Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Een gevaar
voor het huisgezin
Donderdag, 4" November 1909.
5 centiemen.
Vijfde jaar. l\r ol
Eendracht maakt Macht. V et*schijnende des BBonrfcriiayS. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-ÖO.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-5Ü.
Men handelt bij overeenkomst.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen I fr. id.
Al wie grondig bekend is met het
werkelijk leven, al wie weet hóe het
waait en draait in talrijke huisgezin
nen, kan best vatten dat het stelsel
van den oudsten zoon, als dienst
plichtige voor het leger, een groot
gevaar is voor het huisgezin, voor
het familieleven.
Zelfs daar waar vader en moeder
angstvallig bezorgd zijn om alle
voorwendsel van tweedracht tus-
schen de kinderen uit den weg te
ruimen, zelfs daar is er zoo weinig
noodig om tusschen deze kinderen
afgunst te doen ontstaan. Deze ge
voelens vinden reeds natuurlijk hun
nen oorsprong in de lichamelijke en
verstandelijke hoedanigheden van de
kinderen. Het eene kind leert gemak
kelijk het andere kind, met minder
vatbaarheid, leert traag, moeilijk,
om niet te zeggen slecht. In het
laatste geval kunnen lichamelijke en
zedelijke vermogens samenwerken
•m dit kind minder geschikt tot lee-
ren te maken.
Het leerzuchtig kind wordt door
ouders en aanverwanten, in tegen
woordigheid van vrienden en kennis
sen geprezen, opgehemeld. Het min
der leerzuchtig kind aanhoort deze
loftuigingen waarvan het verstoken
blijft. De kiem van afgunst, welke
zoo gemakkelijk kan overslaan tot
tweedracht en haat, is geplant.
Ontelbaar zijn ook de huisgezinnen
waar de voorliefde der ouders zich
meer voor het eene kind dan voor
het andere afteekent.
Het blijkt zelfs bij velen eene na
tuurlijke geneigdheid te zijn om hun
ne sympathie over te brengen op het
kind dat schijnt langs den anderen
kant minder vertroeteld te worden.
Daar waar de vader zeer ingenomen
voor zijnen oudsten zoon, ziet men
vaak de moeder al hare gènegenheid,
hare teederheid en hare gunsten
overdragen op den jongste en weder-
keerig. Daar waar deze gevoelens
niet natuurlijk ontstaan, spruiten
zij soms voort uit een zucht van per
soonlijke of wederzijdsche tegen
werking. De gevoelens, vooral bij de
vrouwen, zijn niet altijd beredeneerd.
In de huisgezinnen waar de volmaakt
ste eendracht niet heerscht tusschen
vader en moeder, ziet men soms een
der echtgenooten een kind koelhartig
ja soms streng en onrechtvaardig
behandelen om den anderen echtge
noot onaangenaam tê wezen.
De veete van de vrouw tegen den
man gaat over tot het kind waarvan
de man zijn troetelkind, zijn en
fant favori heeft gemaakt.
Zulke verschijnselen zijn niet
vreemd aan de Geschiedenis.
Men heeft ze in menige vorstelijke
familiën kunnen waarnemen, zoowel
in den verledenen als in den tegen-
woordigen tijd. Zij hebben meer dan
eens aanleiding gegeven tot misda
den, omwentelingen en oorlogen, tot
openbare rampen waarvan ;de gevol
gen verschrikkelijk waren voor de
volkeren.
Om slechts een paar voorbeelden
te noemen Constance, de vrouw van
den koning Robert, verzette hemel
en aarde om haren oudsten zoon op
den troon te brengen.
Karei de VII werd door zijne ko
ninklijke moeder, de katholieke Isa-
beau van Beieren, verstooten ten
voordeele van haren schoonzoon,
Hendrik van Engeland.
Bloedige omwentelingen en oorlo
gen waren er het gevolg van. Wat
Frankrijk daardoor te lijden heeft
gehad is onzeglijk.
Men moet niet ver opklimmen, in
de Geschiedenis van Engeland, Span
je, Portugal, Rusland, Duitschland
enz., om voorbeelden van denzelfden
aard aan te treffen.
Verkeeren onze katholieke minis
ters misschien in den waan dat de
familieveeten, waaraan de vorstelij
ke huisgezinnen niet ontsnappen, on
danks de grootere geleerdheid, de
meer verzorgde opvoeding en de
hoogere ontwikkeling der zedelijke
gevoelens welke men bij zulke per
sonen zou mogen veronderstellen,
niet even licht ontvlambaar zij in de
huisgezinnen der burgers zoowel als
in de schamele woning; van den
werkman of van den boerenarbeider
En zijn het wel christenen die al
dus, uit loutere politieke berekening,
eenen nieuwen en zeer gevaarlijken
twistappel in, al de huisgezinnen
gaan werpen
Bedroevend is het om zien hoe de
tolken van de geestelijkheid zich op
nieuw werpen op dit rampzalig lap
middel, ten einde te ontsnappen aan
de verwezenlijking van eene oprechte
rechtvaardige en volksgezinde oplos
sing der militaire kwestie.
fs het dan nog niet genoeg dat zij
zeiven, de geestelij ken, aan alle. las
ten Ontsnappen en dat wij, in de
wet zelve, een waarborg willen ver
zekeren aan de reguliere geeste
lijkheid, dat zij van den soldaten
dienst zal ontslagen worden, zoodat
het opleiden en aanwerven van pa
rochiepastoors en onderpastoors hoe
genaamd niet zou belemmerd wor
den
Moeten de geloovigen zeiven niet
met weerzin, ja, met walg opmerken
dat degenen die reeds eens voor
recht bekomen, de hardnekkigsten
zijn om wat meer rechtvaardigheid
en gelijkheid voor het werkmanskind
te bekampen
Pas op, heeren geestelijken, door
publiek op te treden als kiesdravers,
door overal schrik en dwang uit te
oefenen, door de hand te leenen aan
land- en broodroof, hebt gij het volk
reeds grievend misnoegd.
Vroeger zag het u optreden om de
kazernen voor te stellen als scholen
van verderf en onzedelijkheid. Sedert
1902 hebt gij u aan het werk gesteld
uit politieke berekening, om de kin
deren der armen naar deze zooge
naamde poelen van verderf te sturen.
Pas eentge dagen geleden ondertee-
kende een krijgsaalmoezenier een
stuk waarin verklaard wordt dat de
ziel en het lichaam der kinderen in
en rond de kazern gevaar loopen.
Is het niet afschuwelijk dat gij,
geestelijken, dan nog met de rijken
heult, om u en de rjjkemanskinderen
aan deze gevaren te onttrekken, ten
einde er de werkmanskinderen alleen
aan bloot te stellen
En is het niet nog afschuwelijker
dat gij, om u en de rijken daar nog
meer aan te onttrekken, niet aarzelt
een nieuw legerstelsel aan te bevelen
dat in ontelbare huisgezinnen afgunst,
twist, haat en wraakzucht tusschen
ouders en tusschen kinderen zal doen
ontstaan
Het wetsontwerp van de regee
ring is een gevaar voor de huisge
zinnen, voor het familieleven. Alle
verstandige vaders, alle vooruitzien
de en liefhebbende moeders, alle
volksgezinde partijen, al de armen,
al de werklieden, gelijk al de welden
kende burgers, gelijkheid en recht
vaardigheid boven alles stellende,
moeten er krachtdadig tegen opko
men.
Weg met de menschonteerende
plaatsvervanging
Leve de gelijkheid en de recht
vaardigheid
Leve de persoonlijke dienstplicht
Waarom hebben de Belgen het
nationaal leger niet
Vermolming.
Zoo gaat het in de wereld waar
ook de worm der vernieling aan
knaagt, is tot vergankenis gedoemd
Stoffelijke en zedelijke zaken, 't is
alles aan die onverbiddelijke wet der
natuur onderworpen en ondergaat
noodlottig hare rechtsmacht.
Zoo was het in 't verleden, zoo is
het in het heden,-zoo gaat het, beslist,
in de toekomst. Die stelling is noch
vermetel, noch gewaagd, zij is de
loutere werkelijkheid.
Blikken wij maar even naar Spanje
heen, het land dat op zoo'n droevige
wijze de aandacht van al de beschaaf
de volkeren op zich komt te trekken.
Eéns was 't het machtigste rijk van
de wereld met een' ge wettigden
hoogmoed kon Keizer Karei zeggen
dat op zijne Staten de zon nimmer
onderging Een eeuwig bestaan
scheen aan dit machiig rijk bescho
ren ten eeuwigen dage scheen het
aan de spits der beschaafde volken
te moeten staan... en thans ligt het
vermolmd te zieltogen, gehoond, ver
acht van gansch het naar geest ont
wikkelde en vrijdenkende mensch-
dom.
De worm dien het in zijnen schoot
gevoed heeft, heeft het langzaam ver-
knaagd, stuk voor stuk van het lijf
gescheurd, tot hem eindelijk nog
slechts de romp is overgebleven,
waarin éen ziek hart, nog langzaam
op en neer, zijn trage loop volbrengt.
De worm begon te knagen, toen
Keizer Karei nog den scepter zwaai
de die worm was het klerikalism
't Waren inderdaad klerikale raad
gevers, die aan den grooten Keizer
ingaven de nieuwe Godsleer der Her
vormden in het bloed te smooren. Het
volk ging aan 't morren en scheidde
zich van zijn Meester.
Toen later Filips II zijn vader was
opgevolgd, was het op het aandrin
gen zijner klerikale handlangers dat
Alva naar de Nederlanden werd afge
zonden.' t Is uit dien tijd dat het ge
vloekt gerecht dagteekent dat den
naam van Inkwisttie heeft gekregen
en hetwelk ginds, zooals de laatste
gebeurtenissen het hebben bewezen,
nog immer in voege is. Het volk, ten
einde geduld nochtans, vocht zich
ten slotte vrijonder het geleide van
den grooten Oranje en Marnix van
St-Aldegonde, en Spanje verloor me
teen den schoonsten perel zijner
kroon. Dat was het werk der klerika-
len uit dien tijd
Het waren tevens zij die Spanje
lokten in den noodlottigen dertigjari
gen oorlog, welke den beteekenisvol-
len naam van godsdienstoorlog heeft
gekregen en waarbij het Spaansche
rijk bepaald zijn oppergezag in
schoot
Het waren immer zijde klerikale
handlangers der regeering, die uit
Spanje de Mooren en de Joden deden
verdrijven, het nijverigste deel der
bevolking.
Zoo daalde, onder den drang van
het aldoodende klerikalism, Spanje
maar altijd lager en lager, tot het
eindelijk terecht kwam in den af
grondvan zedelijke en stoffelijk ver
val, waarin het thans te zieltogen ligt.
Niet lang is het geleden dat het
zich zijne Cubaansche bezittingen
moest zien ontnemen, zonder eenen
meldenswaardigen tegenstand te heb
ben kunnen bieden. Daar ligt nu het
groote rijk van Keizer Karei
De inwendige stoffelijke toestand
is erbarmelijk nijverheid is er haast
niet meer nauw is er nog eenige be
drijvigheid aan te stippen in het thans
oproerige Catalonië.
De kloosters hebben, met hunne
allesdoodende konkurrentie, het land
arm gezogen, arm tot stervens toe.
Onder zedelij k oogpunt is 't verval
al even groot, 't Volk is er niet alleen
arm 'tis ook onwetend, verstandelijk
ontwikkeld nul Terwijl er 200 mil-
lioen franken aan den eeredienst
wordt besteed, is er slechts 10 mil-
lioen voor het openbaar onderwijs
Ziedaar de onloochenbare vruchten
van het klerikalism.
Waarom hebben de Belgen het
verplichtend onderwijs niet
De plichten der priesters.
Het boek van aartsbisschop Mercier.
dat voortitel draagt Retraite pastorale,
is onder letterkundig oogpunt een mees
terwerk. De doorluchtige Kerkvoogd
heeft ons, ten andere, sedert lang aan
meesterstukken gewoon gemaakt, en
het is eene banaliteit geworden, van
zijne werken als dusdanig te bestem
pelen. Hij beschrijft, oudere andere,
in zijn boek de plichten der priesters,
en hij laat ons weten welke de ware
rol is die de priester in de maatschappij
moet spelen.
Wij laten hem het woord
Beste broeders, om de zondaars
naar God te trekken, gij moet ze be
minnen, en om ze te bewijzen dat gij
ze bemint, gij moet hen goed doen.
Daartoe hebt gij gelegenheden genoeg
hoeveel lijden bestaat immers rondom
u niet ?Gij hebt armen, zieken, geschei
den huisgezinnen, lieden die van u
raad yerwachten en aanbevelingen
schamele armen, werklieden zonder
werk, enz. Wie beter dan gij kan alle
DE WEERGALM
Men schrijft in bij den Uilgever, bixinudestraat, nr 53, ie Yper. üe aankondigingen van
ganscli België en 't buitenland evenals de Notariale eri Kerhterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bnreele van dit blad. .Vleit wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Üijnsdag middag vrij en onderduikend ioe te zenden