen denken, zijn het niet
als bloedige mijlpalen van den reuzenstrijd
van onze, en onze verbondene legers, tegen
den vreemden indringer.
Over deze streek was een geesel gegaan
als een rukwind zoo geweldig, een storm
gelijk die vernield en verplet, over de dorpen
was een verdelgingsgeest gevaren als helsche
machten zoo boos, een kracht gelijk, die
breekt en brandt en plundert daar was over
het volk een nood gekomen, bloedig als een
gruwel uit de vreeselijkste tijden.
Waar vroeger die lachende dorpjes ston
den, bleef enkel puin over, en de puinen zelf
waren tien, honderden malen omwoeld
geweest door moordend schroot en granaat.
De prachtige kerken, heiligdommen der
vrome pieteit onzer voorvaderen waren
verkrachte schoonheden, gebroken zangen
van 't eeuwig lied der liefde tot God alles
was vernield, verplet, vergaan.
Geen schilder of geen dichter,geen kunste
naar in beeld of woord zal ooit weergeven
hoe Je geteisterdestreeker uitzag na den
wapenstilstand.
Hoort de akelige beschrijving van het
front door Ingenieur Verwilghen in zijne
Verrijzenis van Verwoest Vlaanderen
0 Woestenij en eenzaamheid, schrikwek-
kend chaos. Onafzienbare modderige lan-
derijen, spokige boomtronken, walgelijke
11 loopgraven, vuil-grijze onderstanden, ver-
roeste stekkerdraad versperringen, wijd
li geopende granaattrechters, half in den
11 grond gezakte kanonnen, rottende lijken...
11 Dood en vernieling kilometers ver
Dat was die streek in November 1918 en
dat was schier nog in Februari 1920, en
daar lag nu het arbeids-veld voor onzen
koenen stadsgenoot.
Hij die in Frankrijk, gedurende zijn bal
lingsleven, zijne wetenschap als geneesheer,
zoo mild ten dienste van de lijdende vluchte
lingen had gesteld, hij zou hier nu aan de
noodlijdenden de hand reiken want, was hij
niet gekozen om van klagen een gebed te
maken en dankzegging van geween
Van heinde en verre kwamen de geteister
den hem nu opzoeken en niemand verliet
hem zonder hulp, raad, of ten minste toch
troost ontvangen te hebben.
Brieven stroomden hem toe van alle kan
ten en elk kreeg zijn antwoord.
Door het schrijnend heimwee gedreven,
kwamen de ballingen terug naar de streek,
helaas ze vonden slechts puin de nood
was groot en alles ontbrak er moest in
woningen, voorloopige ten minste, voorzien
worden, die menschen konden toch onder
den blooten hemel niet huizen. In zijn gebied
werden ruim duizend barakken van het
Koning Albertfonds opgetimmerd vele
honderden geteisterden hebben door zijne
tusschenkomst de premie een geschenk
dus van 3ooo frank ontvangen om hun
een voorloopig huisje te bouwen. Er was
geen drinkbaar water in de streek, door hem
waren
omwoeld en onvruchtbaar in 1920 reeds
werden onder zijn bestuurmeer dan 3oooHa.
land hersteld en aan den landbouw terugge
schonken. Hoeveel werkloozen heeft hij werk
en broodwinning verschaft. Die bij hem,
van Poperinghe en elders, zijn gaan aan
kloppen en voldoening bekwamen weten het
best.
Maar zijne hoofdtaak was de streek te
doen herleven, uit haar gruis te doen
opstaan te herbouwen daarom moest
begonnen worden met de opruiming der
puinvelden, om alzoo ten rapste mogelijk de
sporen van de oorlogscycloon te doen ver
dwijnen en den bouw van bestendige huizen
aan te vangen. Op 18" Maart 1920 werd de
aanbesteding gehouden voor de opruiming
der puinen in 't gebied Poperinghe en tien
dagen nadien, de eerste aanbesteding om de
beschadigde huizen te herstellen en bewoon
baar te maken.
Die getrouw de bulletrnen van de aanbe
stedingen en de lokale bladen nagingen zul
len opgemerkt hebben dat nu, de aanbeste
dingen met korte poozen de eene op de
andere opvolgden.
Zoo zijn in 't gebied Poperinghe herbouwd
of in opbouw
14 kerken
28 scholen
1156 huizen en hoeven
voor rekening van den Staat.
Maar de Staat alleen, kon niethet hoofd bie
den aan het reuzenwerk vandenganschen her
opbouw in het land;van een anderen kant de
handen van de geteisterden kittelden om zelf
hun huis en erve te herbouwen, konden ze
maar geld krijgen. Kwam dan het stelsel der
voorschotten die hen de noodige fondsen ter
hand stelde. Door den dienst van Dr Brut
saert werd meer dan 20.000.000 (twintig
millioen) frank in klinkende munt uitbetaald
waarméé 867 huizen en hoeven herbouwd
werden.
Dat is de klare taal der cijfers voor wat
het afgelegde werk betreft, door den Toeg.
Koninklijk Hoog Commissaris van Pope
ringhe.
Vier jaar lang, heeft 't woeste geweld
gebruikt, om zijn duivelachtig vernielings
werk te voltrekken en een bijna gelijke
tijdsspanne zal volstaan om alles te herstellen
en te hernieuwen en nogthansvee! gemakke
lijker wordt afgebroken dan opgebouwd.
Voorwaar een grootschetaakisdatgeWeest,
en gij hebt daar een merkelijk aandeel in.
Heer Brutsaert dag in, dag uit, hebt gij
gedurende maanden en jaren, de beste uwer
rachten daaraan besteed.Is uw arbeid soms
lastig en ondankbaar geweest, de schitteren
den oogst, waarvan nu iedereen getuige is,
zal voor U, eene vergelding wezen.
In de lucht rijzen opnieuw de spitse torens
der herbouwde kerken, en schijnen'het blijde
alleluia der verrijzenis van de streek te ver
konden de jeugd, de toekomst krijgt hare
opvoeding en onderwijs in nieuwe school
lokalen, groepen roode pannedaken duiden
herworden dorpen aan, aan de vensterkens
pr-ij-kfr-oprwowwr lnöt- 1 «kfwi^a-w I*-.
de nieuwgebouwde hoeven hinniken de paar
den en loeien de koeien. Woekerplanten
groeien niet meer op puin en lijken, geen
gierengeschreeuw en ravengekras meer de
leeuwerik zingt zijn jubellied over groenende,
deinende, zacht golvende velden. De streek
herleeft. De streek leeft.
De laak van M. Brutsaert als Koninklijk
Hoog Commissaris is af. De natie is hem
dankbaar en ze vereeremerkt hem. De geteis
terden loven hem. Poperinghe is fier op hem,
en God zal hem, voor zijn noesten arbeid,
loonen.
Heel wat geleden, hoorde ik den jovialen
Pater De Deken eens vertellen, en hij kon
vertellen, dat hij zekeren dag, op een
missietocht in Congo, waar alsdan zeer wei
nig Belgen heendurfden, iemand hoorde
sakkeren en vloeken in 't Vlaamsch, dat de
hoornen er bij beefden. Hij verschrok en
stond verstomd, frok op den man af, gaf den
vent een kus op de eene en een klap op de
andere kaak, en zei dat is voor den Vla
ming, en dit voor den vloeker De kerel
glimlachte beschaamd, en begreep dat de
pure genegenheid had gesproken.
Wie zijn volk bemint zou, minder hard
handig misschien of desgelijks, in menige
omstandigheid willen optreden, en het wordt
hem wee om het hart, wanneer hij den
vreemdeling niet trots kan weerleggen wan
neer deze het uitmaakt voor een volk dat
onbeholpen is, ruw en onbeschoft.
Merkt op hoe zelfs lieden, bij welke men,
om hunnen maatschappelijken stand, toch
wel zooveel fatsoenlijkheid en wellevendheid
zou mogen onderstellen als bij een Holland-
schen boer, zich onhandig voordoen, en als
ILJU.—J
Mengelwerk van «De Poperinghenaar» 15
ROMAN
door «V. HA.IV8
Och, dat is voor ieder nuttig, want for
tuin kan zeer wisselvallig zijn, merkte me
vrouw van Waveren op.
Jawel, doch die kans is voor onzen
stand toch klein.
Daar buiten had Frans getracht Mariette
aan zijn zijde te krijgen, wanneer het groepje
wat uiteenging bij het bewonderen van
vreemde planten, waarbij de jongeling dan
uitleg gaf en zich moest verplaatsen.
Maar de weeze scheen hem te ontvluchten,
want ze zorgde steeds, dat ze tusschen twee
anderen was. Serafine daarentegen, bleef
haar geleider trouw en wist altijd dooreen of
andere vraag terug naast den jongen van
Waveren te komen.
Na een half uur was/men terug in huis.
Mathilde schonk nu een likeurtje.
Mijnheer van Waveren drong aan, dat de
van Herteloo's nog wat zouden blijven.
Stuur dan om het rijtuig, zei mevrouw
van Herteloo tot haar man, want ze wilde
toch toonen, dat ze een prachtige koets met
een flink span paarden bezat.
Och, dat is de moeite niet, antwoordde
van Herteloo.
Ik zal te vermoeid zijn om terug te
wandelen, hernam zijn echtgenoote. Mariette
zal wel even den koetsier willen zeggen, dat
hij ons afhaalt.
En zoo liet mevrouw nog eens uitkomen,
dat de weeze maar uit liefdadigheid in het
gezin opgenomen was.
Maar de heer van Waveren zei dadelijk
Neen, neen, dat behoeft jufvrouw Ma
riette niet te doen. Wij kunnen wel een
knecht zenden.
Och, al die last voor dat kort eindje,
bromde van Herteloo.
Ik dring er op aan,"zei mevrouw, die
toch haar rijtuig wilde vertoonen.
Het mocht geen twist worden. En Mariet
te stond op en stelde voor, dat zij naar huis
zou gaan en de boodschap doen.
Daarvan wilde de heer des huizes niet
hooren en hij droeg zijn zoon op een knecht
te zenden. Men bepaalde den tijd negen
uur.
Serafine keek even haar moeder goedkeu
rend aan. Deze had haar zin doorgedreven.
Dit beviel de dochter.
Mariette ware liever naar huis gegaan. Ze
dacht nu zoo sterk aan Blanche's verwijt,
dat ze Frans van Waveren naliep. E11 ze
wilde alles vermijden, om aan die onware en
lage beschuldiging een schijn van waarheid
onmondig hunne gedachten vertolken hoe
zij bij de minste haastig- of opgewondenheid
hunne zinledige gevoelens behameren met
een kletterenden vloek of onbetamelijke
woorden.
Valt een morgen of avond in den frein die
werkvolk heen-of weervoert, naar of uit de
grootstad of de nijverheidsstreken hoort
wat het meestaj vertelt en bespreekt, ziet wat
het doet, wat het uitsteekt, en ge moogt nu
zijn wie ge wilt, maar leeft in u de mensch,
dan steekt u de walg, en ge zoudt uw spijt
willen uitschreeuwen omdat het uw Vlaam-
sche volk is.
Verneemt hoe ons volk zich houdt op fa
briek en werkhuis, wat het zegt, welke ge-;
voelenshet koestert, welken praat het vertelt,
hoe het de jongeren inlijft en met hen om
gaat, en ge zult begrijpen dat allen die uit de
reiner lucht van school en ordelijk huis hier
worden ingestopt, het maatschappelijke leven
dat hun schoon scheen toe te lachen, vies
vinden, benauwlijk en donker.
Gaat even na hoe de kermisvierende jeugd
door de straten trekt eener wijk of gemeente;
geen jolige liederen meer zingt, maar gemee-
nigheden bralt en brult, niet meer lacht maar
krast, geen gezellige atmosfeer maar schept
rondom maar zatgezopen, scheldt en smaadt,
maar ruzie zoekt en stookt, en de fatsoenlijke
lui de plaatsen doet vermijden, welke zij
volvloekt en waar zij haar geld vertuischt,
haar leven kwetst, haar eer vergooit en de
goede faam van onzen stam.
Zeker, de opvoeding thuis, op school of
naschool kunnen er schuld aan hebben, en
niet het minst de hoogstaanden die nooit in
voeling komen met ons volk dan wanneer er
een stem te bedelen valt of een applaus te
plukken.En wat ik immer vaststel met spijtis,
dat sommige hoogerstaanden ons volk niet
altijd het voorbeeld geven, dat sommige
meesters het aanschouwen als een brut werk
tuig dat maar moet opleveren, dat sommige
bazen of meestergasten die het moeten voor
lichten en voordoen, lager gezonken zijn dan
de laagste, en veel schuldiger om reden van
hunnen maatschappelijken rang.
Maar elk individu is toch verantwoordelijk
voor zijn eigen daden, en hoeft vooral zich
zeiven op te werken meer dan opgewerkt te
worden, elkeen moet begrijpen dat men
slechts tot iets geldt wanneer men iemand is,
en de latente kracht, welke in ieder schuilt,
voortdurend dient ontwikkeld, gevoed en ge
drild, om zedelijk en maatschapdelijk schoon
te heeten, en als mensch en als volk eerbied
af te dwingen en gezag uit te oefenen.
Wat geeft het dat ons volk kan wroeten
als geen tweede, dat het nu meer geld ver
dient dan vroeger, dat de wet zijn arbeidsuur
bepaalt, zijn gezondheid behartigt, zijn moei
lijkheden met den patroon bedisselt, zijn
rechten handhaaft, als het blijft ploeteren in
de lage vennen, en niet opwil naar het hoog
land der zedelijke beschaving Of kan het
waar wezen dat stoffelijke verbetering de
zedelijke schoonheid des te gemakkelijker
verdringt of verwurgt naarmatezij toeneemt?
Neen, neen, maar ons volk moet willen, en
meêwillen waar zooveel voor zijn welzijn
gedaan wordt door de democratie meêwil
len met de volksmannen die ij
ii\oiiutiiiicii me ijveren in voor-
^iv^Lviuigvii, in patluitluCn,
in dagbladen meêwillen en 'solidair zijn
met degenen die goed heeten.
Indien dit artikel onder uwe oogen valt,
vriend die u medeplichtig gevoelt, laat ik u
vragen niet van welke politieke kleur ge
zijt, maar of ge zelf niet voelt dat de hooger
gelaakte levenswijze onbetamelijk is en
noodlottig
Want in u roept wel een verlangen naar
beteren staat en stand, en zal ons volk hem
zoo bewerken In u leeft de geest van soli
dariteit, die voor uwe medebroeders den
eerbied wil opeischen welken aan anderen
wordt geschonkenen zal ons volk hem aldus
bekomen Gij hebt wel zooveel stamgevoel
dat de naam van Vlaanderen u kan roeren in
de ziel, en 't hooren loven van zijn prachtig
verleden, u doen trillen van trots; en zult
ge, zoodoende, dat volk van vroeger doen
herleven Ge hebt misschien lieve wezens
die u vadernoemen, en voor welke ge
zorgt dat ze nooit den voet zetten over den
drempel der fabriek welke gij een pesthol
noemt, maar die gij zelf in een deftig en ge
zellige werkplaats kunt veranderen.
Want elkeen, ook de geringste werkman,
kan voornaam wezen, voornaam leven, eer
bied afdwingen en waard zijn, zoo hij wil.
Waakzaamheid over zichzelven, lust tot
ontwikkeling, eerbied voor anderen, beleefd
heid, plichtbesef, stamtrots indien elkeen,
zoo burger als werkman, die behartigde, dan
was ons volk zooals het moet zijn gaaf en
gezond, het Vlaamsche volk
bij Sana^n-Vannasta,
Sas'Lulss* iel. 15, Pop«r!ngh»
En blijde ging de weeze mee, want ze
voelde, dat Mathilde haar zeer sympathiek
was.
Eerst zal ik u mijn kamer eens toonen,
zei Mathilde in den gang.
Dat tafel dekken was eigenlijk een kleine
list, om eens met Mariette alleen te zijn.
De meisjes gingen naar boven en Mathilde
bracht Mariette in een groot en smaakvol
bemeubeld vertrek.
De meubelen waren eenvoudig, maar fijn.
Aan de muren hingen goede schilderijen. Op
een tafeltje stonden talrijke portretten.
Daar leidde Mathilde het eerst haar
vriendin heen... want vriendinnen bleken de
meisjes reeds.
Familie en vriendinnen, sprak mejuf-
vrouw van Waveren... Nu en dan komen ze
hier of bezoek ik hen... Wij wonen wel een
zaam, maar och, nu en dan een reisje of zelf
overkomst hebben, brengt genoeg afwisse
ling. En nu heb ik u in de buurt. Ge moet
dikwijls komen.
Mathilde keek Mariette recht in de oogen.
Ik beloof u, dat ge u hier thuis zult
gevoelen, zei ze. En ze voegde er na eenige
Meer thuis dan bij uw
Het gaat over het neerschieten van B.
Vallaves te Leuven en komt van Staatsminis
ter Carton de Wiart. Men zou dénken dat dit
laatste woord geschreven tjoor een ge
zaghebbende Staatsman en gewezen Minis
ter van Justitie, zou zijn een onpartijdig
vaststellen van ieders schuld, van ieders ver
antwoordelijkheid. Doch ten opzichte van
Vlamingen blijkt zuiks onmogelijk. Met hen
mag gebeuren wat er wil altijd zijn zij de
groote, de grootste, de eenige schuldigen.
In geheel het artikel staat er geen woord
tot afkeuring van den moordaanslag; niets
dan een geweldig uitvaren tegen het Congres
en de aanwezigheid van Hollandsche studen
ten. Dat was een uitdaging voor de vader
landsliefde der Walen, wier verbittering dan
ook zeer begrijpelijk was. Zoo krijgen de
uitsluitend Franschlezenden den indruk dat
niet de revolverheid maar zijn slachtoffer
schuld heeft aan zijn eigen neerschieten. Is
het niet treurig dat dergelijke gemoedsstem
ming tegenover de Vlamingen voortdurend
wordt gevoed en aangevuurd
Even treurig is het slot van bewust artikel.
Er wordt in beweerd dat onze wetgeving
vooral binst de jongste jaren, zich zeer
aandachtig en zeer welwillend betoonde
tegenover de allergewettigste (Vlaamsche)
beweging.
Is dit niet om omver te vallen Men heeft
desbetreffend maar even de verslagen der
Kamer- en Senaatziifing te herlezen, en na te
gaan, wat er, in de handen onzer wetgeving,
gewerd van de meeste vanzelfsprekende
reglementen op de nfeeste elementaire taalge
bruiken om dadelijk den meest hoogen dunk
te krijgen van deaandachten welwillendheid.
En dan dat andere
Het is strijdig met de waardigheid en het
prestige van een land, het taalvraagstuk te
laten overgaan van het domein der binnen-
landsche politiek naar dit van de buitenland-
sche politiek
Ja, waarachtig dat staat daar gedrukt.
Zoolang de grenzen van Belgie worden weg-
gepraat en weggebanket in Zuidelijke richting,
kan het geen kwaad, het taalvraagstuk in de
buitenlandsche politiek te mengen.
HeeftdeStaatsminster,toen hij dit zinnetje
schreef, dan werkelijk niet ééns gedacht aan
de aanstellerigheid van zekeren Franschen
diplomaat, die in openbare feestvergadering
bontweg beweren durfde, dat het vervlaam-
schen der Hoogeschool van Gent door
Frankrijk zou aanzien worden als een on
vriendelijke, ja, vijandige daad Of meen
de heer Carfon de Wiart soms ook, evenals
zoovelen, dat we best van Parijs uitgeregeerd
worden, daar eenheid van taal ook eenheid
van denken en van belangen verwekt
Het laatste woord over het erg geval
van Leuven mag niet blijven aan het bewim
pelen der schuldigheid, aan het verduiken
der. wantoestanden. Het laatste woord a
daarover moet blijven aan de waarnew
aan het Recht.
De ontploffinaen in West-Vla^'uerpn
„..iwoord, ütt 1 de "heer Minister
van Landsverdediging gegeven heeft op eene
vraag tot hem gericht door Senator Alle-
waert over de ongelukken door ontploffingen
in West-Vlaanderen veroorzaakt, lichten wij
het volgende
De meeste ongevallen kunnen vermeden
worden. Haast altijd doen ze zich voor ten
gevolge van verboden behandelingen waar
toe wordt overgegaan om metaal of spring
stof te verkrijgen.
Een ongeluk kan voorzeker gebeuren door
het springen van een gevaarlijk tuig, waar
van men het bestaan niet eens vermoedde
in zulk geval, of de ontploffing vanzelf ge
schiedt of door een ongelukkigen stoot, geldt
het een geval, waar niemand verantwoorde
lijk voor is.
Doch geheel anders is het gesteld, indien
men weet, dat het tuig daar ligt. De eigenaar
of hij, die het gebruik van den grond heeft,
waarop het gevaarlijk tuig ligt, loopt eene
verantwoordelijkheid op, indien hij het be
staan van dit tuig niet onmiddelijk aangeeft
bij het gemeentebestuur of in afwachting dat
bedoeld bestuur zijn schikkingen heeft geno
men het noodige niet doen om ongevallen te
vermijden.
Op hunne beurt, moeten de gemeenteover-
heden, zoodra zij zeker weten dat een ge
vaarlijk tuig hier of daar ligt, de vereischte
voorzorgen nemen om alle ongevallen te
voorkomen zij moeten zich wenden tot den
dienst voor munitievernieling om het tuig te
doen weghalen die regelen zijn van vaste
toepassing
Kolen uit de Roer,
Krachtens liet verdrag van Versailles ont
vangt Belgie zijn deel van de kolen die uit
de mijnen van de Roerstreek gehaald worden.
Zoo kwamen er in April laatst 511.524 ton
kolen uit de Roer naar Belgie.
Die kolen worden in Belgie 15 t. h. min
der verkocht dan de Belgische kolen.
te geven.
Ze toonde de meeste belangstelling voor) aarzeling bij
alles wat haar oom zeimaar keek nooit intoom.
de rictiting van den jongen heer. O, nonkel is zoo goed voor mij ver
Mathilde, dezuster van Frans, voelde veel S zekerde de weeze.
sympathie voor de nicht der van Herteloo's. Mijnheer van Herteloo.. o, ja, dat heb
en ze bemerkte wel, hoe Serafine en haar ik al bemerkt. Maar tante en de nichten zijn
moeder het meisje minachten. anders, hé? O, Mariette, ik wil geen kwaad
Te meer wilde ze Mariette aantrekken die spreken, verre van daar... maar ik zou gaar-
zich zoo bescheiden gedroeg. ne als een echte vriendin met u omgaan en
Ze moest wat later de tafel in de eetzaal dat mogen we niet vormelijk doen. Ik weet,
dekken, want nu de gasten zoo lang bleven, dat gij veel mist... heel veel... uw goede
moesten ze ook avondmalen,
j Mariette helpt ge me een handje
vroeg Mathilde minzaam.
O, gaarne I
ouders... en dat moet vreeselijk zijn.
Mariette kreeg de tranen in de oogen.
r Maar daarom moet ge bij mij liefde
zoeken, hernam het goede meisje. Ik voel
'..'.I.IL.U
niet u mee... En uw tante en nichten doen
dat niet... Ik heb het wel bemerkt,
Och, ik ben niet zeer welkom. Ik ben
arm... zij zijn rijk...
En is dat een reden, om iemand on
vriendelijk te behandelen
Laat ik dan maar alles aan u zeggen,
tante en de nichten zijn beschaamd, omdat
ik arme familie ben. Vader is niet gelukkig
geweest in zijn zaken.
Alsof geld beschaving en ontwikkeling
geeft.
Er zijn menschen, die rneenen, dat geld
alles is... Maar och, ik moet 111e schikken
naar de omstandigheden. Ik had aan oom
gevraagd een betrekking te mogen zoeken.
Nu heeft hij mij noodig voor het nieuw
bedrijf.
Wel, dan hebt ge bezigheid en ge blijft
toch in de buurt. Dat vind ik plezierig
verzekerde Mathilde. We zullen veel met
elkaar omgaan. Mijn broeder is ook een
eenvoudige, goedhartige jongen. Wij leven
hier gemakkelijk. Toe, wees moedig en be
denk, dat ge hooger staat dan hen, diealleen
met geld rekenen...
O, wat dank ik u voor dat meegevoel,
zei Mariette ontroerd.
Ze had geheel haar gemoed willen luch
ten. Maar ze kon nog niet zoo openhartig
zijn als Mathilde. Ze wilde den schijn ver
mijden, alsof ze stookte tegen haar tante en
nichten.
De meisjes bleven nog eenigen tijd naar
de schilderijen en meubels zien.
Het was hier een nadere en intieme ken
nismaking dan beneden, het leggen van een
band, die hecht zou blijken.
Er werd zacht op de deur getikt en tege
lijk bijna trad Frans van Waveren binnen.
Mariette schrok en kleurde.
De Belgische koolmijneigenaars zijn aldus
wel verplicht ook de prijzen hunner kolen te
verminderen. Om dit te beletten hebben zij
een onderhoor gehad met M. Theunis.Thans
zullen eenige duizenden ton onzer Roer-kolen
afgestaan worden aan Frankrijk tot groot
genoegen onzer koolmijnbazen.
Dat dit echter min genoegen zal verwekken,
bij dezen die hunne kooltjes dik en duur
moeten betalen, valt niet te betwijfelen.
Anderhalf millioen per dag
Dit is zoo omtrent de som die Belgie
eiken dag moet vinden voor zijn leger.
De gewone uitgaven beloopen458.154.517
fr. en de buitengewone uitgaven 74.773.695
fr. Samen dus ongeveer 533 millioen fr.
Minister Forthomme had daar eenige be
sparingen aan aangebracht maar Minister
Theunis, ja de zuinige Theunis heeft bij de
Kamer een amendement ingediend dat eene
verhooging voorziet van negen millioen fr
Als men voor zulke schrikkelijke hooge
cijfers staat zou men wel mogen vragen dat
de Kamers, in plaats van enkele politieke
redevoeringen te houden tijdens de bespre
king van het legerbudjet, zich ook eens
zouden onledig houden met eene strenge
economische berekening. Zou dat niet meer
naar bezuiniging en besparingen leiden
De Katholieken in Frankrijk en hier.
De uitslag der verkiezingen in Frankrijk is
een gevoelige slag, niet alleen voor de vrien
den van M. Poincaré, maar ook nog voor
de Fran'sehe Katholieken.
De Katholieken van Frankrijk hebben de
groote fout begaan vroeger van geene eigene
partij te vormen, met eigen programma en
eene eigen katholiek democratische politiek
te voeren.
De vorige Fransche Kamer telde een groot
getal Katholieken. Maar zij waren verdeeld
in de andere groepen. De Koningsgezinden
waren bij de Entente républicaine en zelfs
waren er verdoold bij de Républicains de
gauche
Welnu het zijn juist deze groepen die
meest zetels verloren hebben zoodat onge
twijfeld het getal Katholieken Kamerheeren
in Frankrijk fel zal verminderd zijn.
En zulks is spijtig omdat die Katholieken
er toch toe bijdroegen Frankrijk af te hou
den van eene uitgesproken anti-katholieke
politiek.
De verkiezingstrijd in Frankrijk heeft bij
zonderlijk plaats gehad rond de belasting
maatregels die zouden genomen worden. De
Franschen hebben getoond dat zij liever hun
bloed dan hun geld gaven aan hun land.
De Socialisten en Communisten hebben
zich echter voluit als anti-klerikaal aange
steld en in hun kiesstrijd ging het tegen de
vrijheid van onderwijs en tegen de verte
genwoordiging bij het Vatikaan.
Een nieuwe en bittere godsdienststrijd zal
ongetwijfeld volgen uit de verkiezingen van
11 lieBelgische Socialisten jubelen nu reeds
om de victorie door hunne vrienden behaald
in Frankrijk en zij verstouten zich te verkla
ren dat een gelijke zege hen wacht in Belgie
in 1925.
Dat zal grootelijks afhangen van de
Katholieke partij zelf en laat ons hopen dat
het niet zal gebeuren.
Maar daarom moet er gewrocht worden
en gezocht naar een katholiek-democratisch
programma dat de verschillige katholieke
groepen tot een sterk geheel maakt.
Met spijt moet men vaststellen dat zekere
teekens het tegendeel aanwijzen. Het con
servatieve deel der katholieke partij zoekt
thans liever eene overeenkomst met de
patriotards zonder kleur of met de doctrinai
re liberalen dan met de democraten.
Voor sommigen wordt alles wat in demo-
cratischen zin verwezenlijkt is, als anti-nati
onaal en staatsgevaarlijk voorgehouden. Zoo
wordt tot eene verbrokkeling der katholieke
partij aangestuurd. Die verbrokkeling moet
noodzakelijk het vertrouwen der Katholieke
kiezers breken en onmacht medebrengen.
Wanneer de Katholieke partij geen demo
cratisch karakter aanneemt en een democra
tisch programma opbouwt verliest ze haren
invloed op het volk en verliest ze haar karak
ter dat ze krachtens hare grondbeginselen
inoet bewaren.
Het zijn de Katholieken die den uitslag der
kiezlug van 1925 in bannen nehtien. maar zij
moeten zich het gebeurde van Frankrijk ten
nutte maken zooniet zal de nederlaag van
Frankrijk zich in 't volgende jaar in Belgie
hernieuwen.
De legerbegrooting.
Na de rede Dinsdag door M. Forthomme
gehouden in de Kamer was de belangstelling
voor de legerbegrooting weg.
Met kalmte en met zekerheid heeft Minis
ter Forthomme geantwoord op de vorige
sprekers en hij heeft alles flink op zijn poot
jes gezet.
M. Forthomme wint bij zulke bespreking,
fuist omdat hij noch militair noch militarist
is en op de begrooting belangrijke besparin-
TECHEL Alois
en
ARTOIS Rosalia
gezeten vóór hun
versierd huisje op den
dag waarop hun
diamanten bruiloft
gevierd werd
Poperinghe 18 Mei 1924.
gen deed werd hij door de nationalistische
partij aangevallen.
Doch bij de Vlaamschgezinden en de De
mocraten verhoogde het de sympathie voor
hem.
De Kamer heeft dan ook het budget van
Landsverdediging aangenomen met 77 stem
men tegen 54 (Socialisten en Fronters) en
1 onthouding, namelijk deze van generaal
Richard.
Uit voornoemde rede van Minister Fort
homme moeten wij toch lichten dat hij zegde
dat er bij de torpedo-booten 244 Vlamingen
zijn en 214 Walen en dat hij geheel vergeten
heeft te zeggen welke de taal is die gebruikt
wordt bij het onderricht dezer 244 Vlamingen.
Waarom dat verschil
Over enkele dagen werd de Waalsche
activist Van Ongeval buiten beschuldiging
gesteld
Vroeger werd hij bij verstek door het As
sisenhof veroordeeld tot 15 jaar. Nuhij terug
gekomen is in Belgie vraagt het Openbaar
Ministerie zelf zijne invrijstelling. Dat is
goed, dat is wel. En het is jammer zelfs dat
die jongen acht maanden voorarrest kreeg
van dezen die hem nu hebben moeten vrij
laten.
Maar als de jeugd van den Waal Van
Ongeval in aanmerking komt, waarom heeft
men dan den even jeugdigen Vlaming Wies!
Moenstotjaren gevangenisstraf veroordeeld?
Slechts twee maal heeft het Openbaar
Ministerie zelf de vrijspraak van een activist
gevraagd. Twee maal voor een Waal.
Het wordt tijd dat de activiste-processen
gedaan maken. Maar onlangs nog werd de
Vlaming Tanghe tot eene groote straf veroor
deeld omdat hij tijdens den oorloog het
West-Vlaamsch vee inspecteerde. Zware
misdaad voorwaar.
de gevangenis werpt, gezien
zijnen hoogen ouderdom. Maar de Vlamin
gen Libbrecht en de oude Van Oye hebben
die menschlievende behandeling niet gekend.
Bij elke zaak van politieken aard in Belgie
verstrekt het gerecht de meening dat er een
onderscheid is voor hetzelfde misdrijf naar
gelang het in het Noorden of in het Zuiden
werd gepleegd.
Het gerecht kan daar niet bij winnen.
In Vlaanderen meent men dat de tijd ge
komen is omalgeheeleamnestievoorpolitieke
misdrijven te verleenen. Wanneer komt die
Herinneringsmedaille voor
de Postbedienden.
Naar wij in het Staatsblad lezen zullen
naar aanleiding van de vijf en zeventigste
verjaring van de uitgifte van den eersten
postzegel in België1 Juli 1849 en van
de vijftigste verjaring van de deelneming
van België aan de stichting van de Wereld-
postvereeniging 9 October 1874 de be
dienden van het Beheer van Posterijen, die,
gedurende een tijdperk van ten minste vijf
en twintig jaar goeden, eerlijken dienst, tot
de exploitatie van den postdienst hebben
meegewerkt, met eene herinneringsmedaille
begiftigd worden.
De medaille wordt toegekend aan de in
werkelijken dienst zijnde of gepensioneerde
ambtenaars, bedienden en werklieden van
Posterijen, die, met 1 Juli 1924, gedurende
een tijdperk van ten minste vijf en twintig
jaar goeden, eerlijken dienst aan de Belgische
postexploitatie hebben meegewerkt.
lets over Breughel
Pieter Breughel werd over omtrent 400
jaar geboren in een Kempisch dorpje in den
omtrek van Bree.
Later heeft hij als Vlaamsche schilder een
buitengewonen roem verworven.
Het volksleven trok hem aan. Hij schilder
de bij voorkeur boerenkermissen, vanwaar
hij ook den bijnaam van Boeren-Breughel
gekregen heeft.
Hij heeft voor alle eeuwen de eenvoudige
schoonheid van onzen buiten op zijn doeken
gemaald. Hij heeft den levenslust en den zin
voor diepere beteekenis in de gewone dingen
op weergalooze wijze laten uitschitteren.
Meester van kleur, leven en beweging
staat hij nog vlak naast ons, spijts de vier
honderd jaar die liggen tusschen ons en zijn
werk.
Op 31 Mei zal men Breughel vieren te
Brussel. En dat nog op eene geheel zonder
linge manier.
Men zal het feest vroom inzetten met een
Te Deum in de Kapellekerk te Brussel
waar Pieter Breughel begraven ligt.
's Avonds zal men een maaltijd houden
waaraan duizend personen zullen deelnemen.
De zaal is versierd naar de schilderijen van
Breughel en de maaltijd zal een Breughel-
maaltijd zijn.Die smulpartij zal bestaan uit
voor ieder eenige ellen worst, rozijnenbrood,
tellooren rijspap met safraan en er zal niets
gedronken worden dan zwaar bier.
Voor kleederdracht, alsook voor muziek
en dans als in Breughels tijd zal er ook ge
zorgd worden.
Diezelfde avond zal er ook gevierd worden
in de Hoogstraat te Brussel, de meest typi
sche straat dier stad, alwaar Breughel ge
woond heeft.
Verder nog zullen uitstapjes gedaan wor
den naar de hoekjes van ons land die op de
Breughel-schilderijen voorkomen en eindelijk
zal in September een stoet gevormd worden
die de tafereelen van Breughel zullen voor
stellen.
Alles wordt geschikt om die feesten naar
den ouden goeien Vlaamschen trant te doen
plaats hebben.
YPFR
Etfg. Vandevelle L. 9.809,00
Delobe Henri 1.112,00
Opsomer Jullen 5.100,00
WEST-NIEUWKERKE.
Vennin Désiré 8.680,CO
Sohie Eugène 415,00
MEESSEN.
Dumoulln Sldonie 1.318,00
Alleman Louis 4.640,00
WULVERGHEM.
Moncarey René 10.400,00
Orreel Cyriile 5.400,00
WYTSCHAETE.
Vandevikere Clement 10.680,00
Dondeyne Léon 5.496,00
LANGEMARCK.
Callewaert Xavles 3.024,00
Vanthournout Romanie 1.450,' 0
Barbe Paul 24.000,00
Dettommbe Cyriile 1.170,00
Debuf Cyriile 20.630,00
Victor-Dewilde 4.831,00
Is er geen belet vroeg de jonge man
schalks.
Stoute indringerschertste Mathilde.
En is dat de tafel dekken, zusje
Mariette gevoelde zich zeer verlegen en
keek bedeesd naar den vloer. Moest Blanche
dit weten
Jufvrouw Mariette, wildet gij nu waar
lijk zooeven reeds ons huis ontvluchten
vroeg Frans.
Ik, mijnheer
Wel ja, toen ge voorsteldet den koet
sier de boodschap van mevrouw over te
brengen.
Tante wil terug rijden, stamelde de
weeze zenuwachtig.
Och, we weten immers, dat mevrouw
Van Herteloo een koets en een span paarden
bezit, hernam de jonge man wat sarcartisch.
Mariette glimlachte. Ze begreep de betee
kenis dezer woorden en ze voelde met
welke bedoeling ze uitgesproken werden.
Broeder en zuster kozen haar zijde... niet
die van tante en de nichten.
Ze was er hun dankbaar voor, doch ze
wilde niet den schijn wekken, als zou ze te
gen haar familie handelen.
Tante wordt al wat ouder, zei ze...
Maar ze doet toch' groote wandelingen,
beweerde Frans; En is Blanche waarlijk
ziek... ik heb haar toch opgewerkt naar de
tram zien gaan. Het geschok in dien born-
meiwagen is zeer hinderlijk voor iemand, die
hoofdpijn heeft, vervolgde hij spottend. Juf
vrouw Mariette, we zijn gewoon hier heel
openhartig met elkaar om te gaan en weinig
BEURSKRONIJK
Medegedeeld door de Bank TRANSINTER.
Europeaanschs Leeningen
Het bedrag Europeaansche leeningen bij
de Vereenigde Staten is sedert den wapen
stilstand van 1.146.750.000 Dollars waarvan
lijst hieronder.
inrr. veivaiu. neuia6
Belgie 6 1925 18.600.000
7 1/2 1945 50.000.000
8 1941 30.000.000
6 1921 6.400.000
Frankrijk 8 1945 100.000.000
7 1/2 1941 100.000.000
(Steden) 6 1934 70.000.000
Indien 6 1947 125.000.000
Noorwegen 7 1943 58.000.000
Denemarken7 1945 55.000.000
Engeland 5 1/2 1929 148.379.100
5 2/2 1922 101.620.000
Andere Staten en Steden 283.750.800
1.146.750/000
De leeningen van Belgie 1921 en van En
geland 1922 zijn reeds terugbetaald.
doekjes om de dingen te draaien. Mijnheer
j Van Herteloo vind ik een opperbest en na-
Z tuurlijk man, en ik wil gaarne met hem sa-
men werken, waar dit past. Maar mevrouw
en de dochters moeten niet rneenen, dat ze
ons verblinden zullen door hun aanstellerij.
Ik weet dat ze u trachten achteruit te zetten.
Dat zal hij ons niet gelukken, ik verzeker
het u. En ge moet u niet door hen aan den
kant laten stellen, zooals gij vanavond reeds
meendet te doen. Dat mevrouw Van Herte
loo in haar verblindheid maar oppast. Ze
kan zich deerlijk vergissen en is reeds op
den weg daartoe. Ik vermoed, dat Blanche
een samenkomst heeft met Frederik Laven-
deau die een echte schurk is een onwaardige
kerel. Ge moet dat eens aan uw oom
zeggen, want al is Blanche een verwaand,
trotsch ding, toch is ze te goed om door dien
Brugschen windhaan bedrogen te worden...
O, mijnheer, het zou mij zeer kwalijk
genomen worden, moest ik mij daarmee
inlaten, sprak Mariette.
Doch een woordje tot uw oom...
Dan zou het lijken, of ik hem opstoot
tegen tante en de nichten. Ze beschuldigen
mij daar toch al van. Gij zijt openhartig en
ik wil het ook zijn... Neen, mijnheer, Van
Waveren, ik kan onmogelijk die kwestie te
berde brengen... Tante en de nichten zouden
het toeschrijven aan jaloerschheid.
Mariette heeft gelijk, stemde Mathilde
toe.
Dan moet ik er met mijnheer Van Her-
j teloo zelf over spreken, zei Frans.
Moei u met Lavendeau niet, hernam de
zuster. Ik heb zoo de vrees, dat hij een
gevaarlijke kerel is.
Als ik voor iemand vriendschap ge
voel, verwittig ik hem toch, wanneer een
ongeluk hem bedreigt.
Maar nu zouden we eens moeten be
denken, dat we nog gasten hebben, sprak
Mathilde. Het is wel zeer gezellig onder ons
drieën hier, doch de plichten der beleefdheid
tellen ook mee. Ik heb Mariette gevraagd
dikwijls te komen.
Ik zal druk werk hebben, vrees ik, ant
woordde de weeze.
Toe, toe, uw oom zal u niet van al uw
tijd berooven, verzekerde van Waveren. Zoo
bestaat mijnheer van Herteloo niet. Mijn
zuster verwacht u veel en hier zult ge thuis
zijn.
Mariette kleurde weer.
Ik dank u, stamelde ze...
Mevrouw van Herteloo was al ongerust
over die zonderlinge verdwijning van Frans.
Wantrouwen rees op. Mariette was immers
ook buiten de kamer.
En plots moest de dame zich even verwij
deren. Ze kreeg achterdocht.
Ze kwam in de gang, toen Mariette, Mat
hilde en Frans juist den trap afdaalden.
Mevrouw van Herteloo ergerde zich ge
weldig. Ze onderdrukte haar woede
Mariette, kind, zei ze, zoudt ge niet
naar huis gaan, om het avondwerk te doen
Ik vrees, dat het anders te laat wordt.
Daar protesteer ik tegen riep Frans
uit.
Hij deed het op lachenden toon, al was hij
eigenlijk woedend over de wijze, waarop de
tante haar nicht wilde vernederen.
Mariette moet blijven, verklaarde ook
Mathilde. Ze kan het werk uitstellen, me
vrouw. Ik heb haar nu opgeeischt.
Maar ze moet op de meiden letten,
hernam mevrouw van Herteloo.
Tante, ik weet niet welk avondwerk ge
bedoelt, zei de weeze scherp, maar ik zal
wel naar huis gaan, zoo de arme nicht u
hier in den weg is.
Dat uitte ze uit fierheid. Ze dacht op dit
oogenblik aan haar vader.
('t Vervolgt
