Be werald rond.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 18" Maart 1909.
Vijfde jaar. i\r 19.
Verschijnende des BMonderdags.
Staalkundig Överziehl.
Hel klerikale Jubeljaar.
De Spoorwegwerkliedeu.
Eendracht maakt Macht.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 2-5G
Men handelt bij overeenkomst.
Men sein ijfi in hij den Uilgever, hixinudeslraai, nr 53, ie Yper. De aankondigingen van
ganscli België en 'i huilenland evenals de Notanale en Kecliierlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten hnreele van dil blad. Men wonli vriendelijk verzocht alle hoege-
iiaauide artikels uiterlijk tegen üijnsdag.middag vrij en ouJeneekend toe ie zenden.
Be mijnramp van Sunnysidi.
Evasville. Er zijn 5 dooden en 120
gekweststen in de mijnoïitploftïng van
Sunnysidi.
Aardschokken in Portugal.
Lissabon. Aardschokken werden
gevoeld in de provincie Algaroe. Tem
peesten woeden over bijna heel Por
tugal.
In het Balkangebergte. Goed nieuws.
Weenen. In diplomatieke kringen
is men van meening dat de toestand
bijzonder is opgehelderd en dat men
hoopt de vrede te kunnen blijven be
houden.
Een adjudant en 20 soldaten
van dorst gestorven.
Parijs. Het wordt bevestigd dat
een adjudant en 20 Senegaleesche
scherpschutters in Mauritanië van dorst
waren gestorven. Het detachement
stond onder bevel van luitenant de
Salée. Deze alleen, weerstand biedend
aan de kwellingen van een geweldigen
dorst, kon den naburig'en post berei
ken. Toen men terugkwam, vond men
slechts lijken.
Een misdadig reeder aongehouden.
Hamburg. Volgens de Lokalanzei-
ger hield men te Hamburg den reeder
Ahrens aan, beschuldigd een machi-
chinist en een matroos te hebben op
gehitst booten in vólle zee te doen
zinken. Drie zonken reeds op die wijze.
Voor de vierde boot werd de matroos,
verrast toen hij, in vollen Oceaan,
kleppen openzette. De machinist werd
eveneens aangehouden. Ter gelegen
heid der schipbreuk van een steamer
had Ahrens, onderhoord als getuige,
onder eed verklaard, weken geleden,
dat hij daarover niets kon zeggen.
OOSTENRIJK.
Te Praag wordt de oorlog als onver
mijdelijk beschouwd. Het gouverne
ment heeft aan zekere telegraafburee-
len van den buiten bevel gegeven een
bestendigen nachtdienst in te richten,
om de mobilisatie der reservisten van
het 9e legerkorps, in Bohemen, alle
oogenblikken te kunnen doen.
Te Budapest ook vreest men alge
meen den oorlog. Dinsdag ondergin
gen de waarden op de Beurs van Buda
pest een aanzienlijke daling,
Te Weenen zijn in al de kazernen de
soldaten geconsigneerd. De troepen
hebben bevel gekregen zich gereed te
houden om op het eerste sein te ver
trekken. De soldaten en de officiers die
in verlof waren, zijn naar hunne garni-
zoens teruggeroepen. Negen legerkorp
sen zouden gemobiliseerd zijn er zou
aan de Weener dagbladen bevel gege
ven zijn dit nieuws niet ruchtbaar te
maken.
Tusschen de negen op oorlogsvoet
gébrachte legerkorpsen zijn deze van
Weenen, Premysel, Krakauw, Lem-
berg en Gratz begrepen.
In verscheidene fabrieken van Wee
nen zouden de werklieden Woensdag
morgend bevel gekregen hebben on
middellijk hunne regimenten te vervoe
gen. Zij zouden onmiddelijk vertrokken
zijn.
Er is een post van draadlooze tele-
ingericht die toelaat rechtstreeks
van Weenen naar Berlijn te seinen.
SERVIE.
Te Belgrado is de openbare meening
voortdurend ooriogsgezind. Men twij
felt er niet aan of de botsing kan alle
dagen gebeuren. In al de steden van
Servie heerscht gene koortsige bewe
ging. Het handelsverkeer is schier to
taal verlamd. Er komen voortdurend
convooien van troepen aan en treinen
met krijgsvoorraad. Meestal deze trei
nen zijn voor de Bosnische grens be
stemd.
Het comiteit van de Nationale Verde
diging te Belgrado heeft een manifest
uitgegeven waarbij de vrijwilligers aan
gemaand worden zich gereed te hou
den, daar de oorlog alle dagen uitbre
ken kan.
BULGARIE.
Bulgarië schijnt onrechtstreeks Ser
vie ter zijde te zullen staan. Men ver
meent inderdaad dat er daar een korps
van 6000.vrijwilligers, onder de beve
len van veteranen van den Servischen-
Turkschen oorlog ingericht is.
MONTENEGRO.
De prins van Montenegro heeft
Woensdag de mobilisatie eener leger-
afdeeiing Devolen, die binnen kort te
Antivan moet aankomen.
De Oosienrijksche troepen zijn reeds
tot op een kilometer van de Montene-
grijnsche grens genaderd. Op de reede
van Spezza bevonden zich Woensdag
acht Oostenrjjksche kruisers en acht
tien torpedobooten.
'PERZIE
De toestand in Perzië blijft voordu
rend zeer akelig talrijke Russen, die
in Perzië verblijven, veriaten dat on
gastvrije en onveilig oord om terug te
keeren naar hun vaderland.
De inboorlingen der provinciën van
den Kaucasus nemen de wapens op.
De hoofdmannen der Shahgezinden
te Tabriz nemen weer de wapens op
en verhinderen dat de teiëgraaf-toe-
stelien der Indisch-Europeesche com
pagnie, welke afgebroken waren, -her
plaatst worden.
De nationalisten hebben eene over
winning behaald te Kazuin.
Wij zijn in 't klerikale jubeljaar, 't Is
vijf en twintig jaar geleden dat onze
tegenstrevers aan het bewind kwamen.
Ais een echtpaar zijn zilveren bruiloft
viert, dan is er feest in huis en ook wel
in de beurt. Als iemand in een of ander
bestuur of werkhuis vijf en twintig
jaren dienst telt, dan vieren zijne mees
ters en oqk zijne kameraden die ge
beurtenis. En de klerikale!! die zijn
ook vijf en twintig jaren in dienst, en
dan wel in den oppersten dienst van 't
vaderland zij zijn zoolang reeds gelast
met het oppergezag, de hoogere lei
ding van België. Vijf en twintig jaren
lang zeggen zij heeft het volk, wiens
lasthebbers, vertegenwoordigers wij
zijn, onszijn vertrouwen geschonken».
Welnu, als dat zoo is, en dat schijnt
wel zoo, vermits de klerikale partij
zoolang aan 't roer zit dan moet er
gevierd, gefeest worden. In elke ge
meente van minder belang moeten alle
volks- en andere maatschappijen de
handen ineen slaan Otn zich tot eene
grootsche, algemeene betoogiug voor
te bereiden en de helden der partij,
die het zooverre gebracht hebben,
ti^omfan lelijk uit hunne huizen te halen
ze ju stoet door stad en dorp te leiden
èb ze allen tegelijk in eenen onmete-
lijken optocht met honderden muziek
maatschappijen en duizenden vlaggen,
wimpels en banierendoor de rijk-ver
sierde straten der hoofdstad, naar het
paleis der natie te vergezellen, dat even
als ai de paleizen der ministeries, in
feestehjken dosch zal prijken. De ka
nons moéten donderen aan de vier
windstreken des lands om aan de na
burige landen de heugelijke gebeurte
nis kond te doen. In de kamers,- in de
provinciale hotels, in al de stad- en
gemeentehuizen, groote en kleine,
moeten redevoeringen vol dankbaar
heid en gioiende vaderlandsliefde uit
gesproken worden, die al de dag- en
weekbladen van heel de wereld zullen
overnemen in alle talen en spraken.
Kortom dat zilveren jubbeljaar onzer
meesters moet als eenig in zijne soort
gevierd worden opdat heel de wereld
zegge Zie dat kleine België Hoe tier
het is op zijne regeerders en hoe goed
en deugdelijk zij dat iandeke regëe-
ren
Welnu daar komt niets van. Onze
meesters zijn daarvoor veel te nederig.
Ge zet groote oogen op ge denkt mis
schien Als het volk wil, waarom
zouden de meesters weigeren Zie
dat is het juist maar daar is nog veel
van af te doen. Zou het volk wel willen
Daar denken zij aan. Wees zeker dat al
menige geheime vergadering van kleri
kale kopstukken heeft plasts gehad,
waarop ze die vraag gewikt en gewo
gen hebben, en de slotsom is geweest
Niet feesten in 't openbaar Een ju-
beiinisje en een kongresje, zoo iets als
een retraite, waar veel zal gepredikt,
maar niet zal mogen geredetwist noch
tegengesproken worden.
Maar dat is kaal zult ge zeggen,
echt kaal na vijf en twintig jaar
meesterschap. Ja, dat is kaal, maar
dat is, dat kan niet anders. Onze re
geerders hebben de gunst des volks
niet. Zij hébben ook niets gedaan om
de liefde des volks te verdienen. Dat
weten zij. Zij hebben een ieeiijken
kerfstok, waarop zooveel kwaads en
niets goeds
staat aangetekend. Om
daarvan overtuigd te zijn inoetgegeene
gazetten lezen, die in die vijf en twintig
jaar verschenen zijn gazetten kunnen
soms wat overdrijven, zoowel in 't goe-
de als in 't tegendeel. Ge moetdaarvoor
maar ollicieele stukken raadplegen
de annalen en het bondig verslag,
b. v. waarin hunne daden besproken
worden zooais dat in de Kamers ge
schied is. Daarin zult ge onder ander
vernemen dat onze meesters in 1884
aan 't bewind kwamen met de belofte
dat zij geene lasten meer zouden hellen
en dat ze tegenwoordig honderden
miliioenen meer dan vroeger eischen
dat onze Staatsschuld van 2 tot bijna
5 milliardeh geklommen is dat onze
meesters het echt nationaal onderwijs
vernietigd hebben dat zij ons leger
hebben laten vervallen tot eene niets-
beduidende instelling, waar men in den
vreemde mee lacht dat zij verplicht
zij n geweest verbetering-scholen, lucht
huizen en gevangenissen te vergrooten
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
bij te maken en het getal gendar-
of er
men hebben moeten verdubbelen dat
zij het materiaal der ijzeren wegen heb
ben verwaarloosd en tengevolge daar
van jaarlijks miliioenen franken scha
deloosstelling moeten betalen voor on
gelukken, die anders misschien niet
zouden gebeurd zijn. En al die dingen
werden hun in volle kamerzittingen
gezegd veelal nog door hunne eige
ne vrienden zonder dat zij daartegen
iets ernstigs wisten in te brengen
Maar zult ge zeggen, ze bleven
toch vijf en twintig jaren, aan 't bewind.
lioe kan dat bétaan als ze het vertrou
wen des volks niet hebben
Heel- eenvoudig. Ze hebben de kies
wetten verknoeid en zoodanig naar
hunnen zin gekneed dat ze tegen den
wil des volks in," bij kiestijden, zege
pralen behaalden, die zij enkel aan
allerlei vervalsching en bedrog te dan
ken hebben. Zij hebben met de kiezers
lijsten gekonkelfoesd dat het een aard
had.
Zij hebben duizenden en duizenden
kiezers bijgemaakt, die geene reden
van bestaan hebben. Zij zijn niet de ge
kozenen der natie, maar van hun be
drog.
Ziet ge, ze weten dat alles en daarom
durven zij voor het volk op straat niet
verschijnen. Zij hebben het vijf en
twintig jaren lang bedrogen en uitge
kozen, bedreigd en gebroodroofd.
Daarom gaan er in 't land geene stem
men op om hun jubelfeest te vieren.
Zij hebben de openbare meerling door
hunne partij wetten, hunne verkwis
tingen en de bescherming van allerlei
kreaturen getrotseerd, en nu zijn zij er
bang van.
En nu moet ge niet gaan denken dat
hier partij kwestie in 't spel is en dat
onze meesters hunne tegenstrevers
zouden vreezen indien zij goed be
stuurd hadden Wel neen zij staan
hier voor het grootste deel der Bel
gische natie, het intellectueele het ver
standige deel, dat zij op alle manieren
hebben achteruitgezet, verwaarloosd
en tegengewerkt omdat het niet slaafs
dansen wilde zooals zij pijpten en on
der de oogen van dat verstandig ge
deelte onzer bevolking durven zij geen
feest vieren. Het zou ook wat ai te kras
zijn dat de achterkruipers den versier
den kop zouden omhoog steken ais al
wie in den lande den vooruitgang mint
steeds roept Voorwaarts op de baan
der verlichting voorwaarts om door
het onderwijs tot den voorspoed te
geraken. Het zou onzin zijn moesten
de voorstaanders van dwang en ge
weld komen pronken te midden van
eene bevolking, die niets wenseht dan
vrijheid en vrede. Ja, dat alles weten
zij en daarom gaan zij in stilte feest
vieren, bij middel van een kongresje
en misschien ook wel een banketje. En
daar zal zelfs niet mogen gesproken
worden over groote partijaangelegen
heden over algemeene belangen. Dat
durven zij niet omdat ze ook van eik
ander bang zijn want ook onder hen
hebben zij misnoegden gekweektook
onder hen is verschil van meening in
vele zaken.
En daarom zal het klerikaal jubel
feest een zeepbiaasje zijn, waarvan
zelfs binnnen een jaar niet meer zal
gesproken worden.
't Is in alle geval jammer dat zoo'n
gelegenheid, zoo'n gebeurtenis moet
onopgemerkt voorbij gean.
Maar wiens schuld is 't
De middenafdeeling der Kamer had
aan minister Helleputte de volgende
vragen gedaan
Hoeveel spoorwegwerklieden zijn
er die minder dau 3 fr. daags verdie
nen Welk krediet zou er noodig zijn
om hun minstens 3 fr. daags toe te
kennen
De heer Helleputte heeft aan de af-
deeling dit antwoord gegeven.
Het aantal spoor weg werklieden
die minder verdienen dan 3 Ir. daags
is 9,(127. Er zou een krediet van
978,029 fr. noodig zyn om hun 3 fr.
daags te geven.
DE WEERGALM
BBRBBBEMMMRfl