Liederei en utdekens
Uiaamssne Leergangen
te Letteen
Hol fpiHepaai en de
deer Edsird Hermans
ie mecnefen
Koninkifjh bezoek te Brugge
Kle uiaaiusche Bedevaart naar de Eraven van den lüzer
fisefl nieuws voor de
Landbouwers
MELOTTE
ZONDAG 31 OOGST 1930.
WEEKBLAD 35 CENTIEMEN
27e JAAR. Nr 35.
Telefoon Nr 9. Uitgever SANSEN - VANNESTE, Poperinghe. Postcheck Nr 15.570.
Onthulling van het Grootsche Monument, 150.000 deelnemers
Abonnementsprijs
per Jaar:
Andere landen40 fr
Congo: 35 fr.
Frankrijk: 35 fr
(per ppst)
In 't Land: 18 fr,
In Stad: 17 fr,
TARIEF
Kleine Berichten
1 fr. per reek;
minimumprijs per
inlassching4 fr.
mwimsm
Postabonnenten in Belgie die van woonst j Notarieel-, Annoncen- en Nieuwsblad voor Poperinghe en Omstreken.
veranderen, moeten dit aangeven in 't post-
bureel dat hun bedient, en niet aan ons. i
Wie inlichtingen begeert over aankondi
gingen, wordt verzocht een postzegel voor
antwoord bij zijn schrijven te voegen.
Alle annoncen zijn
vooraf te betalen
en moeten tegen den
Donderdag noen
ingezonden worden.
Kleine berichten
tegen den
Vrijdag noen.
TARIEF
Notarieele
Verkoopingen:
90 cent,
per gewone regel.
Annoncen:
Prijzen op aanvraag.
...Voor een tingeltangel in een volks
straatje spelen eenige kinderen met den bal,
in het herbergsken hoort men, met een mie-
zerigen metaalklank, de electrieke piano een
straatliedeken tokkelen, en wijl het balspel
zijn gang gaat, zingen de ongevormde kin
derstemmen, met een onverklaarbare uit
spraak: Oh Song of songs! la-la-la-la...
...Op de groote Sinxenfoor draait een
kleurige molen zijne wagentjes in op-en-
neergaande beweging rond; het orchestrion -
orgel laat, midden het gegibber en geroeze
moes der kermissende menigte, zijn vooize-
ken over de hoofden wegdansen; daar staan
eenige jonge snaken en nufjes bij mekaar
en neuriën halfluid het airken meê: Sonny
Boy! la-la-la-la... want weer gaat de tekst
verloren in een geradbraakt Engelsch.
Dan moeten wij toch wel denken aan
onzen Vlaamschen liederenschat, die zoo rijk
is en verscheiden, maar door ons volk niet
gekend wordt.
Hoor de jeugd van vandaag maar eens
zingen. Hun liederenschat bepaalt zich tot
«het laatste nieuwe dat uit Parijs of Hol
lywood in een der dancings van ons land is
overgewaaid, en waarvan zij wel eenige
woorden kennen maar de rest aanvullen met
een nietszeggend «la-la-la!
Wie was het weer die zei: Muziek ver
zacht de zeden? Die brave man, die dat
gezegd heeft, zal meer dan waarschijnlijk
reeds in veiliger oorden zijn, want moest hij
nu nog de zang en het muziek bij een groot
deel van ons volk hooren, hij zou zich af
vragen: Ben ik nu bij de menscheneters of
bij beschaafde volkeren?
Muziek en zang passen zich echter zoo
wel aan bij vreugd en feest, en is het vooral
de jeugd niet die vreugde moest brengen en
't liefste feest?
Maar er is muziek en lawaai, er zijn lie
deren en liedekens!
Jonge menschen, die iets of wat muzikaal
gevoel hebben doen wel muziek te leeren,
zij het viool of klavier: Muziek veredelt het
gemoed; men moet daarom geen groot kun
stenaar trachten te worden, maar met zang
en muziek bezighouden opdat men zelf en
ook anderen er genoegen aan beleve.
Men zegt dat muziekliefhebbers immers
een zachter gemoed hebben. Daar is veel
waarheid in, en de dichter mocht wel zingen:
Booze menschen hebben geene liede
ren.
't Zijn uitverkoren families waar nog ge
musiceerd wordt. Ieder kent gezinnen waar
men, in stille vreugde en genot, aangename
stonden doorbrengt bij klavier- en snaar
muziek: in die stille muziek hoort men niet
het koortsachtige rymthe dat de moderne
jazz als een symbool van onzen tijd be-
heerscht.
Konden wij onze jeugd toch maar eens
liederen doen zingen, waarvan woord en
zang innig samenwerken om van hen betere
menschen te vormen: want men kent een
volk veelal aan zijne kunstuiting en vooral
de muziek geeft het hart van een volk weer.
Wanneer we die stelling vooruitzetten,
dan mogen we ons afvragen: Hoe droevig
moet het met het hart van ons gesteld zijn,
wanneer het liederen zingt die goed zijn voor
cannibalen en erger?
Waarom moeten het toch altijd Engelsche
of Fransche lichtzinnige liedjes zijn die door
kinderen van onzen tijd gezongen worden?
Hebben wij in ons land dan geen toon
dichter, die zoo fijn hart en ziel van zijn
Vlaamsche volk weet te roeren?
In jeugdorganisaties en scholen diende
men, met harde hand, op te treden tegen dat
smakelooze goedje dat one-step of shimmy
heet; de beste methode om daartegen te
reageeren is het aanleeren van treffelijke
eenvoudige, maar verheven liederen, lijk
wij in ons Vlaamsch land er zoovelen heb
ben.
Kunstvorming? Ja, door liet lied. Zoo
worden de zielen als 't ware gepolitoerd.
Men zegge'niet: Men lacht met ons wan
neer wij ernstige liederen voordragen!
Dat kan men wellicht doen warneer gij
afkomt met eenAan den oever van een
vliet, een jeugdig meisje zaten dies
meer; maar geen ernstig mensch zal lachen,
wanneer men iets zingt uit onzen kernge-
zonden Vlaamschen liederenschat.
En gij, die modernist wilt zijn! Zijn Hul-
lebroeck, Opsomer, Van Hoof, Veremans dan
soms reeds buiten onzen tijd?
Wat zijn de tijden verre dat men liederen
leerde uit De Vlaamsche Zanger van
Coene! Nu zingt men er maar op los, klinkt
het niet dan botst het; niets meer van dat
roerendschoone, van dat streelend-zoete: het
moet hoekig nu zijn in hortend rythme, of
't deugt niet meer.
Mogen wij dan geen gemoedsmenschen
meer zijn?
Het is echt jammer; oude menschen ken
nen nog alle liederen uit hunnen tijd, en
onze jeugd weet buiten enkele strijdliederen
(die ze dan nog maar half kent) niet te
spreken dan van Song of songs Sonny
Boy» en Constantinople dat daar ergens
uit een danskot is buitengewaaid bij onze
goede menschen uit 't Vlaamsche land.
Een zingend volk is een edel volk. Waar
vindt men nu nog jonge mannen, die op
wandeling of uitstap uit volle longen Vlaam
sche liederen zingen? Langs de groote baan
naar Breda trokken een twintigtal jongens
op uitstap, en zingen! Zingen?? Ten minste
ze dachten te zingen, maar 't ging me daar
in een stemmenlawaai vanHangt er 'ne
pekelharin" aan...
In den zang steekt de ziel van een volk.
Laten wij dan in Gods naam trachten in
onze kringen en vereenigingen meer plaats
te ruimen voor het Vlaamsche lied, met zijn
heerlijke teksten én diep-voelende muziek,
opdat er morgen toch weer een ziel en een
hart in ons volk zou leven.
Wie kan er toch zoo onnoozel zijn te schok
schouderen en te zeggenOch, wat kwaad
zit er nu toch in? Die kinderen verstaan niet
eens wat ze zingen.
Wel, juist daarom. Ze moeten verstaan
wè.t ze zingen, en er beteekenis aan hechten,
opdat hun gemoed door den zang gevormd
worde. Zoo is het klaar dat wij gezonde lie
deren eischen voor onze jeugd, en wars zijn
In dit jaar, waarin Belgie het eeuwfeest
zijner onafhankelijkheid viert, schenken
's Lands Regeering en de Wetgevende Ka
mers gansch bijzondere aandacht aan het
taalvraagstuk.
Niemand die nog loochent dat de Vlamin
gen, gedurende de laatste honderd jaren,
in velerlei opzichten werden achteruitgesteld
waar het hunne cultureele, sociale econo
mische belangen gold. Deze toestand werd
geschapen door de schuld van de Vlamin
gen zelf die, tengevolge der vreemde over-
heerschingen, het 'stambewustzijn verloren
hadden en door de schuld van de bewind
voerders, die de eenheid van het Vaderland
meenden te moeten grondvesten op het
overwegend zooniet uitsluitend gebruik der
fransche taal.
De Vlaamsche beweging, de invoering van
het algemeen stemrecht, de deelneming in
steeds grooter mate van de midden- en
volksstanden aan het bestuur van het land
en aan zijne maatschappelijke en economi
sche inrichtingen hebben de vlaamsche taal
en meteen den vlaamschen volksaard van
den ondergang gered.
De meest doortastende hervorming op
taalgebied die, gebrekkig begonnen, thans
grondig ondernomen wordt, is de vervlaam-
sching der hoogeschool van Gent.
Was die hoogeschool vroeger een instel
ling, medehelpend tot de ontaarding en de
verfransching van het vlaamsche volk, zij
zal voortaan een middenpunt zijn van
vlaamsche cultuur. Zij zal geleerden en lei
ders vormen die, nader staande van hun
eigen volk, het beter zullen begrijpen en er
beter zullen door begrepen worden.
Er dreigt hier echter een groot gevaar.
Het wou onheilzaam dat het vlaamsch
hooger onderwijs in Belgie zich zou beper
ken tot de Staatshoogeschool van Gent.
Als Vlamingen zullen wij moeten vreezen
dat alle middels zouden worden ingespan
nen om de invloedsfeer van dit instituut te
verminderen en het af te zonderen. De po
gingen die van de verfranschte en Brussel-
sche middens uit en, onder hunnen invloed,
zelfs van Regeeringswege gedaan worden
om het lager en het middelbaar onderwijs
te onttrekken aan maatregelen zich aan
passend bij de vervlaamsching der hooge
school van Gent, kunnen niet anders dan
die vrees staven.
Als katholieken, moeten wij wenschen dat
de goede vruchten, die wij, in vaderlandsch
opzicht, verwachten van de laatst gestemde
vlaamsche wet, ook kunnen voortgebracht
worden door den boom der vrije hoogeschool
van Leuven. Anders ware de vervlaamsching
van Gent half en, in godsdienstig opzicht,
gevaarlijk werk.
H. H. Hoogwaardigheden de Bisschoppen
van Belgie hebben overigens naar de stem
ming der vlaamsche hoogeschoolwet niet ge
wacht om een ernstig begin te maken met
het invoeren van vlaamsche leergangen in
de Alma Mater van Leuven. Zij hebben
daarbij stellig de ontdubbeling van alle leer
gangen in een fransche en in een vlaamsche
sectie beloofd.
Zonder twijfel zal de volledige vervlaam
sching der Staatshoogeschool van Gent in
hooge mate de verdere omvorming der ka
tholieke universiteit, naar de nooden van
het katholiek Vlaanderen, beïnvloeden. Maar
willen de vlaamsche katholieken, zooals het
hunne plicht is, dat de inrichting van vol
ledige vlaamsche leergangen voor alle vak
ken van het hooger onderwijs te Leuven
bespoedigd worde, zij zullen de vereeniging,
die zich ten doel gesteld heeft, de bisschop
pelijke overheid daartoe behulpzaam te zijn,
eensgezind en krachtdadig steunen.
Alhoewel West-Vlaanderen de kroon spant
in het begunstigen van het werk «De Vlaam
sche Leergangen te Leuven» vereeniging
zonder winstgevend doel onder het voorzit
terschap van hoogleeraar kannunnik Sencie,
is het noodig dat er een steeds toenemen
de stoot van toetredingen gegeven worde,
van wege gemeentebesturen en bijzonderen.
Naar het voorbeeld, gegeven door den
provincieraad van West-Vlaanderen, die
jaarlijks een ruime toelage verleent, zijn er,
gemeenteraden thans 63 -die een hulp
geld voor de Vlaamsche leergangen van
Leuven op hunne begrooting uittrekken.
Mocht hun getal spoedig nog aangroeien!
De gemeentebesturen storten hunne bijdrage
op de postcheckrekcning Nr 610.12: Vlaam
sche Leergangen te Leuven.
In het loopend jaar zijn er reeds door
het West-Vlaamsch Comiteit een tachtig
nieuwe leden, 't zij veertig nieuwe leden
meer dan in 1929, opgeteekend. Hun getal
beloopt nu tot bij de drie honderd, wat
echter ver van voldoende is. Het jaar 1930
zou niet mogen eindigen zonder dat dit
getal minstens verdubbeld weze. Dit kan, zoo
degenen die wenschen dat de volledige ont
dubbeling van de leergangen van Leuven
spoedig op de vervlaamsching van de heele
hoogeschool van Gent volge, zelf lid worden,
indien zij het nog niet zijn, en een hand
toesteken om nieuwe gewone en bescher
mende leden aan te werven.
De gewone leden van de vereeniging
Vlaamsche Leergangen te Leuvenbe
talen een bijdrage naar beliefte. De be
schermende leden storten jaarlijks een bij
drage van minstens 100 fr ofwel 2000 fr.
in eens. De stortingen van bijzonderen uit
West-Vlaanderen moet gedaan worden op
postcheckrekening Nr 2104.60, Ph. Maertens,
Molenmeersch, Brugge.
Alle Vlamingen hebben de vervlaamsching
van de Staatshoogeschool van Gent met
vreugde begroet. Voor de katholieke Vla
mingen zal de voldoening eerst dan onver
mengd zijn, als ook Leuven een onderwijs
zal bezorgen, volledig Vlaamsch van taal en
zuiver Vlaamsch van geest. Een klaar besef
van de noodzakelijkheid eencr volledige op
lossing van het hoogeschoolvraagstuk in
taaiopzicht alsmede onderling vertrouwen
en samenwerking kunnen tot die oplossing
machtig veel bijdragen. H. J. P.
Uit Het Belfort
«■■■■■■■■■■■■KBHSEBBBSaaBaBSB
van al die foor- en tingeltangelliedjes uit
kroeg en danszaal.
Ik hoor wat liever een groep scouts op de
baan al zingend 't vrije lied dan moest er
gezongen worden: Daar hangt 'nen pekel
haring aan! Ook door muziek wordt de
toekomst gediend. WIES.
Wij lezen in De Standaard
KERKELIJKE STRAF WEGGEVALLEN
We vernemen dat volksvertegenwoordiger
Ward Hermans, zich gedragende naar den
eisch van de geestelijke overheid, in De
Scheldevan Zaterdag 23 Augustus, al de
oneerbiedige uitlatingen over den laatsten
herderlijken brief voorkomend in zijn arti
kel van 15 Juli 11. in De Scheldever
schenen, heeft herroepen.
De geestelijke overheid, betrouwende op
de rechtzinnigheid dezer gevoelens, heeft
vrede genomen met deze herroeping van den
H. Ward Hermans, en bijgevolg' is de kerke
lijke straf welke hem getroffen heeft, weg
gevallen.
Voor ieder onbevangen geloovige is hierin
grond te vinden voor oprechte voldoening.
Heden wordt het heerlijk geslaagd Congres
gesloten met een openbare grootsche hulde-
betooging aan het H. Sacrament.
Eene zee van deelnemers worden verwacht
uit alle hoeken van het land.
Het wachtwoord werd reeds herhaaldelijk
gegeven de vlaggen moeten mee naar
Mechelen, al de vlaggen gaan mee!
Volgens de vooruitzichten zullen meer dan
8.000 vlaggen in Mechelen aanwezig zijn
een nooit te voren gezien schouwspel.
Dat de stad Mechelen nog nooit zulke
algemeene en prachtige versiering harer
straten, pleinen, huizen, gebouwen en on
derwijsgestichten zal gekend hebben kan
verzekerd worden. In alle parochies der stad
werden sinds maanden, met het oog op de
huizen- en straatversieringen komiteiten in
gericht, die aanzienlijke sommen vergaar
den. In de bijzonderste straten en lanen
langs den grooten doortocht, wordt met
koortsachtigen iever aan die versieringen
gewerkt. Eene macht van hooge staken is
geplant, welke met allerhande nieuwe vlag
gen zullen versierd worden
Naar het verlangen van het inrichtings-
komiteit, de vensters der huizen en balkoe
nen met bloemen te versieren, is hieraan
door de bevolking goed gevolg gegeven.
Op verschillende groote openbare plaatsen
worden bijzondere versieringstoestellen op
getimmerd.
IBBBBBBBBBBBBBBBBBHBBBflBBBBBBBi
De hoofdstad der provintie was Zondag
in vollen feestooi ter gelegenheid van het
officieel bezoek van den Koning. Zijne Ma
jesteit was vergezeld van H. M. de Koningin
en van Z. K. H. Prins Karei, ministers Jas-
par, Heyman en Baels.
Op den ganschen doortocht van den ko
ninklijken stoet waren de straten lief ver
sierd. Op de Statieplaats was eene groote
praalboog aangebracht waartussehen het
groen de Driekleurige, de Brugsche en
Vlaamsche vlaggen wapperden. De zijkan
ten waren bekleed met de wapens van Brug
ge en West-Vlaanderen.
Een groote menigte volk was de Konink
lijke Familie komen toejuichen.
Op het Gouwhuis werden voorgesteld Mgr
Waffelaert, Mgr Lamiroy, de Leden der Be
stendige Afvaardiging.
Daarna had eene ontvangst plaats op het
Stadhuis vaar de Overheden en Burgemees
ters der Provintie werden voorgesteld.
Na een bezoek aan het Nieuw Museum
was de plechtigheid afgeloopen en rond 5 u.
trok de Koninklijke Familie terug naar de
statie.
EEN IIOEK DER MARKT TIJDENS DE II. MIS.
Deze foto kan een gedacht geven der massa volk die Zondag te Dixmude samenge
komen was.
Foto hierboven werd getrokken Zondag op
het voetstuk van het Heldenhuldekruis vóór
we konnen vermoeden wat er ging gebeuren
door de schuld van die uitdagende briefjes
uit een vliegmachien geworpen. Deze foto
stelt voor een waalsche familie en afvaar
diging van een waalschen Oud-Strijders-
bond van rond Namen (nader bepalingen
kunnen we geven zoo noodig). Deze foto
kan dienen als document om de beweringen
der franschschrijvende en vlaamschhatende
dagbladen te weerleggen, als zou de geest
van den Bedevaart en der Bedevaarders
anti-vaderlandsch zijn. De groep hierboven
getrokken draagt eene groote zijden belgisohe
vlag, die vorenop ging en eene eereplaats
kreeg op het Yzerveld. Geen een betooger
is daartegen opgekomen.
Zooals ander jaren beloofde alles kalm te
verloopen. 150.000 Betoogers stonden inge
togen rond het gedenkteeken geschaard.
Maar als die uitdagingsagent alle bedevaar
ders kwam uitschelden voor verraders en
lafaards, dan kookte het vlaamsch bloed;
elkeen gevoelde dat men weer den spot hield
met de Vlamingen en dat in Belgie alles uit
gedacht is om ons Vlamingen te kleineeren;
elk gevoelde dat we maar recht krijgen stuk
per stuk, gelijk bedelaars en bij ieder aan
wezigen was het een zweepslag om harder
dan vroeger te werken voor ons vlaamsch
recht. Niet te verwonderen dat de jonge
koppen verwarmd gerochten. De uitdagende
briefjes en de gedurige ophitsing in fran
sche dagbladen dragen er alleen de schuld
van.
Zondag te Dixmude zijn de Vlamingen
dichter bijeengesnoerd geweest.
Vrijdag laatst werd op de markt alhier
ten toon gesteld, een nieuw toestel om aard
appelen te rooien.
Met dit stelsel worden de aardappelen op
regelmatige reken gelegd en geheel afgezon
derd van de aarde en van het groen. ALDUS
is het mogelijk, eene gansche partij te reoien
alvorens op te rapen, men is dus niet meer
afhankelijk van de rapers. Deze prachtige
nieuwigheid werd door de talrijke landbou
wers oprecht bewonderd en verscheidene be
stellingen werden reeds gedaan.
Het fabrikaat is van het beroemd merk
NATIONAALwelke firma aan de spits
staat onzer konstruktie-huizen en welke hier
ook in POPERINGHE zal demonstreeren,
namelijk, als het weder goed is, Maandag
namiddag, 1 September, om 3 ure, op de
hofstede van M. Prosper Vercruysse.
Voor verdere inlichtingen zie aankondiging
op een volgende bladzijde.
fBBBBBBBaseaflBBBBflBBBBBBBflSi&Bfj
R
Wiet geen Ontroomer g
voor verschillende gebruiken
dienende en met verlaagden S
melkbak draaiende op eene spil
Zondag 24 Augustus, had te Diksmuide
de XI" jaarlijksche Ijzerbedevaart plaats.
Zij werd begunstigd door een heerlijk
weertje.
Iedereen die jaarlijks aan de Bedevaart
deelneemt, kan met vreugde vaststellen dat
het aantal bedevaarders ieder jaar op ont
zagwekkende wijze aangroeit. De eerste
Ijzerbedevaart had plaats in 1920: enkele
honderde Vlamingen waren opgekomen. Men
spreekt nu van 150.000 bedevaarders, en dit
zal niet overdreven zijn, want het was een
eindelooze massa, nog veel, veel talrijker
dan 't voorgaande jaar.
Toen wij te Diksmuide aankwamen we
melden de straten van de Vlamingen.
DE H. MIS IN OPEN LUCHT.
Te 11 V. ure schallen de klaroenen en de
H. Mis begint. Gansch de Groote Markt ziet
zwart van 't volk, dat met ontdekten hoofde
en eerbiedig zwijgend de H. Mis volgt en in
stilte vurig bidt voor de nagedachtenis onzer
gesneuvelden. Toondichter Jef Tinei leidt
van op een groot verhoog een koor dat ker
kelijke gezangen uitvoert.
Gedurende de consecratie zinkt gansch de
massa op de knieën, en het is alles muis stil.
Aandoenlijk voorwaar, die ontelbare Vlaam
sche mannen, jongelingen en meisjes daar
te zien knielen, één in hetzelfde Katholiek
geloof, bezield met dezelfde Vlaamsche over
tuiging...
Onmiddellijk na de H. Mis zet de optocht
naar het IJzersIagveld zich in beweging.
DE PLECHTIGHEID BIJ
HET IJZERMONUMENT.
Het is 12 u. 15 wanneer de kop van den
optocht aan het IJzermonument aan komt.
Om te beginnen voeren de Vlaamsche
Harmoniën van Thielt en Ardooie, onder de
bezielende leiding van toondichter J. Tinei,
een treurmarsch uit. Daarna heeft de bloe
menhulde plaats vanwege de Vlaamsche
meisjes: tal van prachtige bloemtuilen wor
den rondom het monument neergelegd door
afgevaardigden van Vlaamsche Meisjesbon
den.
Juliaan Platteau deklameert nu diepge
voeld de «Psalmvan A. Rodenbach, waarna
door alle bedevaarders gezamenlijk het aan
doenlijke lied Vlaanderen van Veremans,
wordt gezongen.
Daran komt aan het woord, namens de
Vlaamsche Oud-Strijders, Dr F. De Pille-
cijn.
Daarna is het oogenblik daar voor de
internationale bloemenhulde, bedoeld als
een betooging voor de vrede onder de volke
ren. Beurtelings worden door Waalsche,
Amerikaansche, Duitsche, Engelsche, Fran
sche en Hongaarsche oud-strijders prachti
ge kronen aan de wanden van het monu
ment gehangen. Het IJzermonument is
trouwens ook een echt monument voor den
vrede onder de volkeren, en op de vier wan
den prijkt het opschrift Geen oorlog meer
in het Nederlandsch, Fransch, Duitsch en
Engelsch.
Gansch de massa zingt nu eensgezind en
krachtig het schoone lied O Kruise den
Vlaming
Terloops zien we eens in de verte: nog
altijd komen de bedevaarders met hun
honderden vlaggen afgestapt.
Thans komt aan het woord, Prof. Dr Frans
Daels, die namens het Bedevaart-komiteit
eene diep-grondige rede uitspreekt.
Na de rede van Prof. Daels, die met klare
en vaste stem wordt uitgesproken, heeft de
indrukwekkende inhuldiging plaats van het
IJzermonument: twee reusachtige leeuwen
wimpels worden naar omhoog getrokken
en waaien langs de rijzige wanden van het
monument; intusschen gaan de bazuinen
aan 't schallen en we krijgen boven op den
top van het monument vier torenwachters
te zien, die de bazuin langs de vier zijden
opsteken. Plechtige oogenblikken die men
moet beleefd hebben om den machtigen
indruk ervan volledig te kunnen aanvoelen.
Nu wordt de klok «Nele», het hart van
Vlaanderen, die van boven in het monument
is aangebracht, door Z. E. H. Pastoor Blan-
cke, studiemakker van Berten Rodenbach,
ingezegend, in tegenwoordigheid van Cl. De
Landsheer, Mej. De Rudder en Mevrouw
De Bondt. De klok gaat dan voor de eerste
maal aan'het luiden en de massa zingt het
alom bekende Klokke Roeland
Deklamator J. Platteau doet enkele me-
dedeelingenDe prijzen uitgeloofd door
V. O. S. Gent voor de schoonst versierde
wegen langsheen den autotocht, vielen on
derscheidenlijk ten deel aan 1) Zarren, 2)
Staden, 3) Eessen.
We krijgen thans te hooren, eene diepge
voelde godsdienstige rede van E.' P. Dom
Modest Van Assche, O. S. B.. oud-legeraal
moezenier bij het 19" linieregiment, IV" Le-
gerafdeeling.
Daarna brengt J. Platteau een dankbare
hulde aan de heeren bouwkundigen, de ge
broeders Van Averbeke, die het,.monument
ontwierpen; aan de gebroeders De'^andt,
aannemers te Nederbrakel, die het ontwerp
ten uitvoer brachten, en inzonderheid aan
Cl. De Landtsheere, secretaris van het Bede-
vaartkomiteit, de stille maar noeste werker
en organisator, die sinds 10 jaren onafge
broken zijn beste krachten wijdt aan de
inrichting en het wellukken der bedevaar
ten en aan wien als een blijk van hulde het
bronzen kunstwerk van beeldhouwer Gus-
taaf Van der Meersche De Bouwers ten
geschenke wordt aangeboden.
M. Platteau wordt onderbroken door het
geweldig geronk van een tweedekker. Het is
een afgezant van het machtig organisme
Vlaamsche Toeristenbond die op deze
wijze hulde komt bieden aan de Vlaamsche
gesneuvelden. Weldra volgt nog een andere
tweedekker, en beiden zwenken nu verschil
lende malen rond het monument, onder de
algemeene belangstelling. Maar nu ging de
kat op de koord dansen.
Een derde vliegmachien komt al opeens
aangevlogen, ditmaal een eenöekker, een
mooie vogel. Die werpt al meteens briefjes
uit, een heele massa. Iedereen grijpt er naar;
ze komen echter niet van de V. T. B. maar
van een groep oud-strijders (lees: fascis
ten) die de Vlamingen willen waarschuwen
tegen de slechte leiders die hier het Bel
gische vaderland komen honen en aan de
dooden gevoelens toeschrijven die zij nooit
hebben gehad. De bouquetkwam nog
achter: lange, driekleurige wimpels in pa
pier werden over de bedevaarders uitge
worpen.
Aldus werd door die heeren nogmaals
België-Viaanderen als een anti-thesis ge
steld, en al dezen die niet onvoorwaardelijk
hun franskiljonisch hyperpatriotisme aan
kleven worden verketterd.
De reactie zal dan ook niet uitblijven. De
uitgeworpen Belgische wimpeltjes werden
door het volk openlijk verbrand.
Borms, die zich ook onder de menigte be
vond, liep naar het verhoog en zwaaide met
een leeuwenwimpeltje. Dit werd stormachtig
toegejuicht. De massa hief daarna spon
taan een machtig dreunende Vlaamsche
Leeuw aan. Enkele jonge lieden, spijts
een paar wachthoudende gendarmen trok
ken de vlag af aan de Minoterie opgehe-
schen en verscheurden de vlag in honderd
stukken. Vroeger jaren hing daar ook die
vlag en nooit had men nochtans eenig be
zwaar daartegen gevonden, maar die inci
denten mogen gerust op den rug van de
franskiljonsche patriotards geschoven wor
den.
Na deze korte tusschenpoos, kon de plech
tigheid voortgezet worden.
Juliaan Platteau kondigt aan dat volgend
telegram van protest aan de regeering zal
gezonden worden.
Het comité der bedevaart teekent tele
grafisch bij den eersten minister protest
aan tegen de uitdagende schending van de
Vlaamsche doodenhulde;
Het wijst van de hand alle verantwoor
delijkheid in zake de gevolgen;
Het vraagt aan den eersten minister of
dit het incident is, dat aan de regeering
moet toelaten de bedevaart van heden te
verbieden.
Hij meldt tevens dat de Nederlandsche
en Zuid-Afrikaansche sprekers, die vandaag
moesten optreden, vanwege de Belgische
regeering verbod hadden gekregen om hier
te spreken. De Nederlander L. Simons, leider
der Wereldbibliotheek, heeft zich derhalve
aan de grens niet aangeboden. De andere, de
Zuid-Afrikaan Bosman, werd aan de grens
weerhouden, alhoewel die man zich nooit
met eigenlijke politiek heeft ingelaten. Beide
hebben echter gezorgd voor een plaatsver
vanger, wiens naam niet wordt bekend ge
maakt, en die hun redevoering zullen af
lezen.
Na deze beide redevoeringen wordt «Trouw
aan Vlaanderen gezworen. Julien Platteau
zegt voor: O Land van roem en rouwe, van
liefde en lijdensnood, Gij wordt weer vrij
en groot. Wij zweren houwe, trouwe, U,
Vlaanderen, tot der dood! 150.000 monden
zeggen hem na en evenveel handen gaan
naar omhoog. Oogenblik van geweldige
beteekenis, dat aan alle ziende blinden diets
maakt dat hier een daadvaardige, zelfbe
wuste massa is opgesteld.
Een dreunende Vlaamsche Leeuw be
sloot deze grootsche inhuldiging van het
Yzermonument. Het is 2 u. 15.
Langzaam trekt de stroom van volk over
de beide bruggen terug naar Diksmuide, de
herbergen, eethuizen en kraamkens worden
gepluimd en men maakt dan aanstalten
om te 3 ure op de Groote Marktde uit
beelding en gezamenlijke uitvoering van
Vlaamsche liederen bij te wonen.
Intuschen heeft zich echter op de Groote
Markt nogmaals een vlagge-incident voorge
daan. Gendarmen komen, met blanken sa
bel in de vuist, in het volk gereden. Er ont
staat een heel geharrewar. Ward Hermans
en Jacobs, leiders van de V. O. S„ Van Die
ren, Leuridan, Declercq, gaan op de stoep
van 't stadhuis staan en manen aan tot
kalmte en tot het vermijden van uitzinnig
heden, die zware gevolgen zouden kunnen
hebben.
Borms spreekt tot het volk van uit de
Casino en maant aan tot kalmte.
Nadat de gendarmen zich hebben terug
getrokken en de aangehouden losgelaten,
komt de rust en de kalmte terug en rond
3 ure kan de gezamenljke uitvoering van
9 Vlaamsche liederen beginnen.
De Markt is zoo vol als een ei. Op een
reusachtig verhoog staat een afdeeling man
nen en vrouwen van Ganda die de lie
deren uitbeelden door passende en schoone
bewegingen. Een geweldig succes viel hen ten
deel.
Langzaam begint vervolgens de uittocht, en
iedereen keert vermoeid, doch vol geest
drift en Vlaamsche fierheid naar zijn haard
stede terug. De dienst van de treinen is
goed ingericht en aldus kost het niet te veel
moeite om een plaatsje te bekomen.
Een der schoonste dagen, waarop Vlaan
deren kan bogen!
Betreffende de voorgekomen incidenten,
is, hetgeen we hier uit de Etoile Beige over
nemen, bijzonder kenschetsend. Het is het
klinkendste bewijs, dat de oorzaak dier treu
rige indicenten alleen te zoeken ligt in het
dweepzieke en onruststokende franskiljo
nisme.
Op de Markt zegt de Etoile Beige
waar de vlaggen der bedevaarders geschaard
staan, bemerkt men er velen met driekleu
rige franjes. Er zijn er ook die uitsluitelijk
Belgische zijn, zonder Vlaamschgezinde zin
nebeelden. De Belgische kleuren lokken geen
incidenten uit.» (Onderlijning van ons).
Tot daar de Etoile, die, ons dunkens, van
geen Vlaamschgezindheid mag verdacht
worden.
Als er zich dus later in den dag wel inci
denten voordeden, daar, waar er tijdens de
tien voorgaande bedevaarten geen waren,
dan ligt alle schuld aan de zijde van die
heethoofden, die het gezocht hebben en mo
gen de bedevaarders en allerminst het komi-
teit der bedevaart er niet verantwoordelijk
voor gesteld worden.
Het strooibriefje, dat bij duizendtallen uit
de vliegmachine geworpen werd, treft en be-
leedigt al de bedevaarders, want het bevat
o. m. volgende uitlating:
«Achteruit, verraders en deserteurs!»
Droevige mentaliteit!
i
