Aan de Kiezers
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 8n October 1908.
Vierde jaar. Nr 48.
BELANGRIJK BERICHT.
Gemeenteraad van Yper.
De schoolverwoestingen
in Belgie.
De legerkwestie
in Belgie.
Eendracht maakt Macht. Verschijnende (les iïonderdagsVires acquirit eundo.
Men schrijft in bij den Uitgever, bixmudestraat, nr 83, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten: Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 2-50.
Men handelt bij overeenkomst.
De nieuwe kiezerslijsten zijn verschenen
en zijn neergelegd van heden af tot den 31
Januari 1909, ter inzage der belanghebben
den iri het gemeentesecretariaat en in het
politiebureel van iedere stad.
Deze lijsten zijn insgelijks neergelegd ten
bureele der liberale Associatie en kunnen
alle dagen geraadpleegd worden.
Wij manen al onze vrienden vuriglijk
aan zich te verzekeren of zij op de kiezers
lijsten ingeschreven zijn en zulks voor het
getal stemmen waaraan zij recht hebben.
Het is hunne plicht de reclamaties te stu
ren naar het Secretariat hunner gemeente
vóór den 31 October aanstaande .tegen kwi
tantie van een bewijsstuk, of wel hunne re
clamaties in te diennen bij het Comiteit der
liberale Associatie, vóór den 15 October
toekomende.
Het bureel is open in de Seminariestraat
van 8 tot '10 ure's morgens en van 4 tot 6 ure
's namiddags. Des Zondags van 9 tot 11
ure 's morgens.
Dat zij het doen zonder vertoeven om
het werk der nazieners te vergemakkelijken.
Openbare zitting
van Zaterdag 26 September 1908.
De openbare zitting wordt ten 5 u.
10 m. geopend.
Tegenwoordig de Heeren Colaert,
Burgemeester - Voorzitter Fraeys
Schepen Fiers, Vanderghote, D'Hu-
vettere, Bouquet, Sobry, Iweins, Le-
mahieu, Biebuyck, Begerem, Boone,
Raadsleden M. Gorrissen, Secretaris.
Afwezig de heeren Vandenboo-
gaerde, Struye en Vandenpeereboom.
Het proces-verbaal der laatste zit
ting, geene aanleiding gevende tot
eenigeOpmerking, wordt goedgekeurd.
Vooraleer de dagorde te beginnen,
zegt M. D'Humttere dat wanneer men
zal overgaan tot de wederbestrating
der Malouiaan, het SchepeucoBege aan
den Staat zou moeten vragen de strook
voor wielrijders te verlengen in de
de Stuersstraat die in de Boterstraat
bestaat en deze der Tempel - en Statie
straten af te schaften, omdat de krom
ming der Tempelstraat aller gevaar
lijkst is voor de wielrijders, ten ge
volge van het drukke verkeer der
automobielen.
M. Colaert is'van gedacht geen witte
metaalslakke briken te gebruiken
voorde wielrijdersstrooken, want zij
wederstaan niet aan oene wagenvracht.
Gij weet, zegt bij dat, ten gevolge
eener onlangs genomen overeenkomst,
de de Stuersstraat de eigendom gewor
den is van den Staat en de Tempel en
Statiestraten toebehooren aan de Stad.
Het zou mis8chieu betamen bij den
Staat aan te dringen wanneer de de
Stuerstraat weder bestraat zal worden,
dat men de wederbestrating op den
rechterkant dezer straat doe, opdat zij
kunne dienen voor de wielrijders.
Voor het overige de wederbestrating
der de Stuersstraat zal zoo haast niet
gedaan worden omdat, de steengroeven
gesyndikeerd zijnde, de Staat zich in
de onmogelijkheid bevindt zich^traat-
steenen aan te schaften (1).
1Stadsfinanciënneerlegging der
Stadsrekening van 1907.
De heer Voorzitter legt de Stadsreke
ning van het dienstjaar 1907 op het
bureel neder.
Deze rekening sluit met een over
schot van fr. 43,956-54 op het gewone
en van fr 30,539-30 op het buitenge
wone, wat een algemeen overschot
maakt van fr. 74,545 04.
Men beslist deze rekening na te zien
in atdeelingen.
Da heeren Cuvelier, commissionaris
en Goemaere, bakker, hebben het bur-
gerlijk eermetaal bekomen voor daden
van moed en zelfopoffering.
M. Colaert overhandigt het burgerlijk
eermetaal door de regeeriug geschon
ken aan de belanghebbenden en
wenscht hen vuriglijk geluk.
2. Wegenis Wijzigingen aan het
algemeen plan van rechttrekking der
liyselstraat
Na eene tamelijk verwarde bespre
king tu8schen verscheidene leden,
keurt de Raad mat eenparigheid de
untworpeue wijzigingen goed aan het
algemeen plan van rechttrekkiDgen der
Rqselstraat, met het oog op de ont
eigeningen die zullen gedaan worden
door den Staat aan den ingang der stad
en die voor gevolg'zullen hebben den
ingang dezer straat te verbreedeu
Deze verbreeding zal voor gevolg
hebben de ongevallen te vermijden die
op deze plaats altijd te vreezen zijn
waar het verkeer zeer geweldig is ten
gevolge van den doorgang van auto
mobielen, rijtuigen, wagens en ka
ren.
3. Lagere scholenbegrooting 1909.
De begrooting der lagere scholen
voor het dienstjaar 1909 beloopende in
ontvangsten en uitgaven tot de som
van 5,695 fr., wordt goedgekeurd
4. Bewaar scholen: begrooting 1909.
De Raad keurt insgelijks de begroo
ting goed voor het dienstjaar, 1909 der
kosteloozeen aangenomen bewaarscho
len. Zij beloopt tot fr. 8,000.
5. School van huishoudkunde be
grooting 1909.
De openbare zitting wordt voor een
oogenblik geheven en men besluit met
gesloten deuren te handelen over eene
verhooging van jaarwedde.
Bij de herneming der openbare zit
ting, keurt de Raad met eenparigheid
de begrooting goed voor het dienstjaar
1909 der school van huishoudkunde,
welke beloopt tot 5,220 fr. Deze be
grooting is 200 fr. hooger dan deze van
het vorig jaar ten gevolge van eene
verhooging van jaarwedde.
Op het voorstel van het College geeft
de Raad de bemachtiging voor de ver-
kooping van een deel grond op de Ma
louiaan aan 15 fr. den vierkanten me
ter en een deel grond in de Jules
Capronstraat, aan 10 fr. den vierkan
ten meter.
(1) De wederbestrating der Malouiaan, die,
volgens de belofte van den heer Burgemeester
op staanden voet ging gedaan wordeu, is uit
gesteld toteenonbepaalden tijd, omdai, zeglM.
Colaert, de steengroeven gesyndikeerd zijnde,
de Staat zieli in de onmogelijkheid bevindt
zich de noodige straatsteenen aan te schaffen
Welke schoone verontschuldiging
N.d. R.
De vraag van Af. Bouquet betrekkelij k
de verhooging van het voorland bij den
ingang der Boterstraat, bij de herberg
de If alle, alsook deze van M. Colaert
betrekkelijk de gelijkmaking bij den
ingang van het kerkhof, worden in
achtgenomen en de openbare zitting
wordt geheven ten 5 ure en 45 minu
ten
Onmiddelijk na de openbare zitting
heeft de Raad zich opnieuw in geheim
comiteit vergaderd en Mej. Marie
Yerhalle, gewezen onderwijzeres in de
Mariaschool, als onderwijzeres be
noemd in de betalende meisjesschool,
in vervanging van Mej. Berten, ont
slaggeefster.
Men vraagt zich af, in de Stad, of
Mej. Verhalle bekwaam is Mej. Berten
te vervangen
Ouder de postulanten waren er noch
tans die zich hadden doen onderschei
den in al de overgangsexamen en die
baar diploma bekomen hadden met
groote onderscheiding.
Maar de dweepers van den Raad
hebben er aDders over geoordeeld. Zij
hebben Mej. Verhalle verkozen
waarschijnlijk omdat zij hare studiën
gedaan had in de normaalschool van
Thielt en dat deze onderwijzeres zeer
godsdienstig was. In de oogen onzer
meesters is het 't voornaamste. De
bekwaamheden tellen niet meer.
Deze week verscheen, onder boven
staande titel, uitgave nr 5 van het Ju
lius Vuylstekefonds.
In dit volksboek van 146 blz., dat
in den handel maar 90 centiemen kost,
kan men stap voor stap den gang
wij zeggen, eilaas, niet den vooruit
gang van het openbaar onderwijs
volgen, vooral sedert 1884.
Maar het bevat ook, met nieuwe bij
zonderheden, den toestand samen vóór
en onder de wet van 1842 en tijdens
het regiem van 1879
Vervolgens worden enkele bladzij
den de staatkundige geschiedenis van
ons land in herinnering gebracht de
gebeurtenissen nameliik, die volgden
op de verkiezingen in 1884, en de be
weging in 't land verwekt door de
schoolwet van 1884.
In bijzonderheden wordt nagegaan
hoe de schoolverwoesters aan 't werk
togen hoe de aangenomen gestichten
uit den grond oprezen, en welke waar
de men mag hechten aan sommige di
ploma's, in de katholieke normaalscho
len verkregen, waar reeds onder de
wet van 1842, de leerlingen praktisch
geoefend werden in de vervoeging van
het werkwoord konkelfoezelen.
Ook wordt onderzocht waarin de
zoogezegde bezuinigingen van de cleri-
calen in zake-onderwijs bestonden.
Daarna bespreken de schrijvers de
voornaamste bepalingen van de school
wet van 1895, en stellen vast, dat de
clericale scholen wel gelijke rechten
genieten als de officieele en er nog
meer wenschen, maar met aan dezelf
de verplichtingen onderworpen zijn.
Ze stippen hat getai scholen, scho
lieren en gediplomeerden, alsook de
uitgaven aan sedert 1895 en ontleden
eenige van de middels, die de dweep
zucht heelt uitgedacht om de openbare
school te ontvolkeu.
Hoewel het getal inwoners van ons
land sedert 1884 met bijna anderhalf
millioen is aangegroeid, waren er, in
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen 25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
1905, 270 lagere gemeentescholen min
der dan een-en-twintig jaar te voren
er waren 586 officiële adultenscholen
minder en maar 49 officiële bewaar
scholen méér. Er bestaan maar 13 offi-
cieële normaalscholen meer, tegen 27
in 1884 maar er zijn 41 aangenomen
normaalscholen en die leverden, van
1902 tot 1905. 2209 diploma's af, tegen
688 in de officieële gestichten.
Telt men de ongediplomeerde broer-
kens en nonnekens bijeen, die in de
aangenomen en in de vrije oDdersteun-
descholen onderwijs geven, daar vindt
men er.
in 1896, 47.53
in 1899, 40.17
in 1902, 39.41
in 1905, 38.32 <7°
In de officiësle scholen zijn al de le
den van 't onderwijzend personeel ge
diplomeerd.
230 gemeenten (op 2623) waren in
1905 zonder eene enkele gemeente
school 230 gemeenten, met eene ge
zamenlijke bevolking van 293,811 zie
len (cijlers van de volkstelling van
1900).
In West-Vlaanderen zijn er maar 26
gemeentescholen voor meisjes meer,
waaronder verschillende door nonne
kens bestuurd -, iu Limburg 20 (tegen
192 en 105 aangenomen en ondersteun
de).
Op 1891 gemengde scholen, die zou
den moeien toegankelijk zijn voor jon
gens en meisjes, werd in 801 de betrek
king van meesters voor naai- en brei-
werkafgeschaft en zoo is men wel
verplicht, evengoed als in de 230 dorpen
waar er geene gemeenteschool meer
bestaat, meisjes naar de congreganis-
tenschool te zenden, als men wil
dat ze iets van handwerk leeren.
Elders moeten de knaapjes van 6 tot
9 jaar naar de aangenomen of onder
steunde school gaan, of plaatst men de
eenige gemeenteschool ver buiten de
kom van 't dorp is een verwijderd ge
hucht, of benoemt men geen plaats
vervangers in de openvallende betrek
kingen.
De schrij vers bespreken nog de over
bevolking der klassen, de onvolledige
studiën en het onregelmatig schoolbe
zoek er moeten nog wel 106.000 onge-
lukkigen van alle onderwijs verstoken
zijn wij voegen er bij er zijn er
stellig méér.
Eene statistiek over de ongeleerden
in de verschillende provinciën sluit dit
pij olijk overzicht der intellectueele
armoede van ons volk, dat nochtans
alom bekend staat als een der ijverig
ste en moedigste.
En de schrijvers stellen als lofzang
op de regeering en hare bezorgdheid
voor 't officiéél onderwijs eene variante
voor op de Colonne du-Gongrès cantate
van Emile Moyson
Zij heeft dat onderwijs zoo lief,
Dat zij het op zou willen eten...
Een goed liberaal abon
neert zich aan DE WEER
GALM
De legerkwestie heeft in ons land al
zooveel pottekens inkt doen uitschrij
ven, al zooveel woordenvloeden op
kongresseo en in meetings uitgelokt,
dat wa er wel zouden mogen aan gaan
denken dat zij weldra eene goede op
lossing zal krijgen door het stemmen
van den algemeenen dienstplicht. Ojza
BE WEERGALM
<ti" ■fT<t>=rE»TBBr.