w
De Gaskwestie.
Woorden en Schrifteil.
't Is een beetje geweldig.
Nog eene
onnauwkeurigheid.
J
w
I
•f'iVi
Ik begin dus over rlen grond der zaak
te spreken, Mijnheeren denkt niet
dat de kwestie die ons bezighoudt mij
op het onverwachts neemt ik heb
veel overwogen, reeds veel gereisd in
de groote centrums vau de gasvoort-
brengst, zooals te Brugge en elders, en
ik heb er reeds mijne gemaakte over
tuiging van.
Ik heb mij verbonden
D'Huvettere. Ah goed dan mogen
wij vertrekken
Colaert. Maar neen, ik heb mij
maar verbonden behoudens bekrach
tiging mijn woord bindt de Commis
sie niet.
Ik heb gedacht dat de intercommu
nale
Vandevoorde. Wat voor licht is dat.
D'Huvettere. Dat is latijn, 't komt
van inter tusBcben.
Vandevoorde. Ah 'k gan't allicht
vast hen.
Colaert. - Geene onderhandsche sa
menspraken, Mijnheeren.
ik heb gezegd dat de Intercommuna
le, geniaal en nog onwettelijk maar
ideaal ding
Fol. Dat rijmt Wat man, hij
maakt poëzij
Colaert. Ik zeg dat de Intercom
munale een uitmuntend schrikbeeld
zal zijn voor M. Valcke en onder ons
gezegd, daar al hetgeen wij hier zeg
gen, neemt er nota van, Mijnheeren,
volstrekt geheim is, ons doel, met waar,
is M. Valcke buiten te cijferen.
Heb ik sedert mijne prilste jeugd
uietaltijd hooren zeggen dat de fabriek
Valcke de citadel was van het Yper-
sche liberalisme, de kweekerij der
Pompiers en later der Oud-Pompiers...
D'Huvettere en Fol. (in koor.)
Maar al de werklieden van Valcke
hebben voor ons gestemd in de laatste
kiezingen.
Colaert. - Ik weet het, maar M
Valcke, hoe heeft hij gestemd
Welaan men moet het hoofd tref
fen men moet den zoon treflen voor
al het kwaad dat de vader ons gedaan
heeft.
Moet ik u de schitterende redevoe
ring herinneren, Mijnheeren, die ik in
het Volkshuis uitgesproken heb in den
kiezingtijd Ik heb gezegd, Mijnhee
ren, en ik zal woord houden Ik zal
goed zijn met de goeden, hard met de kma
den
Dat is overigens overeenkomstig met
de leerstelsels van 't Evangelie tand
voor tand, oog voor oog.
Florimond. Dat is gadomme ge
sproken Bravo René
Fraeys. M. de Voorzitter, ik vraag
het woord.
Colaert. Ga, gij hebt liet.
Fraeys.Mijnheeren, het is twee
uren dat mijn kozijn, die gas maakt te
Brugge, hier aan de deur wacht om
eene kleine voorstelling te doen, mag
hij nog niet binnenkomen
Colaert. Oh verschooning.
ik ga hem halen.
(Hij loopt buiten). (Voort te zetten).
Men weet hoe weinig rechtzinnigheid on
ze Burgemeester gebruikt heefi in den gas-
tocht. Talrijk zijn de verklarii gen geweest,
geheel tegenstrijdig met de waarheid, we'ke
le Progrès, de Groep Yperlingen en andere
dekmantels van M. Nolf hebben doen uitko
men.
Welnu, wat behoudt ons de toekomst,
voor Zal zij niet eene nieuwe reeks leugens
onthullen, misschien van eene grootere
aangelegenheid Wij gelooven het.
't Is alzoo dat onze groote Burgemeester,
om de stemmen ten voordee'e der Inter
communale te winnen, verklaard heeft van
boven zijn magistraatszetel, die een stoel
van waarheid zou moeten zijn, dat binnen
een jaar en zonder de stemming af te mach
ten der nieuwe met, de aannemer zou ge
houden morden de steden Waasten en Po-
per inghe te verlichten Hij moest deze
verklaring doen, zooniet Waasten en Po-
peringhe zouden hunne beslissing voorbe
houden hebben tot den dag op welken de
stemming eener wet de Intercommunale zou
toegelaten hebben.
Waarom zal hij het niet doen
Omdat dit hem in het te kort zou - tellen
en ook omdat het in zijn contrakt niet ge
schreven staat dat hij het moet doen.
Men verzekert ons dat M. De Brouwer
maar Waasten en Poperinghe za! gaan ver
lichten wanneer de Intercommunale zal
bestaan, wanneer de gemeenten zich zullen
verbinden zijne Olifantsfabriek en hare ont
zaglijke canalisatie over te nemen wan
neer de gemeenten alleen zullen zjn om de
ii-j verheidsgevaren te loopen en dat De
Brouwer zich zal vergenoegen na t de door
haar betaalde groote jaarwedden
En inderdaad, een maal te meer zullen de
Poperingsche en Waastensche raadsleden,
even als de Ypersche, bedrogen geweest zijn
door onzen grooten man Colaert, maar in
afwachting zal de vriend De Brouwer aan
de Yperlingen hunne goede kleine lokale
fabriek ontnomen hebben.
't Is wonderbaar, maar schandelijk als
arglistigheid
Zonder de beslissing der bestendige Depu
tatie af te wachten, is men bezig met de
weide, waar, volgens het Journal d'Ypres,
de nieuwe gasfabriek zal opgericht zijn, met
eene dikke laag mest te dekken.
Wij hadden wel gemeend dat men er ka-
roten zou kweeken. Dat belet niet dat men,
uit ontzag voor de bestendige. Deputatie,
had kunnen de beslissing afwachten voor
aleer de werken te beginnen.
Het Journal d'Ypres heeft gerekend op
verklaringen die in den Gemeenteraad van
Brugge zouden gedaan zijn geweest door de
heeren Termote en Minnebo, die, volgens
het Journal d' Ypres. het gas zouden ge
vraagd hebben gelijk in hei contrakt van
Yper. d
Wij zijn bemachtigd te verzekeren dat er
biets van is. Ziehier wat er gebeurd is.
In den loop der algemeene bespreking
van de begrooting, heeft M IVrmote, onder
andere daden van het klerikaal bestuur van
Brugge, het contrakt gehekeld dat het g
sloten heeft met de heeren Desclee en D-i
Brouwer voorde levering van het gas voor
een zeer langen termijn jaren, voor het
eindigen van den loopenden termijn, zich
alzoo het vermogen ontnemende tot de regie
of tot de openbare aanbesteding zijne toe
vlucht te riemen, ofwel nog uit de hand té
onderhandelen met andere kompagnies. M
Termote heeft ook den prijs en andere
bedingen van het contrakt gelaakt en hij
heeft het voorbeeld van Yper ingeroepen»
waar de prijs zoo hoog niet is, om teljewij-
zen dat -het College, te Brugge bedrogen
was geweest. Hij heeft op geene manier de
overeenkomst goedgekeurd te. Yper gesloten.
Hij heeft zich bepaalt met cijfers tot sta
ving te doen uitkomen dat Brugge nog
slechter behandeld was,geweest.
De groep Yperlingen, samengesteld
uit de heeren L. Vahdoorne, G. La-
piere, R. Froidure, H. Vermeulen en
A. Butaye, komt een manifest in de
stad uit te geven, een breedvoerig ver
slag gevende van hare onderhandelin
gen met het bestuur Colaert, nopens de
gaskwestie. Deze brochuur, van het
grootste belang, is een waar rekwisito-
riura tegen de handelwijze onzer mees
ters.
Ziehier nu het vervolg der redevoe
ring van den heer advokaat Butaye
Redevoering- van
M. Arthur Butaye.
(Vervolg en slot.)
Welnu, van den eenen kant, vermin
dert de voorraad der gaskolen in eene aan
zienlijke maat in de mijnen, en de
strekking der holensijndicaten en do
eischen van het werkloon der mijnwer
kers zullen helpen tot het natuurlijk
rijzen van den prijs.
Van een anderen kant, zal de concessie
van liet gas 30 jaren duren? Leest het
art. van het lastenkohier Art. 2
Indien, ten gevolge eener nieuwe uit
vinding of van welkdanige verbete
ring, in het eene of andere stelsel van
verlichting, zich in verscheidene ste
den van Belgie, van Holland, van
frankrijk, van Engeland, van het
Duitsche Keizerrijk of der Vereenig-
de Staten, van eene bevolking van
minstens 18 000 inwoners, een"even
goede en spaarzamer verlichting aan
bood dan deze die het voorwerp
maakt van dè tegenwoordige conces-
i) sie, en dat het bewezen ware door
eene ondervinding van drie jaren, dat
de te verwezenlijken spaarzaamheid
15 o/° is voor de openbare verlichting,
is er uitdrukkelijk bedongen dat de
far) Yne- het vermogen zou heb-
'voor tien openbaren
ZJt en voor dezen der bijsomlj»
-ên geleerdendie
hier zulke ontstellende ontdekkingen
gedaan, dat het wel mogebjk is da
hier en 30 jaar nog een nieuw 1 cht l et
gas zal onttroond hebben,
de
ont-
mst
op-
m
te
400
•00
gas zaï uutuwnt. -
gas de olie onttroond heelt en gelijk
olie de keersen onzer groot ouders o
troond heeft. Dus de volledige aflos
sing is zeer onzeker, en de toeko
biedt eerder vooruitzichten aan van
slag van den inkoopsprijs.
Onthouden wij echter dat minimu
voor inkoopsprijs de fabriek van Yper
van 12.88 c. den kbm.
En daar wij er 610 000 per jaar ver
vaardigen, zal dat ons eene jaarli^k
sche uitgave maken van T856Ö
franken.
Goed
Welke ontvangsten zullen wij du
Yper doen met ons gas te verkoopen
1) Openbare verlichting met 4...
Auerbekken, 't zij 160.000 kubiekme
ters aan 1 centiem per bek en per uur
hetgeen er op neerkomt te zeggen 10
den kbm. 16.000-
2) Wij zullen 50.000 kbm. gas heb
ben aan 10 c en 12 c. voor de verwar
ming en bewegingskracht. Nemen wij
alles aan 12 centiemen 6.000-00
-3) Wij hebben eindelijk de 450.000
kbm. der bijzonderen aan 15 c., t' zij
67.500-00
Dat maakt in alles 89 500-00
Maar de stad eischt ten haren voor-
deele eene wedergaaf van 9.000 fr., aan
0-50 c. per inwoner. Dat bederft de
zaak 9.000-00
Dat laat ons in ontvangsten
fr. 80.500-00
Nu, ons gas kost ons 78.568-00
't Zij een jaarlijksch
overschot van fr. 1.933
Ik zeg maar duizend negen honderd
twee en dertig franken.
Had ik geen gelijk u zoo even te zeg
gen, Mijnheeren, dat de verplichting
deze reusachtige fabriek op te dringen
van 6.000 kbm. per dag aan ons klein
stadje die er nooit maar de helft van zal
gebruiken, den concessionuaris moet
ten gronde helpen.
Welnu, meer dan een half milFioeh
blootstellen en een geheel jaar werken
om de kans te wagen 1932 fr. per jaar
te winnen, niemand zal dat doen, noch
M Valcke zal het doen, noch M. De
Brouwer, noch wij. Het ware veel be
ter belgische renten te koopen, zijnen
stok en zijnen hoed te nemen en te
gaan wandelen, 't Is zekerder.
Welnu, Mijnheeren, onze burgemeester
heeft ons gewaarschuwd dat het zoo dra
conisch lastenkohier ons zou toegepast
worden in al zijne strengheid En deze
verplichting is er uitdrukkelijk inge
schreven.
Hij zou ons nog gauwer kunnen rui
neeren. Inderdaad, hetzelfde lastenko
hier dringt den concessionnaris de ver
plichting op zijne kanalisatie uit te
breiden op hel geheele grondgebied van
Yper, op welken afstand het zij, vol
gens den wil van het collega van Bur
gemeester en Schepenen. Ook mogen
wij ons verwachten, M. Valcke en wij,
Yperlingen, die mogen rekenen op de
welwillendheid van dat college op da
wijze die gij weet, nauwelijks inge
richt, het bevel te ontvangen tot het
Exercitieplein te gaan verlichten langs
den westkant, en onze canalisatie uit
te breiden langs den anderen kant tot
aan den Verloren Hoek om met, ons
licht 2 of 3 vrienden van M Lemahieu
te verlichten. Dat zou niets kosten aan
de stad, en dat zou altijd vermaak doen
aan zekere kiezers.
Maar wat de Yperling niet mag
doenzal de vreemdeling mogen komen doen
le Yper. En 't is zeer eenvoudig.
Eerst en vooral, mag hij niet geheel
en gansch rekenen op de welwillend
heid van het College Heeft men met
*?enL sedert een jaar, de geheimste on
derhandelingen niet vermenigvuldigd
Is dat lastenkohier, even als het inter-
communal contrakt waarover wij straks
een woord zullen zeggen, zijn werk
niet? Hij weet wel,hij, dat die fabriek
nutteloos is Hij weet wel dat, niemand
dien last zou aanvaarden, en hij' weet
wel dat dit en de intercommunale M.
Valcke zullen doen achteruit wijken.
Wat zal er gebeuren Ee
sionnaris, zal hij aan zijne
c°0ces
><4
uitleggen dat zulks niet uoodiffi
indien zijne fabriek ruim voldo
voor de loopende noodwendig^
doen maken, in één woord h?fZai
het voor niemand nuttig ware h
stellingen en ovens zonder p-Pk6ni -
iYVu™ K«Druik
h.
fa.
grooteu naarmate de noodwen v
den, en dat men redelijk niet man
kunnen willen.
En hij zou gelijk hebben, iVJlln,
ren. En men zal hem gelijk geven
zal maar de fabriek maken die
moet hebben, eene fabriek in de a<- -
tingen van deze tegenwoordige van iS'
Valcke, maar geene driedubL
briek. En hij zal alzoo zijne Ult„
van het kapitaal van de helft verm"
deren.
Deze, gelijk te Leuven, geëvenred
zijnde aan de noodwendigheden
voortbrengst, in plaats van 5 0/
627 000 franks, zal maar van 5 o/ 0
zij u op 400.000 fr. misschien, eh I-1
totale inkoopsprijs zal verschillen ti
schen 10 en 11 c. den kbm.
Hem zal men ook niet verplichte
naar den Verloren koek te loopen, Gf
zijter van overtuigd, denk ik.
Ah maar, zult gij mij zeggen, mis
grijpt gij u niet De vreemde conces-
sionnaris moet wel weten dat het stad
bestuur gaat veranderen
Ik geef het toe, en ik neem geerc8
aan dat, indien de concessie naar den
vreemdeling overgaat, gelijk wij ziea
dat het. in gang is, M. Golaertonze bur
gemeester niet meer zal zijn
driejaren.
Dat is voorzien, Mijnheeren want
op zijne ergste, indien hij geene vrien
den meer heeft aan het hoofd van het
stadsbestuur van Yper, zal M.De Brou
wer daarom geen geld verliezen.
Zelfs indien hij zijne fabriek boven
matig groot moeten maken, zal hij ziet
gemakkelijk uit den slag trekkeu Hij
heeft twee pijlen op zijnen boog
Want M. De Brouwer heefteen mid
del en eenen uitweg, dien M. Valcke en
wij niet hebben, of ten minste waar
van wij geen gebruik willen maken.
Nevens zijne gasfabriek, zal hij te
Yper, gelijk hij het te Brugge heeft,
zijn handel in kolen hebben.
Eu 't is hier, mijnheeren, dat wij
weldra den ondergang van al onze h-
leuhandelaars zieD opdagen, kooplie
den in 't groot gelijk verkoopers ïn't
klein. Indien de kooplieden in 't groot
te Brugge nog kunnen weêrstaan, 't is
omdat zij daar vele hunner koler
rechtstreeks van Engeland doen ko
men bij schepen.
Maar hier hebben onze koopliedei
dien uitweg niet en zij zullen maa
moeten verdwijnen.
Inderdaad, het lastenkohier verbiec
het hem niet, zelfs het intercommunai
contrakt behoudt hem uitdrukkelij
den aankoop en deD verkoop der gron(
stollen, dus van de kolen.
Wij weten allen dat de gasfabriek*
eene outzeggelijke hoeveelheid kol*
verbruiken, het is noch bij tonnen no(
bij wagons, 't is altijd bij ramen w
gons dat zij haren voorraad ontvange
M. Valcke heeft verleden jaar 1700 t(
kolen noodig gehad. De vermindern
der gasfabnkantenop den vervoerpn
welken de koopliedenbetalen, is van
frank de ton.
Onze concessionnaris zal tout-venan
doen komen bij overgroote hoeveelb
den,aan verminderden tarief. Inplaa
van wagons te doen komen uaarma
van de vragen, zal hij aanzienlijk!
koopeu kunnen doen aan voordeeligfl
prijzen dan anderen. Zijne fabriek ft
vereenigd zijn met den ijzerweg. f
lossmgzal werktuigelijk en rechtstreek
gedaan worden in de toestellen va
sorteenng. Dit wordt gedaan door nu
kanieke manieren van werken, do kla1
seentig in grove, gailletten, en fijn
zal gedaan worden bijna zonder koste
en de in klassen verdeelde kolen zulle
kunnen verkocht worden aan de ve
bruikers a3n prijzen beneden alle m<
dedinging. De overschotten of fijne a
leen zal de gasfabrikant behoudei
want zij alleen zullen dienen voor be
stoken van het gas. En alzoo zult gi,
Mijnheeren, een alleenhandel van k(
len te Yper zien tot stand komen, di
alle concurrentie zal onmogelijk m*
ken, zelfs aan de groote kooplieden e
die den ondergang zal zijn van aid
verkoopers in 't klein. Zij zullen mc
gen hunnen winkel sluiten en er z3
voor hun geene plaats meer ziju
Yper.
En ziedaar, Mijnheeren, mat die
cessie zal voorbehouden hebben voor
^^JVIAAA/VV-"
ninvi nnnVl fV\ ft f rt /I n
