d'Extension
Universitaire
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereenigiiig van Yper en het Arrondissement
CËISCLE II'ÉTUI)ES
Donderdag, 10" ftovembêï* 1910.
Zesde jaar.
\r 52.
Eendracht maakt Macht. V erschijnende des iïbomierdags. Vires acquirit eundo.
Men schrijft in hij den Uitgever, bixffiudestraat, nr 53, te Yper. lie. aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle 'mege-
naamde artikels uiterlijk tegen Itijnsdag middag vrij en onderteekeml toe te zenden
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
ET
Y P R ES.
Cours Gommun
pSusieurs facuiiés.
LA
GIVILISATÏM FHAN£ASSE
DEI'LTS 1870.
Dimanche 13 Novembre,
A 15 HEURES,
Mathémafiques el philosophic
paf M. G. D WELSH AC WE RS.
Dimanche 20 Novembre
Sciences physico-chimiques,
par M. J. CHAVANNE.
Dimanche 21 Novembre
Sciences biologiques
Pasteur et son oeuvre.
par M. J. BORDET.
Dimanche 4 Décembre
Sciences historiquos,
par M. L. LECLÈRE.
Dimanche 11 Décembre
Architecture,scuipture.peinture
par M. R. PETRUCGI.
Dimanche 18 Décembre
Littérature et niusique^
éventuellement avec audition musicale,
par M. G. D W ELS HA U .WE RS
Ons programma.
Het programma der Liberale Partij,
buiten de hervormingen Velke ieder
een kent, betracht de veTwezent lij king
der wenschen van alle burgers. Er is
meer dan eene enkele klas inde samen
leving men moet rechtvaardig zijn
voor elk hunner. Allen hebben wen
schen gevormdde liberale partij heeft
ze aanhoord en, den dag dat zij aan het
Bewind komt, zal zij niet nalaten vol
doening te geven aan alle belangen. In
hare laatste vereeniging, heeft de lin
kerzijde het verkondigd, onder de toe
juichingen van het gansche land.
Sinds jaren en jaren zijn de burger
lijke pensioenen niet meer verhoogd
geweest, niettegenstaande de levens
noodwendigheden wel veranderd zijn.
Alles is gewijzigd geweesthun bedrag
is hetzelfde gebleven. De beambten
beklagen zich met reden zij hoeven
voldoening te bekomen aan hunne
grieven.
De militaire pensioenen bereiken
zelfs hedendaags het bedrag der bur
gerlijke pensioenen niet. De generaal
Hellebaut zelve heeft bekend dat zij
niet beantwoordden aan de noodwen
digheden van het bestaan. Niettemin
heeft het katholiek goevernement zich
wel gewacht ze te verhoogen.
Heeft het de ouderdomspensioenen
voor de werklieden verheft? Zij zijn
altijd aan het belachelijke cijfer van (35
fr., alswanneer sedert lang, een libe
raal wetsvoorstel het pensioen van den
ouden werkman brengt op eenen frank
per dag.
M. Hubert heeft wel sinds lang een
voorstel, neergelegd, maar dit betreft
alleenlijk de mijnwerkers. Voorstel
teenemaal onvoldoende.
Moeten de grondregelen der bedien
den niet gewijzigd worden Hoeft er
niet gedacht te worden aan de kleine
burgerij En moet de wet op de lande
lijke pachten niet hervormd worden,
ten einde eene krachtdadigere be
scherming te verleenen aan de kleine
landbouwers
De liberalen willen zich bezig hou
den met de belangen van iedereen
deze der burgerlijke bedienden verde
digen een einde stellen aan de on
rechtvaardigheid die drukt op de mili
taire gepensionneerden het groote
vraagstuk der werkmanspensioenen op
lossen in den uitgebreid sten zin
denken aan de belangen der bedienden
even verdienstig ais de •werklieden
de bescherming van den kleinen han
del en van de kleine burgerij beoogen,
in den strijd die zij te onderstaan heb
ben en aan de pachters toe laten met
meer veiligheid en onberustheid te
leven.
Het gouvernement der natie moet
vooruit en vooral vaderlijk zijn en het
land aanzien ais eene groote familie,
waarvan elk lid het recht heeft aan
hoord te worden. Dit zal zoo zijn, den
dag dat de bianwe kleuren zullen gezé-
gepraald hebben.
Triomf vau het
W ereidiijk Onderwijs
in de Belgische Schoolafdeeling
der Brusselsche Wereldtentoonstelling.
De klerikalen hebben nu ai 26 jaar
lang in ons land het officieel onderwijs
vervolgd en zoo klein gemaakt als zij
maar konden. Het klonk in den be
ginne cc Van scholen zonder God en
onderwijzers zonder geloof, verlos ons,
Heer De officiëeie onderwijzers wer
den gebroodroofd en aan de verach
ting van eene dweepende en verach
tende volksmassa prijsgegeven. Aan
houdend hebben onze meesters ge
werkt om zoo mogelijk de laatste
gemeenteschool af te schaden of te
ver kwezelen. In alle steden en ge
meenten zagen wij klerikale zoogezegde
vrije scholen stichten om de gemeen
tescholen te ontvolken. Het vrije
onderwijs werd tot in den derden he
mel verheven en het gemeenteonder
wijs vernederd en op alie manieren ge
dwarsboomd.
Welnu, in de Brusselsche Wereld
tentoonstelling van 1910 hebben onze
klerikale regeerders met de klooster
scholen en andere klerikale gestichten
niet durven pronken en, den lande
door, de zoo gehate officiëeie scholen
moeten ter hulp roepen om de eer van
het. Belgisch onderwijs te redden, 't is
het officieel wereldlijk onderwijs, dat
ons Staatsbestuur heeft tentoongesteld;
't is enkel het werk der openbare on
derwijzeressen en onderwijzers, waar
mede het te Brussel voor de pinnen
komt. Tot zelfs voor de normaalscho
len heeft het in de Tentoonstelling het
wereldlijk programma van 1879 moe
ten uitwerken.
Bewijzen. a. Deelnemers.
Het Journal des Instituteurs geeft
daarover, in zijn nummer van 20 Oc
tober 11., eenige treilende bewijzen.
Als ge in de onderwijsafdeehng
komt, zegt het, kunt ge daar, mits
uwen naam op een daartoe bestemd
register te schrijven, een boekje krij
gen, dat voor titel draagt Het Belgisch
lager onderwijs in de alyemeene Wereld
tentoonstelling van Brussel 1910Daarin
vindt ge inlichtingen over het getal en
de hoedanigheid der personen, die er
aan deel genomen hebben. Tel eens de
scholen op, die werken tentoonstellen
en merk goed de gemeentescholen
aan. Ge zult vinden dat op dé 153 deel-
neifrers, er 141 zijn die tot de gemeen
tescholen en maar 12, die tot aangeno
men en ondersteunde scholen behoo-
ren. Van dat klein getal maken dan nog
deel de Filles de la Charité, onderwij
zeressen te Drugge, die voor vier deel
nemers gerekend worden. 12 dus,
meer niet 1
b. Borstbeelden van Opvoedkundigen.
De middengaanderij van die afdee-
iing is versierd met de borstbeelden
van Herbart en Diesterweg, Dupanloup
en Girard, Spencer en Bain, Pestaiozzi
en J. B. de la Saile, J. J. Rousseau en
Roliin, Montaigne en Locke, Comenius
en Rabelais, llier brengt mén hulde
aan de gedachten van vöör 1884 (dus
van het ministerie Van Humheeck).
Onze meesters durven niet zeggen wat
ze gedaan hebben al die den Kers en
opvoedkundigen zijn uitgeschrapt in
het normaalschoolprogramma van 1884
en de werken van J. J. Rousseau zijn
uit de bibliotheken dezer scholen ge
bannen. In de Normaalscholen mag
men niet meer over die groote schrij
vers spreken, maar ze komen als sie
raden in de Tentoonstelling. Ze komen
er binnen, maar voor hen, die wat van
onderwijszaken kennen, is het alsof
daaronder in groote letters geschreven
stond Leugen, dubbelzinnigheid, vein
zerij
Een Onderwijs zonder God.
En inderdaad, terwijl in een groot
deel der Belgische scholen, alie onder
wijs van den godsdiehst dóórdrongen
is en men daar de kinderen opkweekt
in godsdienstige dweeperij, vindt men
in de belgische onderwijstentoonstel
ling, ingericht door het Staatsbestuur,
geen enkelen haiecfdsmus, geen enkel
Gewijde Geschiedenis.
Daarenboven, op de 145 modelies-
sen, waarvan sommige nogal door non-
nekeiïs opgesteld zijn, Zoekt men vruchte
loos den naam van God.
Het Belgisch klerikaal Staatsbestuur
heett dus een onderwijs zonder God ten
toon gesteld.
Waarom al die komedie 1
Men verwachtte zich aan het bezoek
der gevloekte Eranscheo, aan dat der
Duitsche schoolmannen, die meesters
zijn in het vak, en ook aan dat der En-
geische kritiekers, die in hunne groote
bladen iemand zoo fijn voor den aap
kunnen houden...
Dan, ziet ge, kon er geen spraak zijn
van met een oprecht klerikaal pro
gramma van onderwijs voor den dag te
komen en onze meesters moeten wel
dat laten zien, dat ze haten en ver
foeien.
Wij besluiten de Belgische school-
tentoonsteliing is tegelijkertijd een
leugen en eene gedwongene hiilde, ge
bracht aan het wereldlijk onderwijs.
En als nu in de toekomst de kleri
kale redenaars in Kamer en Senaat
zullen komen vertellen dat het onder
wijs in de scholen nog meer van den
kristelijken geest moet doordrongen
zijn, zullen de antiklerikale afgevaar
digden kunnen antwoorden dat ons
hedendaagsch Staatsbestuur zelf, door
zijne onderwijstentoonstelling, aan de
vreemdelingen en aan de Belgen ge
toond heeft dat het beschaamd is voor
zijne kloosterscholen en voorstander is
an een onderwijs zonder God.
t. Qii üQtk Ss!j®i*aal abon
neert zich aan BE WEES-
GALM
Ikene g roolsclie Beloog?ng
Ie Charleroi.
De betooging van Zondag te Charle
roi, om protest aan te teekenen tegen
den aanslag der regeering die weigert
de provinciale Normaalscholen der
Henegouw te erkennen, is waardig en
grootsch geweest.
De zon scheen eerlijk wanneer te
2 1/2 uur de stoet werd gevormd om
zich te 3 uur in gang te stellen.
Opschriften wisselen malkaar af en
verkondigen de wenschen en de be
trachtingen der betoogers.
Uit alle steden en groote gemeenten
zijn afgevaardigden toegestroomd.
De Gentsche socialistische groep is
buitengewoon talrijk. Uit de Henegouw
ontbreekt geene enkele gemeente, mag
men zeggen. Namen noemen zou te
veel plaats vergen.
Zeggen wij slechts dat de stoet, op
marschstap gaande, een uur en tien
minuten noodig had om voorbij te
trekken.
In den stoet werden 567 vaandels en
banieren gedragen.
Het aantal betoogers mag op 50,000
worden geschat.
Door de voornaamste straten der stad,
waar bijna aan elk huis de nationale
driekleur of de blauwe en de roode
vlag wapperen trekt de stoet door eene
opeengepakte menigte, onder het zin
gen van strijdliederen, naar de Arbei-
dershoogeschool, waar 68 parlements
leden op het perron staan geschaard,
wanneer de stoet er aankomt.
Eene donderende ovatie valt aan de
Kamerleden en Senatoren te beurt, die
zich daarna aan het hoofd van den
stoet stellen om de Beurs te bereiken.
Het is 4 1/2 uur wanneer de betoo
gers in het uitgestrekt lokaal der Beurs
aankomen.
M. BULS leidt de meeting in met
eene korte toespraak.
Zoo hij het voorzitterschap van deze
vergadering heeft aanvaard, is het dat
hij oordeelt dat het intellectueele Bel
gië niet langer den huidigen toestand
op onderwijsgebied mag dulden. De
geestelijkheid doet onbewimpeld haar
inzicht kennen de hand op onze scho
len te leggen en de daad der regeering
die zoo driest de zeifregeering van pro
vincie en gemeente heeft geschonden,
toont dat zij tot alles bereid is.
Het Kamerlid voor Bergen, M. Mas-
son, komt daarna aan de spreekbeurt.
De redenaar bespreekt in eene gloed
volle rede de kwestie der normaalscho
len en maakt tegelijkertijd het historiek
van het onderwijs in België.
M. Vandervelde wijst er op hoe de
groote zaak van het onderwijs tegen
strevers van gister en vanmorgen heeft
bijeengebracht omdat ze zien dat-de
onderwijszaak in gevaar is gebracht en
het volk den aanslag tegen deze'vrij
heid gepleegd, niet onbeantwoord wil
laten.
Als bekrooning van de uilgesproken
redevoeringenen de verzuchtingen der
aanwezigen, stelt de heer Buis eene
dagorde voor waarin wordt vastgesteld
dat de provinciale normaalscholen der
Henegouw zijn ingericht naar de ver-
efschen der wet, dat'minis! er Descamps
met de herkenning aan deze scholen
te weigeren eene daad au wolefeettr
heeft bedreven en derwijze eene pro
vincie buiten de wet geplaatst, teekent
de vergadering tegen dezen aanslag
hevig protest aan, verzoekt cie regee
ring opnieuw de kwestie der aanne
ming der normaalscholen te onderzoe
ken en maakt aan het land bekend dat
DE WEERGALM