Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, in September 1910.
5 centiemen.
Zesde jaar. iVr 42,
Het program ma en het doel
van de Volksgezinde
liberale partij.
üiezeis
Eendracht maakt Macht.
Verschijnende des donderdags.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in hij den Uilgever, Uixtnudestraat, nr S3, te Vper. Be aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenais de Notarialó en Kerhlerlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Bijnsdag middag vrij eu onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Het is niet alleen wenschelijk maar
noodzakelijk dat wij van tijd tot tijd het
publiek bezighouden met het program
ma met de trekkingen en met het doel
van de volksgezinde liberale partij
Werklieden zoowel als burgers, ne
ringdoenden zoowel als landbouwers
en boerenarbeiders kunnen zich over
tuigen en moeten overtuigd worden dat
hunne aansluiting bij de liberale partij
de beste vruchten zal afwerpen, zoo
wel voor hun eigen welzijn als voor
het algemeen belang.
Meer dan ooit is het bestaan van
eene machtige, invloedrijke liberale
partij in Beigie eene behoefte, eene
noodzakelijkheid.
Terwijl de warboel heerscht in de
klerikale rangen en de verrotting
gevolg van dwang, millioenenverbras-
sing, onrechtvaardige partijbegunsti
gingen ter eene zijde, wraakroepende
'miskenningen ter ander zijde, zich
langs alle kanten veropenbaart, komt
de liberale partij voor met een veel
belovende en schitterende toekomst,
waarbij zij de heerlijke rol zal te ver
vullen hebben veel onrecht te doen
verdwijnen, meer verdraagzaamheid te
doen heerschen meer gelijkheid en
ook meer voorspoed voor de misken
den te betrachten.
De volksgezinde liberale partij wil in
de eerste plaats zooveel mogelijk het
lot van de werkersklas helpen verbete
ren, zonder haar te willen paaien met
de verzekering dat zij haar het vol
maakt geluk en den hemel hier op
aarde zal bezorgen.
Wij hebben te veel eerbied voor de
werkersklas, dan dat wij haar vertrou
wen en hare genegenheid zouden
trachten te winnen door haar ontwer
pen en droombeelden voor te houden
waarvan de verwezenlijking na verloop
van eeuwen niet te voorzien is en zich
wellicht nooit zal voordoen. Wij willen
ook de oplossing van de werkerskwes
tie niet opzoeken in den klassenstrijd.
Alle oprechte menschenvrienden en
alle ware werkmansvrienden zien klaar
en duidelijk in dat de in sommige ge
vallen schijnbare tegenstrijdigheid tus-
schen werkers- en bazenbelangen be
ter zal opgelost worden en den werk
man meer voordeel zal aanbrengen
door toenadering tusschen werklieden
en patroons te betrachten, dan doör
het stelselmatig aankweeken van mis
noegdheid der eersten tegen de laat-
sten, van verdachtmaking dezer laat-
sten tegen de eersten.
De liberalen willen dat de werklie
den hunne rechten kunnen doen gel
den binnen de palen van de wet, in
dezelfde mate waarmede de patroons
hunne rechten weten te verdedigen en
te handhaven.
Daarom willen de liberalen niet al-
leenmeerpolitieke geestelijkheid, door
de afschaffing van het meervoudig
stemrecht en door eene algemeene toe
passing van de evenredige vertegen
woordiging, op den rechtvaardigsten
grondslag die zou kunnen gevonden
worden,maar ook meer onderwijs,
omdat de werkman in het onderwijs
eene zedelijke macht zal vinden om
zijne stoffelijke belangen beter te be
trachten en te verdedigen.
De lotsverbetering van de werkende
klas is in dezen zin innig verbonden
aan de invoering van het algemeen ver
plichtend onderwijs. Dit was altijd eene
der hoofdbekommeringen en betrach
tingen van de liberale partij. Meer dan
ooit zal zij er voor ieveren. Hardnekkig
zullen wij de klerikale partij blijven
bekampen die zooveel kwaad gedaan
heeft aan de uitbreiding van het volks
onderwijs en die er nog altijd op uit is
om de goede gemeentescholen ten on
der te brengen, ten einde hare macht
te steunen op de in onwetendheid, wil
loosheid en karakterloosheid op ge
kweekte geslachten.
Het Bestendig Bureel voor Herzie-
ningspropaganda komt een tweede
manifest uitte ge v en
t
In ons eerste manifest hebben wij
bij middel van officieele cijfers be
wezen dat de klerikalen de ware
meerderheid in het kiezerskorps niet
bezitten, ondanks alle bedrog en
openlijk gebruikte drukking van al
len aard en dat zij aldus onrecht-
matig gebruik maken van eene over-
weldige macht, daar de minderheid
van kiezers in strijd met alle recht
en billijkheid over de meerder
heid heerscht.
Nu zullen wij breedvoerig doen
uitschijnen, hoe 's lands gelden, se
dert de klerikalen aan 't bewind
kwamen, werden verkwist.
In 1884 bedroeg de Belgische
schuld 1 millloen 766 millioen fr. en
de Publieke rent was aan 99 fr.
In 1910 is de schuld gestegen tot
meer dan 3 milliard en half, en de
Publieke rent is gedaald op 93 fr.
Bijgevolg, gij kiezers-belastingbe
talers, die in 1884 a^s intrest der
openbare schuld 82 millioen betaal-
det, gij moet tegenwoordig de kolos
sale som van 178 millioen franken
opbrengen, 't is te zeggen meer dan
het dubbel. En gij zoudt nog meer
moeten betalen, indien niet de Staat,
door achtereenvolgende schikkingen
en veranderingen, de rentebasis had
verminderd en daardoor de kleine
renteniers, de spaarkassen en liefda
dige instellingen van een merkelijk
deel hunner inkomsten had beroofd.
De uitgaven van den Staat in 1N84
behalve die van den Yzerenweg,
Post, Telegraaf en Telefoondienst,
enz. bedroegen 181 millioen in
1910 bedragen zij 230 millioen, 't is
te zeggen dat zij verhoogd zijn met
49 millioen, dus met 33 p. h., terwijl
de bevolking slechts 28 p. h. toege
nomen heeft.
De rechtstreeksche belastingen
bedroegen in 1880, 28 franken per
hoofd in 1905-1906 zijn zij gestegen
tot 38 franken, en die verhooging
heeft nog niet opgehouden. Zij zou
nog aanzienlijker zijn, indien de kle
rikalen, om ze te verbergen, de on-
rechtstreeksche belastingen niet ver
meerderd hadden, die geheven wor
den op de koopwaren en vooral op
de eetwaren, en die iedereen betaalt,
maar die nooit op het belastingbriefje
verschijnen. Nochtans zijn het die
belastingen, die de werkende klas
en de kleine burgers het zwaarst
treffen. Terwijl in 1884 de onrecht-
streeksche belastingen maar 36 p. h.
der algemeene belastingen voorstel
den, stellen zij er tegenwoordig 48
p. h. van voor. Bijgevolg de zeer
aanzienlijke toeneming der openbare
schuld (ongeveer 2 milliarden) heeft
in het geheel de lasten niet verzacht,
dic.bp-alle klassen en vooral op de
nederigste volksklassen, wegen.
Kiezers, wat hebben onze mees
ters» gedaan en wat doen ze nog, met
al dat geld dat ze putten in uwe
beurzen
't Wordt gegeven
i° Aan de kloosterscholen 180
millioen sedert 1884.
In 1910 heeft de regeering de vol
gende toelagen doen stemmen voor
de aangenomen scholen, 4 millioen
voor de aanneembare scholen, 3
millioen voor de bewaar- en nor
maalscholen en geestelijke inspectie,
2 millioen voor de kloosters, 1
millioen. Dus voor 't klerikaal on
derwijs, 10 millioen.
Bijgevolg sedert 1884 tot nu toe,
heeft het klerikaal onderwijs, of beter
gezegd hebben de paters, de broer-
kens en de nonnen 180 millioen uit de
algemeene schatkist of liever uit
uwe beurzen ten geschenke gehad.
En, terwijl het klerikaal goeverne-
ment op uwe kosten de kloosterlin
gen met millioenen heeft overladen,
wat heeft het van den anderen kant
gedaan met het openbaar onderwijs?
Zij hebben het eerst gansch ont
redderd en nu trachten zij het gansch
te vernietigen. Van de 27 officieele
normaalscholen die er bestonden in
1883, hebben ze er 14 afgeschaft
daarentegen hebben ze 41 vrije, 't is
te zeggen katholieke normaalscholen
gesticht en met uw geld ondersteund.
In 1880 bestonden er 4,787 openbare
lagere scholen en 10 aangenomen
scholen. In 1905, waren er maar
4,533 lagere scholen, maar daar
tegenover 2,611 aangenomen kloos
terscholen.
Dut 254 openbare lagere scholen
minder en nochtans was de bevol
king met 25 p. h- aangegroeid en
2,601 katholieke scholen meer. In
een woord, kiezers, de klerikalen
maken misbruik van hunne macht
om bij middel van uwe penningen
hunne eigene scholen te ondersteunen
en te doen bloeien.
20 Uw geld wordt gebruikt om de
geestelijkheid te onderhouden on
geveer 8 millioen per jaar (in 1909
was het 9 millioen).
30 Uw geld gaat naar de kerkfa
brieken sedert 1884 hebben deze
meer dan 21 millioen ontvangen.
En die 21 millioen, sedert 1884
aan de kerkfabrieken geschonken,
zijn nog maar een klein gedeelte der
totale sommen, die men in de onver-
zadelijke klerikale brandkoffersheeft
gestort, want men moet er nog bij
voegen de ontelbare en aanzienlijke
toelagen die de provinciale raden en
de gemeentebesturen hun toegestaan
hebben.
Wat er met uw centen gedaan
wordt goedzakkige en gedweeë
kiezers lastenbetalers, die er zoo
hard moet voor werken
Welnu, ze hebben ze nog besteed
aan prachtwerken en verkwistende
ondernemingen van allen aard, die
niets opbrengen. Eenige voorbeel
den
a.) De tunnel van Laeken 6 mil
lioen
b.) De heropbouwing van den voor
gevel van het koninklijk paleis te
Brussel,, die 3 millioen moest kosten,
en die in -werkelijkheid 13 millioen
kost
c.J De nieuwe militaire school,
slechts voor 200 leerlingen bestemd,
en die ongeveer 12 millioen kost
d.) De haven van Zeebrugge die
44 millioen heeft gekost, en die reeds
zoodanig verzand is dat men tot hier
toe, om ze toegankelijk te houden,
aan dragueurs die het zand moe
ten verwijderen, reeds 2 millioen
heeft moeten uitgeven
e.) De kazerne voer ruiterij te
Charleroi, die 5 millioenj heeft geT
kost en die tot hiertoe slechts eenige
gendarmen heeft geherbergd.
Enz., enz., de lijst is te lang om
haar voort te zetten.
Nu is de schatkist ledig en onze
openbare schuld is meer dan verdub
beld. In een land als het onze, dat
wereldberoemd is voor zijnen rijk
dom, zien wij de werkende klassen
in den ellendigsten toestand leven,
vooral in Vlaanderen. Wat heb
ben onze klerikale regeerders gedaan
om die ongelukkigen te helpen
Slechts fa9ade-wetten hebben zij ge
maakt, die maar dienen om de een
voudige lieden om den tuin te lei
den en waarvan hunne kiesdravers
gebruik maken om stemmen te koo-
pen.
Ja Met al het goud dat zij den
lastenbetaler ontfutseld hebben, heb
ben ze aan de afgesloofde oude ver
sleten werklieden een dagelijks pen
sioentje gegeven van 9 centen, nau
welijks genoeg om een hond dage
lijks met roggebrood te voeden.
Geen duit voor verzekering tegen
werkgebrek of tegen ziekte. Geen
duit om den toestand te verbeteren
van de lagere beambten der openba
re besturen.
Onze klerikale verdrukkers zijn
trotsch op den aanzienlijken voor
spoed van ons land, en zij vieren
dien voorspoed, alsof hij het gevolg
van hun bestuur was. Maar, als zij
dat beweren dan zijn zij ook verant
woordelijk voor de armoede en de
ellende van duizenden en duizenden
arbeiders, die b. v. in Vlaanderen
nog niet genoeg winnen om vrouwen
en kinderen met droog brood en aar
dappels te voeden.
Dan zijn zij ook verantwoordelijk
voor den rampzaligen toestand dier
ongelukkige vijfjarige kindertjes die
tot 12 uren arbeid per dag leveren in
de touwslagerijen (gaat in de huidige
Tentoonstelling van Brussel de af
deeling van den huisarbeid bezichti
gen, om er u van te overtuigen). Zij
zijn verantwoordelijk voor het ver
bazend hooge sterftecijfer onder de
kinderen, die, in zekere streken van
ons land, omkomen bij gebrek aan
gezond voedsel, goede zorgen en aan
gezondheidsmaatregelen. Onze werk
zame en vlijtige kleine burgerij weet
bijna niet meer hoe de twee eindjes
van het jaar aaneen te binden.
Ja i Wat hebben ze voor die onge-
lukkigen gedaan
Zij hebben de kloosters en kerk
fabrieken overstelpt met millioenen
en millioenen, die zij uit onze beurs
gehaald hebben, terwijl de klerikale
camarilla of gunstelingen kliek zich
verrijkte bij middel van vetbetaalde
plaatsen.
J O
