Liberale Vereeniging
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 3" October 1912.
Achtste jaar. \r 47.
De politieke toestand
en de nijverheid.
5 centiemen.
Eendracht maakt Macht.
%e enc/iijnende de» iïonderdny»
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Keu jaar, Fr. 3-00,
Voor stad Een jaar, Fr. S-50
Men handelt bij overeenkomst.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklatnen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
Arrondissement Yper.
De voorloopige kiezers
lijsten die in voege komen
den 1 Mei 1913, komen te
verschijnen.
Degenen der stad Yper
en van al de gemeenten van
het arrondissement, be
rusten in de hureelen der
Liberale Vereeniging.
Deze hureelen zijn geves
tigd in het lokaal der
Oud-Pompiers, Seminarie
straat.
Wij kunnen onze politieke
vrienden niet genoeg aan
raden, van zonder verwijl
te gaan zien, of zij inge
schreven zijn, en of het
getal stemmen waaraan zij
recht hebben hun wel is
toegekend.
Bonnol, Garnicr en Cie.
Men leze met aandacht deze goed
geteekende schets van den zedelijken
toestand in het Katholieke Vlaande
ren. Zij is niet van de hand van eenen
liberaal of socialist zij is gevloeid
uit de pen van den heer Hector Plan-
cquaert, een van de hoofdmannen
der christene-demokraten. Hij kent
ze immers van dichtbij, zijne oude
vrienden de vlaamsche klerikalen, én
hij weet bij ondervinding hoe, op ze
delijk gebied, hunne preeken en
hunne scholen zonder den minsten
invloed blijven op het volk van
Arm Vlaanderen
Ziehier dan ook wat hij daarvan
zegt.
De eene moord volgt op de andere,
de eene afschuwelijker dan de an
dere. Men doodt en moordt en steelt
als leefde men in de duistere midden-
geeuwen. En waar dat In Parijs of
in Berlijn Neen in 't katholieke
Vlaanderen waar al de menschen
gekonfijt worden in geloof en gods
dienst.
De Bonnots en Garniers maken
hier geen opschudding lijk in Parijs
men is hier aan stelen, rooven en
moorden gewoon.
Vrouwen, jonge meisjes, oude men
schen, niets wordt gespaard.
En daarenboven als de daders zich
de moeite niet geven van zien zelf
aan 't gerecht over te leveren, vindt
onze politie niets
En wie heeft dat lief geslacht op
gevoed Zijn het christene democra
ten of zelfs liberalen of socialisten
NEEN, maar wel de katholieken.
't Is een onbetwistbaar fei-t de
katholieke opvoeders komen tot deer
lijke uitslagen op gebied van bescha
ving. In Spanje, in Ierland, in de
Hollandsche Kempen', in Vlaanderen
vóoral zijn de katholieke bevolkingen
op gebied van beschaving, verre
beneden de andere.
Zeker, stelen en moorden worden
niet aan de kinderen onderwezen,
maar 't is een feit dat in de katholie
ke streken 't onderwijs en de opvoe
ding van het volk veel te wenschen
laat. Wij hebben het nog geschreven
en zullen het nog schrijven, 't is niet
voldoendeaan kinderen voorte schrij
ven dit moogt ge niet doen en dat
moogt ge niet doen. Ais ge de bees
telij ke ruwheid niet a'fschrabt door
een verzorgde opvoeding en een goed
onderwijs dat de mensch veredelt en
beschaaft, Hemel en Hel zullen er
niet in lukken de barbaarscheid uit
te roeien.
De middeneeuwen waren diep
geloovig 't waren tijden van onge
hoorde wreedheid en wulpschheid
het volk was onwetende en ruw al
hoewel godsdienstig. Vergelijkt de
schelmstukken in Vlaanderen en bij
de Walen gepleegd en gij zult met
verbazing vaststellen dat er veel meer
moorden gebeuren in 't katholieke
Vlaanderen dan in 't ongeloovig Wa
lenland en deze verhooging zal nog
te grooter zijn als ge van de schelm
stukken in 't Walenland, dezeaftrekt
die er door ingeweken vlaamsche
buitenlieden gepleegd zijn.
Niet deze of gene soort van scholen
brengt Bonnots of Garniers voort,
maar alle scholen waar gebrekkig
onderwijs wordt gegeven, of iedere
streek waar geen onderwijs wordt
gegeven, en daarom ook zijn het
vooral de katholieke streken die in
grootste getalle monsters als deze
van Rumbeke, Clemskerke, Loven-
degem en Ledeberg voortbrengen.
H. PLANCQUAERT.
Over een paar maanden hebben
de leden van den Algemeenen Belgi
schen Onderwijzersbond de heeren
Masson en Cocq gevierd omdat ze
in de kamer zoo moedig en welspre
kend de belangen der onderwijzers
verdedigd hebben.
De katholieke onderwijzers heb
ben dat niet kunnen verkroppen en,
zooals wij in een klerikaal blad le
zen, hebben zij ook eens iemand uit
gezocht om te zijner eer een feest in
te richten. Die persoon is onze mini
ster van Wetenschappen en Kunst,
de heer Poullet.
Zij hebben hem op dat feest niet
weinig zeem aan den mond gesmeerd.
Een van die katholieke onderwijzers
zegde zelfs dat ieder Belgische on
derwijzer in zijn huis het portret van
M. Poullet op de eereplaats zou moe
ten zetten. (Misschien ook al voor
dat van den Paus).
M. Poullet heeft daar heel zedig
het volgende op geantwoord
«Ik ben diep getroffen door uwe
bewijzen van genegenheid en dank
baarheid en ik dank er u van harte
voor. Laat mij evenwel toe, u te zeg
gen dat ik aan die verbeteringen al
leen geene verdienste heb. Een mi
nister kan alleen niets. Voor geheel
deze wet (De pensioenwet) heeft hij
I de toestemming noodig gehad van
Uot kabinetshoofd en daarbij beeft
de minister van geldwezen middelen
moeten zoeken om de noodige gel
den te krijgen. Welnu, de uitmun-
de kabinetsoverste, M. de Broque-
vilie en M. de minister Levie hebben
mijne voorstellen met alle welwil
lendheid onthaald. Al de voordeelen,
die gij bekomen hebt, werden ver
kregen dank aan hunne welgemeen
de medewerking en dank ook aan
den steun van al de leden der rech
terzijde, waaronder de volksverte
genwoordigers en senatoren van
Leuven zich in hunne genegenheid
voor de onderwijzers bijzonder on
derscheiden hebben.
Dat is heel schoon van M. Poullet,
maar wij moeten daar nog bijvoegen,
dat de nu verkregen hervormingen
sedert lang met nadruk gevraagd
werden door de linkerzijde. Sedert
vele jaren reeds hebben onder ander
de heeren Masson en Cocq daarvoor
gewerkt, evenals de heer Nolf. Maar
aan al die vragen \an de liberalen
bleven de heeren ministers doof,
zooals het ook gegaan is met vele
andere dingen, die zij op den duur
toch hebben moeten toestaan. De
klerikale hoofden zijn evenals moed
willige knechten. Uit hun eigen doen
zij niets ten voordeele der bedienden
van allen aard. Zij zijn te gierig en
te weinig vooruitziende om daaraan
te denken, en als ze dan niet verder
meer kunnen, nemen ze de zoo lang
en zoo dikwijls herhaalde vragen in
aanmerking en geven er gevolg aan.
Maar daaruit zoeken ze zooveel mo
gelijk kiesvoordeel te putten. Zoo is
't gegaan voor de kiezingen van 2
Juni.
Wij vinden dat er in de verbete
ringen, aan de onderwijzers en al de
staats- en provinciebedienden toege
staan voor de kiezingen, weinig ver
dienste zit voor de ministers. Zij heb
ben gehandeld uit noodzakelijkheid
des middels. vVaren er gecne kiezin
gen op handen geweest en hadden
ze niet met schrik gezeten, ze zouden
niets gedaan hebben. Zij hebben er
hun eigen voordeel, het behoud van
hunne zetels in gezocht, dus gehan
deld uit eigenbelang. En dan valt de
verdienste weg.
Nu er veel over algemeene werk
staking gesproken wordt, meenen wij
w"l te doen een artikel te vertalen,
verschenen in het blad L'Avenir du
Tournatsis. Het schildert klaar den
gemoedstoestand af die in het Walen
land alom heerscht.
Ziehier het artikel
Wij hebben gisteren een groot nij-
veraar ondervraagd, bestuurder van
een gesticht waar honderden werklie
den worden gebruikt en beheerder van.
verscheidene belangrijke zaken.
Gelooft gij, vroegen wij hem, aan
de moge lij kheid eener algemeene werk
staking
Niet alleen, geloof ik eraan, ant
woordde hij ons, maar ik houd ze voor
zeker, indien, wel te verstaan, de poli
tieke partijen zich niet verstaan om lot
eene vriendelijke en bepaalde oplos
sing van het vraagstuk van kiesrecht te
wisselvallige taktiek te
geraken. De werklieden bereiden zich
tot de beweging. Zij doen het zonder
gerucht en dit bewijst, meer dan woe
lige bijeenkomsten, dat zij vast beslo
ten zijn eene reusachtige poging aan te
vatten tot het veroveren van het alge
meen stemrecht. Zij doen besparingen
op hunne quinzaine, ontzeggen zich
verzet en vermaak, gaan de herberg
voorbij, geven slechts uit zooveel vol
strekt noodig is en in de koolmijnen
weigeren zij ieLs meer voort te brengen
dan er noodig is voor 't regelmatig ver
bruik. Hunne bedreiging is dus ernstig,
zeer ernstig en het verwondert me
zelfs dat ze niet meer ontroering ver
wekt onder het volk dat de gevolgen
zon betalen van den langen werksl.il-
stand die gansch de nationale bedrij
vigheid zou stremmen.
Wat denkt gij over dit besluit van
het proletariaat
Natuurlijk zou ik gewenscht heb
ben dat het nog wat geduld zou geno
men hebben en gewacht hebben tot
gunstigere omstandigheden zich aan
boden om de hervorming Ie verkrij
gen die het wenscht. Doch het feit is
daar. Onze voorkeur zal niets verande
ren aan hetgeen gebeuren zal. Men
keüre de werkersklas goed of af, toch
zal ze optrekken, heel en gansch, tot
dat zij haar laatste hulpmiddelen hebbe
uitgeput en zich de hardste ontberin
gen hebbe getroost. De leiders zelf
zouden verloochend worden indien zij
de werkers moesten aansporen die
wagende en
verlaten.
Maar de algemeene werkstaking
kan mislukken. Het gouvernement zal
beproeven den weerstand der werkers
te overwinnen die eindelijk uitgehon
gerd en ontmoedigd terug aan 't werk
zullen moeten gaan zonder hunne hoop
verwezentlijkt te zien.
't Is wel hetgeen ik vrees. Onbe
twistbaar zal de algemeene staking
naminstens 50 millioen veroorzaken.
Dit verlies kan echter herwonnen wor
den door vermeerdering van werk,
eens de zaken hernomen. Maar het
geen onherstelbaar zal zijn, dat "is het
gevolg der nederlaag die de werklieden
zouden ondergaan. Ik ben met hen
sedert jaren standvastig in betrekking
en ik ken ze. 't Zijn brave lieden in 't
algemeen heel redelijk en waarmede
ik mij, enkele uitzonderingen daarge
laten, steeds wel versta. Zij eerbiedi
gen mij en 'k geloof zelfs dat ze mij
eene zekere genegenheid toedragen.
Maar zij hebben de eigenliefde der
nederigen. Eene ontgoocheling maakt
op hen een gansch andere indruk dan
op meer ontwikkelde menschen, ge
woon zich te beheerschen en de mo
gelijkheid van mislukken inziende. En,
wil me gelooven, voor hen is de kwes
tie van 't algemeen stemrecht niet
alleen eene politieke kwestie ze is
meer dan dat't is eene gevoelens-
kwestie. Zij lijden in hun hart wanneer
zij zien dat zij voor de stembus tfiaar
't derde waard zijn van een burger en
vooral van een vlaamschen buitenkie
zer, gansch onderworpen aan den
alvermogenden invloed der geestelijk
heid. De werkman acht zich zoo wel
bekwaam als wie ook om gansch zijn
burgerrecht te genieten en uit te voe
ren et; voor de overgroote meerder
heid heeft hij gelijk. Ziet eens met
welke waardigheid, met welk bewust
zijn der belangrijkheid van zijne daad,
1 lij deel neemt aan de kiezing soms op
zijne kosten van den vreemde komend
oin te stemmen, 'k Heb het cijnsstelsel
gekend, het was walgend. Het huidige
kiesstelsel is ongetwijfeld beter en
iedereen is het daarover eens... De
werkman beseft dus zijne burgerwaar-
de. Om zijn recht te veroveren, maakt
WEERGALM
Men schrijft in hij den Uitgever, üixmudestraal, nr 53, te Yper. De aankondigingen van
gansch België.en 'l buitenland evenals de'tNotariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bnreele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk legen Uijnsdag middag vrij en onderieekend toe te zenden.
VAN HET