VOLKSONDERWIJS
Alzijdig
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 19n Januari 1911.
Zevende jaar. Nr 10.
Eendracht maakt Macht. 1erSchijnende des donderdags. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-OOi
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, Dixtmideslraat, nr S3, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
na'amde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Rekiamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
INGANG
STAD YPER.
EN WILLENS-FONDS.
drie voordrachten
in de zaal der BEU RS ,Car tonstraat,
telkens om 3 nur.
1) Zondag 29 Januari 1911.
Spreker M. R. CORDENIER,
Onderwijzer te Yper.
Onderwerp
De Belgische Werkman
door de eeuwen heen.
2) Zondag 5 Februari 1911.
Spreker M. Cam. HUYSMANS, Volks
vertegenwoordiger te Brussel.
Onderwerp
de Kantwerksters.
3) Zondag 12 Februari 1911.
Spreker: M.VERCOULLIE, Hoogleeraar
te Gent.
Onderwerp
de Vlaamsche Hoogeschooi.
io c. voor de mannen.
VRIJ voor de vrouwen.
Een waardige en
krachtdadige houding.
Op Donderdag 29 December 1910
is er in den Senaat iets gebeurd, dat
aantoont dat onze tegenstrevers met
de krachtdadigheid onzer vrienden
beginnen te moeten afrekenen.
Men weet dat alles wat in de Ka
mer gestemd wordt, nog door de
Senators moet besproken en goedge
keurd worden, eer het de macht van
wet heeft.
Er zijn in die besprekingen zaken,
waarvoor die klerikalen schrik heb
ben dat ze besproken worden, vooral
de begrootingen. Daarin komen voor
de rekeningen van de geldmiddelen,
die in elk ministerie in 't afgeloopen
jaar gebruikt werden en de sommen,
die voor het nieuwe bestuurjaar noo-
dig geacht zijn. De begrootingen
moeten ingediend en door de beide
Kamers beoordeeld worden voor den
31 December van ieder jaar, en de
klerikalen, om die beoordeelingen en
besprekingen zoo kort mogelijk te
maken, dienen de begrootingen maar
in, eenige dagen voor Nieuwjaar.
Dan kan alles vliegensweg van de
hand gaan en onze meesters hebben
geene groote kritieken te duchten,
daar zij alles door hunne meerder
heid gestemd krijgen zonder diepte
doorgronden.
Daar kwamen ze in den Senaat
den 29 December mede af en ze
dachten dat het weer zoo gemakke
lijk zou gaan als andere jaren maar
ze hadden zonder den waard gere
kend. De liberale en socialistische
senators verklaarden eenparig dat
er nu geen tijd meer was om alles
goed in te zien en, na onze meesters
duchtig de waarheid gezegd te heb
ben over hunne sluiksche handel
wijze, verzekerden zij dat zij niet
wilden mede schuldig zijn aan de
schaveelingen der rechterzijde. En
ze trokken er allen van door. Dat
was eene krachtdadige en waardige
manier van doen en onze meesters
zaten nu met hunne slaafsche meer
derheid alleen voor de kluts. Den
eersten dag waren ze niet in getal
om te stemmen. Den tweeden dag
ging het bijna weer zoo. Baron de
Vinck, die in Schotland aan 't jagen
was in plaats van te Brussel op zij
nen post te zijn, zal zeker wel ginder
zijne ooren voelen tuiten hebben,
want er was een klerikale senator
die zegde 't Is schande dat de
Vinck ons hier alleen laat knoeien
Onze klerikale hoogmeesters moes
ten per taxis den zieken heer Roberti
doen komen halen, om toch maar
eene stemming uit te kunnen bren
gen.
De klerikale gazetten spreken
schande over de handelwijze der Im
kerzijde van den Senaat doch onze
meesters hebben maar wat ze ver
dienen. Door hunne moedwillige lan-
terfanterij maken zij van den Senaat
een wetgevend lichaam, dat niets
anders te doen heeft dan te zwijgen
en goed te keuren alles wat zij voor
leggen het vijfde wiel aan den
Staats wagen dus.
Het moest ons eens in 't gedacht
komen van te zeggen dat hij er niet
noodig is en maar verdient afgesteld
te worden ge zoudt onze tegen
strevers tegen ons hooren donderen.
En nochtans zijn zij het zelf, die onze
HoogeStatenkamer tot een nutteloos
ding vernederen. Zij mogen het
onzen vrienden dank wijten dat zij
hare eer en waardigheid hooger
schatten.
De ontbinding-
der Kamers.
Vele klerikalen vragen de toepas
sing der Evenredige Vertegenwoor
diging op de gemeentekiezingen. Dit
is iets dat de liberalen ook vragen,
vooral in de kleine steden waar te
gen de alleenheersching der klerika
len eene strenge kontrol dient inge
richt te worden.
Maar nog willen zij niet hooren
spreken van het verplichtend onder
wijs, noch van de toepassing der
kiesvoorwaarden voor de Kamer, op
de gemeentekiezingen. Dat onrecht
moeten wij dus onverpoosd bi ij ven
bekampen.
Zij willen noch van de afschaffing
der 4e stem, noch van den ouderdom
van 25 jaar, noch van een enkel jaar
verblijf zij zijn bevreesd van de
jonge kiezers, en willen den wil van
het grootste getal onder dezen van
de rijke eigenaars versmachten. Zij
willen door den ouderdom van 30
jaren en de drie jaren woonstverblijf,
zooveel burgers mogelijk van de
stembus verwijderd houden.
De klerikalen zijn minderheid in
het land zij regeeren tegen den
wil van het volk.
Zoo kan het niet blijven duren en
de antiklerikalen die in de Kamer
mogen spreken namens de meerder
heid van het land, moeten van de
tegenwoordige gelegenheid gebruik
maken om recht te eischen.
is er
getrok-
gaan met rasse schreden naar
Met krachtdadigheid alleen
ie^s te bekomen
Het Senaat, samengesteld uit fiere
en bezadigde mannen, heeft het nog
getoond toen de liberalen en de so
cialisten liever dan te zetelen en te
stemmen in onregelmatige voor
waarden er zijn van onder
ken.
Dit voorbeeld zal misschien moe
ten gevolgd worden.
In een land als "het onze waar de
grondwet zegt dat alle macht uit het
volk komt mag men niet dulden dat
de minderheid de wet stelle aan de
meerderheid.
Wij
de ontbinding der Kamers.
Zes milliards schuld
Eene kleinigheid
De Staatsrekenkamer heeft hare
opmerkingen laten verschijnen over
de slotrekening van het dienstjaar
1908.
Daaruit leeren wij dat de dienst
der openbare Belgische schuld eene
uitgave heeft gevergd van 172 mil-
959 duizend 216 frank, wat aan een
intrest van 3 p. h. een kapitaal ver
tegenwoordigt van vijf en zestig
millioen 500,000 fr. ongeveer.
Dus hebben de Belgen feitelijk
den last te dragen eener schuld van
zes milliard frank. Zes milliard
Wie zal zich de belangrijkheid van
dit cijfer kunnen voorstellen
Wanneer,na den oorlog van 1870,
Frankrijk aan Duitschland de oor
logschatting van 5 milliard moest
betalen, werd, bij kortswijl, uitge
cijferd hoeveel waggons er noodig
waren om die som in stukken van 5
fr. te vervoeren, hoeveel karvrach
ten gouden Napoleons dit vertegen
woordigde, hoeveel mannen er noo
dig waren om die som in banknoten
van 20 fr. te dragen.
Cijferaars van beroep kunnen zich
nu ook op dit kunstje toeleggen met
het oog op onze Staatschuld.
Klerikale Volksvijanden.
Verleden maand, ter gelegenheid
der bespreking van het budjet van 's
land inkomsten en uitgaven, werd er
ook gesproken over het vergunnings
recht en over ons huidig belasting
stelsel.
Verscheidene liberale sprekers
bekampten hevig 't vergunningsrecht
en noemden het eene echte plagerij
waaruit de Staatskas profijt trekt.
Maar de minister hoorde aan dien
kant niet en zegde dat de tijd niet
gekomen is om het vergunningsrecht
af te schaffen. En zoo kunnen die
gefopte herbergiers maar blijven
wachten
®s as si&sk m «s ®s *ss «s m
Vierde manifest van het
Bestendig Bureel voor
herzien i ngspro pa ga nd a
Wat hebben de klerikalen gedaan
voor het normaal en het lager onder
wijs.
Sedert 1884 hebben zij het officieel
normaal onderwijs "stelselmatig ver
zwakt. De kleine onderstaande tabel
bewijst het ten volle en stelt ook vast
dat ze het monopolium van dit onder
wijs willen bemachtigen met het Staats
normaal onderwijs te vernietigen.
In 1885, bestonden 18 Staatsnor
maalscholen.
In 1910, bestaan er nog 13.
In 1880, bestond er 1 katholieke aan
genomen normaalschool.
In 1910, bestaan er 39 katholieke
aangenomen normaalscholen (1)
Nu de klerikalen hebben de meer
derheid niet in het land, want de ver
houding tusschen de bekomen stem
men in de twee laatste kiezingen was
1,213,047 anti-klerikale stemmen of
50.03 per honderd.
1,211,690 klerikale stemmen of 49,97
per honderd en wij hebben hooger ge
zien dat er bestaan
13 Staatsnormaalscholen of 25 per
honderd en 39 katholieke aangenomen
normaalscholen of 75 per honderd.
Wanneer wij deze twee getallen
groupen met elkaar vergelijken dan
zien wij dat het aantal katholieke scho
len niet rechtstreeks evenredig is met
het aantal klerikale stemmen.
Ten gevolge der afschaffing van het
groot aantal officieele normaalscholen,
zien de gemeenten zich verplicht hun
ne onderwijzers te kiezen onder de
gediplomeerden van het klerikaal on
derwijs.
Ziehier overigens het rond getal on
derwijzeressen - diploma's afgeleverd
van 1885 tot 1903.
1885
224
36
170
li
'1886
336
42
217
217
'1887
191
43
273
158
1888
-137
26
325
70
'1889
135
30
322
74
'1800
109
15
310
53
1891
106
28
256
23
1892
101
21
271
45
1893
115
34
278
81
1894
97
32
301
32
1895
82
32
345
47
1896
75
39
348
46
1897
102
28
417
167
1898
116
33
454
52
1899
37
186
84
1900
72
29
309
144
1901
116
24
448
-153
1902
115
32
400
177
1903
113
35
417
173
Totaal
2,479
559
6,056
1,809
In het Walenland zijn er van 1903 tot
1905, 400 plaatsen van onderwijzer en
349 plaatssn van onderwijzeres open
gekomen. De Staatsnormaalscholen
hebben slechts 169 onderwijzers en
215 onderwijzeressen kunnen leveren.
Men heeft moeten benoemen
57.9 per honderd onderwijzers 38.4
per honderd onderwijzeressen komen
de uit de klerikale normaalscholen.
In het Vlaamsche land zijn er van
1903 tot 1905, 263 plaatsen van onder
wijzer en 173 plaatsen van onderwijze
res open gekomen. De Staatsnormaal
scholen hebben slechts 103 onderwij
zers en 86 onderwijzeressen kunnen
leveren.
De gemeenten hebben moeten be
noemen
(i) Deze laatste krijgen voor 90,000 fr
toelagen en voor 148,833 franken studiebeue
zen.
1
ERGALH
HET BESTUUR.
£53§8
JAREN
door de 13
Staatsnormaal
scholen samen
door de
aangenomen
school van Bruss"
ii
door de 39
aangenomen j
normaalscholen 1
samen
door de
middenjury
