JOE ENGLISH
De toestand op de verscheidene fronten
0
*tj|£ ft H
'O,
RANTSOENEERING
ZATERDAG
26 AUG. 1944.
Abonnementsprijs
tot einde 1044:
Voor België: 17,10
Franter. B. fr. 22,50
KATHOLIEK WEEKBLAD
Uitgever: SANSEN-VANNESTE, POPERINGE. Tel. 9. - Postch. 155.70.
Prijs: 1 Fr.
Uitgave
West-Vlaamsche Kunstenaars.
f 31 Augustus 1918
NOORD-FRANKRIJK: Gevechten bij Pont-FEvêque, Lisieux, Evreux, Mantes, Rambouillet,
Corbeil, Melun en Sens. - Amerikaansche troepen op den Oostelijken oever van de Seine.
ZUID-FRANKRIJK: Strijd aan de Durance en om Toulon en Marseille.
ITALIË: Nieuwe geallieerde aanval aan de Adriatische Kust.
OOSTFRONTNieuw groot offensief der Sovjets in den Zuidelijken sector. - Duitsche
suksessen in Litauen,
■tfqranqe
Salon,
ê'<r?
ilmpér?a~
nRemo-
rc
IX
M=ï
Kilometer
IN HET WESTEN
NOORD-FRANKRIJK. In den Nor-
OOSTFRONT
ZUIDFRONT
(Zie vervolg op 2e blad.)
KONING MICHAEL
VAN ROEMENIE
BEVEELT HET STOPZET
TEN DER VIJANDELIJK
HEDEN TEGEN DE SOVJETS
OVERLIJDEN
VAN MGR MAGLIONE,
Staatssekretaris aan 't Vatikaan
MOORDAANSLAG
TE MEESEN
Twee dooden. - Een zwaar gewonde.
van 19 Aug. tot 17 Sept. 1944.
41' JAAR 35
9 Oostuilgavc
Westuil gave
DE POPERINGENAAR
AANKONDIGINGEN moeten ons ge
worden tegen den Woensdagavond.
Kleine BERICHTEN en MEDEDEE-
IJNGEN tegen den Donderdagnoen.
(Alle medewerkers zijn verantwoordelijk voor hun inzendingen.)
Ik heb hem nooit gezien. In boeken
en geschriften moest ik gaan zoeken
naar zijn beeld. Maar als ik hier vóór
me op tafel dit teedere beeld van dezen
teederen man beschouwe, dan moet ik
wel bij me zelf zeggen: Ja, Joe, dat
zijt ge, lijk ze van geklapt en geboft
hebben...
Joe, met zijn blauwe droomende
oogen, blauw en diep als de blonde
Noordzee... zijn vasten fijnen mond, en
zijn goudblond haar zacht en donzig
over dat edele voorhoofd.
Vraag me niet: Wie was Joe English?..
Moeders en kinderen, die zonen of va
ders in den oorlog hebt gehad, vraagt
aan hen of ze zich nog herinneren die
schoone prentjes in het Gebedenboek
van den Belgischen Soldaat», de Hel-
denhulde »-zerkjes met den blauwvoet,
die talrijke zegels van het S.K.V.H....
die prentjes en kaarten van het Lieve
Vrouwke van den IJzer.al deze
troostende en opbeurende prentjes die
uw jongens en mannen hebben beter
gemaakt en wat koerage gegeven heb
ben in dien erbarmelijken oorlogsgruwel.
Het doet zoo'n diep wee in 't hart
als ge al deze flinke teekeningen beziet,
en weet ho? pijnlijk die goefle Joe En
glish aan zijn dood gekomen is.
Ierland en Vlaanderen hebben altijd
een bijzondere genegenheid voor elkaar
gehad. Is Joe daarvan een zinnebeeld?...
Joe English werd geboren van een Ier-
schen vader en een Vlaamsche moeder.
Het was een teere, schuchtere jongen,
bedeesd en simpel. Zijn bijzondere aan
leg voor teekenen en schilderen leidde
hem tot de Akademie van Antwerpen.
Daar had hij als meester de gunstig
gekende Antwerpsche kunstschilder Ju
lian De Vriendt. (Later zou Joe en Sa-
muël De Vriendt, de zoon van Juliaan,
beste vrienden worden achter 't front.)
Hij was pas 22 jaar oud toen hij in
1904 den 2n prijs van Rome behaalde
en 2 jaar later een nieuwen prijs met
zijn schilderwerk De menschheid op
zoekHij was nog vóór den oorlog
getrouwd, met een vrouw die hem zoo
goed begreep en zoo schoon beminde,
Eliza Goedeme, die beter gekend als
Mevrouw English, na den oorlog, in
menige plaats haar hoogstaande talent
van kunstzangeres liet gelden. Een
schoon en edel gezin, dat nu zoo deer
lijk verbrokkeld is. Joe is dood... Me
vrouw English is doocl... Twee kinderen
bleven over: Raf en Lieve.
Maar laten we de treurige historie
van her beginnen. De doodsklok luid
de... Joe English, de tengere man,
moest ook mee in de wildé branding
van de gruwelijke oorlogsstormen. Hij
liet vrouw en kind achter. Een Jongetje
werd kort daarna geboren. In 1916 is
hij, die vroeger zoo vaardig pen en
penseel hanteerde, aan 't hameren en
kloppen... kasseilegger in den omtrek te
Boszinge. De jongen leed geweldig. En
ja, wie leed er niet in deze arme da
gen?... Maar wie leed er meer in de
ziel dan die geknakte kunstenaar die
nu ver was van zijn zachten goeden
thuis. Hij zweeg en leed. Hij maakte
geen beslag met zijn talent, was zelf
al te schuchter... zoodanig dat hij zich
goedsmoeds liet afkeuren als wagerischil-
der. Toch gaf hij den moed niet op, en
kon al eens grappig zijn. Dank zij een
goeden vriend werd hij uit zijn k'assei-
leggerswerk gehaald om als travail-
leurte helpen om gasmaskers te ma
ken te Veurne.
Daar kan hij wat meer toegeven aan
zijn hartstocht voor teekenen en schilde
ren Ik wil voor onze lezers geen hooge be
spiegelingen geven over het diepaangrij
pende gevoel van wee en onverzwakt
idealisme dat uit die werken straalt.
Alleen hierop wil ik wijzen, en daar
ligt de hooge verdienste van dezen
hoogstaanden mensch: dat hij door zijn
talrijke teekeningen, werk van barm
hartigheid heeft verricht tegenover zijn
Vlaamsche frontbroeders. Het bederf en
de bekoring aan het front groeiden met
den dag. Joe teekende het beeld Voor
onze Vrouwen en hield de herinnering
hoog aan de goede moeders en meisjes
die baden voor hun man of hun jon
gen. Hij teekende het «Lieve Vrouwke
van den IJzermet het roerend gebed
van C. Verschaeve. Hij teekende de
Vlaamsche thuis zonnig en stralend in
de bloei van licht en Meieboomen, met
als onderschrift; «Houd U fier, houd U
rein!». Hij teekende «Kerstnachtvisioe
nen» waaróp een soldaat te droomen zit
In den donkeren loopgracht, te droomen
zit van zijn drie snoezige kinderen, die
voor 't Kerstkindeke knielen. Hij tee
kende den steendrager, die bouwt aan
den toren van vrijheid, reinheid en
sterkte, met als onderschrift Ik dien
Hij teekende den lijdenden frontsoldaat
die tegen Christus harte leunt om troost
en vrede... Den eenzamen Christus aan
den doorschoten boom van den IJzer
en onder den zegel met Vlaamsche to
rens, schrijft hij: Zedelijk volk, groot
volk! Maar vooral de teekening van zijn
eenzaam IJzerkruis. blank van hoop en
vrede op den zwarten nacht van oor
logswee, is gekend... En zijn Heldcn-
huldezerkje» dat bij honderden den
laatsten Vlaamschen groet bracht, bo
ven het graf der Vlaamsche kameraden.
En dan hebben we nog niet eens ge
noemd, zijn alomgekende teekening van
de onvergetelijke edele jongens Renaat
de Rudder
Raemdonc
Gij moeders en vrouwen van Vlaan
deren bedenk maar eens: dat het ook
voor een deel aan dat edele werk van
English is te danken als uw mannen en
jongens zijn teruggekeerd, en gezeid
hebben met de hand op het hart Ik
ben nog dezelfde als toen ik voortging.».
Joe English heeft het hun van honderd
kanten toegeroepen: «Houd U fier, houd
U rein!». Blijf waardig eens een haard
stee te stichten... enz.
Goede, dappere Joe English, we had
den U willen terugzien na den oorlog,
om U dankbaar de handen te grijpen
en te zeggen: Schoone, goede mensch
gij hebt zoo'n edel werk gedaan voor
Dnze Jongens.
Maar het is anders geschied. Hij werd
Ziek in Oogst 1918. BlTndendarmont-
steking (appendlcite)Doch de arme
jongen wordt niet passend verzorgd.
Hij ltloeg maar door; «Ik heb zoo'n
zeer.Aan Dr Daëls, zijn grooten
vriend, zei hij nog: «Dokter, 'k heb
al gedaan wat ik kon, zeg 't aan mijn
Vrouw.
En het einde kwam. Hil stierf den
Sl Oogst 1918... 26 Jaar geléden,.. Doch
laat ik liever den krijgsaalmoezenier
J. V. dezen waardijen dood vertellen:
De Vlaamsche Kristen kunstenaar Joe
Zie vervola hiernevens.
juni
fj/aison-
la ff om.
\°o °Carpenfras 0 f\é
4timNON hOraison
Ca va!Hon '^Manostjueo ffIEZo
CH16A Barcelonnofié
2116/^ Vinïdb
o J' T" Tb"o o.
ThSame-Httf S!Marfin^*~*-s Tr!om
~,get-1héniers oj o\$Y&f0
Caréssw^
7ana<°
aano-
rj:_-A mor,
Uigne<f> j
-1129 x
lrv Sospèl i w
T/llbenqa~-
'4ndora'
1778
ysnceo t
juigni
—TP
6:
rG~
SlMaxJmh
arseille
TOULQN Hyère
^jntibes~==!EEt?Car\a)'-
Cannes
frêjus
se/r/s
ty/raëf-
iStTropez
-t*-
d„-
8 o
=3?
'n
HyèrescheIC
O
2D
t Berge
40 60
en De Gebroeders van
mandischen sector blijkt de stellings
oorlog ten einde. De Duitsche troepen
voerden van de Orne-seclor teruggetrok
ken.
Naar de laatste berichten heeft de
frontlijn zich hier verder verplaatst tot
aan de Touques, namelijk tot de ge
bieden van Pont l'Evêque, Lisieux
waar de geallieerden twee doorbrakken
konden bereiken, en Orbecq. Van hier
uit pogen zij de beneden-Seine te be
reiken. De afzetbewegingen der Duit
sche troepen worden hier op den voet
na gevolgd.
De tang welke de Anglo-Amerikanen
eenerzijds van uit Falaise en anderzijds
van uit Argentan poogden toe te nij
pen rond de Duitsche troepen in de
sector van de Vire en de Ome heeft ge
leid tot zeer verbitterde gevechten 'in
den sector van Trun. Ten slotte wisten
de Duitsche troepen, na een heftigen
strijd, zich aan te sluiten bij een pant
ser groep welke hen tegemoet kwam.
Ten Oosten van Trun loopt de front
lijn aiover Gacé en Laigle verder tot het
gebied van Evreux waar de geallieerden
zware aanvallen hebben uitgevoerd met
sterke infanterie- en pantserkrachten.
Evreux werd door Duitsche vliegtui
gen aangevallen, wat erop wijst dat
deze stad in handen der geallieerden
zou gevallen zijn. Ten Zuid-Xvesten van
deze stad rukken de geallieerden op in
d,e richting van Le Havre, maar moeten
hierbij zuiare gevechten leveren.
Ten Noord-Óosten van Evreux rukten
Amerikaansche af deelingen op tot het
gebied van Pacy-Verno'n en pogen al
daar verder door te dringen al over
Gaillon, stroomafwaarts de Seine.
Bij Mantes, even ten Oosten van
Pacy-Vernon, werden geallieerde lucht
landingstroepen ov den Oostoever neer
gelaten en konden eveneens pantser
strijdkrachten der geallieerden over den
Seine-stroom gezet worden.
Deze rukten eenerzijds op in de rich
ting van La Rochc-Guion, aan den
rechteroever van de Seine, van waaruit
zij door de Duitsche troeven terugge
worpen werden. Anderzijds pogen zij
van uit het gebied van Mantes eveneens
stroomopwaarts vooruit te rukken naar
de Mauldre en de Orgeval, twee zijri
vieren van de Seine. Óolc hier stootten
zij op een taaien Duitschen wederstand.
Uit het verloop van de frontlijn van
aan de zeekust tot aan dit bruggen
hoofd op de Seine kan worden uitge
maakt dat de geallieerden hier ander
maal een groote omsingelingsbeweging
om de Duitsche troepen staande aan
den Westelijken oever van de beneden-
Seine pogen door te voeren.
Parijs is anderzijds thans ook front-
stad geworden. Van uit het gebied van
Dreux en Chartres oprukkende geallieer
de troepen vorderden tot Rambouilet
waar hun verdere doorbraakpogingen
verijdeld werden.
Bij Arpajon loerden eveneens gevech
ten geleverd. Ten Zuiden van Parijs
moesten de Duitsche troepen de plaat-
len der Amerikanen ge-
English is niet meer. Vrijdag namiddag
werd hij in het krijgsgasthuis van Vin-
kem aangebracht om een operatie te
onderstaan. Maar zijn toestand was zeer
erg. Zaterdagavond, rond 10 uur, ont
sliep hij in 'clen Heer gesterkt door de
I-IH. Gerechten. Zijn laatst? uren en
dood waren die van een heilige.
Den ernst van zijn toestand bewust
aanhoorde hij met inwendige vreugde
toen ik hem Zaterdagmorgen sprak van
het toedienen der laatste HH. Sacra
menten. Hij ontving ze met een won
derbare kalmte, met diepe gelatenheid
en stichtende godsvrucht. Ik 'stond voor
het diep ingeworteld geloof van den
«sterken man»: 't Was aandoenlijk en
liielsverheffend
Echtgenoot, huisvader, kunstenaar,
hoeveel edele banden moesten hem niet
aan 't leven hechten! En nochtans alles
offerde hij met liefde den Heere op;
edelmoedig, 'aanvaarde hij alles te ver
laten om 's Heeren wille, zelf zijn zoo
teergeliefde kleinen, wetende dat zijn
offer niet nutteloos zijn zou, noch voor
zijn familie, noch voor zijn Vlaanderen,
n ch voor de christen kunst, 's Avonds
ze', hij mij nog hoe gelukkig hij was
don troost der H. Kerk rond zich te
hebben, de sacramenten hadden hem
versterkt zeide hij
Zijne kunst en zijn voorbeeld zullen
in Vlaanderen voortleven. Zijn naam
zullen we in eere hcuden.
Om dien naam in eere te houden
werd in de flank van den IJzertoren
zijn beeld opgericht, de kundige man,
strevend naar hooge schoonheid, in
dienst van zijn volk. Een held!
Zulke he'den maken een volk groot!
En een volk dat groot is of het wil
worden, houdt hun gedachtenis in aan-
•len.
Joe English, reine, rchoone, dienende
Joe English, we groeten U. L. J.
sen Etampes en Malesherbes prijsgeven.
Van hier rukken de geallieerden verder
op naar Nemours. Ten Oosten van deze
plaatsen bereikten de geallieerden de
Seine bij Corbeil, Melun en Fontaine-
bleau en over den stroom stootend
rukten zij op naar het gebied der Yon-
ne-rivier tot ten Oosten van Sens.
Wat betreft de toestand in den Loire-
sector zijn de berichten der laatste week
zeer onduidelijk gebleven. Orléans is in-
tusschen in hande
vallen.
Op het Bretoensche schiereiland zijn
Dinard en St-Malö gevallen, maar zoo
wel Brest als Lorient en St-Nazaire blij
ven onder de kontrole van de Duitsche
bezettingstroepen die alle aanvallen af
sloegen.
ZUID-FRANKRIJK. De geallieerden
hebben hun bruggenhoofd welke zij bij
hun landing van 15 Augustus jl. op de
Middellandsche Zeekust tusschen Can
nes en Toulon gevormd hadden verd,ei-
uitgebreid en versterkt, wat niet belet
dat Duitsche weerstandsnesten aan de
kust zelf verder weerstand bieden. Om
Toulon zelf werd verbitterd gestreden
en rukten de geallieerden naar deze
vesting op zoo van uit het Noord-Oos
ten als van uit het Noorden. Naar de
jongste berichten waren zij in de ves
ting zelf doorgedrongen waar nog ver
der zwaar gestreden wordt.
Bij St-Tropez geraakten de eerste ge
blindeerde geallieerde eenheden aan
land. Door de Duitschers werden de
haveninstallaties van Nizza en Cannes
opgeblazen. Thans ontwikkelen zich de
gevechten verder het land in, in de
'gebieden van Aix-en-Provence, gelegen
ten Noorden van Marseille, verder in
ten Noorden van Marseille, verder ten
Noorden van de rivier de Durance, om
Muy. Ook op dit nieuw front zetten de
Duitsche troepen hun afzetbewegingen
verder door.
De Durance werd door de geallieerde
troepen bereikt en overgestoken en ruk
ten zij aldaar verder door in de rich
ting van het Rhone-dal.
Öm Marseille toerden reeds verbitter
de gevechten geleverd.
Ongetwijfeld werd deze landing uit
gevoerd om zoohaast mogelijk in voeling
te komen met de mannen van het ma-
quis die in de gebieden van de Fransche
hooge Alpen een groote bedrijvigheid
aan den dag leggen en naar de laatste
Duitsche legerberichten strijd leveren
op de bergpassen over de Alpen van
de Fransch-Italiaansche grenzen.
Naar verluidt heeft Churchill per
soonlijk het startschot van deze invasie
gegeven. Deze invasietroepen bestaan
grootendeels uit Gaullisten welke onder
het bevel staan van de Generaal de Lat-
tre de Tassigny.
Nog werd gemeld dat geallieerde troe
pen een nieuwe landingpoogden uit te
voeren aan de Fransche kust van den
Atlantischen Oceaan, namelijk te Saint-
Jean-de-Luz, bij Bayonne, maar dat
deze afgeslagen werden.
DE LUCHTOORLOG. De gansche
week lag andermaal een zware inzet
van het Duitsche vergeldingswapen
V. 1 op Londen en dezes buitenwij
ken. Van Britsche zijde werden ander
maal verliezen onder de bevolking en
zware schade toegegeven. Niet alleen
wordt de V. 1 als scherf bom gebruikt
maar thans ook als brandbom.
Allerlei geruchten doen de ronde over
de nieuwe Duitsche wapens welke nog
moeten komen. Aldus wordt gesproken
van een raketkanon en van raketbom-
men met een lading van 10.000 kgr.
springstof. Er werd eveneens naar vóór
gebracht dat V. 1 van uit Duitsche
gebieden op Engeland zouden kunnen
worden afgevuurd
De Anglo-Amefikaansche luchtmach
ten voerden hunnerzijds ook nieuwe
luchtaanvallen uit op Duitsche gebieden.
DE OORLOG TER ZEE. In de
Seine-Baai werden andermaal 2 des
troyers en 4 transportschepen van sa
men 25.000 ton tot zinken gebracht.
Voor Zuid-Frankrijk werd een trans
portschip van 6.000 ton tot zinken ge
bracht en een slagschip en een kruiser
in brand geschoten.
Het zomer offensief der Sovjets heeft
zich thans ook uitgebreid tot den Zui
delijken sector zoodat deze thans
woedt over de geheele uitgestrektheid
van het Oostfront. Aldus werd door
de Sovjets een nieuwe groote aanval
ingezet aan den Beneden-Dniesterbij
Tiraspol, alsmede tusschen de Proeth
en de Sereth. In dit laatste gebied werd
Jassy door de Duitsche troepen ont
ruimd daar het dreigde omrand te ivor-
den langs beide zijden door de Sovjets.
Zware gevechten zijn hier verder aan
fang.
In de Poolsche gebieden van het
Karpathen-voorland trad weinig veran
dering in. Zware gevechten werden hier
geleverd bij Sanok, Krasno en Mielec.
Aan de Weichsel werden andermaal
bij Baranow, Sandomierz en Warka
harde gevechten geleverd maar tot groo
te terreinwinsten kwam het hier even
min.
Ten Noord-Oosten van Warschau ont
ketenden de Sovjets eveneens een nieuw
offensief dat in de richting van de Boeg
in de diepte van de Duitsche stellingen
opgevangen werd.
Langs weerszijden van Wilkowiszki
gingen de Sovjets ook tot een grooten
aanval over om de Oost-Pruisische grens
te bere{ken. Wilkowiszki viel andermaal
in hun handen maar Oost-Pruisen kon
den zij niet bereiken.
In Litauen woedt de strijd bijzonder
hevig in de gebieden van Schaulen en
Mitau, waar de Duitsche troepen tegen
aanvallen hebben ingezet.
In hun zomer offensief hadden de
Sovjets in dezen sector de Golf van
Riga weten te bereiken, aldus de ver
binding der Duitsche troepen staande
ten Oosten hiervan met het Westen
verbrekend. Duitsche tegenaanva1len
thans uitgevoerd op de lijn Mitau-
Yelgava wisten nu de stad Tuckun te
heroveren en de Sovjets bij Mitau al
dus van twee zijden aan te vallen zoo-
dat de verbinding kon hersteld worden.
Deze actie werd gesteund door een
Duitsche vloot formatie.
Bij Modohn hernomen de Sovjets
hun doorbraakpogingen wijl bij Ples-
kau, waar de Sovjets op den Wester
oever van het Pleskau-meer voet gevat
hebben, de strijd eveneens in volle
heftigheid woedt.
Te Warschau brak een opstand uit
welke door de Duitsche troepen inge
drukt wordt.
Aan de Adriatische Zee hebben de
geallieerden hun aanvallen hernomen.
Bij dag konden zij in de lage gedeelten
van dit gebied binnendringen zoodat
Donderdag te 17 uur meldde de Duit
sche zender dat Koning Michael van
Roemenië in een proklomatie tot het
Roemeensche volk het stopzetten van
de vijandelijkheden tegen de Sovjets
had aangekondigd, alsmede het afzet
ten der Regeering Antonscu, en de vor
ming van een nieuwe Regeering op de-
mokratischen grondslag.
De Duitsche zender deelde verder
mede dat een groep Roemeensche pa
triotten zich tegen den Koning had
aangesteld om den strijd tegen het bols
jewisme voort te zetten en een oproep
had gericht tot de Roemeensche bevol
king om haar hierin te steunen.
Z. Em. Mgr. Maglione, staatssekretaris
aan het Vatikaan, die dit amibt waarnam
sedert 1933, is naar uit Italië wordt Re
mold op G7-.larii.g-en ouderdom in het Va
tikaan overleden.
Woensdag- morgen, rond 7 uur, wer
den de bewoners der ieperstraat te x'
sen plots opgeschrikt door het -
van vuurwapens, zoodat tedere?
t'huls schuil hield. Toen het na
terug- stil werd kon worden vasl
dat onbekende gewapende kerels,
men meent oen 15-tal sterk, eerst den
inwoner Jercme Vansprang lie, wonende
in een beenhouwerij -herberg in de Ieper
straat, N'r 30, aan den hoek van de straal
naar Niéuwkerke, aan den dorpel van
zijn woning- neergeschoten hadden en
daarna d-e woning waren binnengedron
gen waar zij verder gevuurd hadden op
Vrouw Jerome Vanspranighe, geboren
Van Hecitoe Bertha, 54 jaar, en op den
zoon des huizes Van-sprang lie Maurits, 29
jaar oud. De vrouw werd op slag gedood
en de zoon zwaar gewond.
De vader en de zoon. die beidon zwaar
gewond waren, werden naar het O. L.
Vrouw Hospitaal te leper overgebracht
maar bij het overbrengen gaf de vader
den geest.
De daders konden spoorloos verdwijnen.
Vader en zoon Vanspranighe waren ook
ondernemers van vervoer.
De schoondochter des huizes alsmede
haar i-jarig; kindje lieden £ccn IcUcl op.
Meester moet verlaan. gezeten hebben;
en in de verlofdagen nog wel! Gewoon
lijk kwam hij af en toe binnensprin
gen, maar ik had zelfs zijn schaduw
niet gezien in den omtrek.
«Belofte is schuld, Nelis; .maar geloof
me, ik ben waarlijk gekookt in die
geweldige warmte.
Meester dampte! 't Zweet stroomde
langs zijn gezicht.
Wat wilt ge? We zochten saam de
Lptet
;icht.
Belofte is cchuldl
schaduw en de koelte op, maar 't duur
de nog een wijle voor Meester op zijn
verhaal kwam.
«De school herbegint, Meester?»
Ik hope 't, Nelis, ik hope 't; en
't is meer dan noodig. Zwijg er mij
van; een maand lang heb ik aan üe
school gedacht en ben dag in dag uit
op de bane geweest, van 't een huis
naar 't andere, om te zien wat jnijn
rakkers wel verrichtten onder die ver
lofdagen, Ik ben bil uw gebuurs op
bezoek geweest voor ik naar hier kwam.
Noodig was 't niet; daar zorgen ze voor
de schoolloopers, maar die menschen
mochten het soms kwalijk nemen en
verkeerd uitleggen... dat Meester overal
faat en precies die gezinnen overschrik-
elt waar de ouders even waakzaam
zijn als de Meester zelf. En 't doet
deugd, Nelis, hier en daar nog een ge
zin te vinden waar* de school nog in
achting staat. Bij al de rampen die de
oorlog meebrengt komt nog die verwil
dering van de kinders en de verdwazing
van de ouders, 't Is de schuld van
dien ongelukkigen tijd en we mogen
niet te veel steenen gooien naar de
moederkes, maar 't wordt een verdwa
zing en dat is erg. Ge moet eerst met
de ouders zelf kunnen spreken, voor
ge eigenlijk weet hoe ver we nu geraakt
zijn. Ervaring is een beste school, Nelis,
en 'k hebbe onder de verlofdagen meer
ervaring opgedaan bij mijn rondgang,
dan boontjes in mijn lochting. En dat
na veertig Jaren dienst in 't onder
wijs. t>
Meester moest zijn hert ne keer luch
ten en hij vertelde; hij ging zijn gang,
op zijn Meester's! Wat wilt ge er aan
doen? Bij den besten van de Meesters
zit er toch nog een graantje schooloor-
achtigheid en hij had zijn bevindingen
bestuurd en gaf die weer in nummers
of categorieën.
«Eerste soort, Nelis, de zeldzaam
ste op ons dorp; Jongens die echte
straatloopers zijn. Als het half-dag sys
teem in voege kwam, bleven ze heele-
maal achter. T'huis werd er niet om
gezien en zij liepen te meer de straat
op. Ge vindt die kerels overal waar ze
beter niet zouden zijn, verrichten heele
dagen k-attekwaad en veel... ander
kwaad. Dat zit overal in en tusschen,
heeft soms veel zakgeld dat uit de
lucht viel en is nergens te vertrouwen.
Ouders die aan hun kinders niet
denken,... ze moeten hun plan trekken.
Een paar moeders bekenden dat ze die
kerels hun gang lieten gaan; vader is
weg en er is met hen geen huis te
houden. Wat zult ge dan bij vier,
vijf jaar zeggen, moeder? Als die broek
ventjes nu reeds baas spelen? Gelukkig
dat er bij ons maar enkele gezinnen
zijn in die categorie; wat groeit er daar
uit? Leegloopers en kwaaddoenders, en
een zwaar kruis dat de ouders zelf in-
eentimmerden
Tweede categorie, zei Meester,... de
blauwerkes. Er waren daar onder ook
gastjes die 'k sedert Juni niet meer
op de school had gezien. Meester,
waar moeten we van leven? Was het
niet dat onze kleine nog wat geld ver
dient, 't zou hier zwarte miserie zijn.
Wat moet ge daarop antwoorden, Nelis?»
Maar er was eên tweede geval dat op
Meesters mage drukte lijk een voer-
mans-wagen. Dat kon hij niet verteren.
Moeder had venijnig toegebeten: Wat
zijn de jongens met al die geleerdheid?
De jongens van den gebuur zitten heele
dagen te lezen en te leeren en brengen
niets in. De mijne, de domste, de laat
ste van uw klas, Meester de jongens
zeiden dat hij een ezel was ge zoudt
ne keer moeten zien hoeveel geld hij
naar huis brengt... 't zit commercie in,
Meester, en hij is geslepen! Ik zie nu
wel dat ge niet moet kunnen lezen en
schrijven en rekenen om geld te ver
dienen. Dat kon Meester niet verkrop
pen; antwoorden kon hij evenmin. Hij
was recht gestaan en had kortweg ge
antwoord: «We zuilen bij vijf jaar na
keer zien.».
Meester was nog niet te spreken over
dat geval.
Categorie drie en vier stonden gun
stiger aangeschreven.
Dat waren de jongens die onder 't ver
lof bij den boer aan 't werk waren.
Die hadden goed den kost, hadden
deugd van den arbeid en leerden tevens
't landwerk. Maar ik heb dan tevens
den boer opgezocht, zei Meester, 't is
immers niet noodig dat die jongens
meer leeren dan noodig is; bijzonder in
onzen tijd.
De vierde soort: Waar t'huis gezorgd
wordt voor de kinders, waar gelet wordt
op hun lezing, op hun spel en waar ze
leeren veel nuttige dingen te verrichten
t'huis en in de lochting, waar ze zich
leeren «dienstig» maken... en de kerk
niet vergeten! Ook die jongens hadden
gezant én wisten goed wat ze bijge
bracht hadden voor 't gezin. Waarom
kon dat overal niet zoo zijn?
En de meisjes, Meester?
Dat lag bulten de wereld van Meester.
Alléén had hij opgemerkt, dat in som
mige gezinnen moeder nooit t'huis was,
gaan werken uit nood, of gaan...
kletsen uit gewoonte en 't 'meiske
voor... 't boeltje moest zorgen.
'k Zou er dagen over spreken, een
heelen boek over schrijven. Nelis.
En toekomende week wordt de kara-
vane weer in gang gezet. God gave dat
die half-dagerij verdwene en dat er
door de ouders begrepen werd hoe noo
dig het is de jongens van de straat te
houden en hoe noodig het is die rakkers
in 't gareel te spannen. Lastig zal 't zijn
voor alle Meesters; de jongens zijn 't ga
reel ontwend, maar dèt is toch Mess-
ters-werk.
Jammer dat Meester dat boek niet
schrijven zal... nog meer jammer dat
men het misschien niet zou lezen!
BOER NELIS.
1 Brood250 gr. per dag
2 Gebrande Gerst 100 gr. p. maand
en Chicorei 100 gr. p. maand
3 Margarine 100 gr. p. maand
4 Boter250 gr. p. maand
6 Suiker1 kg. p. maand
10 Vleesch 20 gr. per dag
12 Naar keus:
al Confituur 600 gr. p. maand
b) Kunsthonig 600 gr. p. maand
c) Gekonf. vrucht. 450 gr. p. maand
d) Suikergoed 360 gr. p. maand
20 Aardappelen 400 gr. per dag
Smeerkaas zal worden bedeeld vol
gens de Inschrijvingen voor suiker.
De zegels van het verloopen termijn
welke niet konden worden omgezet mo
gen worden ingediend, bij de kleinhan
delaar».
