Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Studiekring
Donderdag, 29" December 1904.
5 centiemen.
Eerste jaar. 1\'
7,
Verschijnende des /donderdags.
Universitaire Uitbreiding
Leergang vanM. Petrucei:
Algemeene
Geschiedenis der Kunst.
Gemeenteraad van Yper.
Poesjenellen.
Droevig.
Tegen het klerikalistn.
Mislukt.
Eendracht maakt Macht.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS:
Voor den buiten: Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, Dixinudestraat, nr 33, te Yper. Ue aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notarial© en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk legen Ltijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 f-r. id.
De ZONDAGEN 8, 15, 22, 29 Januari,
5, 12 Februari 1905, ten 15 ure,
De voordrachten geven zich in de
zaal der BEURS, Cartonstraat.
Openbare zitting van
Zaterdag 17 December 1904.
De openbare zitting wordt ten 5 ure
10 minuten geopend.
Al de leden zijn tegenwoordig, be
halve de heeren Fraeys en l weina.
Het proces-verbaal der zitting van
12 December 11., geene aanleiding ge
geven hebbende tot eenige opmerking,
wordt goedgekeurd.
Na eene bespreking over de wijzi
gingen te brengen aan de reglementen
op de orgelspelen, brengt de Raad een
gunstig advies uit.
3. Openbare verlichting kontrakt
van concessie.
M. Colaert kondigt aan dat het Sche
pencollege eenen brief geschreven
heeft aan M. De Brouwer, waarvan
hij lezing geeft en waarin er kwestie
is van de verbintenis te nemen door M.
De Brouwer geene kolen te verkoopan.
In dien brief vraagt de stad de namen
van dezen die het kapitaal zullen dek
ken en dezen van den bestuurder der
fabriek.
De heer Burgemeester geeft alsdan le
zing van het antwoord van M De
Brouwer dat de lijst bevat der perso
nen die de kapitalen waarborgen. De
brief meldt eenen hoop De Brouwer's
(neven en nichten) en eene gansche
groep Luikernaars.
De brief geeft den naam van den be
stuurder een jonge heer De Brouwer
versch uit de hoogeschool gekomen,
23 jaar oud, de man van ondervinding
welken men hebben moest om M. Val-
cke en den voortreffelijken ingenieur
der groep Yperlingen te onderkruipen.
De brief zegt nog dat M. De Brouwer
t'akkoord is, wat hem betreft, over de
verschillende punten door den Raad
opgeworpen, maar dat hij zich niet
kan verbinden voor zijne vrienden van
Luik zonder hen te raadplegen.
Welnu, de heeren Luikernaars zijn
op reis en, zonder de minste opmer
king, stemt geheel de Raad toe, gelijk
één man, de aanduiding van den conces-
sionnaris op een onbepaalden datum
uitte stellen, toen men slechts DRIE
DAGEN gaf aan de groep Yperlingen
om hare voorstellen neêr te leggen.
MColaert vraagt dat de Raad de
verbreking van het kontrakt stemme
met M. Valcke.
Dat voorstel wordt met eenparigheid
aangenomen.
M. Colaert drukt de hoop uit dat de
nieuwe concessionnaris zal overeenko
men met M. Valcke voor de overname
van het materieel, zooveel te meer dat
er belang ware voor de stad Yper de
verwoesting der straten te vermijden
Eindelijk verklaart de heer Burge
meester dat hij zijnen invloed zal ge
bruiken om tot eenen uitslag te komen
die voldoening kan geven aan M. Val
cke. Hij heeft het beloofd aan den
achtbaren raadsman van M. Valcke.
Onmiddolijk daarna word de open
bare zitting geheven.
Iedereen weet dat onze zeer «emi
nente n minister de Smet de Naeyer in
den krot zit tot over de ooren. Hij en
zijne collega's hebben door hun slecht
beheer, hun verregaande geldverkwis-
ting, hunne vrijgevigheid aan kerk en
kluis, het land er zoo diep ingelapt,
dat er geen uitkomst meer mogelijk is,
tenzij de belastingbetalers tot op het
hemd uit te kleeden.
Ofschoon de heer de Smet de Naeyer
in 't goochelen en in 't jongleeren met,
de cijfers den sterksten artisten een
neus zou kunnen zetten, schiet hem
thans zijn talent toch te kort om langer
den beklagenswaardigen toestand van
's lands schatkist te verbergen en hij
zoekt naar middelen om aan versch
duimkruit te geraken.
Zoo heeft hij thans besloten een
groote brok van het gemeentefonds af
te pitsen. i
Onze lezers weten wellicht wat het
gemeentefonds is. Het is een deel van
zekere Staatsinkomsten die het Gou
vernement schenkt als vergoeding voor
de afschaffing van zekere vroeger gein-
de lasten, als bij voorbeeld de Gemeen
ten oktrooirechten.
M. Frère-Orban deed de hinderpalen
vallen die in de steden, nauwelijks een
halve eeuw geleden, het vrije handels
verkeer beletten. Hij deed wel. Maar
redeneerde aldus
Indien het Gouvernement, terwil-
le van de algemeene belangen het ok-
trooi afschaft en dus aan de belangrij
ke gemeenten eene bron van inkomsten
afneemt, moet het dit verlies te goed
maken, door milde subsidiën toe te
staan aan de getroffen lokaliteiten.
En het gemeentefonds werd inge
steld, op klimmende wijze, dat is te
zeggen dat het aandeel der gemeenten
verhoogde in evenredigheid van den
aangroei hunner bevolking.
M. de Smet de Naeyer is begonnen
met de stijging weg te cijferen, waar
door hij vooral de groote liberale ste
den in hunne ffinanciën trof. Nu wil hij
nog op den hoop toe het gemeente
fonds besnoeien.
En in dit afzatterswerk wordt hij ge
steund door diezelfde klerikale meerder
heid die twintig jaar geleden, onder het
laatste liberaal ministerie, zich kracht
dadig tegen elke vermindering van liet
gemeentefonds verzette. Toen men de
zer dagen dit volte-face aan de rechter
zijde verweet, en zeer gepast aan den
heer Woeste deed opmerken dat hij
vroeger als vurigen verdediger van de
onschendbaarheid van het gemeente
fonds optrad en nu kazak keerde, wat-
overigens de eerste maal niet is, ant
woordde hij
Toen waart gij, liberalen, aan het
bewind nu zijn mijn vrienden aan 't
bestuur vandaar de verandering van
mij ne houding.
Er is een dosis onbeschaamheid en
toepet noodig om zulke bekentenis te
doen. Te recht zegde hem dan ook de
heer Bertrand
Gij bewijst weer eens te meer, mijn
heer Woeste, dat ge de poesjenel speelt
wat onwaardig is van wege een Staats
minister.
M. Woeste heeft zich dit kompli-
ment laten welgevallen.
De plicht van alle liberaal
is van zich te ahonneeren
aan De Weergalm.
De optelling van de opgeslotenen in
de Staatsinrichtingen gaf voor einde
December 1902, wat de jeugd alleen
betreft
Verbeteringscliool van Sl-Hubert 430 jongens
- Moll 210
Reckheim 299
Ruysselede300
Beecnem 227 meisjes
Namen 403
Samen 2091 kostg.
De drie voornaamste redens dezer
opsluiting kent iedereen bedelarij,
landlooperijveroordeeliDg door de
rechtbanken uitgesproken, zoodat de
jonge kerels ter beschikking der re
geering werden gesteld.
N udie gestichten zij n tegenwoordig
zoo proppensvol dat het gouvernement
verplicht werd te plaatsen.
In het instituut Le Bon Pasteur n,
te Evere 94 kind
In het weezenhuis te
Wesembeek 60
In het gesticht S'-Ferdinand te
Lummen 119
Samen 278
Hoe welsprekend, die officieele cij
fers
Niet alleen vallen dus 2,091 ondeu
gende kinderen van beide geslachten
ten laste van de Staatskas iri 's lands
eigen instellingen, maar nog 273 an
dere nemen de plaats in van eerlijke
weezen uit dendeftigen werkersstand
welke bijzohderen of gemeentebestu
ren zouden verlangen te Evere, We-
seubeek of Lummen eene betamelijke
opvoeding te verschaffen. En dit op
gevaar af, de niet veroordeelde kost
gangers dezer drie gestichten te hel
pen bederven
Intusschen bekreunt de Staat zich
hoegenaamd niet om hetgene gebeurt
met de echte ongelukkigen welke zich
niets te verwijten hebben. Deelden de-
273 bevoorrechten mede van den groo-
ten koek, het is enkel omdat ze zich
als gevaarlijke lieden aanstelden en
beloofden moeder Justicia veel spels
te leveren.
Zulk voorrecht mag waarlijk eene
premie voor wangedrag heeten er is
geen gepaster naam te vinden
Bovenstaande bijzonderheden welke
wij ontleenen aan het Weezenblad
officieele tolk van den bond der Bel
gische weezen leggen eeneder ergste
wouden bloot waaraan onze tegen
woordige maatschappij te lijden heeft.
D& verbeteringsscholen van den Staat
ondanks de uitbreiding welke zij
sedert eenige jaren ondergaan hebben
zijn ontoereikend. Er is geen plaats
meer men is gedwongen de jonge va
gebonden en nietdeugen aan andere
gestichten toe te vertrouwen.
Het katholiek onderwijs alleen is
geschikt om het zedelijk peil van de
jeugd te verheffen— zoo beweeren onze
politieke tegenstrevers. Sedert 20 ja
ren hebben zij het officieel onderwijs
ontredderd en de katholieke onder
wijsgestichten op verbazende wijze
vermenigvuldigd, met volle handen
puttende uit de openbare kassen. Men
ziet het resultaat het getal jonge
nietdeugen groeit aan op schrikbaren
de wijze De wet tot bescherming van
den arbeid voor vrouwen en kinderen
werkt, DOOR HARE ONVOLLEDIG
HEID zeker mede tot het bekomen
van dezen bedroevenden uitslag. De
kinderen die te vroeg de school verla
ten om in een werkhuis te kunnen op
genomen worden, hebben helaas maar
al te veel gelegenheid om vagebonden
te worden. Er is maar .een middel om
in dezen toestand te voorzien dat is
het VERPLICHTEND ONDERWIJS,
waardoor men de ouders zou beletten
hunne kinderen al te vroeg van school
te houden.
Onder stoff'elij k zoowel als onder zede
lij k oogpunt heeft de werkersklas er
alle belang bij 't verplichtend onder
wijs zoo spoedig mogelijk te zien in
voeren. De clericalen willen er niet van
hooren reden te meer voor de werk
lieden om ons te helpen de liberale
partij té doen zegepralen, die 't ver
plichtend onderwijs aan 't hoofd van
haar programma geschreven heeft en
reeds in 1884 een ontwerp in dien zin
had neergelegd.
Ondertus8chen protesteeren wij met
het Weezenblad tegen de handelwijze
van de katholieke regeering die aan
arme ongelukkige weeskinderen de
zelfde behandeling als van jonge niet
deugen toepast.
't Is de strijdkreet welken de heer
Emiel Vandervelde, de hoofdman der
socialistische linkerzijde, slaakt in Le
Peupleoude kreet, zoo zeer bespot en
misacht, waarvan de werklieden-partij
eertijds niet wilde hooren en welken
het genoeg was uit te spreken om on-
middelijk onder de oude pruiken van
het doctrinarisme gerangschikt te wor
den.
Hij komt er op zijne beurt op, M.
Vandervelde, en hij toont met ontegen
sprekelijke bewijzen dat het eerste
werk welk heden door de politiekers
der oppositie moet aangevangen wor
den, is te werken tot omverwerping
der katholieke regeering.
De liberalen, zegt hij, hebben zich
vereenigd voor den persoonlijken
dienstplicht, voor het verplichtend on
derwijs en voor het algemeen stem
recht. En de socialisten zien weidat het
even onmogelijk is ernstige werkers
hervormingen van de klerikale minis
ters te bekomen, als bloem uit eenen
koolzak te schudden. De klerikale
meerderheid is de eenige hinderpaal die
belet het verplichtend onderwijs, de
afschaffing der plaatsvervanging, de
afschaffing van het meervoudig kies
stelsel te verwezenlijken. De socialis
ten moeten dus den val der katholie
ken wenschen niet alleenlijk uit haat
tegen het klerikalisme, en ook maar
vooral omdat de val der klerikalen en
de verovering van het algemeen stem
recht twee doeleinden zijn die zich
voortaan vermengen.
Het artikel van M. Vandervelde, ko
mende na de redevoering van M. Des-
trée tijdens de interpellatie Huysmans,
luidt eindelijk de dooksklok der meer
derheid..
De liberalen brachten den brief des
Konings ter sprake in de Kamer. Deze
brief is een doorn in den voet van de
clericale wetverknoeiers. Ook zochten
zij het grondpuut van de bespreking te
ontwijken met het militair programma
van de liberale partij ten berde te
brengen.
De zaakwaarnemers van de kloosters
meenden daarmêe de linkerzijden ver
deeld te krijgen, maar het is op hunne
eigen neus teruggebotst.
Liberalen, christene democraten en
socialisten hebben in deze bespreking
op treffende wijze den wil van 't land
DE WEERGALM
EN
