HET NOTARIÉEL EN NIJVERHEIDS5ANNONCENBLAD A lil Mlfl bullfl AA Nieuwsblad voor Poperinghe en Omstreken. Zondag 15" Januari 1928. 30 Centiemen 25e Jaar. - Nr 3 Hoe moet een Katholiek zijn geweten vormen MOOI ROZEKEN Geen samengaan Uit tiet herle vend Vlaanderen. Politiek Cverzicht. Abonnementsprijs per Jaar In Stad 14.00 fr. In Belgie p. post 16.00 fr. Amerika en andere landen 34 fr. Frankrijk en Congo 28 fr. (Fr. g. 20 fr.) TARIEF DER PRIJZEN Berichten Verkoopingen Eene inlassching o fr. 90 per regel 2 en 3 Inlassch. o f r. 80 per regel Vonnissen Róuwberichten 1 fr. 5o per regel 11 6 frank HERHAALDE ANNONCEN PRIJZEN OP AANVRAAG. Alle annoncen zijn vooraf te betalen en moeten tegen den Donderdag noen ingezon den worden. Kleine berichten tegen den Vrijdag noen. Uitg. SANSEN VANNESTE, Drukker Gasthuisstraat, l5, Poperinghe Telefoon 9. Postcneck 15.570. rnmm Tllfi ff PI! k k SPHKIJKEM. Wie zich wreekt stelt zich gelijk met zijnen vijand. Wie vergeeft,is boven hem verheven. Samuel Smiles. Arbeid is de hoogste zedelijkheid Malebranche. De dood is de weergalm van 't leven. Bossult. Men kan niet instaan voor zijn moed, als men Looitjiet gevaar gekend heeft. Dk Claude: Bernard Wat waard is gedaan te worden, is waard go d gedaan te worden. Gumo Gezklle Een goede raad is als sneeuw hoe zachter hij valt. hoe langer hij blijft liggen Men begrijpt niet alleen met het verstand, maar ook met het hart. Rosalie Loveling. Menschen zonder karakter, zijn gezichten zonder uitdrukking Renaat Descartes Nu er eene teugellooze vrijheid van drukpers bestaat, en kwaad en valsch- heid evenveel burgerrecht verkregen hebben als goed en waarheid, gaan alle schrijvers en schrijvelaais er op los om hun gedachten, recht of krom, neer te pennen, en ze de wijde wereld in te zenden met de meening Daar zè, 'k lieb ik nu eens de waarheid gezeid En als iemand eens een gedrukt artikel geriskeerd heeft, dan verkeert hijalgauw inuenzoeten waan een nieu we v aarheid ontdekt te hebben, een geleerde te zijn, al ware zijn gedacht nu nog zoo halfsch .en er nevens ge moet dan ook niet meer verwachten dat zulke menschen de deugd van leerzaamheid bezitten... Zoolang die teugelloosheid in ge dachten, godsdienst en zeden aanraakt, ligt daarin minder gevaar misschien, want een geleerde haalt eens monkelend de schouders op en gaat ongestoord zijn weg voort en onze schrijver komt er van af met de beschaming van zijn naïviteit en on wetendheid. Doch erger is 't, wanneer die ban- delooze gedachten vrijheid overslaat tot het heiligdom van geloof en zeden: seffens slaan de menschelijke harts tochten daarbij, voeren menschen en volkeren soms mee tot die vele schijn- ware gedachten en meeningen, en 't wordt een echte zieleramp. Zoo hebben de hervormers van de XVI eeuw hetvrij onderzoek gehul digd ze zijn dan ook uitgeloopen op duizend en één sekten, die wanhopig trachten elkaar te verstaan, maar ein digen moeten met een altijd grooter versnippering van eenheid en gedach ten omdat ze in zich dragen het princiep of de oorzaak van afdwaling het teugellooze vrij onderzoek. De Meester heeft zich aangepast aan onze psychologie en aan onze verstandelijke zwakheid voor wat be treft godsdienst en zeden vooral Hij heeft in Zijne Kerk een leergezag inge steld, dat in Zijne Naam en Zijne hulp alleen berechtigd zou zijn de godsdienstige en zedelijke waarheid voor te houden aan menschen en volkeren Hij is zoo ver gegaan, om aan 't menschelijk ver stand de noodigé berusting in de waarheid te geven, dat Hij aan Zijne Kerk Zijne eigene onfaalbaarheid heeft medegedeeld... Wat brengt nu die goddelijke steun in 't voorhouden der waarheid voor ons mee Hij geeft ons eene geloofszekerheid daar waar de Kerk Haar volle leerge zag gebruikt nopens andere punten, die de H. Kerk in haar dagelijksch onderwijs volgens de omstandigheden voorhoudt, geeft ons de goddelijke steun aan Zijne Kerk eene zekerheid die ver overtreft de menschelijke zekerheid uit zuiver menschelijk zoeken verwor ven. Onder die waarheden zijn er zelf waarvan we geloofszekerheid hebben. Bij wie berust dat leergezag Bij den Paus in zijne volheid en bij de Bisschoppen met en onder den Paus. Want, zegt Leo XII al hebben de Bisschoppen het gezag niet in zijne volheid, noch een algemeen en opperste gezag, nochtans zijn ze niet te aanzien als de simpele plaatsvervangers van den Paus, want ze hebben een eigen gezag (Enc. Satis cognitum.) En, zegt Mgr Lambrecht men merke hier wel op, dat de voorstellin gen, welke door de Pauzen en de Bis schoppen geschieden, DOOR ZICH ZEL- VEN GEZAG HEBBEN, terwijl de andere die door de Universiteitende Sernina- rieii, de Pastoors en Priesters geschieden, maar gezag hebben voor zooveel zij met de leering der Pauzen en Bisschoppen overeenstemmen (Verklaring van den mechelschen catechismus B. I. bladz. 5o.) Dit laatste ware van belang mocht er een Priester spreken tegen de uit spraak van zijn Bisschop. Aan het recht om te leeren, beant woordt bij de geloovigen de plicht de voorgestelde waarheden aan te kle ven en er naar te handelen. Daaruit volgt seffens deze STELRE GEL VAN KATHOLIEKE GEWETENS VORMING: WE MOETEN ONS GEWE TEN VORMEN NAAR OE LEERING VAN PAUS EN BISSCHOPPEN. ONS WOORD, zegt Leo XIII, MOE T DE LEI DDR A A D WEZEN ZOOWEL VAN UW GEDACH TEN ALS VAN UWE ACTIE o (Aanspraak van i8g3.) Een protestant vormt zijn geweten volgens het vrij onderzoek, 1.1. z. vol gens zijn eigene opinie een katholiek vormt zijn geweten volgens de voorstelling en het oordeel der Kerk. Een protestant zal zeggen Ik meen het zoo over dat geloofspunt, over die gewetenszaak een katho liek, wanneer de Kerk gesproken heeft, moet zeggen «Gods Kerk oor deelt zoo óver dat punt, dus ik aan vaard het, dus moet ik het doen Maar... zou het niet volstaan u dan te onderwerpen, wanneer de Kerk haar volle gezag gebruikt heeft en onfaalbaar is Nogmaals bijlange niet... Immers «.wanneer men de onder werping omschrijft verschuldigd aan de zielenherders en vooral aan den Paus dan mag men niet gaan denken dat het volstaat de dogma's aan te kleven... Het is zelfs niet voldoende vast en rechtzinnig te aanvaarden die leeringen die nooit door een plechtige uitspraak der Kerk bepaald werden, maar die door de ge wone en algemeene leering der Kerk aan ons geloof voorgesteld worden... De geloovigen moeten het daarenbo ven als een plicht aanzien zich te laten besturen en leiden door 't gezag der Bis schoppen, en vooral door 't gezag van den Apostolischen Stoel...(Leo XIII, Enc. Sapientiae Christianae.) nietl Met één woord gezeidHET OORDEEL OVER DE ZEDELIJKHEID VAN EEN DAAD BERUST BIJ DIN PAUS EN DE BISSCHOPPEN (en bij de andere Pries ters in zoover zij met Paus en Bis schoppen overeerstemmen), EN EEN KATHOLIEK MOET ZIJN GEWETEN VORMEN VOLGENS DAT 00R0EEL EN NIET NAAR EIGEN OPINIE. Als ge nu eens, in 't licht van deze princiepen, de doening van ons mo derne wereldje bekijkt, d^n zoudt ge inderdaad beginnen begrijpen waar om Paus Pius XI, bij den aanvang van zijn pontilikaat eene' veroordee ling moest uitspreken van 't geen Hij noemthet zedelijk en juridisch moder nisme, dat is o. a. de dwaling van die genen die betuigen de katholieke princiepen over gezag van Paus en Bisschoppen te erkennen, maar in de praktiek handelen alsof zij die niet erkennen. (Enc. Ubi arcano Dei, 1922.) Kijkt immers maar toe algemeene losscheuring van gehoorzaamheids banden. En de grond-oorzaak van gezagscrisis Ze ligt in de heerschen- de gedachten, in die teugellooze los bandigheid van gedachten buiten de Kerk om, en tegen hare leering in. Ongehoorzaamheid in den wil is gesproten uitononderworpenheid in het oordeel. Wilt gij een slaande voorbeeld Neem enkel het lezen van gazetten. Elk jaar wordt met aandrang van op den predikstoel de Brief der Bis schoppen afgelezen o'-'er de slechte drukpers Menschen, krachtens het gezag ons door Jesus-Christus ge schonken, herhalen wij u het verbod slechte bladen te lezen zonder bijzon dere toelating, en 't is zware zonde die te lezen... En onze brave menschen... ze zijn katholiek zulle ze luisteren eens, en... lezen maar eftënop wat hun goed schijnt, weze Het nu nog na oermere Heure Le Soir oi 't zoogezeid neutrale Laatste Nieuws(want neutraal of onverschillig staan tegen over God en Kerk is niet enkel een schelmstuk, maar ook een praktische onmogelijkheid)... Ze lezen, en waar om O, ze hebben vele fedens waarvan toch geene enkele tellen kan tegenover het kerkelijk verbod... Maar zij oordeelen... en ze handelen volgens eigen opinie... maar tegen het oordeel der Kerkelijke Overheid in... Dat is eenvou dig zedelijk modernisme. Nog een voorbeeld in denzelfden zin De nationalistische bladen en schriften werden door de Bisschoppen uitdrukkelijk veroordeeld, en werden op zware zonde verboden. Maar weet ge hoe Nationalisten hun geweten vormen Ze beweren ook katholiek te zijn Mogen we die gazette lezen vragen ze eens aan malkaar. Hewel, als gij peinst dat ge ze moogt lezen, ge moogt ze dan lezen Ha, als GIJ peinst dat is üw oordeel, en gij moogt handelen volgens uw oordeel tegen het oordeel en de uitspraak van de Bisschoppen in I... Hoort ge die modernistische gewe tensvorming Die voorbeelden zouden we kunnen vermenigvuldigen op velerlei gebied... Hoe ver zijn we er van af, van die liefdevolle evangelische volgzaamheid tegenover onze herders Dat de eerste en diepste aandrang uwer zielen weze uwe gevoelens, uwe gedachten, uwe besluiten eensluidend te maken met de onze, zoo sprak Leo XIII. Niet enkel on je bevelen, maar ook onze begeerten en raadgevingen moeten u heilig zijn, alsof ze van Christus kwamen, en weest altijd seffens bereid er u naar te schikken A an uwe Bisschoppen, die de H Geest aan uw hoofd heejt geplaatst, moet gij allen, Priesters en Leeken, uwen eerbied en uwe onderwerping betuigen 't is als ge hén volgt 'en hun gehoorzaamt dat ge zult de gemeenschapsbanden met den Opperherder, den Paus van Rome, ster ker maken (aan de'iersche bede vaarders 1893). Doch onze menschen gaan de inspi ratie van hun leven, van hun gedach tenleven vooral, putten aan bladen en Mengelwerk v. «De Poperlnghenaar» 18 door JAC. BALLINGS («O» Enkelen liepen Etienne en de poli tieagenten achterna, om 't fijne van de historie te vernemen, anderen ver drongen zich rond Mimi, die daarbui ten kennis lag. Haalt ergens wat azijn, gebood Siemken, die naast Mimi zat neerge knield, haalt ergens wat azijn en gaat een beetje achteruit, toe, want 't is niet goed zoo rond iemand staan, in dichten kring, als men in bezwijming ligt. Maar daar was niemand van de Sparrebekenaars, die 't waagde in een van <lie groote hotels om azijn te gain... Kan dit niet dienen, Siemken riep Sut van Dolders en hij kwam met zijnkanneken genever voor den da: Gustarien had uit Mimi'shandtascl je een zakdoekje genomen en er wat uit Sut zijn kanneken opgegoten. Dan wreef re over het marmer bleek gelaat van 't oewustelooze meisje enliethaar den prikkelgeur van den drank op- snuivtn. Ev«n later opende Mimi de oogen. Veiwonderd keek ze rond, verbaasd al die menschen daar rond haar te nen itaart, maar plots flitste deherin- I tijdschriften, die er een andere leering op na houden dan Paus en Bisschop pen. En nochtans dan, en dan alleen, zal er een vol en welig katholiek leven heropbloeien, wanneer onze men schen, onze gestudeerden vooral, zich gaan voeden aan den lavenden en sterkenden kost van de kerkelijke en vooral van de pauzelijke leenngen, wanneer ze hun geweten gaan vormen niet meer naar eigen goeddunken, maar naar de kerkelijke uitspraken, en wanneer ze liefde genoeg bezitten om zich seffens te plooien naar de waarheid. Dat bekome ons de Goede Meester tot heil van vele zielen... Bemerking. Het artikel Mogen de Vlaamsche Nationalisten zich nog katholiek noe men op ii-I2-'27 in «De l'operin- ghenaar verschenen, is beantwoord geworden met aanvallen op personen en allerlei verdachtmakingen, alhoe wel het betoog principieel was en eene zeer elementaire katholieke waarheid voorlegde. Daardoor wordt zeker de waarheid en het goede niet gediend. Schrijver van dit artikel verklaart 't geen ten andere uit den zakelij- ken inhoud van 't stuk reeds genoeg moest blijken dat hij niet de plaat selijke verhoudingen van Poperinghe in het oog had die hij ten andere onvoldoende kent maar enkel van katholiek standpunt uit (en dat is het eenig ware standpunt de huidige veroordeelde nationalistische politiek beoordeelde. (Want de Bisschoppen hebben geen kwakkels in de lucht eroordeeld, maar de nationalistische politiek, zooals ze concreet gevoerd wordt.) Men gelieve ook goed op te merken dat Schrijver goed onderscheid maak te tusschen privaat en openbaar leven bij onze Nationalisten, en enkel dit laatste niet-katholiek noemde. Hier het privaat leven bijslepen is ver warring stichten. De benaming ka tholieke Nationalisten kan ten andere op niets anders slaan dan op het openbaar leven. Met die persoonlijke aanvallen kan Schrijver zich niet inlaten, en, ze ne men niets af van de waarheid van zijn betoog. Vlamingen verdedigt uw Vlaamsch Yzergedenkteeken In het Antwerpsch franskiljonsch dagblad La Métropole verscheen over enkel dagen een smadelijk arti kel, geteekend door den viel Anver- sois waarin deze ook onder andere £gn a an vu 1 ticiPt tPQPTi VloanJoronc Yzergedenkteeken, dat hij gewoon weg une saleté noemt. Het is tijd zegt hij, dat het uit zij met die vuiligheid. Zijn wij Belgen ja of neen, en zullen de h.h. activisten eindelijk een verbond van vaderlanders op hun weg vinden, dat vast beslotenis HUN VAART TE STUITEN Vergeet dit Comité, dat ik een smaad-Comité zal heeten, dat onze aan den Yzer evallen zonen Belgen zijn Woorden als vuiligheid activis ten en smaad-coinité hoeven geen verder commentaar, wat ech er wel de aandacht der Vlamingen verdient is dat die oude Anversois een ver bond van ware vaderlanders op roept, VAST BESLOTEN HET BEDEVAARTWERK IN ZIJN VAART TE STUITEN Het eenige antwoord van ALLE VLAMINGEN MOET HIEROP ZIJN, dat zij met dubbel meer hard nekkigheid de inzamelingen voor het YZERMONUMENT moeten door drijven, en dat de Vlamingen, die reeds een penning stortten, zich niet mogen bepalen bij deze enkele gift. Maar dat zij moeten penning op pen ning storten tot de 600.000 frs die er noodig zijn, er wezen. De letters Alles voor Vlaanderen. Vlaanderen voor Kristus moeten dubbel-groot en dubbel-hoog oprijzen in de Yzer- vlakte, getuige van de trouw van gansch een volk tegenover de ontrouw der machthebbers. Vlamingen, het sekretariaat der Yzerbedevaarten verwacht uwen steun, richt de inzamelingen in, daar waar men nog twijfelt of wacht, brengt een klein plaatselijk Komiteit samen en gaat er op los. De komende lijsten die in de bladen verschijnen zullen, moeten Vlaanderens klare antwoord zijn en het bewijs dat zijn liefde voor de dooden en hun ideaal, niet in woor den, maar in daden wordt uitgedrukt. Stort uw penning voor de Dooden (Het Sekretariaat is gevestigd bij Cl. De Landtsheer, Groote Kaai, Tem- sche, Postcheck. 113.465. Een trouwe Yzerbedevaarder Het verbond van Katholieke Krin gen heeft het jaar ingezet met een beraadslaging! over den politieken toestand. De uiteenzetting gedaan door den heer Carton de Wiart, heelt veel stof opgejaagd en roering gebracht niet alleen op de vergadering zelf, waar hij reeds duchtig tegengesproken werd, maar zoowat in alle politieke middens. Er werd namelijk eene mogelijk heid van samenwerking bepleit van de Katholieken en de Liberalen, in dien de Liberalen den struikelsteen tot die vereeniging, de school kw estie, wilden laten varen. Het is eene zeer gewaagde stelling te willen beweren dat enkel de schoolkwestie de Katholieken van de Liberalen scheidt. Zouden er dan geen andere zijden der godsdienstige kwestie te belichten vallen? En zijn er dan geen punten meer van econo- mischen en socialen aard waarbij de Liberalen hemelsbreed verschillen met de Katholieken Het zijn mannen van orde Op de vergadering der K. Kr. waren er die- hoegenaamd niet wilden weten van de Liberalen als mannen van orde te betitelen. De Liberale Partij is Ko ningsgezind, zij heeft zelfs evenveel eerbied voor den gendarm als voor den rechter. Maareerbiedigt en .erkent zij wel het hoogste gezag op aarde, het wijs gezag der IJ. Kerk of is zij zelfs van zin op te' houden het te bestrijden In politiek is alles mogelijk, zegt men. Doch er zal nog veel, zeer veel water naar de zee moeten loopen vooraleer in ons land Liberalen en Katholieken te zamen naar de stem bus zullen trekken. Alle Katholieke Vlaamsche dag bladen zijn niet malsch gevallen op de ongelukkige uiteenzetting van M Carton de Wiart. Allen zijn het eens om te verklaren dat zulk samengaan op zijn minst ontijdig, zoo niet vol strekt' onmogelijk is. Ook Waalsche bladen bevatten harde waarheaen voor rekening onzer Conservatieve Heeren, die zoo bitter weinig rekening houden met de echte geestesgesteltenis onzer Katholieke bevolking en onder ander na het ver slag der vergadering gegeven te heb ben zeptLe Pays Wallon Onderlijnen wij eerst het jeit dat geen enkele spreker den durf gehad heeft kortaf te vragen aan de afgeveerdigden, in Patria vereenigd, wanneer en hoe de Vereeniging der K. Kr. betrekkingen zou aanknoopen met het Verbond der Christ ene Werklieden. Een toenadering, geboren uit den huidigen politieken toestand, werd ge daan Wii zijn de eerste, ffp.we.est. nifi eies erover geluk te wenschen. Maar aal is niet voldoende. De eenheid in de rechterzijde moet ook buiten het Ministerie gevormd wor den. Zij moet bestaan in de arrondisse menten, in de gemeenten. Zij moet vooral bestaan in de harten. Een dag zal misschien komen dat het nuttig zal zijn te spreken met de Libera len. Die mogelijkheid kan bestaan Maar eerst moet er gesproken worden met de Christine Democraten die men, opzette lijk af niet, wat te veel verwaarloost, als men ze niet openlijk bestrijdt en waarvan men weigert elk voorstel, dat de eenheid in de hand moet werken, in aanmerking te nemen. Eerst eenheid bij de Katholieken De Liberalen kunnen wachten Deze flinke taal moet door eiken goedgemeenden Katholiek, 't zij Vla- ming of Waal toegejuicht worden. Le Pays Wallonvraagt zich ook nog af of de Liberalen zelf wel dit verstandshuwelijk wenschen te zien volgen op het eenvoudig samen gaan in het Ministerie. Daarop antwoordde de Flandre libérale een dezer dagen Hoe vurig ook ons verlangen weze tegen de wanordelijke elementen een sterken dam van behoudsgezinde liberale krachten op te werpen, daarop geldt slechts één antwoord Neen, de Libe ralen zullen nooit het gezag (l'autoritéj der Kerk in politiek opzicht erkennen De Liberalen zullen de inmenging der Kerk bestrijden overal waar deze pe%en zal zich op te dringen 't Is klare wijn, klaar genoeg om aan de voormannen van het v'erbond der K. Kringen, of aan wien het ook zijn moge, den lust te ontnemen nog dergelijken drank op te gieten en te bewijzen dat het van Katholiek stand punt uitgaande, voor ons, Katholie ken, onmogelijk is ooit met Liberalen samen te gaan. «DE POPERINGHENAAR» is het mees te verspreidde blad der streek ge hebt er dus voordeel bij uwe aankondigingen in te plaatsen. LINOLEUM - BALATUM TOILE-CIRÉE - BEDDEVELLEN MEUBEL PAPIER - GROOTE KEUS TER TROUWE bij SANSEN-VANNESTE gasthuisstraat, 15, POPERINGHE - Alle Bureelmeubelen - Wvtseliaete. - üe Kerk. De weinige menschen die in 1918-19 naar Wytschaete gekomen zijn, heb ben het beeld der verwoesting onzer gemeente voorzeker goed bewaard. Waar eertijds de levendige roode dak jes lachend opdoken tusschen het groen onzer prachtige bosschen, was het na den oorlog een echte woestenij. Inderdaad, de grond honderdmaal omgekeerd en doorschoten, waar dis leis manshoogte groeiden, waar aller lei ongedierte zich voedde aan de lijken, waar doodshoofden u aangrijns den, en waar grauwe obuskoppen dreigend uit den grond staken, de eertijds zoo vruchtbaregrond vertoon de heel goed het beeld der dood cn der vernieling. Wie had toen kunnen en durven denken dat daar op die eigene plaats, de kerk, de huizen, de straten er weer komen zouden. Doch na lijden komt verblijden. Nauwelijks waren eenige menschen terug, of er werd voor een houten kerkje gezorgd, een gelijk het stalletje van Betheleem, waar de wind door «pieren guurae, ne nrerwaarcre Heer Verscheure, vroeger onderpas toor, kwam er nu als pastoor. Wat al mizerie men tegenkwam is ongelooflijk. Op zekeren nacht, bij overmaat van ongeluk, vloog de kappe weg, door een stormwind opgetild en meegetrokkrn. Een bewijs dat het kon waaien, hier op de bloote hoog vlakte. De slaapkamer van den Eerw. Pastopr paalde aan de kerk, en de deur ervan, die in het kerkje kwam, voorzien van eenigegaatjes deed dienst als biechtstoel. Nog drie houten ker ken hebben we gehad, tot dat we eindelijk onze schoone, groote stee- nen kerk kregen, waardig om als woonst te dienen van God zelve. Onze nieuwgebouwde kerk bemerkt men uren in 't ronde. In zuiver gothi- schen stijl staat zij er als een juweeltje te pronken. Van buiten is de kerk heel fraai. Boven den ingang is er het beeld aangebracht in mozaïek van St Medard. Doch van binnen is de kerk een kunststuk Ze is in ruw steen, niet geplakt. De slanke, arduinen pilaren houden drie gewelven in de hoogte: Wat een koppeling en samenspel der lijnen, ze warrelen er dooreen, om jelk op zijn arduinen pilaartje te zameri te loopen. Een pracht zijn de arduinen biechtstoelen met eikenhout beslagefi. Schoone beelden versieren reeds tie kerk en een hoogaltaar, communie bank en preekstoel zijn in maak. 't Schijnt dat het hoogaltaar iets bij zonders zijn zal. De kerk is gebouwd door M. Caste lein, aannemer te Ghistel. Hij heeft eer gehaald van zijn werk. Het ge bruikte materiaal is van eerste hoeda nigheid en alles tot in de laatste bij zonderheden verzorgd, zelfs opge smukt. Den heer Leborgne, bouw meester van Charleroi leverde het plan. Hij kan slechts geluk gewenscht om zijn kunde en goeden smaak. Een woordje oudere Geschiedenis. Uit« den alouden stoet van Vlaen deren, door P. Lansens, Brugge 1841 Wytschaete een parochie in Ide provincie West-Vlaenderen, tus- Ischen Yperen en Waesten gelegen, I bestond reeds ten jare q3l en wordt door Meyerus Widischate genoemd. Sanderus noemt deze parochie in het latijn Pagus amplae magnitudinis, om welke reden men zou kunnen gis sen, dat zij haren naam van de hooge weerde of schatting harer gronden, die zeer vruchtbaar zijn, ontleend heeft. Echter heeft men op te merken, dat volgens Hoeufft (Taalkundige bij dragen blz. 109) schate zoowel als schote eene verweerplaats beteekent. Zoo wordt Braschote bij Antwerpen Braschate genoemd voor eenen voorschoot zeide men eertijds ook voorschate. In oude handvesten wordt de a dikwijls in o verwisseld. Wyt schaete werd in 1066 door Philips I, koning van Frankrijk aan het klooster van Meessen geschonken. Zij heeft voor Kerkpatroon den Heyligen Me- dardus. Er heeft voortijds een fraei kasteel gestaan. Uit het woordenboek der belgische ge meenten, Eug. de Seyn, 1925 Wvtschaete bevolking 3521 zielen. Oppervlakte262gHa. Heuvelig, steen- klei-zandachtige grond. Landbouw suikerij, tabak, vlas. Verschillende beken, onder andere de Wambeke. In961 \Vïdisgatin 1066 in territorio Yprensi Widegas of Wideschat in 1123 Widescath in 1146 Widescat. De Heerlijkheid Wytschaete, om trent 7 Ha. groot, hing af van die van Vormezeele, alsook vele achterleenen in dit dorp. Wytschaete behelsde nog drie achterleenen komende onder de Heerlijkheid van de «Grand Haye te Waasten, en twee andere, toebe- hoorende aan de Kasseleinte Yper. Op het einde van hetoude regiem was Ferdinand Theodore de Moucheron, Heer van Wytschaete. Bevolking in 1815 282(1 inwoners in 1876 3103 inw in 189035,27. Hoogte'82.33 m. boven de zeespiegel. Te Wytschaete'waren de volgende heer lijkheden Ter Plaetse (laatste bezitter: M. de Moucheron), Wytschaete (laat-te bezitter: M. Godschalck), De Naveghem, de Borre- walstraete en Piloots. Heerschip, met nog 25 achterleenen. De familie Wyts stamt af van deze van Bethune. Een zoon van deze kreeg ajs erfdeel de Heerlijkheid van Wyt schaete, waaraan hij zijn naam ont leende. Dit bevestigt een opschrift, dat eertijds op een steen in de Kerk van Houplines te lezen was. Josse en zijn broeder Wyts, zijn bekend als zijnde de ridders die in 1421 den Hertog Filips de Goede hielpen in de oorlogen, die hij voerde met den Koning van Engeland, tegen Karei VII, Koning van Frank rijk. Eustachius Wyts, zoon van Jan en Hendriks van den Houtte, was raad gever van Filips de Goede en eere burger der stad Damma. Het was in zijn huis dat Karei de Stoute trouwde met Margaretha van York, zuster van den Koning van Salisburg. Dit huwe lijk werd voltrokken door den bisschop van Salisburg, in tegenwoordigheid van den Apostolischen Nuntius en de bisschoppen van Mans de Trèves, Utrecht, Cambrai en Sarepta. 1914-18. Het dorp werd heelemaal verwoest. Men heeft er hardnekkige gevechten geleverd, alles is onder mijnd geweest. Alles is verdwenen. De oude Kerk had 3 groote beuken Haar dikke, vierkante toren bewaarde eene klok uit de 16e eeuw, met een vlaamsch opschrift die nu nog be staat. nering aan 't gebeurde door haar geest... Siemken en Gustarien hadden haar recht geholpen. O, 'tiswreed... 'tiswreed, snikte het arm meisje, wat zal mama zeggen als ze dat te weten komt. 't Is haar dood 't is haar dood Ze poogden het droeve meisje op alle manieren te troosten. Maar kon den hier wel hartelijke woorden en blijken van genegenheid baten Waren ze niet allen getuigen ge weest van het feit datEtienne, als een spitsboef, door de gerechtsdienaars werd weggeleid? Hadden ze allen niet hooren roepen: 't is 'n dief, 't is 'n dief Siemken had Mimi nu naar een van de drankhuizen op den dijk geleid en voor haar een goede tas koffie besteld. 't Is wreed 't Is wreed her haalde het arm kind gedurig, terwijl de tranen over haar wangen rolden. Ik wil Etienne zien, zei ze even later. Zou dat mogelijk zijn vroeg Siemken. Ik ga naar 't politiebureel, klonk het beslist. Siemken zat in een moeilijk parket. Ging hij met Mimi mede naar 't po litiebureel dan moest hij de Sparre bekenaars op het strand alleen laten. Hij had reeds stemmen van misnoegd heid gehoord. Konden zij het helpen of gebeteren, dat die deugniet van Etienne gestolen had Moesten zij het nu bezeuren? Ze wa ren naar de zee gekomen om zich eens te vermaken, en als Siemken nu met Mimi door de stad ging dolen, dan was er niemand die hen in de groote stad den weg kon wijzen. Wacht even, sprak Siemken tot het meisje, ik ga even tot bij 't volk en ben aanstonds terug. Hij ging naar de leden van 't gezel schap, die in groepjes stonden te praten. Hij legde 't geval uit. Kwalijk mochten ze 't niet nemen, dat hij bij Mimi bleef. Wilden zij een bad nemen dan konden ze ginder aan dat huisje hun kaartjes halen. Met die kaartjes konden ze een zwemkostuum bekomen en ingang tot een kabien... Binnen een uur zou hij terug zijn. Er werd nog wel een beetje gemop perd... maar 't gezelschap trok toch naar de plaats waar de kaartjes ver kocht werden. Een half uurtje later zaten demeesteledender Sparrebeek- sche Veloclub in 't bad. Dat was me een vreugd en genot. Eerst waren ze wel een beetje be deesd... maar naderhand werden ze stouter... ze duikelden over den kop, wierpen naar elkaar met water... dans ten en ploeterden... entrokken leelijke gezichten als ze onverwachts een gulp van dat gezouten nat te slikken kregen. Aan Etienne... aan de ellende van Mimi dacht er niemand meer. Siemken was dus met zijn lieveken op zoek naar het politiebureel, in de hoop dat het meisje met haar broeder zou mogen spreken. Maar ze moesten onverrichter zake terugkeeren. De commissaris was af wezig en de dienstdoende overste achtte het niet in zijn bevoegdheid daarvoor toelating te verleenen. Het eenige wat ze te weten kwamen was, dat er sedert eenige weken in verschillende badplaatsen herhaalde lijk gestolen werd op 't strand. Het waren vooral handtaschjes van de dames waarop de dief of de dieven het hadden gemunt. Politiebeambten in I burgerkleeding hielden nu sedert j eenige dagen strenger dan ooit een oog in 't zeil. En zoo gebeurde het, dat Etienne, die met eenige slampampers uit Brussel naar de badsteden was af gezakt, in de val liep. Sedert den avond waarop hij Koze- ken op haar kamertje inde Steenstraat had aangevallen, was hij uit de stad gevlucht. Niemand wist waarheen. Zelfs zijn ouders wisten niet waar de rekel uit hing. Maar nu zouden ze 't natuurlijk weten. En dat was het vooral wat Mimi zoo voor mama deed vreezen. Madame Clothilde geleek de oude lustige huisvrouw van vroeger niet meer. Zoo vroobjk en opgewekt zij er eertijds uitzag, zoo afgemarteld en teneergeslageu zag zij er nu uit. Po- lydoor had gemeend dat de buiten lucht haar opknappen zou maar 't viel heel anders uit. Het leven was hier zoo heel anders dan te Brussel, .vaar zij haar drukke bezigheden had in winkel en huishou ding, wat haar gedurig afleiding be zorgde. Hier had ze niets te doen... dan te denken... dan te denken op Etienne... Waar zat de jongen?... Wat deed hij Toen Mimi dien avond thuis kwam zag Clothilde dadelijk dat er iets ge beurd was. Wel hoe is de reis afgeloopen vroeg Polydoor luchtig, toen het meisje met Siemken en Gustarien binnenstapte. We hebben goed weer gehad, gaf de bode ontwijkend ten antwoord. Maar Mimi begon plots te snikken. Wat nu, wat nu riep de vader verwonderd uit. Verrast keken moeder en vader op. Wat is er gebeurd Wat is er ge beurd riep Clothilde ontsteld uit. Mimi besefte, dat ze door haar ge ween argwaan had opgewekten meen de nu met een uitvlucht, haar ouders gerust te stellen. Och niets... niets..., 't zijn de zenuwen. Jawel... daar is iets. drong de moeder aan. Ik wil hebben dat gij spreekt. Dan zich tot Siemken wendend, ze- ze met een smeekenden oogslag toe Siemken, vertel op Ik wil weten, wat er gebeurd is... en met angstige slem- me Iets met Etienne misschien En wijlSiemkennogaarzelde, drong ze verder aan Ontken het niet... ik weet het... Een Nieuwjaarsbrief. In «De Tijd», het flinke dagblad derChriste Arbeiders, heefteen groep voormannen uit de Christene Werk liedenorganisatie van het Vlaamsche latld een Open Nieuwj 'arsbrief, ge richt aan Z. M. Koning Albert, laten verschijnen. Het was geen gewone Nieuwjaars brief. Een nieuwjaarsbrief bevat gewoon lijk een aantal lieve leugentjes die bij den bestemmeling een zalig gevoel n van tevredenheid doen ontstaan. Deze nieuwjaarsbrief was niet zoo. Naasteen dosis heilwenschen stonden er een geheelen boel waarheden, har de vVaarheden die den bestemmeling hier onze Koning, meer tot ernstig nadenken dan tot zoete vreugd zullen stemmen. De tijd is uit dat een gebaar van hooger hand genoeg was om de beste en innigste gevoelens tot zwijgen te brengen. De Christene Arbeiders hebben in hunnen Nieuwjaarsbrief eene onge woon klare, duidelijke en krachtige taal gesproken. Nu kent de Koning de verlangens der Christene Werklie den in betrek met het Militaire Vraag stuk. Zal er rekening mede gehouden worden Wij weten het niet. De naaste toekomst zal het uitwijzen. Doch de Koning en de verantwoor delijke personen zijn verwittigd. Het stond in den brief zwart op wit Wordt geen democratische oplos sing voor het (militair) vraagstuk voorgehouden dan wordt Je Minister van Landsverdediging in minderheid gesteld en moet de Regeering aftre den Flink gesproken Goed gesproken Onze Koning was in de laatste tij den niet bijzonder gelukkig met zijn tusschenkomen in de zaken die met de politiek van 't land verwant zijn. Noch als Katholieken noch als Vla mingen hebben wij veel redens om ons te beloven met zijn optreden. Er werd geen rekening genoeg gehouden met het feit dat het Katholieke Vlaanderen nog immer den grootsten steun vormt van het Koningdom. Wij verwachten er ons aan dat de steun der Christen Vlaamsche Arbei ders de woestijn niet zal geklonken hebben. Mochten wij ons niet nog maals bedrogen zien. De advokaten krijgen les Advokaat Paul Struye heeft in de Balie der Hoofdstad waarbij ongeveer 1100 advokaten ingeschreven zijn, een voordracht gehouden over Jan Frans Vonck, een advokaat die in de Bra- bantsche omwentelingeen aanvoerder Die advokaat van 140 jaar geleden kende heel goed de beide landstalen. M. Struye voegde er volgende be schouwingen aan toe En thans zien wij dat van de 1100 advokaten, die bij de balie van Brus sel zijn ingeschreven, 8 10 misschien zich niet kunnen uitdrukken in de taal van de helft der bevolking. Deze toestand heeft iets pijnlijks en vernederends voor ons. gouden wij dan niet in staat zijn oni hetzelfde te doen als de mannen van den buiten van 140jaar geleden? En toch, welk een bevrediging zou een dergelijke krachtinspanning brengen. Wanneerde eenheid van onze Waal sche en Vlaamsche provincies in 1790 zoo gemakkelijk verkregen werd, is het dan niet in zekere mate, omdat de leiders beide landstalen volkomen kenden, voor haar dezelfde achting en eenzelfden eerbied hadden, omdat niemand in de cultuur, welke hem van vader geërfd was, een rang van min derwaardigheid zag Dat deze les thans niet vergeten worde. DeVlaamsche Leergangen te Leuven. De vereeniging Vlaamsche leer gangen te Leuven komt verslag uit te brengen over haar derde jaar be staan. De uitslag is goed, zeer goed zelfs. De openbare besturen zijn de Vlaamsche Leergangen getrouw ge bleven. West-Vlaanderen en Oost Vlaanderen betaalden hun bijdragen voor 1927, hetzij 20.000 en 7-5oo fr. In den provincieraad van Antwerpen werd door een ongelukkig toeval, de subsidie voor 1927 verworpen sedert de algemeeoe vergadering echter schreef de Raad in de begrooting voor 1928 eene toelage van 5o.ooo fr. Uit West-Viaanderen hebben we verno men dat het bedrag van 20.000 fr. voor het volgend jaar tot 3o.ooo fr verhoogd is Het verlies van verleden jaar is dus slechts tijdelijk geweest, en de Beheerraad brengt gaarne hulde aan de leden van de Bestendige De putaties en van de Provinciale Raden die de belangen van het Vlaamsche volk in deze hebben gediend, met ik voel het... Gansch den dag heb ik op den jongen gedacht gansch den dag heb ik mij zoo ongerust gevoeld. juist of er een ongeluk op handen was... Mimi keek naar Siemken. Zij immers ook was 's morgens in den trein zoo ongerust geweest. Maar Polydoor had ongemerkt op Siemken gewenkt. De twee mannen gingen naar buiten. Wat is er gebeurd vroeg de vader. De bode aarzelde nog even om de waarheid te zeggen. Siemken spreek op... ik wil we ten wat er hapert. Is 't met Etienne De bode knikte Ruzie gehad vorschte Polydoor verder uit. Neen, sprak de andere, L zal 'tiu twee woorden zeggen.Ze hebben Etienne aangehouden. Hij heeft ge stolen. Polydoor schrok en balde de vuisten. Maar op 't zelfde oogenblik klonk'er een schreeuw in huis. He' was moeder, die stillekens naar T achterhuis geslopen was en door bet half geopend venster het ge sprei had atgeluisterd. Dadelijk snelde Polydoor naar binnen. Siemk' n volgde. Z» vond en Clothilde neergezeten op de afwaschbank. Met dwaze oogen keekze hen aan en nam gjeen de min ste notitie van Mimi en Gustarien die haar met zoete en vriendelijke woor name aan de leden van de Frontpartij in den Antwerpschen Provincieraad, die de Vlaamsche Leergangen met klem verdedigen en de toelage stem den. De belangstelling van de Vlaamsche gemeentebesturen voor dit werk is steeds groeiend. Onder de talrijke gemeenten die eene toelage zonden in 1927 vinden wij Poperinghe met 5oo fr. Crombeke, Sint Jan bij Yper, Staden met elk 200 fr. Oostvleteren met 5o fr. en Zuydschote met 25 fr. Door de gemeenten te zamen werd er meer dan 28 duizend frank gestort. Het aantal persoonlijke stortingen is ook aangegroeid tot groote 48 (lui zend frank. Vereenigingen als Boe renbonden, Davidsfondsen, enz zon den ook eene bijdrage. Stilaan komt er ook roering in de studentenwereld. De Vlaamsche Leergangen hebben geen andere bedoeling dan het wel zijn en den vooruitgang van de Vlaamsche studenten. Hoe zouden zij afzijdig blijven Verschillige stu dentenbonden zijn als tooneelgroep opgetreden ten voordeele der Vlaam sche Leergangen. Daar bestaat in bet land maar één Katholieke Universiteit en daar is maar één mogelijkheid om voor ons Katholieken een volledig onderwijs in eigen taal te bekomen en dat is aan de Hoogeschool van Leuven. Die mogelijkheid wil de vereeniging «■Vlaamsche leergangen» helpen be spoedigen en het is verheugend dat het wantrouwen, dat tegen haar be stond, aan 't verdwijnen is. I11 het Davidsfonds. 1927 is voor het Davidsfonds een triomfjaar geweest. Deze kultureele vereeniging sprong van i3o afdeelingen met i83g5 leden einde 1926 op 208 afdeelingen met 3i.6l81eden einde 1927. Eene aanwinst van 78 afdeelingen en 12.223 leden, dat kan nog tellen. West-Vlaanderen won 20 afdeelin gen en 2.126 leden. Bravo! 'tis een volledige ontwaking. Al deze duizenden genoten van het geestelijk brood dat het Davidsfonds en zijn afdeelingen voor hen brak. 1927 zag vier boeken verschijnen Opgang Het licht en de duisternis De Vlaamsche houtsnede en nu laatst Pastor Denys. Vier prachtige boeken die in duizenden huisgezinnen verspreid werden. Welk een heerlijk Vlaamsch positief werk. Daarbij komen nog tal van voor drachten, muziek- en tooneélavonden daargelaten nog de afzonderlijke wer king der onderafdeelingen openbare boekerijen, studiekringen, leergangen -»I, uil- spraak, enz. Uit hetgeen hierboven aangehaald is, blijkt eens te meer hoe het Vlaam sche volk aan 't rijpen is voor de Vlaamsche zaak. Wat er sommigen ook van meenen, de massa die aan 't davidsfondsen gaat, komt in een midden waar haar Vlaamsch bewust zijn wordt wakker geschud en is ge wonnen voor Vlaanderens Vlaamsche toekomst. Het Davidsfonds wil bloeien en wil in 1928 zijn 5o duizend leden berei ken. Dan komt als feestgeschenk een vijfde boek bij. Het is aan het Vlaam sche volk dat leest, dat zijn eigen schoonheid waardeert, dat zijn eigen kunst wil in huis hebben zulks moge lijk te maken. Intusschen het Davidsfonds weze gedankt om wat het in Vlaanderen aan degelijk werk doet. In Poperinghe kan men zich als lid aangeven bij M. Em. Dekeirsgieter, Schoolbestuurder. Ruzie in de communistische partij. Het geschil tusschen Stalin en Trotski heeft ook zijn weerslag in de Belgische communistische partij een der twee communistische Kamer leden, Jacquemotte, is voor Stalin, terwijl zijn collega van Overstraeten het met Trotski houdt. In een bijeen komst van het bestuur der partij is het omtrent de leiding van het partijor gaan de Drapeau Rouge tot een twistpartij gekomen het bestuur ver deelde zich in twee groepen, l3 tegen i3, maar tot een definitieve scheuring kwam het echter nog niet. Vanwege Keizerin Charlotte. De erfgenamen van wijlen Keizerin Charlotte hebben op naam van ieder der overlevende Belgische gewezen vrijwilligers, die den Mexicaanschen veldtocht medegemaakt hebben, op de spaarkas de som van 3i25 fr. ge stort. Verkiezingen in Frankrijk. De wetgevende verkiezingen zullen in Frankrijk plaats hebben op 22 April voor de eerste stemming en op 29 April voor de tweede. t den toespraken. Kom moeder, kom,'tismisschitn niet waar, 't kan best zijn dat Etienne onschuldig is. Bij het hooren van den naam van haar zoon scheen ze het bewustzijn weer te krijgen. Ik wil er naartoe gaan, sprak ze beslist... ik wil... dadelijk... nu nog van avond. Maar vrouw toch, troostte Poly door, dat is nu onmogelijk... daar is geen trein meer. Dan huren we een auto. Ze ging de slaapkamer in en begor zich inderdaadjvoorde reis te kleeden Even later kwam ze terug in huis. Ik ben geree I, zei ze. De kamerklok sloeg tien uur. Kom, kom, Clothilde, bega nu geen dwaasheid, smeekte Polydoor. Als ge niet wilt meegaan, zal ik den weg alleen wel vinden, sprak zij bedaard, terwijl ze op de voordeur toestapte. 't Is mijn bloedeigen kind, dat ze ginder hebben aangehouden... Zonderzich verder om ietsofiemand te bekommeren trok ze de deur open en stapte naar buiten. Polydoor had haastig een hoed opgezet en volgde. Mimi meende ook mee te loopen, maar hij gebood haar terug te keeren. Het meisje gehoorzaam de snikkend. Gustarien bleef haar gezelschap houden, terwijl Siemken met Polydoor en Clothilde meeliep naar het dorp, waar Heesels de autoverhuurder woonde. Als ze daar aankwamen werd er hun gezegd dat de baas met zijn snor- rewagen voor drie dagen op reis was naar de Ardennen. Dan ga 'k naar de statie, sprak de moeder, en wacht daar op den eersten trein die morgen naar Gent rijdt. l'olydoor schrok. Was dat nu de taal van een mensch met gezonde hersens Ging zijn vrouw krankzinnig worden Toe, ^Clothilde, zei hij teeder, terwijl hij zijn arm in die van zijn vrouw legde, ge weet toch wel dat de statie 's nachts gesloten is. Kom meê naar huis... rust u uit... en dan ver trekken we morgen vroeg samen. Siemken deed ook zijn best om haar te overhalen... Ten slotte liet Clothilde zich bepra ten en keerde naar 't gehucht lerug. Op reis zou ze echter niet meer gaan. Met zware koortsen lag ze 's ander daags te bed en de dokter die er bij geroepen werd trok een bedenkelijk gezicht. Och ja... Clothilde sukkelde reeds maanden. Bepaald ziek naar lichaam was ze niet ze ging, ze at, ze dronk, maar diep, heel diep in haar gemoed was er iets dat haar geene rust liet... de smart over den jongen die van huis wcggeloopen en naar zijn moeder niet meer omzag. ('t Vervolgt). Leest en Verspreidt D£ POPERINGHENAAR

HISTORISCHE KRANTEN

De Poperinghenaar (1904-1944) | 1928 | | pagina 1