w at eene algemeene
Werkstaking zooal kost.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 5" September HM 2.
Achtste jaar. \rs iiï- 2-5.
I er schijnende ties Hotttlertitit/s.
algemeene werk slak ini»
Wat zullen onze Meesiers
doen
m
Scheiding van
kerk en Slaat.
I)e moord van Eysden.
Klerikale fop pers.
Lage lij in de staatskas.
5 centiemen.
Eendracht maakt Macht.
Viros acquirit euudo.
INSöH R IJ V INGSP KUS
Voor den buiten Ken jaar, Fr. S-OO.
Voor stad Een jaar, Fr. a-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men sclurjfi in bij den Uilgever, Lmrmideslraat, nr 53, te Yper. De aankondigingen van
éaiiseh Üelg'ë en 't iMiilenland evenals de Nolaria Ie en Keehlerl ijke tanknniligingen mogen
gezoiidi-ii worden ten bureele van dit blad.Men wordt "vriendelijk verzicht alle lioege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onJerieekend ioe te zenden
AANKONDIGINGEN
15 c.
Rekiamenl25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Aankondigingen
den drukregel.
DE
Zou de algemeene werkstaking dan
toch uitbreken in ons land Het
heeft er al den schijn van. De socia
listen zijn moedwillig. Zij willen
maar niet luisteren naar de wreed-
zame raadgevingen van eenige hun
ner leiders. Zij eischen het zuiver
algemeen stemrecht en om dat te be
komen gaan zij voor eene algemeene
werkstaking niet achteruit. Zij zal
dus plaats hebben, en niets wordt
verwaarloosd om haar zedelijk en
stoffelijk zoo noodlottig mogelijk te
maken. Wij staan voor erge gebeur
lijke toestanden, voor eene opschor-
sing van ons handels- en nijverheids
leven met den droevigen nasleep van
ontberingen en ellenden voor den
werkman en de heele ontreddering
van nijverheid en handel.
Men moet maar eenen oogslag
werpen op hetgeen de binnenlandsche
socialistenkomiteiten al gedaan heb
ben, om een gedacht te vormen van
het gevaar, dat ons bedreigt.
Het verslag over die werkzaam
heden werd onlangs te Gent in de
vergadering van het algemeen komi-
teit der Gentsche socialisten bekend
gemaakt. Het plan is.uitgebreid, wel
beraamd en, voor wat de goed door
dachte leiding en de taaie wilskracht
aangaat, laat de uitslag niets te
wenschen.
De inrichting der propaganda, on
der ander, is met een bewonderens-
waardigen geest van samenhang op
gevat. Zoo schrijft b. v. een briefwis
selaar uit Gent aan een Brusselsch
liberaal blad het volgende
Een bijzonder dagblad zal uit
gegeven worden ten dienste der
staatsbedienden. Eene naarstige pro
paganda zal gedaan zijn onder de
dokwerkers. Er zal met de werklie
den der Fransche zeehavens eene
overeenkomst gesloten worden opdat
deze geene moeilijkheden zouden
veroorzaken als de algemeene werk
staking in Belgie uitgeroepen wordt,
en onverwijld zal men zich in betrek
king stellen met de werklieden der
openbare diensten en met de militia-
nen.
Alles is dus voorzien en de voor
bereidende maatregelen houden niet
op aan de grenzen. Het Noorden van
Frankrijk heeft inderdaad reeds be
loofd, gedurende de werkstaking ten
minste 50,000 kinderen aan te ne
men, te herbergen, te voeden en te
kleeden.
Aangaande de geldmiddelen wordt
er niet minder vooruitzicht getoond.
De socialisten denken inkomen te
vinden door het uitgeven van bons
van 100 fr., 50 fr., 20 fr. en 5 fr.
dienstig tot de propaganda en den
onderstand tijdens de staking. Zij
zouden ook in heel het land een
spaarfonds inrichten.
Dat laatste alleen geeft nog hoop
dat het stilleggen van den arbeid
niet zoo gauw zal beginnen als er
gevreesd wordt. De staking zou maar
uitgeroepen worden als er geld ge
noeg in kas is. Zal men daarin ge
lukken of niet Dat is heel de
vraag.
Intusschen kunnen er nog betere
gevoelens komen en kan het staats
bestuur nog vredelievende voorzor
gen nemen, door b. v. zelf het zuiver
algemeen stemrecht op de dagorde
te brengen en zoo eene krisis te voor
komen, die voor het land eene ware
nationale ramp zou zijn.
Al meermalen is er op gewezen
geweest welke onmetelijke schade
eene algemeene werkstaking te weëg
brengt. Wij hebben over eenige we
ken gezegd hoevele millioenen pon
den sterling de staking der Engel-
sche koolmijnwerkers heeft doen
verloren gaan voor nijverheid en
handel.
Daar kunnen wij thans bijvoegen
wat de Zweedsche algemeene werk
staking van 1909 gekost heeft, waar
bij in 9000 plaatsen 300,000 werk
lieden den arbeid stillegden. Daar
over is onlangs te Stockholm eene
statistiek verschenen, waaruit wij
het volgende overnemen
Het getal verloren werkdagen
beliep tot 11,071,000 of omtrent 37
per arbeider. Als men den werkdag
rekent aan 3 kronen 51, vindt men
per arbeider 130 kronen of in 't ge
heel 39 millioen kronen verlies. En
dan is er nog niet eens spraak van de
andere groote verliezen in handel en
nijverheid. Daarbij moesten 716 kon
trakten .verbroken worden tusschen
werkgevers en arbeiders, die voor
deze laatste nog al winstgevend wa
ren. Daardoor verloren nog 87,000
arbeiders talrijke inkomsten.
Zoowel van wege de regeering als
van wege het volk dient er dus twee
maal op nagedacht te worden wat er
dient gedaan te zijn.
Wat zal de regeering, gesteund
door hare meerderheid, doen. Daar
is 't nog verre van eene overeen
komst. De eenen willen van geen
zuiver algemeen stemrecht weten,
met of zonder waarborgen. Anderen
zouden het wel aannemen mits, als
waarborg, eene tweede stem op
35jarigen ouderdom voor de huisva
ders. Nog anderen zouden het willen
op voorwaarde dat de vrouwen ook
stemrechtig zouden zijn. De voor
standers van het vrouwenstemrecht
hopen dat de socialisten in dat ap
peltje zullen bijten, maar ze zijn mis.
Vrouwenstemrecht zonder verplicht
onderwijs voor beide geslachten kan
niet gaan en eene kieswet stemmen,
die liberalen en socialisten te zeer
zou mishagen, gaat ook niet.
Er is wel gezegd geweest dat het
kartel der antiklerikalen schipbreuk
geleden heeft, maar dat blijft nog te
bezien. In de beide linkerzijden der
Kamer is de verstandhouding nog
groot genoeg om aan de meerder
heid veel spel te leveren als deze met
volksvertergende wetten zou voor
den dag komen.
De klerikalen moeten dus verstan
dig handelen, als ze 't kunnen, en
M. de Broqueville zal moeten eene
houding aannemen, die eerder vre.
delievend is tegenover zijne tegen
partijen.
Niet met vuur spelen is de
leus anders zou 't kunnen leelijk
doen. Er hangen zwarte wolken aan
den politieken hemel in ons land en
de voorzichtigheid is de moeder der
porseleinkas. De overwinnaars van
2 Juni mogen dat niet vergeten.
Men weet dat in de Vereenigde
Staten van Noord-Amerika er vol
komen scheiding bestaat tusschen
Staat en Godsdiensten, maar men
weet ook dat deze scheiding aan de
openbare machten het recht niet
ontzegt, zich tegenover de godsdien
sten, vooral tegen de katholieke
kerk, altijd eerbiedig en welwillend
te toonen. De voorzitters mogen
Taft, Roosevelt of Wilson heeten,
altijd wordt de zelfde eerbied, de
zelfde welwillendheid in acht geno
men en zal dat altijd zijn, zoodat de
katholieke kerk er geen belang bij
heeft dat de eene of andere partij
het meesterschap winne.
Zoudt ge niet gaan denken, lezer
lief, dat wij dat artikeltje hebben
uitgevonden of in een of ander libe
raal blad gelezen hebben
Ge moet het niet gelooven. Wij
hebben het geknipt uit het klerikaal
blad Journal de Bruxelles
Ge zoudt haast zeggen dat de kle
rikalen het hier moe zijn van eeuwig
en ervig tegen liberalen en socialis
ten te kijven, en te strijden, en naar
het Amerikaansch stelsel verlangen.
Wij hebben er niets tegen. Dat ze
dus maar beginnen met de geeste
lijkheid en hare aanhangers uit de
openbare besturen te verwijderen of
er haar oppermeesterschap te ont
nemen.
Dan, gelijk in de Vereenigde-Sta-
ten, moeten ze maar de geloovigen
van gelijk welke godsdiensten hunne
bedienaars, hunne kerken zelf laten
betalen en onderhouden.
Het Journal de Bruxelles heeft
een heel schoon dingen verteld, maar
wij twijfelen er sterk aan of de kle
rikalen, die in den vreemde de schei
ding van Kerk en Staat goedkeuren,
ze hier zouden willen toepassen. De
geestelijkheid zit er zoo zacht en
warmpjes in en daarbij, zij speelt
zoo gaarne den baas overal en in
alles.
Nieuw onderzoek.
De openbare denkwijze was zeer
geschokt geweest door het aanschou
wen van de lamlendigheid van het
gerecht in zake de beteugeling van
den manslag gepleegd in kiezingstijd
te Eysden, Limburg. Daar werd na
melijk een vrijzinnige door middel
van slagen met een spade afgemaakt,
omdat hij de vrijgedachte was toege
daan. En men vroeg zich af of we
reeds in Belgie zoo verre geraakt zijn
dat politiek belang den straffenden
arm des gerechts kan weerhouden
De klerikalen hoopten dat de zaak
reeds in den doofpot was geraakt en
vergenoegd wreven zij zich in de
handen. Doch senator De Blieck
maakte zich de tolk der openbare
meening, met de aandacht van den
minister van rechtswezen op die
rechtsmiskenning te vestigen ver
goten bloed dat om wraak roept de
moordenaar gekend door klein en
groot, die ongestoord rondkuiert.
Doch de vraag van den heer De
Blieck bracht opnieuw de gemoede
ren in beroering en de minister van
rechtswezen was wel genoodzaakt te
bewegen.
Op bevel wordt dus deze zaak op
nieuw onderzocht. Het is de onder
zoeksrechter M. Schaetzen, van Ton
geren, die het eerste onderzoek deed,
en thans met -de zaak gelast blijft.
Dinsdag legde het Parket een bezoek
ter plaatse af, waar de moord den 16
october 1911 gepleegd werd en de
genaamde Lenders, eerst veroordeeld
tot 5 jaar en in beroep vrijgesproken
werd afgehoord evenals zekere B....
Ook werd de plaats der misdaad ge-
lichtteekend en het tooneel van den
moord nagebootst in bijwezen des
gerechts. Een tiental getuigen wer
den op het Tribunaal te Tongeren
afgehoord in het kabinet van den
onderzoeksrechter.
Eenige weken voorde kiezing van
2 Juni was de Belgische Rente ge
daald tot 83 fr. Zoo iets was nooit
gebeurd. Maar eenige dagen voor de
kiezing deed de klerikale regeering
de Rente weer stijgen tot 87 fr. De
rentebezitters herademden, maar zij
wisten och arme niet dat het eene
klerikale streek was om de kiezers
te foppen.
En de kadoddersgazetten staken
aan dit schandig werk een handje bij.
Koopt maar renten, burgers, zij
stijgt, en er is geen gevaar voor af
slag
Thans, twee maanden na de kie
zing, is de Rente gedaald tot 80 fr.
Nu weer roepen de kk. gazetten
Koopt renten, burgers, er is geen
gevaar voor meer afslag
Binnen een paar maanden, als de
Rente aan yj" of 70 frank zal staan,
zullen de klerikale gazetjes nog altijd
hetzelfde lofdeuntje aanheffen. En
de burgers zullen eens temeer gefopt
zijn...
De katholieke bladen klagen er fel
over dat de toelagen voor de vrije
bewaarscholen, aan Staatstoezicht
onderworpen, nog altijd de verschul
digde toelagen niet hebben ontvan
gen.
Wat moet het er armzalig uitzien
in onze Staatskas, dat zelfs de troe
telkinderen der Regeering niets meer
kunnen bekomen.
Geen geld meer in kas voor katho
lieke scholen Waar moet dat heen
WEÜBGALH
Tl n
m f44