Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Mijnheer Colaert
Donderdag, 411 Mei 1911.
5 centiemen.
Zevende jaar. Nr 25.
i\og (le nieuwe schoolwet
In ons ariïi Vlaanderen,
De bevolking van België.
Eendracht maakt Macht. W ei'SChijnende tfes iPontiertSagS. Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uilgever, Dixfnudeslraat, nr 53, te Yper. l)e aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Kechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Uijnsdag middag vrij en onJerteekeud toe te zenden
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
afgeschilderd door de
christen-democraten.
Mijnheer Colaert is burgemeester
van Yper hij is volksvertegenwoor
diger, hij is voorzitter van den ver-
beteringsraad van 't lager onderwijs
en meer nog, hij is jaarlijksche ver
slaggever van de begrooting van
kunsten en wetenschappen.
Als man die zijn stiel behertigd,
als volksvertegenwoordiger en bij
zonder als verslaggever van gezeid
budget is mijnheer Colaert ver van
onverschillig te zijn aan 't fameus
projekt Schollaert, dat over ééne
maand in de broeikassen van 't gou
vernement uitkipte.
Mijnheer Colaert, die waarschijn
lijk ai de broeiphasen tot in hunne
kleinste bij zonderheden gevolgd heeft
is dan ook een keer het kieken van
naderbij gaan bezien en geeft daar
over zijne meening in de volgende
termen lucht
Ge que je pense de ce projet, je
vous le dirai tres siirtplement et en
quelques mots le projet me parait
excellent, et je le voterai avec bon-
heur. It donne satisfaction a tous les
intéréts legitimes, ba liberté du père
de familie est garantie d'une fagon effi-
cace par le droit que le projet recon-
nait a tout le monde de choisir, pour
son enfant, l'école qui a sa confiance.
La situation mallieureuse du personnel
enseignant est améliorée dans une
mesuie telle que si j'avais obtenu tout
ce que j'ai demandé dans mes rapports
et a la Chambre, son sort serait tnoins
bon que celui que lui fait le projet du
gouvernement.
II est vrai que le projet de loi intro
duit l'instruction obligatoire que j'ai
toujours combattue mais mon hostili-
té était basée sur deux raisons d'a-
bord, paree que, comme je le disais
encore l'an dernier, la liberté a reali
se, dans le domaine de l'enseignement
primaire, autant, sinon plus de pro-
grès que ne l'eüt fait la contrainte pro-
prement dite ensuite, paree que, en
tendus dans le sens denos adversaires,
la contrainte n'aurait pas donné a tout
père de familie, l'absolue liberté du
choix de l'école. Ne serait-ce pas ie cas
dans les communes ou l'enseignement
libre n'est pas organisé? Or, le projet
du gouvernement rend le choix possi
ble dans toutes nos communes.
Ces deux obstacles enlevés, je de-
viens partisan de l'enseignement obli
gatoire que le gouvernement réalise
en élevant l'ége scolaire et en édictant
des peines, modérées mais efficaces,
vis-a-vis des parents négiigents ou
récalcitrants.
Tel est bien mon sentiment, et je l'ai
exprimé depuis longtemps, a plusieurs
de mes honorables collègues, a qui
je n'ai pas caché qu'a l'occasion de la
discussion de la proposition de loi sur
la protection de l'enfance, dont je suis
le rapporteur, je proposerais un amen
dement, queje m'abstiens de faire con-
naitre. Mais, a tout cousidérer, je pré-
fère le système du gouvernement.
Je suis done satisfait, trés satisfait et
je suis convaincu que le projet, dans
son ensemble, donnera satisfaction
aussi a l'opinion publique aux pères
de familie, aux instituteurs etauxsous-
instituteurs, et finalement, a ceux de
nos adversaires qui sont partisans sin-
cères de la justice et de la liberté.
Patriote du 24 Mars dernier.)
Daarmee kennen we open en recht
zinnig het gedacht van Mijnheer Co
laert over de kwestie. Ge ziet, die
brave heer staat in ware geestesver-
rukking voor dat broeisel noch min
noch meer eenhenne die gouden eiers
zal leggen. Wij, wij zullen ze wel
hooren kakelen, maar rooven, neen,
daar zal gedienstelijk een ander voor
zorgen die... 't meer noodig heeft
dan wij
In 't genaamd projekt is alles om
terrrbest, volgens mijnheer Co
laert. De vrijheid van den vader des
huisgezins is nu ten minste ernstig
gewaarborgd en de situation malheu-
reuse - oh combien van den on
derwijzer is. zoodanig verbeterd,
hoort ge 't, zoodanig verbeterd dat,
had mijnheer Colaert moeten minis
ter zijn 't gene God dank maar
eene simpele suppositie is de
schoolmeesters op ver en na zoovele
niet hadden gekregen.
Op zoo'n karre moet ge zitten, hé
gasten
't Is spijtig zegt mijnheer Colaert
dat er aan dat projekt nog een af-
steeksel of twee is, onder ander die
soort van verplichting die nu zal
bestaan en waarvan men nochtans
mirakels verwacht. Een ander waar
schijnlijk nog, dat de schoolmeesters
nu te vele geld gaan winnen. Maar
enfin, dat 't mijnheer Colaert keere
lijk hij wil, 't projekt van 't gouver
nement steekt toch zijne oogen uit.
Hij is voldaan, meer dan voldaan en
hij kletst zijne handen van zuivere
blijdschap lijk een kind rond eene
kermistafel. Hij zou die overdanige
welgezindheid bij iedereen willen
aansteken en hij peist dat ze nu allen
buitengewoon content moeten zijn
de huisvaders, 't publiek, de parti
sans van vrijheid en rechtveerdigheid
en last not least de schoolmeesters die
hen voorzeker aan zoovele niet ver
wacht hebben
Hoeden af, en de Brabangonne a.
u. b.
Tè rette-tè
Is dat nu den aap scheren met de
menschen, ja of neen zoo opentlijk,
zoo wreed rechtzinnig en met zulke
toepet. Hoe heeft de Patriote, die
zooveel serieuse artikels ten voor-
deele der onderwijzerskwestie ge
schreven heeft, zoo'n prufle-rul wil
len opnemen, 't Was toch niet om ons
plezier te doen, zeg, PatrioteEn gij,
brave en edelmoedige Mijnheer Co
laert, welke heilige geest mag u zul
ke gedachten ingeblazen hebben
Zeg het in Gods name. welk begrip
ge U maakt van de situation nialheu-
reuse van een schoolmeester Peist
ge ter goeder trouwe dat wij kunnen
en maar moeten leven lijk een koei-
wachter die, als hij op het hof zijne
vulte niet krijgt, hem kan verhelpen
met eene beetrape of een peerdeka
rote. Wij genoeg winnen, wie weet
het volgens u, misschien nog te vele
krijgen God vergeve 't u, want ge
weet niet wat ge doet.
Pardon, Mijnheer Colaert, maar
we hoorden onlangs nog uiteendoen
dat ge met al uwe lastige posten eene
affaire van rond de 20.000 fr. zegge,
hvintig duizend frank opstrijkt une
bagatelle, quoiEn kunt ge daar
waarlijk mee toekomen 't Is niet
begrijpelijk. Nochtans het leven is
duur, mijn vrouwe zegt het geheele
dagen en als ge moet scharten om de
enden bij malkaar te krijgen, 't is
lastig erbij Vraag het maar eens aan
uwen vriend Woeste, dat is ook
zoo'n schamele duts
Ge moet daarom uw gedacht niet
afgaan, noch in 't minste veranderen.
Wij vragen dat niet dat ware moge
lijks in ons voordeel werken en dat
moogt ge niet, 't ware eene wraak
roepende zonde. Neen, neen, stemt
gij maar dat projekt met hoe meer
bonheur hoe liever. Die zijn gedacht
doet is weeldig en 't is ook onze eeni-
ge rijkdom. Doet gij maar het uwe,
beste heer, wij zullen ook zonder ge
wetensbezwaar of laet van penitentie
het onze doen.
Eenige Yperlingen.
(liet Plecht, orgaan der cbrist.-democr
Men kan thans staat maken op
stellige en onlangs voorgebrachte
cijfers, om vast te stellen hoe hoog,
van het begin af, de nieuwe begroo
ting zal zijn welke de klerikale re
geering aan de kloosters ten ge
schenke wil geven.
De heer Buyl stelde aan den mi
nister van wetenschappen en van
strijd tegen 't openbaar onderwijs
eene duidelijke vraag, wier antwoord
gezegde minister niet kon ontwijken.
Hij vroeg hem namelijk, hoeveel
leerlingen er in de gemeentescholen,
aangenomen scholen en aanneembare
scholen van elke provincie zijn.
Het antwoord is heel belangwek
kend. Men heeft er niet moeten op
wachten, wat bewijst dat de cijfers
gereed lagen en dat men, op voorhand
reeds, allerhande kleine berekenin
gen gemaakt heeft.
Deze cijfers betreffen den toe
stand op 31 December 1910. Op dit
tijdstip waren er in de gemeente
scholen 511.000 leerlingen. De vrije
aangenomen scholen hadden er over
de 236.000 de aanneembare scholen
telden er 182.000.
Zoodus hebben de vrije scholen
thans eene bevolking van 418.000
leerlingen nemen wij nu eene ge
middelde som van 33 franken per
schoolbon, zulks zou seffens eene
begrooting van dertien millioen en
half ter beschikkingstellen van non-
nekens en van gerokte ondetwijzers.
Natuurlijk zouden dan de klerikale
scholen zich snel uitbreiden. De scho
len van den vierden graad of deze
aan welke men dien naam geeft
zouden spoedig een groot aantal
leerlingen tellen. Men kan dus, zon
der overdrijving, op minstens zestien
tot achttien millioen, voor het eerste
dienstjaar, de begrooting schatten
welke de kloosters ten deel valt.
Is dat niet heel lief
In Vlaanderen moeten de gemeen
tescholen, voor wat liet aantal leer
lingen betreft, verre onderdoen voor
de domperskweekerijen. Deofficieele
scholen tellen in die beide provinciën
slechts 86.000 leerlingen de kleri
kale scholen hebben er 174.000
Wat het onderwijs waard is, dat
in deze vrije scholen gegeven wordt,
zulks doen andere cijfers, door M.
Buyl gevraagd, duidelijk uitschijnen.
Men wist dat vele lieden, die van het
onderwijs hunnen stiel gemaakt heb
ben, geen diploma bezitten. Maar
niemand vermoedde dat de onge
schiktheid van het onderwijzend per
soneel der vrije scholen zoo groot is.
In ons land zijn er al bijeen 13.755
wereldlijke gediplomeerde onderwij
zers en slechts 230 nietgediplomeerde.
Anderzijds zijn er 4,274 ongediplo
meerde congreganistische onderwij
zers. Ziedaar dus een leger gerokte
en gekruindeschoolmeesters,diezelfs
niet eens in staat geweest zijn een
klein en volstrekt nietmoeilijk exaam
af te leggen vóór den fameuzen mid
den-jury. En nu zouden wij, volgens
de nieuwe schoolwet,die onbekwame
magisters met miljoenen moeten be
giftigen
M. Hymans had volkomen gelijk
dit wetsontwerp is er een, dat men
de moeite niet doet te bespreken.
Om te sluiten zeggen wij nog zie
naar onze goede stad Yper, welke
vruchten het zuiver klerikaal- onder
wijs afwerpt Onze straatjongens
zijn zoo onbeschaafd in hunne manie
ren, dat men verre zou moeten zoe
ken om de vveêrga te vinden.
't Is jammer, zulks te moeten aan
stippen, maar dit is weêral te wijten
aan het gebrekkig onderwijs, dat in
onze door en door klerikale scholen
gegeven wordt.
Ten andere, dit gebrekkig onder
wijs is voor onze klerikalen een mid
del te meer om het volk onder den
domper, onder bedwang te houden.
Zoo vormen zij GOEDE kiezers
Dit is de ware reden.
Welke heerlijke toekomst voort 't
volksonderwijs in 't Viaatnsche land
is weggelegd, zoo ooit de Schoolwet
Schollaert er moest doorgaan blijkt uit
de statistiek opgemaakt over den toe
stand in West-Vlaanderen.
Inderdaad, op dezen dag iiebben 57
gemeenten dezer gouw geene gemeen
teschool meer, 12 gemeenten hebben
het bestuur der eenige gemeenteschool
toevertrouwd aan nonnekens en aldus
den toegang dezer school aan jongens
ontzegd 145 gemeenten hebben in
hunne eenige gemeenteschool het on
derricht in de naaikunst afgeschaft,
derwijze al de meisjes naar de nonnen
school verjagend.
Men berekent dat in twee honderd
vijftien gemeenten dezer provincie
het openbaar onderwijs werd afge
schaft ofwel gansch ontredderd is.
En dan zijn er nog lieden die hunne
verwondering uitdrukken dat 't Vlaam-
sche volk niet aan de spits der bescha
ving staat
Volgens het Statistiek Jaarboek van
het koninkrijk voor 1910, onlangs ver
schenen, had Belgie op het einde van
1909 eene bevolking van 7,451,903 in
woners, waarvan 3,702.854 mannen en
3,749,049 vrouwen.
Brabant telt 1,477,299 inw.; Hene
gouwen 1,234,418 Oost-Vlaanderen
1,118,235de provincie Antwerpen
973,455 de provincie Luik 899,547
West Vlanderen 876,014 de provincie
Namen 365,420 Limburg 273,632 en
Luxemburg 233,963.
Brussel had op dien datum 196,408
inw.Anderlecht63,243Elzene 76,218;,
DE WEERGALM
