GROOTE LIBERALE MEETING
Hoogeschool
Uitbreiding
Alï>. BEVERS, advokaat te Brussel.
A. BUYSSE,
Verspreidt de
liberale bladen.
Volksgezind weekblad der rij zinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Liberale Jonge Wacht Yper
Oaderlinge Steun.
Donderdag, 14° December 19öo.
Tweede jaar.
J\Tr 5.
in de Zaal der O U D - P O M P I E R S,
ZONDAG 17 DECEMBER 190 5.
Zondag 17 December,
6 LF.S
dei cursus van I Viérard.
Wat is een kl crikaal
In richtingen
van het lager onderwijs.
Eendracht maakt Macht. i erschijlietuie tl CS SPonflertiagsVires acjuirit eundo.
Men schrijft in bij den Uitgever, üixtnudestraat, nT b3, te Yper. De aankondigingen van
ganscli Belg'ë en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. -Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
IS iP *B S i\ SP Si T O Si M SP 9S S B
om 3 ure stipt ties iitimidldlag-s,
FKUSCI9E iPKEKKK
Vl.t tMWClU: SPItKKKR
plaatsvervangend Kamerlid, Gent.
Voor hel Comiteit der Liberale Jonge Wacht
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten: Ken jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Hen jaar, Fr3-50
Men handelt bij overeenkomst.
Om 15 «ren,
maar er een nuttiger gebruik van ge
maakt door uwe vrienden te helpen en
te ondersteunen. Door die handelwij
ze zult gij niet ten tijde der kiezingen
zelf afgezweept worden, maar zult gij
uwe politieke vijanden verpletleren
onder de.» algemcenen kreet van
Weg met dat uilhongeraarsras I
Weg met hunne dwingelandij en
broodroof 1
Van zoohaast de liberale partij net
bewind w er in de handen neemt, zal
zij zich hebben b-zig te houden met de
herinrichting van het lager onderwijl,
dat ouder den dwang der klerikalen
van zijn beschavingswerk werd afge
wend.
Het is noodig dat wij ons van nu af
aan met de grondslagen van deze be
langrijke hervorming bezig houden.
Ieder mensch moet worden in staat
gesteld zijne verstand vermogens vrij te
ontwikkelen en dient daarenboven met
plichten en rechten vertrouwd te wor
den. Het lager onderwijs alleen kan
ons zulks verschafim. Daarom moeten
de openbare machten er voor zorgen
dat alle kinderen zonder onderscheid,
lager onderricht genieten.
Wij moeten met de denkbeelden van
andereu leeren bekend worden en ook
het middel aan de hand hebben de on-
z mede te deelen Z 10 krijgt onze
geest een ruimer ontwikkelingsveld.
De mensch die noch lezen, noch
schrij ven kan, is ondergeschikt op ver
standelijk enz debjk gebied.
In welken werkkring men zich ook
bewega, de b paling van grootheden
en de omgang m t getallen dringt zich
op. Vandaar noodz tkehjkheid in de re
kenkunde bedreven te zijn.
Daar nu het lezen, schrijven en reke
nen, d. i. de kennis der vier hoofdbe
werkingen, pluH het tiendeelig stels< 1
onontbeerlijke kennissen uitmak n die
de mensch dient te bezitten wil hij den
naam van verstandig wezen verdien n,
zoo zijn de openbare machten var
plicht hem deze ontwikkelingsfactoren
te verschaften. Om de kennissen te vol-
tedigeu kan hierbij nog nationale ge
schiedenis en aardrijkskunde beneve s
de practische kennis van Fransch bij
de Vlamingen en Nederlandsch bij de
Walen toegevoegd worden.
De lichamelijke ontwikk ling, ge
paard gaande met de verstandelijke,
zoo zouden de ontspauningsuren, in de
steden vooral, aan turnen moeten be
steed worden.
Men zou naar het voorbeeld van
Zwitserland de jongens m t de militai
re oefeningen moeten bekend maken.
Het ware ook wenschelijk dat eenige
schooluren besteed werden aan handen
arbeid, van dagelijksche toepassing
Aan de meisjeB zouden eveneens eenige
theoretische en practische beginselen
van huishoudkunde aangeleerd wor
den Op den buiten zou de tuin der
school en het neerhof van onderwijzer
of onderwijzeres stof geven tot onder
richt, in bloemm-, groenten- en fruit
teelt, benevens in kweeken van gevo
gel te
In de steden zou men er zich rm'cr op
toeleggen de jongens met het gebruik
van kleine werktuigen te vertrouwen.
De mei-jes z >uden voorbereid worden
tot de taak vau huishoudster die ze la
ter moeten vervullen en waar dekenuis.
der gez mdheidsleer hun vooral van het
grootste voordeel zal zijn.
Het inrichten van badplaatsen in de
scholen werdtteD hoogste gewenscht.
Militaire oefeningen zouden de jon
gelingen voorbereiden tot de vervul
ling van hun plicht, van vaderlanders,
in het geval de onafhankelijkheid
mócht worden bedreigd dag waarop
mon eindelijk zal begrijp -n dat alleen
door de gansche natie te wapenen een
inval kan afgeweerd worden, en
door slechts een punt te versterken,
zooals men heden meent te doen
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukr -ge!.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Het ware te wenschen dat dit pro
gramma merkelijk uitgebreid kunne
worden. Echter moeten wij wel voor
het oog hebben dat de waarde van het
onderwijs niet ligt in het den leerling
voorgeschreven programma, maar wel
in hetgeen da leerling kan vatten.
Het lager onderwijs zooais het komt
te worden uiteengezet moet zich tot
iedereen richten en daarom eerbiedt
het alle denkwijzen. Op de openbare
machten alleen rust de plicht onder
wij gestichten te houden met uitslui
ting van alle ander privaat initiatief.
De openbare scholen moeten in al de
deelen van het rijk opgericht worden.
Z'j moeten kosteloos toegankelijk zijn
voor al diegenen die er zich aanbieden,
volstrekt neutraal zijn, en alle denk-
wijz -n zonder eenige bevoordeeling
toelaten.
De eenmaking van het lager onder-
w j.s, van nationaal belang zijnde, zoo
rust op den Staat den plicht dezen J
dienst in te richten. Van den anderen
kant echter, wil het onderwijs vrucht-
afwerpend en praktisch zijn, zoo moet
het zich doordringen van zeden en
plaatselijke aingelegenheden dus is
detusschenkomst dergemeenten hoogst
wenschelijk
Wanneer het lager ouderwijs uitslui
tend door den Staat werd waargeno
men zju het te veel deD indruk onder
gaan van de bureaucratische centrali
satie, omimmer aan wenschen en nood-
druften der bevolking, altijd en overal
ten volle te beantwoorden. Integen
deel, zoo het gansch aan de gemeente
werd toevertrouwd, zou het alleen vol-
d jen in groote steden of gemeenten van
tweeden rang door een veretandigen
raad b stuurd. In de meeste gevallen
echter,zouhet onderwijsop b treurens-
waardige wijze worden w >argeuomen.
Zelfs dan, wanneer het in elke ge
meente uitmuntend mocht toeschij
nen, de eenheid en de samenhang, van
het hoogste gewicht onder nationaal
oogpunt, zouden ontbreken. DA laatste
stelsel zou noodlottig leiden tot ver
brokkeling, tot tweespalt in de ver-
schillig6 streken van België
Het is dus logisch zijn toevlucht te
nemen tot een gemengd regiem.
Do wet zou het minimum der leer
stoffen bepalen op het programma van
liet lager onderwijs aan te schrijven.
AUeen de Staat zou normaalscholen,
waar van het aantal merkelijk zou wor
den vergroot, oprichten, besturen en
op eigen kosten onderhouden.
De uitgaven voor het werkelijk
lager onderwijs, op een z df'den grond
slag berekend voor al de gemeentel:
van het land, zouden door den Staat
gedragen worden, mits eene gelijk
vormige heffing, door de wet bepaald
op de gemeentefondsen, en bestaande
uit additionneele centiemen genomen
op de rechtstreekeche belastingen in
de gemeente geïud, en die de Staat
z >u achterhouden op het aandeel in
het gemeentefonds (wet van 18 Juli
1860) dat haar toekomt.
Overal, waar de gemeente haretus-
schenkomst bij dit verplicht minimum
zou beperken, zou alleen de Staat tus-
schenkomon in de inrichting, het be
stuur en de werkzaamheden van de
school.
Wanneer echter de gemeente zich
verbond in ruime mate tusschen te
komen voor de uitgaven, zou de Staat
haar het beheer van het lager onder
wijs afstaan. In dit geval zou de mede-
wei king van den Staat gelijk staan
met de uitgave die hij zou hebben
moeten dragen indien hij niet den
school'iienst ware gelast geworden.
Al wie vrijzinnig is, al wie niet als
slaaf buigt en kruipt voor de geeste
lijkheid 'en de domperskliek, wordt
onmeedoogend vervolgd, gebrood
roofd, gelasterd* bespoten totden be
delzak gebracht.
Schrikkeljk zijn de zwarte haat
en wraak en nooit verzadigd is hun
vervolgmgïdorst De schooloorlog van
1879 en 1884 heeft ons geleerd waar
toe hunne schurkerij leidt.
De politieke twist tusschen behou
ders en de krislene volkspartij, leert
ons verder wat schrikkelijke haat en
nijd er huizen in het hart dier kwe
zels en pilaarbijters.
Terwijl de klerikalen hun volk hel
pen en ondersteunen, blijven sommi
ge onzer vrienden onverschillig aan
dien toestand Zij zenden hun kroost
naar klerikale kostscholen, ondersteu
nen in trouwen, doopen en begraven
helzwart gebroed en maken zich zoo
sterkezweepen, waardoor zij met hun
eigen geld ten tijde der kfezirigen ferm
en duchtig afgerost worden.
Vrijzinnige vrienden, hoe gema
tigd liberaal gij ook wezel, zegt eens
voorgoed vaarwel aan die verkeerde
handelwijze
Vurrijkl niet langer door uwe me
dehulp de schatrijke kloosters en hun
ne talrijke koophandelshuizen.
Die ondersteuning en medehulp
oefenen immers den grootsten invloed
uit op de kiezmgen. De kiezer zegt
doorgaans niet vee! maar onthoudt
het onrecht hem aangedaan, al kwam
het van eigene politieke vnen/an.
Oig voor oog, tand .oor eind zij
voortaan uwe leus. Uw geld niet meer
gedragen naar de zwarte vijanden,
Er Wordt een verschil gemaakt tus
schen den naam van klerikaal en
van katholiek Die benaming is
reeds dikwijls besproken geweest en
een geleerd fransch schrijver zegde or
hel volgende over.
Klerikaal zijn, dal verbindt u tot
niets om in de partij aangenomen te
worden, heeft men noch overtuiging,
noch deugdzaamheid noodig en moet
men niet afk- erig zijn van vermak n
en genoegens. Dit werdt overigens
bevestigd door minister de Smet de
Naeyer, in volle Kamer.
Men is klerikaal, zooals men ban
kier of iets anders zou wezen men
speelt den behoudsgezinde evenalseen
woekeraar. Klerikaal zijn, wil niet
zeggen, dat men van alle plezier en
van de ijdelhied der w_reld afziet.
De klerikalen zijn de wraakzuch-
ligste lieden als ze aan het bewind zijn,
het meest begeerig naar titels en on
derscheidingen
Klerikaal wezen, dat wil niet
zeggen dat men een man van goede
zeden is talrijke voorbeelden bewij
zen zulks
Neen, het klerikalisme is een mid
del, een bedrijf De klerikalen zijn
taaie mannen, z>j welen alle gedaan
ten aan te nemen. Als men ze onder
een opz>cht verplellerl, dan verschij
nen zij qpnieuw onder een ander
Dat is nagenoeg de beschrijving van
een poli Heken klerikaal. Deze wordt
door de geestelijken bewoordeeltgden
moet daarom noch naar de kerk of te
biecht gaan h j mag een ongebonden
leven leiden, z jue medeburgers op
alle wijze exploiteeren, als hij maar
werkt voor de klerikale of katholieke
partij als h'j maar goed stemt, dan
is.hem-alles toegelaten en zullen hem
alle gunsten en voordeelen worden
verschaft.
DE WEERGALM
