Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en
het Arrondissement.
BELICHT
Donderdag, 25» Februari «911.
5 centiemen.
Zevende jaar. Nr !5<
Eendracht maakt Macht. - 9 emchijnende des gtonderdmjs.
Vires acquirit eundo.
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
en setnjft in bij den Uitgever, bixfnudestraat, n' 53, te Yper. - üe aankondigingen van
g nscn Belgie en t buitenland evenals de Notariale ea Heciiierlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend loe te zenden.
Ter gelegenheid
van KARNAVAL
zalDE WEERGALM aan
staande Woensdag niet
verschijnen.
Scholen.
Eene der grootste kwestien, tus-
schen velen, die de liberalen en de
klerikalen verdeelen, is de school
kwestie.
Wij willen daar een woord over
zeggen.
De hooge wet van Belgie is onze
Grondwet die, na de omwenteling
van 1830, gestemd wierd, in vader-
landsche overeenkomst, door libera
len en klerikalen, door katholieken
en niet katholieken, 't Is onder het
regiem van die Grondwet, die in den
tijde en nu nog, aanzien was als een
der beste van de wereld, dat wij
leven, en 't is die Grondwet die wij
aanzien moeten als de beste waar
borg" van onze vrijheid en onze onaf
hankelijkheid.
Wat leert nu de Grondwet nopens
de schoolkwestie
Twee dingen i° Dat een onder
wijs zal ingericht zijn ten koste van
den Staat 20 dat het onderwijs in
Belgie vrij is.
Over het tweede punt, vrijheid van
onderwijs, zijn wij allen t'akkoord.
Er zijn wel eenige lichte moeielijk-
heden, maar wij willen er niet op
steunen.
't Is rond het eerste punt dat de
strijd gevoerd wordt.
Aanstonds botsen wij tegen de
eerste opwerping onzer klerikalen.
De Staat, zeggen zij, heeft het
recht niet van te onderwijzen. Dat
onderwijs behoort toe aan de kerk
en de katholieke klerikalen staven
hunne bewering met de woorden van
Kristus Gaat en onderwijst alle
volkeren.
Wij antwoorden Het is onmoge
lijk aan den Staat van dien eisch te
aanveerden vooreerst omdat wij
leven, niet onder de wet van Kristus,
maar onder de Grondwet. Wij ver
langen in 't geheele niet eene gods
dienstige discussie aan te gaan en
willen hier niet onderzoeken, indien
de wet van Kristus beter is dan de
Grondwet. Wij bestatigen eene daad
zaak Onze Grondwet erkent aan
den Staat den plicht van een Staats
onderwijs in te richten. Indien de
klerikalen die bepaling, die hunne
voorzaten in 1830 gestemd hebben,
onrechtveerdig vinden, zij hebben
eene eerste plicht te volbrengen Zij
moeten dat voorschrift uit de Grond
wet trachten te roeien. Dat zij dan
eens, met alle de schrikkelijke macht
die zij bezitten, zulke poging be
proeven, en zij zullen ondervinden,
hoe deerlijk gehavend zij er zullen
van afkomen.
Maar onze klerikalen zullen dat
niet, alhoewel zij in den grond huns
herten, niet beters vragen. Zij heb
ben liever hun doel te bereiken met
loensche middels, en 't is door de
wetten die zij stemmen, dat zij trach
ten den geest en het woord van de
Grondwet te verkrachten, en de
Woorden staatsonderwijs door
die van die «godsdienstig onderwijs
te vervangen.
De Staat moet dus, ingevolge de
Grondwet, een staatsonderwijs in
richten wat zal dat onderwijs zijn
Maar heel eenvoudig een onderwijs
dat door alle Belgen aanveerdbaar
is een onderwijs, dat zal in over
eenstemming zijn met den geest
eener grondwet, die door de vader-
landsche overeenkomst van alle
Belgen gestemd is geweest.
Dat onderwijs zal bijgevolge be
ginnen met den eerbied in te prenten
van de grondbeginselen op welke
onze belgische instellingen berusten.
Eerbied voor de vrijheid, eerbied
voor den koning, eerbied voor den
eigendom, eerbied voor de wetten
van het land.
Ja maar, nu komt de zeer belang
rijke godsdienstkwestie voor den
dag. Wat zal men in die scholen
leeren nopens den godsdienst Zul
len zij katholiek zijn Neen, want
alle Belgen zijn niet katholiek. Zul
len zij anti-katholiek zijn Nog veel
min, want de meerderheid der Bel
gen zijn katholiek. Wat zullen en
wat moeten zij dan zij it Onzijdig
Is het mogelijk voor een onder
wijzer van onzijdig te zijn?
Spijts alle de tegenkantingen der
klerikalen, wij antwoorden In de
lagere scholen, onbetwistbaar ja. In
de middelbare en hoogere scholen,
is zulks moeielijker, maar 't is nog
mogelijk.
Wat moet men doen om zulke doel
te bereiken
Enkelijk aan de lenders wijs ma
ken wat wetenschappelijker wijze
bewezen is.
Maar wij zijn met die onzijdig
heid niet voldaan, roepen de kleri
kalen wij willen een godsdienstig
onderwijs
Zeer wel, antwoorden wij de
Grondwet heeft, ter uwer voldoe
ning, de vrijheid van onderwijs er
kend. Maakt er dan gebruik van
sticht scholen en onderwijst daar wat
gij wilt, maar verlangt niet dat de
Staat, uitvloeisel der Grondwet, u in
die stichting helpe. De Staat sticht
scholen, die toegankelijk zijn voor
alle Belgen. Zijn er nu Belgen die zoo
weinig betrouwen hebben in hunne
grondbeginsels, dat zij zich met het
staatsonderwijs niet kunnen verge
noegen, hewel, wij leven in een land
van vrijheid, sticht scholen dus, maar
verwacht niet dat de Staat, met het
geld van allen, helpe, om de grillen
van eenigen te voldoen.
Zulks is de liberale opvatting der
schoolkwestie, en die opvatting is de
eenige die logiek is, de eenige die
met den geest en den letter der
Grondwet overeenkomt.
Wij zijn Belgen, wij willen vooral
Belgen vormen, en in onze school
politiek vervolgen wij een vader-
landsch doel. Belgie boven alles
De schoolpolitiek der klerikalen, in
tegendeel, is anti-belgisch en anti-
vaderlandsch, want zij plaatst het
belang van eenen godsdienst boven
het belang van het vaderland Eerst
klerikaal zijn, en dan Belg I
n -assess as ss as as as as
Liberale zegepraal
Minister Scholiaert vergreep zich
aan deze grootspraak daags nadat de
Kamer geroepen geweest was de Be-
gerem-Kasaï-kwestie te beoordeelen
en het kabinet slechts gered werd met
2 stemmetjes meerderheid, dank aan
de onverklaarbare houding van liberale
gekozenen, waaronder een van Ant
werpen, die op 't oogenblik der stem
ming de vergaderzaal verlieten om
hunne katholieke vrienden niet te ver
frommelen.
En 't is op dien stond dat minister
Scholiaert van bewonderenswaardige
eendracht spreekt, wanneer M. Tib-
baut, katholieke gekozene, op gema
tigde doch formeele wijze, de hande
lingen van het ministerie in de Kamer
afkeurde.
Men weet algemeen dat de meerder
heid in 't ministerie slechts eendrach
tig is voor de oogen van 't publiek,
zooals in een huisgezin waar het allen
dagen oorlog is, doch waar men voor
de oogen der wereld, de beste ver
standhouding laat blijken.
Minister Scholiaert is dus verheugd
over het stilaan uitsterven van zijne
partij... Hij volharde maar in die ge
voelens. In 1912 zal zijne blijdschap
geene palen tneer kennen, denkelijK,
wanneer het met de klerikalen amen
I en uit zal zijn en ministerie en tneer-
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Verleden Zondag heeft eene ge
deeltelijke gemeentekiezing te Lin
kebeek (Brabant), plaats gehad.
Ziehier den uitslag de oppositie-
lijst (de heeren Barlé en Berckmans)
overwon met 51 stemmen meerder
heid op een totaal van 563 uitge
brachte stemmen
De meerderheid van den burge
meester was steeds van gemiddeld
40 stemmen, zoodat, op één slag, zoo
wat honderd stemmen zijn verplaatst.
Die schitterende zegepraal heeft
het lieve dorpje in verrukking ge
bracht.
De klerikalen zullen heel waar
schijnlijk in October den strijd opge
ven.
En zeggen dat volgens de kalotten
deliberate partij dood en begraven is
Mi 11 i sl e 1 i eele Groo Isp ra a k
Sterven Is... gezond
zegde M. Scholiaert.
De katholieke gekozenen, in de Ka
mer, zijn aan den disch vergaderd ge
weest en, bij het nagerecht, heeft de
premier, M. Scholiaert, eene toespraak
gehouden, waarin hij onder meer
zegde
Wij zijn in de jongste Kamerver
kiezing geklopt geweest wij zagen
onze reeds zoojjnbeduidende meerder
heid nog met twee stemmen vermin
deren en hadden reden om ongerust
te zijn. Doch die vrees is weldra gewe
ken. Nu blijkt het klaar dat de 'klop
ping, die wij opliepen, VOOR ONS
EENE WELDAAD IS GEWEEST,
en zij heeft ons klaar de noodzakelijk
heid doen inzien, kloekmoedig veree-
nigd, het hootd te bieden aan den
vijand en eensgezind den strijd voort
te zetten. Onze bewonderenswaardige
eendracht en eensgezindheid heb
ben de tegenstrevers uit hun lood ge
slagen. Wij waanden ons terneerge-
veld wij staan kloekmoediger dan
ooit aan het bewind
derheid dan kloekmoediger en een-
drachtiger dan ooit, zulien... vereenigd
zijn in tien dood
«38.® -m 'SS rrM -ss ss as ss sss m
De kloosteiTabrieken.
De officiers moeten op hunne kepi's
de twee ineengevlochten L's (Leopold)
door twee ineengevlochten A's (Albert)
doen vervangen.
Dat tamelijk fijn werk wordt door
onze handelaars aan rond de 3 fr. 30
geschat.
Een klooster van dicht bij Namen,
en andere ook waarschijnlijk, maken
hetzelfde werk.
Weet ge aan hoeveel
Aan 65 centiemen I
En dan klagen de kleine neringdoe
ners dat het bestaan moeilijk wordt
voor hen
Weg met de klerikale uitzuigers I
Nu, wegens de klooster concurrentie
lezen wij nog in het Advertentieblad van
Veurne
TE S'-TRUtDEN. Reeds meerma
len hebben de kleine handelaars en de
werklieden onzer stad protest aange-
teekënd tegen de onmogelijke concur
rentie, welke hun door de kloosters
wordt gedaan. De volgende feiten too-
nen niet alleen dat hunne klachten
niet valsch zijn, tnaar dat, bij onze
kloosterlingen, hunne zoo hooggepre-
zene liefde voor den armen alras ver
dwijnt, wanneer de stoffelijke en gelde
lijke belangen dier kloosterlingen in
het spel zijn.
Tot nu, en in dit, natuurlijk onver-
geld geholpen door hunne ouderlooze
pensionairen, maken de zusterkens
der stad, werkmanshemden voor een
huis der stad, aan den ongelooflijken
prijs van 22 centiemen 't stuk. Nutte
loos te zeggen dat de naaisters der om
liggende gemeenten alzoo een groot
deel van 't werk ontnomen zijn door
die brave zusterkens, welke belofte
hebben van eeuwige armoede (wel
ke klucht I)
Maar ziehier een ander voorbeeld
van de geldzucht dier kloosterlingen.
Eene arme, doch behendige naaister
maakte voorschooten voor hetzelfde
huis, aan 20 centiemen het stuk. Deze
arme moeder van famillie is hare geld
winning afgenomen... door de kloos
terzusters, die hetzelfde werk zullen
doen uitvoeren, door de onbetaalde
weezen, aan 5 centiemen het stuk.
Overal dezelfde, die kloosterlingen.
Tot hiertoe het Advertentieblad.
Wanneer men alle zulke dingen te
gen komt, moet men inderdaad getui
gen dat kloosters eenen... zegen zijn,
voor de landen waar zij zich neèrzet-
ten
En zeggen dat de kloosterlingen be
lofte afleggen van vrijwillige armoe
de I
Wat zou 't dan zijn, hadden zij eens
die belofte niet afgelegd I
Intusschen kannen wij 't niet genoeg
herhalen Schraalt en zorgt maar, ne
ringdoeners en handelaars, en stemt
maar altijd door voor de clericale be
schermers dier klooster-exploitatieu
zoo wordt de cleric.tie boel rijk en wel
varend, en gij en uwe zaken gaatstilaan
naar den dieperik
Viva de clcricalcn, hé
f OTsasüfflSjgss
i)e man van strooi
Gelezen in het Weekblad La
Pensée
Begrooting van den Paus
WEERGALM