HET LIBERAAL PROGRAMMA.
A. Dechièvre
0et liberaal programma is volkslievend en rechtvaardig het is de rechtvaardigheid
5elve Inderdaad dit programma eischt enkel GELIJKHEID IN ALLES EN VOOR EL
KEEN Gelijke rechten en gelijke plichten.
Gelijkheid voor de stembus algemeen kiesrecht en één man ééne stem, met de evenredi-
re vertegenwoordiging
Gelijkheid in de lotingElk soldaat voor zijn lot, de begoederde nevens den volksjon-
ren, dit ware maar recht
Dit programma eischt ook DE RECHTVAARDIGHEID en eerst en vooral
Een ouderdomspensioen, beter dan 9 centen daags, van de klerikalen, voor de bejaarde
werklieden
Een beter volksonderwijs, waarbij met eenen de vrijheid van den huisvader gewaar-
jorgd wordt in 't kiezen der school.
Onze tegenstrevers liegen wanneer zij zeggen dat de liberalen, eens aan het bestuur des
ands, vervolgers en wetverkrachters zullen worden
Gelijkheid in rechten en plichten dat willen de anti-klerikalen
OE KEMPENAAR
a
État-Giviï d'Ypres.
Liberale Jonge Wacht.
Meeting voor
verplichtend onderwijs.
ÏgwÜste &eve« ziJ
Onze voorlanden.
De meeting van Zondag jl. is betrekke-
ijk goed gelukt. Het schoon lenteweder
iad echter een groot getal personen, wier
jlaats op de meeting was, op wandeling
«lokt. Die afwezigen zullen het zich he
ilagen want beurtelings hebben de heeren
sprekers, Cnudde uit Syngem en Anvi uit
Jent ons eene zeer leerrijke voordracht ge
reven.
Den lof der sprekers behoeven wij niet
:e maken.
Bestatigen wij dat zij op al de aanhoor-
iers een zeer goeden indruk gelaten hebben
:n bij hen eenen welverdienden bijval be
ramen hebben.
Halen wij eerst eenige cijfers aan uit de
edevoering van M. Cnudde.
Sinds 1884 zijn er
aj 200 gemeentebewaarscholen afgeschaft
:n 2000 kloosterbewaarscholen aangenomen
f ondersteund
b) 800 gemeentelagerescholen afgeschaft
n 3000 klerikale lagerescholen aangenomen
f ondersteund
c) 1500 adultengemeentescholen afge-
chaf't en in hunne plaats 1500 klerikale
vondscholen of kloosterzondagscholen aan-
enomen of ondersteund.
De klerikale scholen korten tegenwoordig
an den Staat, de provinciën en de gemeen-
n nagenoeg (10,000,000) tien millioenen
'ranken
Er zijn tegenwoordig in de klerikale
cholen 11,878 onderwijzers en onderwijze-
essen, betaald door de openbare schatkist,
aaronder 8,796 broerkens en nonnekens,
inder welke men 3,656 niet gediplomeer-
len telt.
Ziedaar op welke wijze de klerikalen den
ichoolvrede hebben hersteld
Ziedaar hoezij hunwoord hebbengestand
;ehouden «Weg met de schoolverkwistin-
;en
Ziedaar hunne genegenheid voor het
nderwijs De opvoeding onzer kinderen
vordt toevertrouwd aan onbekwame onder
wijzers en onderwijzeressen
En nu eenige cijfers over het arrondisse
ment Yper
a) to gemeenten bezitten geene enkele
;emeenteschool meer
b) 4 gemeenten hebben nonnen gesteld
an het hoofd hunner eenige gemeente-
rfiool
c) maar 3 gemeenten bezitten nog eene
;etneentemeisjesschool, gehouden door we-
"eldlijke onderwijzeressen.
d) In 21 gemeenten is de plaats van
Maiwerkmeesteres afgeschaft in de eenige
?emeenteschool, ten einde meisjes te beroo-
Ven van het zoo nuttige en noodzakelijke
Onderwijs in naaien en breien en deze alzoo
aan te zetten, te verplichten den weg te
temen naar de kloosterschool.
Onder deze gemeenten telt men de stad
°Peringhe.
■i!(^een en-kel meisje dier stad bezoekt de
J «cieële lagereschool
e) Al de gemeenten van het arrondisse-
entYper, hebben, zonder uitzondering,
te of meer kloosterscholen.
Oatis een treurige toestand, want
Jnde
Gewoonlijk zijnde helft der klooster-
onbekwaam om
bezitten niet het
■r, j ®jzeressen totaal
e bekwaamheidsbewijs.
ig2I deze dagen is het zeer moeilijk voor
>an°K ona de eene of andere betrekking
öunne zonen of dochters te bezorgen
'anVuan die betrekkingen is hen heel en
;a Sch ontzegd, namelijk de betrekking
ire, 0riderwijzer of onderwijzeres. Als er
ns eene plaats van onderwijzer open-
komt, dan wordt ereene van aange
steld
Welk is nu de uitslag van al die school-
ver woest in gen
a) Volgens de optelling van 31 December
1900 zijn er in Belgie, na aftrok der kinde
ren van min dan 5 jaar oud, 1,354,498 in
woners, 't zij het vierde der bevolking die
totaal ongeleerd is.
b) Volgens het enkwest gedaan door den
algemeenen Belgischen onderwijzersbond,
zijn er 37 per honderd der lotelingen van
1906 welke niet kunnen lezen en schrijven,
slechts 12 per honderd hebben eene hoogere
geleerdheid dan kunnende lezen, schrijven
en rekenen
c) 23 per honderd der vlaamschoptrekken-
de soldaten kunnen niet lezen en schrijven
30 per honderd kunnen lezen en schrijven
40.5 per honderd kunnen lezen, schrijven
en rekenen slechts 6.5 per honderd hebben
eene hoogere geleerdheid dan kunnende
lezen en schrijven
d) op 31 December jl. waren er in de
Belgische gevangenhuizen 3,100 personen
opgesloten waaronder 2,200 vlamingenen
900 walen. Uit die cijfers zou men moeten
besluiten dat de vlaming misdadiger, on-
zedelijker is van natuur dan de waal Maar
neen, 't is grootendeels de onwetendheid
■welke de vlaming naar het gevang sleept
Volgende cijfers bewijzen zulks
20 per honderd der gevangenen zijn totaal
ongeleerd 53 Per honderd kunnen met
moeite lezen en schrijven 21 per honderd
kunnen lezen en schrijven 6 per honderd
kunnen meer dan lezen en schrijven.
Deze droevige toestand hebben wij deels
te wijten aan de slechte inrichting der scho
len, deels aan de slechte schoolbij woning.
Ziehier, overigens, eenige cijfers nopens
de schoolbijwoning.
a) Meer dan 130.000 kinders in schoolou-
derdom gaan niet ter school.
b) Elke schoolgaande leerling heeft ge
middeld 50 dagen afwezigheidsdagen op
250 schooldagen in een jaar, zij dus 1 afwe-
heidsdagop 5 schooldagen.
c) Meer dan de helft der leerlingen ver
laten de school op 11 jarigen ouderdom
nadat zij hunne eerste communie gedaan
hebben.
Als voorbeeld van onregelmatige school
bijwoning haalt de heer Cnudde nog de
volgende cijfers aan
Een boer van Maeter (arrondissement
Audenaerde), die onlangs het verzoekschrift
voor verplichtend onderwijs teekende, ver
telde
Op 280 jongens mijner gemeente in
schoolouderdom zijn er slechts 220 inge
schreven als leerlingen. Er zijn dus 60 jon
gens welke hoegenaamd niet naar school
gaan.
Van die 220 ingeschrevenen zijn er maar
gemiddeld 150 die 's winters regelmatig vol
gen 70 leerlingen volgen dus ae school zeer
onregelmatig binst den winter.
Die 70 leerlingen gaan 's zomers hoe
genaamd niet naar school, zoodat er voor
het zomertijdstip maar 150 ingeschrevene
leerlingen meer zijn hetzij nagenoeg de
helft der jongens in ouderdom.
Maar van die 150 zijn er slechts 70 wel
ke regelmatig naar school gaan, zoodat in
de gemeente Maeter slechts het vierde der
jongens in ouderdom de school bijwonen op
min of meer voldoende wijze.
Deze cijfers zijn echt, zeer echt en bewij
zen dat de heer Colaert, de waarheid niet
zegt, wanneer hij in zijn verslag over de
begrooting van onderwijs voor 1906 schrijf t
Slechts 3 per honderd der Belgische kinde
ren genieten niet van de weldaden van het
onderwijs Leugens, al leugens
Spreker besluit met te verklaren dat
de leerplicht noodzadelijk is. Leerplicht be
staat in bijna al de landen van Europa.
Beleie alleen maakt uitzondering met
Rusland....en Turkije Een schoon gezel
schap
Richten wij dus 't verplichtend onderwijs
in, opdat binnen 25 jaar, wanneer Belgie
zijn honderdjarig jubelfeest zal vieren, er
in ons land geen enkel ongeleerde meer
gevonden worde
De heer Pol Anri is er beschaamd over,
dat het, in onze eeuw van wetenschap en
demokratie, nog noodig is een pleidooi te
houden voor leerplicht. Hij had zooeven de
jonge gevangenen der bewoningschool ge
zien kinderen van kortzichtige ouders,
maar ook kinderen van eene kortzichtige
regeering. Waarom mogen die kinderen
klagen, heeft de Staat de hand geleend tot
de plichtverzaking van onze ouders, waar
van wij, 't leven lang, de slachtoffers zul
len zijn
De strijd voor 't bestaan komt zoo vaak
op den voorgrond. Hoe dien te strijden zon
der onderwijs
De concurrentie is eene quaestie van we
tenschap geworden dat hebben de Ver-
eenigde Staten, Duitschland, Engeland
vooral begrepen.
Hoe zouden de maatschappijen en syndi
caten van vooruitzicht bloeien, indien zij
niet aan geleerde menschen waren toever
trouwd P
In een drietal spreuken - Niemand wordt
verondersteld de wet niet te kennen Alle
macht komt uit het volk Alle Belgen zijn
gelijk voor de wet - in ons paar aanhalin
gen uit de Schrift - De mensch is de koning
der Schepping De mensch is geschapen
naar 't beeld en de gelijkenis van God -
vindt de redenaar aanleiding om den lof te
maken van het onderwijs en de noodzake
lijkheid te doen uitschijnen van leerplicht.
Het verplichtend onderwijs zou regelmatig
schoolbezoek bevorderen, aan de openbare
liefdadigheid ten goede komen en 't leger
vagebonden en gevangenen doen verminde
ren, iets waarvan hij met cijfers, aan En-
nelsche statistieken ontleend, het bewijs
geeft.
Vervolgens weerlegt hij op zijne beurt de
bezwaren, die de tegenstrevers inbrengen.
Hij drukt er op dat elk vrij zal blijven de
scholen te stichten en in 't leven te houden
die hij wil, dat ook elk vrij zal blijven de
kinderen te zenden naar de school zijner
keuze.
Eindelijk legt hij op onderhoudende wij
ze uit hoe de leerplichtwet werkt in Neder
land welke vrijstellingen daar verleend
worden, welke geldige redenen van school
verzuim aangenomen worden, welke lang-
moedige vermaningen er gegeven worden
aan ouders, die de wet overtreden.
In eene krachtige slotrede wijst hij er op
hoe den leerplicht eischen een vaderlandsch
werk verrichten is, en hoe dergelijke bewe
ging boven alle politieke en bijbedoelingen
verheven is.
Wijwenschende Jonge Wacht geluk over
het initiatief dat zij genomen heeft politieke
voordrachten in te richten in denaard van
deze die Zondag laatst plaats heeft gehad.
Het Journal d'Ypres noemt den
schrijver van het artikel voorlanden
in een onzer laatste nrs verschenen,
eenen onnoozelaar.
Om het godvruchtig Journal in
die heilige gramschap te doen ont
steken, moet men gelooven dat het
artikel de waarheid gezeid heeft.
Het geld der belastingbetalers
verteeren om voorlanden te verbree-
den en ze te beplanten met boomen,
is zeker geene daad van een goeden
bestuurder, wanneer in zoovele stra
ten de inwoners verplicht zijn des
winters en in alle slecht weder in de
slijk te plassen. Wij zijn van de mee
ning van het nuttige vbör het aan
gename te doen.
Wij begrijpen gemakkelijk dat,
wanneer men voor een pheniks, en
voorbeeldige bestuurder wil door
gaan, het hard is somtijds eene groo-
te waarheid te hooren zeggen en dat
men eene beweging van spijt en
zelfs van oploopendheid heeft, bij
zooverre hem voor onnoozelaar uit
te maken dezen die in alles de dwaas
heden van den burgemeester niet
deelt, maar dat hij zich gerust stelle,
de bedoelde schrij ver vergenoegt zich
met de goedkeuring van twee raads
leden, de min belangrijkste niet van
den Gemeenteraad, de heeren D'Hu-
vettere en Sobry, die, gelijk hem,
het nuttige aan het aangename ver
kiezen en vinden dat al de lastenbe-
talers moeten gelijk behandeld wor
den. Wat de gestemde credieten
betreft, wij weten hoe zij benuttigd
zijn. Is er geen van 30,000 fr., over
twee jaren gestemd, voor het op
richten eener schietbaan Wanneer
zijn de werken begonnen
Allo Journal d' Ypres, wees ern
stig en gematiger in uwe uitdrukkin
gen
Ie raeilleur Elixir
et le moios cher.
Koninklijke. Miiiilschappij
der Vrije KruistioogMthuilers van Ypcr.
Schieting van Maandag 9 April 1906
Schieting aangeboden
2e prijs, Van Nienweuhuyze Cyrille.
3e prijs. Van den Hende L.
ELIXIR D'ANVERS stilt maag-
en buikpijn.
Miaugue et iêecouvrentenl.
Achat el Yente
de Fond» publics.
Si change de coupons.
'on version et Souseription
a tons emprunts Beiges et étrangers.
ÊAêlivrance sur fous pags
de lettres de crédit, traites et chèques.
Avances de fonds. Dépot de fonds.
Comptes-couranls de Depóts de fonds
avee carnet de cheques.
15
15. rn« «1c Mciiin,
Y I» II E8
fondcc cn
1873.
AVIS IMPORTANT.
Vérification des tirages de titres
remboursables.
Les 1 istes qui me sont présentées
doivent être dresséps par ordre uumé-
rique.
Le bureau est ouvert de 9 cl 12 kt9S matin.
Déclaratioiis du 30 Mars au 6 Avril 1906.
Naissances
Ghesquiere, Jeanne, rue des Trèfles.
Adenot, Marguerite, rue du Chateau d'eau.
DOOR DEN SCHRIJVER SCHATBEWAARDER.
le prijs, Pinteion Félix.
CO
CM
Q
O
O
-O
5>»
O
O
<1>
