L
Be wereld rond.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 3° Juni 1909.
5 centiemen.
Vijfde jaar. 3ïr 30
Hunne... overschotten
Eeiiti Schande.
Open briet van den heer
Dnvi aan den IIinister
van financiën.
Hel Werk van het
Willeiiis-Fonds.
DAÜÜLAPPEH.
Eendracht maakt Macht. Verschijnende des donderdags. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een'jaar, Fr. 3-50.
Men handelt bij overeenkomst.
Eene cycloon over Oklahoma.
New-York. Eene cycloon verwekte
den dood van 25 personen. Men telt 50 ge
kwetsten. Er zijn 10 dooden te Key west en
12 te Depow. Beide steden zijn verwoest ge
worden
Wat de uithongeraar Jirn Patten won.
Chicago. Zaterdag stegen de granen
niet meer ter Beurs van Chicago. De win
sten van M. Patten moeten worden berekend
op 5 millioen dollars 'tzij 25 millioen frank.
Onthulling van Mistral's standbeeld.
Parijs. Zondag werd te Arles het stand
beeld van Frederik Mistral onthuld. Het
was prachtig weer. M. Dujardin-Baumetz
bracht hulde aan den edelen provencaal-
schen dichter, welke zijn geboortestreek
heeft verheerlijkt, zijn ras waarvan hij de
edelste dichterlijke uitdrukking is.
Mislukte staatsaanslag.
Lima. Een groep, onder bevel van
Isaie Pierola, viel het regeeringspaleis aan.
Zij maakte zich meester van den President
der Republiek, Auguste Leguca, en bracht
hem op eene openbare plaats, om hem
te verplichten zijn ontslag te nemen. De
troepen, trouw aan de regeering, verlosten
den President en schoten op het volk. Meer
dan 40 personen werden gedood. De revolu-
tionnaire beweging is onderdrukt.
Czaar Nicolaas II naar Italië.
Rome. Men zegt dat Czaar Nicolaas 11
president Fallières zal ontmoeten in eene
have van het kanaal. Daarna vaart de
Czaar naar Sicilië, om Messina te bezoeken.
Te Napels zal hij een onderhoud hebben
met den koning van Italië.
Reusachtige brand.
Siberië. De stad Novonikalajewsk in
West-Siberië is door brand vernield 800 hui
zen zijn in asch gelegd'. Het telefoonkantoor,
verscheidene stedelijke gebouwen en ban
ken, talrijke winkels en pakhuizen werden
den prooi der vlammen. Het verlies bedraagt
vele millioenen roebel. Het getal dooden is
nog niet gekend. Het was eene bloeiende
stad met grooten uitvoerhandel.
Eene revolutionnaire aanslag in China.
Tien-Tsin. Een chinees, geboortig
van Shantoeng, Li-Yec-Ni, poogde met
dolksteken den grooten raadsheer van het
Rijk Thange-Tchi-Toung, te Peking te
dooden. Men kon bij tijds zijn arm grijpen.
Men denkt dat de aanrander aangesloten is
bij eene reactionnaire partij.
Dat 's lands finantien in door
slechten toestand verkeeren, is een
feit dat niemand kan loochenen.
Die toestand hebben wij te danken
aan het clericaal bewind, dat aan
het hoofd kwam onder den kreet
Geen cent meer
Wel trachten sommige clericale
bladen den slechten financieelen toe
stand van ons land te loochenen,
maar tegen de wezenlijkheid, tegen
de klaar bewezen waarheid kunnen
zij niet op
Echter, en dit vooral in kiesom
schrijvingen als de onze, vindt men
nog clericale weekbladen, die, reke
nend op de lichtgeloovigheid hunner
lezers van tijd tot tijd nog het gelde
lijk beheer hunner vrienden durven
ophemelen.
Daartoe brengen zij doorgaans in,
Men schrijft in bij tien Uitgever, üixrmidestraat, nr 53, te Yper. De aankondigingen van
ganscti België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bnreele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
I Daat
de waarde onzer ijzeren wegen, die
tot 2 miljards en half beloopt.
Ziehier den waren toestand wij
nemen ronde cijfers
Op 14 April 1908 beliep de open
bare schuld, volgens de verklaring
van minister Liebaert, tot
fr. 3,388,266,750
de schatkistbons 121,020,000
en ontleend sinds dien 10,000,000
3,519,286,750
Trekken wij af 2,500,000,000
en wij krijgen 1,019,286,750
Zoodat de clericalen 1 miljard en
19 miljoen, zonder de kleine steer-
tjes, zouden misrekenen.
Waarachtig, 't en is de moeite
niet
Maar gij, die dit leest
Een miljard en 19 miljoen, dat
kan nog al tellen Vindt ge 't niet
Kiezers oogen open, en vooral,
vergeet nooit dat het de clericalen
zijn die zulken toestand teweeg
brachten
Dezer dagen werd herinnert dat
de begrooting der landsverdediging
thans beloopt op honderd mil
joen franken s jaars
Die kolossale som verdeeld zich
als volgt
Begrooting van oor
log fr. 63.920.609
Begrooting der Bur
gerwacht 906.615
Begrooting der gen
darmerie 8.854-438
Begrooting van de be
zoldigingder soldaten 14.031.000
Gemeentelijke begroo
tingen voor de Bur
gerwacht 1.000.000
Uitgaven gedragen
door de Burgerwach
ten, voor hunne uit
rusting 337.500
Totaal fr. 89,050.162
Als men nu daarbij de buitenge
wone uitgaven voegt, dan komt men
tot de verbazende som van honderd
miljoen franken 's jaars.
De opoffering is noodig, zoo lang
de mogendheden over elkander zul
len staan gelijk kat en hond, op het
punt elkander te verscheuren en dus
willen wij heden niet onderzoeken of
die som kan verminderd worden.
Maar wat eene schande is, dat is,
dat die honderd millioen franken
van onze zuur gewonnen centen nut
teloos worden verbrast.
De minister van oorlog, generaal
Hellebaut, zegde het onlangs in de
Kamer
Ons leger is niet behoorlijk ingericht
y> en is niet bekwaam om, in geval van
oorloghet hoofd te bieden aan den
indringer.
We zijn dus zoo goed zonder le
ger als met zulk leger, dat toch tot
niets zou dienen in geval van gevaar
Er worden dus jaarlijks honderd
miljoen weggeworpen in den kolk de
nuttelooze geldverbrassingen en dat
js eene schande
M. de Minister,
Daar de dagorde der werkzaamheden
in de Wetgevende Kamers derwijze
overladen is, zal er, evenals vorige ja
ren, geen tijd overschieten, om de
begrooting van financiën grondig te
onderzoeken.
Daarom acht ik het mij ten plichte,
langs eenen anderen weg de kiezers in
te lichten over de toestand der Staats
kas.
De wet van 10 Mei 1900 heeft een
bijzonder fonds gesticht ter betaling
der pensioenen voor ouderlingen.
Van 12 miljoen frank is het geklom
men tot 15 miljoen in 1903, en tot 16
miljoen in '1906.
Het is 't Postwezen dat dit bedrag
voorschiet ter uitbating der pen
sioenen.
Op vertoon der kwijtbrieven, onder
teekend door de belanghebbenden, is
dit bedrag uitkeerbaar aan het post
wezen door de kas van het speciaal
fonds. Deze kas beschikte den 31 De
cember 1908 over de totale som van
117 miljoen en half, doch, op dezen
datum had het postwezen reeds 128
miljoen voorgeschoten waaruit
blijkt dat er lö miljoen frank te
kort schieten in de eigenlijke pen
sioenkas.
Wanneer zij het postwezen de geda
ne voorschotten terugbetaalt, dan is er
10 miljoen fr. deficit in de kas.
Dezen toestand heeft het beheer
van financiën verborgen aan het land.
De minister van geldmiddelen heeft
aan de Kamer geen krediet gevraagd
0111 dit tekort te dekken, uit vrees van
te toonen, dat er een gat in de pen
sioenkas is vhn 10 miljoen frs
Het land wordt bedrogen en zal u
ten gepasten tijde rekensckap vragen
over dat geknoei.
Ad. BUYL,
Volksvertegenwoordiger.
Nota. Volgens dezen open brief
van den heer Buyl, verkeert de heer
Minister van financiën in 't geval van
den handelsman'die bij zijnen bankier
geheel zijn krediet heeft uitgeput en
nog '10 miljoen frs. schuld heeft ge
maakt op den koop toe.
De handelsman is minister Liebaert,
de bankier is minister Helleputte, en
de bonne poires, dat zijn de Belgische
lastenbetalers
De stichting der eerste volksbibliotheek
in het Vlaarasche land dagteekent van 1865.
Julius Vuylsteke riep ze in Gent tot stand
met de medewerking van eenige medestu
denten J. De Vigne, Osw. De Kerchove,
A. Ledeganck, J. Morel en J Sabbe. Deze
boekerij werd gevestigd in het Café Fau-
connier. Het volgend jaar schonk de stad,
als lokaal, het Lakenmetershuis, waarover
het Willems-Fonds thans nog beschikt.
Sedertdien heeft deze inrichting zich zoo
ontwikkeld dat te Gent, in vijf wijken volks
bibliotheken van het Willems-Fonds zijn
gevestigd. De laatste werd in 1906 geopend,
dank zij de milde giften der Gentsche libe
rale burgerij. Sedert 1865 werden, in deze
stad alleen, meer dan 2 1/2 millioen boeken
uitgeleend. De onkosten beliepen meer dan
200,000 fr.
Wanneer men bedenkt, dat in alle Vlaam-
•sche groote en kleine steden, door het toe
doen van de afdeelingen van het Willems-
Fonds, dergelijke boekerijen bestaan, dan
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
kan men zich wel een duidelijk denkbeeld
vormen van den ontzaglijken liberalen in
vloed uitgeoefend door het Willems-Fonds
in heel het Vlaamsche land. Alleen de bui
ten bleef lang van deze weldadige werking
verstoken. Enkel hadden eenige afdeelingen
boekerijen kunnen openen in zekere dor
pen, namelijk de afdeeling Nieuwpoort te
Lombartzijde en Keien de afdeeling Trie-
nen te Boutersem, Beembeek, Hoegaarde,
en Kapellen de afdeeling Eekloo te Aalter,
Waterland, Oudeman, en Sc Laurains en
de afdeeling Oostende te Oudenburg. Ove
ral elders hield de clericale partij den dom
per zorgvuldig op de bevolking gedrukt.
In 1904 heeft het hoofdbestuur van het
W. F. een denkbeeld, dat reeds vele jaren
vroeger was geopperd, uitgevoerd en de
rondreizende bibliotheken in 't leven ge
roepen. Een som van ongeveer 4000 fr.
werd door Prof. P. Fredericq van liberale
vrienden bekomen, en een eerste reeks van
12 bibliotheken werd samengesteld. Dit
bestaat in kleine koffertjes die 50 tot 100
boekdeelen bevatten. Deze worden aan ver
trouwde personen in Vlaamsche dorpen ge
zonden, om ze kosteloos ter lezing uit te
leenen De aanvragen stroomden naar het
hoofdbestuur. Daaraan is voldaan in de mate
van het mogelijke. Thans genieten 24
Vlaamsche dorpen de voordeelen dezer bi
bliotheken. Vier reeksen van 12 kistjes, elk
met andere boeken gevuld, zijn in omloop
en gaan zoo van dorp tot dorp, waar aldus
gedurende langen tijd voor steeds nieuwe
lectuur gezorgd wordt.
Aldus dringt dieper en verder dj liberale
geest door in gemeenten die, tot dan toe,
uitsluitend aan de clericale macht waren
overgeleverd.
Aan het hoofdbestuur, en vooral aan den
algemeenen secretaris, Prof. Vercoullie,
dient hulde gebracht te worden voor de
toewijding waarmede deze moeilijke inrich-
ting geregeld en geleid wordt.
Nog kunnen wij mededeelen dat hetzelf
de hoofdbestuur besloten heeft voor de leden
een paar werken uit te geven, die ruimen
bijval genoten in de letterkundige wereld
De Filosoof van 't Sashüis van Maurits
Sabbe en De Wondermacht van C. Van
Buggenhout. Onlangs gaf het Willems-
Fonds een uieuwe uigave van de Wetten
en ambtelijke schikkingen betreffende het
gebruik onzer taal. Daarin kan de Vlaming
lezen wat zijne taalrechten zijn, en welke
andere hij nog moet bekomen.
De haringvangst.
Den 1 Juni is de Pionneer II het nieu
we schip van het werk van de Ibis van
Oostende vertrokken, om op haringvangst
te gaan.
Sinds 1856 is uit Oostende geen haring
vanger meer vertrokken. De Pionneer II
zal 15 visschers van Oostende en Nieuw
poort aan boord hebben, 100 netten ter leng
te van 3500 meters, 100 tonnen zout. 350
ledige tonnen, en voorraad voor twee maan
den. De bemanning zal gevoed worden op
kosten der reeders,
Het bezoek des Konings.
Zondag 6 Juni, om half drie, zal de Koning
te Antwerpen aankomen, vergezeld, waar
schijnlijk, v2n de heeren ministers Schol-
laert, Delbeke, Liebaert en Helleputte. Plij
zal in de Beurs, door de Handelskamer ont
vangen worden, om daarna, rond 6 uren
te vertrekken.
Algemeen zal betreurd worden dat het
bezoek des konings niet langer duurt. Nu
overal koloniale tentoonstellingen en uit
stallingen in de stad zullen gehouden wor
den, ware het wellicht wenschelijk geweest
dat de Vorst ook daar een bezoek aan bren
gen zou.
Men heeft den Antwerpschen afgevaar
digden gezegd dat, onder de huidige
omstandigheden een langer bezoek niet
mogelijk is.
Welke die omstandigheden zijn is niet
uitgelegt.
r
DE WEER
-■*—«aSS&Sc=»
i !l