Het Festival van Dixmude.
STADSNIEUWS.
hoogeschool, heeft een stelsel voorge
dragen, zoogenaamd der vrijheid voor
allen.
Deze heer gaat uit van de stelling
dat het onderwijs moet beantwoorden
aan den wil der huisvaders, mits de
scholen beantwoorden, aan zekere
voorwaarden door de regeering ge
steld.
Onder deze voorwaarden behoort
de opgave, van het onderwijspro
gramma.
Deze enkele bepaling vernietigt
reeds de bazis van het stelsel zelve,
de zoogenaamde vrijheid. Men ziet
van hier waar men met die voorwaar
de naartoe wil.
Het programma eener katholieke
school zou onmiddelijk met hetappro-
balur ofde goedkeuring der regeering
bekleed worden, terwijl men een so
cialistisch, nog ter zijde gelaten, een
anarchistisch leerprogramma, on
waardig zou verklaren de geldelijke
toelagen van den Staat te bekomen.
Wij zien nochtans niet in waarom
de priesters meer 't recht hebben de
kind'rent'onderwijzen, dat Jonas leef
de in den buik van den walvisch ot Jo-
zuë de zondeed stilstaan, dan de vrij
denkers die de kinderen aan 't ver
stand zouden brengen dat de katho
lieken deonbeschaamdste leugenaars
aftroggelaars, en geestverstompers
zijn, wanneer zij de menschen deze
fabelen opdisschen.
Waar men een leerprogramma aan
de regeering moetonderwerpen is de
vrijheid totaal eene doode letter.
Daarbij al liet men aan een groep
familievaders de volledigste vrijheid
in 't opmaken van 't leerprogramma
voor hunne kinderen, dan nog blijft
dit slechts eene schijnvrijheid.
De katholieke scholen zijn bevolkt
metduizende kinderen wier ouders
ze er met tegenzin naartoe zenden.
Op den buiten heeft men geen keus,
de kinderen moeten naar de pastoors-
school, of de ruïne, dreigt den boer-
werkman en den boerpachter. De
werklieden der steden in dienst van
katholieke patroons leven onder het
zelfde tyranniek regiem.
Wat baat die zoogezegde vrijheid
voor die duizenden? Zij zijn te arm om
zelve vrijzinnige scholen te stichten,
en naar dezen die anderen voor hen
stichten, zouden zij hunne kinderen
niet durven zenden uit vrees hun
beetje werk te verliezen.
Ziedaar nochtans een stelsel waar
bij La Rèforme, zich aansluit. Die
heeren maken altijd plannen op pa
pier en houden nooitrekeningvan de
werkelijkheid, dat is, dat de vrijheid
voor de werklieden niet bestaat en
niet bestaan kan, zoolang hun leven
in handen is der kapitalisten.
Wat zult gij doen, vraagt La Rèfor
me, indien gij het stelsel niet aan
neemt van gelijke subsidie tusschen
de godsdienstige scholen of de onzij
dige scholen?
Zult gij dan scholen oprichten waar
van de buitenlieden niet willen we
ten?
Zetter Rèforme, en hen dwingen er
naartoe te gaan ook, alhoewel velen
in schijn vijandig aan de onzijdige
school, hunne kinderen er met ple
zier zouden zenden.
Een vader heeft het recht zijn kind
godsdienstig onderwijs te geven, dat
nemen wij aan, maar daartoe heeft hij
zijn huis en de kerken, zoowel door
de vrijdenkers als doorde geloovigen
betaald. Dat is reeds tamelijk wel,
dunkt ons, want de vrijdenkers ge
nieten het voorrecht niet van betaal
de staatsbeambten om de vrije ge
dachte te gaan prediken.
Het is nochtans onaanneemlijk dat
de Staat, om de grillen der priesters
in te volgen, godsdienstige scholen
steunt.
Overigens, het stelsel door M. de
Harlez en de Rèforme vooruitgezet,
waarborgt de rechten der minderheid
niet.
Het is onmogelijk op den vlaam-
schen buiten, waar op eene gemeente
tien a twaalf vrijzinnigepersonen den
storm der vervolgingen trotseeren,
twee scholen op te richten ten ple-
ziere der priesters.
De minderheid is daar meestal te
arm en te zwak om het te doen en men
mag deze menschen geen onderwijs
opdringen tegen hun wil of er hen
totaal van verstoken laten.
Dit willen wij voor de katholieken
ook niet.
Daarom zeggen wij, dat het doel in
onderwijszaken niet moetzijn: elk zijn
goesle, gelijk op de rolbaan, maar het
vaststellen van een onderwijspro
gramma buiten allen godsdienst en
buiten alle vrijdenkerstheoriën.
Ditisgeene onmogelijkheid want
het bestaat voor «le hoogescholen van
den Staat, waar katholieke en libe
rale studenten, dezelfde cursussen
volgen.
Men leerede kinderen lezen, schrij
ven, rekenea en eenige grondbegin
selen van natuur-en-aardrijkskunde.
Maar geen geschiedenis, geen gods
dienst, geen wijsbegeerte, geen ster-
rekunde.
Men geve 't kind het gereedschap
in handen, om zich eene overtuiging
te vormen, om de geschiedenis te be-
studeeren, om de philosofen te raad
plegen of bijzondere wetenschappen
aan teleeren.
Op rijperen leeftijd zal het kind tot
man geworden, dan de hersenen vrij
hebben van alle ingepompte denk
beelden, vastgewortelde vooroordee-
len en in volle vrijheid de richtende
denkbeelden vormen, zuiveren en
kristaliseeren die als richtsnoer zij
ner handelingen zullen dienen.
Zoolang de priesters dat niet aan
nemen, toonen zij onverdraagzame
dweeperste zijn, die schrikken voor
de waarheid. En aan die onverdraag
zaamheid om hunne theoriën te ver
spreiden op kosten van anderen mag
eene regeering, die de algemeene be°-
langen moet waarborgen, niet toe
geven.
Wij ten minste zullen nooit de Rè
forme volgen, die weer in de kaart
speelt der rijken tegen de armen.
Yperen3" Juni 1893.
Iedereen weel dat de uilmuntendeHar
monie der Oud-Pompiers besloten had het
festival van Dixmude bij Le wonen.Welnu,
Zondag laalst was hel de gestelde dag
van 's morgens vroeg glinslerde dc zon
boven alle boomen en beloofde den mu
zikanten met een helder geuzenweêr le
begunstigen. Sommige eereleden die tof
dan toe nog niel vast beslist hadden mede
te gaan, door het prachtig weder uitgelokt,
konden aan de bekoring niet wederstaan
aan dit schoon feest deel te nemen, en
weldra was er niet een huurrijtuig in de
st d nog te vinden.
Om I I ure 's morgens vergaderden een
200tal leden en eereleden in het lokaal
der maatschappij dc rijtuigen kwamen
beurtelings aan en om I 3/4 ure slipt
was iedereen opgeladen en de stoet stelde
zich in beweging. Wij zeggen de stoet,
want het was een oprechte stoet van om
nibussen, bank wagens, breaks, kabriotets,
tilburys en kamionsDellondstraat krioclde
zoodanig van 'l volk, dal de koetsiers ver
plicht waren de grootste voorzorgen le
nemen om alle ongelukken te vermijden
eu slechts vrij vooruit konden toen zij op
de Groole Markt kwamen.
c O
