4
Volksgezind weekblad der Vrij zinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
rc&p? cs C\ C(e
Donderdag, 14" November 1912.
5 ceniieméïi.
Negende jaar. Nr
Verschijnende des ˻ondcrdays
CKKCU: IVETÜifKS
d1 Ex I en si on U n i ve r s i la i r e
La Société Beige
a la fin du Régime espagnol.
De liberale clamor Je.
De Ylaamselie Kanten.
Dc heropening
der Kamers.
Eendracht maakt Macht.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. ïï-OO
Voor stad
Men handelt
Een jaar, Fr.
S-50
Men schrijfi in bij den Uitgever, bixiruulest
gnnscli Kelgië en 'i buitenland evenals de Mot
gezonden worden ten bnreele van dit blad.
naamde artikels uiterlijk legen Itijnsdag midi
raat, nr 53, te Y|ier. De aankondigingen van
ariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
Men wordt vriendelijk verzicht alle boege-
ag vrij en onderteekend toe te zenden
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklatnen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
ET
Salle de la BoÖRSE,rue Carton.
COURS de M. F. VAN KALKEN,
Agrégc <i la Facultê de Philosophic.
2" le.Qon Dimanche 17 Novembre
d 3 he lires.
Ons Praalj
e.
Eindelijk beginnen de klerikalen
te erkennen dat, trots onze onafhan
kelijkheid op 't papier, wij Belgen,
voor plicht hebben onze grenzen te
verdedigen. Zij wisten dat overigens
sedert lang, doch ze waren steeds
vervaard van 't kiezerskorps om eene
miliewet te stemmen, die hiertoe de
noodige mannen leveren zou. D'eene
minister van oorlog na de anderen
gaf de pijp aan Merten de klerika
len, vooral die der provincie, wilden
of durfden niet mee 't had hun Ka
merzetel kunnen kosten
Thans zingen de klerikale bladen,
een toontje lager en bekennen dat
eene wijziging aan de miliciewet
noodzakelijk wordt. Wanneer wij
dan zeggen dat er ditmaal niet op de
medewerking der liberalen zal mo
gen of kunnen gerekend- worden,
dan worden wij van hoogmoed be
schuldigd. Denkt eens na de libe
ralen zijn minderheid, wij kunnen ze
missen. Halte la, niet te haastig, o
liefelijke gele vodden. Kent gij dan
niets van de politieke geschiedenis,
zelfs der laatste jaren Weet gij
dan niet dat de goedzakkige libera
len meer dan eens, wanneer gij,
zooals met de laatste miliciewet
doorworsteld et, uwe partij van den
ondergang hebben gered Dan
kwaamt gij ook zooals nu met* een
schijnheilig masker voor 't aange
zicht en met uwe zeemzoete woor
den deedt gij ook een oproep tot de
vaderlandschc gevoelens der libera
len Meer dan eens hebben deze
aan uw valsch aas gebeten. Zul
len zij het nog doen Wij betwijfe
len het sterk. Verstandig zullen zij
handelen wanneer zij u zullen zeg
gen kookt uwen pot zooals gij hem
eten wilt, wij halen voor u de ka-
stanjen niet meer uit het vuur. Of ze
gelijk zullen hebben 't Ware toch
weer zoo gemakkelijk. De buitenlie
den zullen schreeuwen en huilen als
er twee zoons naar de kazerne moe
ten gaan in plaats van een, en "gij,
klerikalen, met uwe gewone, recht
zinnigheid, gij zult hen zeggen, 't is
onze schuld niet, 't zijn de liberalen
geweest velen van ons hebben er
tegen gestemd. Connu, beau mas
que, maar.veel te goed is half zot.
Gij, klerikalen, beweert als beheer
ders van 't land bewust te zijn van
de zware verantwoordelijkheid die
op u weegt. Welnu, tirez votre plan,
zou nen korporaal zeggen tracht u
niet Woeste en compagnie t'akkoord
te stellen gij zijt meerderheid (al
hoewel door valschheid en bedrog),
schaart al uwe mannen rond uwe
gele vaan en doet wat gij kunt,
maar. niet wat gij wilt, want al zijn
wij, liberalen, minderheid, toch zult
gij met ons af te rekenen hebben,
toch zult gij ons noodig hebben.
Alweer hoogmoed, zullen de ga-
zetjes zooals het Ypersche Volk
zeggen, Welnu, laat het hoog
moed wezen, buigen of bersten doet
ge.toch. Reeds menig punt van ons
programma waart gij verplicht, al
hoewel met tegenzin, te verwezent-
lijken wilt gij nog wat aan 't bewind
blijven, dan zullen andere punten
volgen. En doet gij het niet dan zal
er nog geen burgeroorlog wezen. Gij
weet maar al te wel dat wij, libera
len, veel te verzoeningsgezind zijn
en met onze goedzakkigheid lacht gij
zelfs, 't Zijn maar uwe vrienden die
burgeroorlog verwekken, wanneer
zij in andere landen tegen de wetten
opstaan en openlijk geweld plegen.
Zijn wij daarom gansch lammen ge
worden Betrouwt er u niet op,
heeren klerikalen. Beproeft bij voor
beeld maar de 20 miljoen der kloos
ters er door te krijgen en herinnert
u dan wat de oppositie .te Brussel
heeft gezegd dan vliegen de kas
seien als van zelf uit den grond
Geduldig en verdraag/.aam zijn we,
maar wordt te hard op onze teenen
getrapt, dan durven wij nog als
't past onze tanden toonen. Als zijt
gij meerderheid, daaraan roeren zult
gij niet, en trots alles zal ook een
rechtvaardige dienstplicht er komen,
zal het algemeen stemrecht er
door moeten Beschuldigt ons maar
van tegenstrijdigheid, in uw ge
moed erkent gij dat wij waarheid
schrijven en gij zoudt er u moeten
gelukkig om achten en ons geven.
Weihoe, de werkstaking die vol
gens u nood en dood zal zaaien staat
dreigend voor de deur. Gij kunt ze
beletten met het algemeen zuiver
stemrecht te schenken, de Ga-
zette van Brugge vindt er zelfs
geen bezwaar meer in 't is zeker
daardoor dat de aangekondigde ver
dediging van 't meervoudig stem
recht maar niet in 't wel riekend ^blad-
je verschijnt en gij doet het niet.
De liberalen zijn bereid met u alle
vaderlandsche kwesties op te lossen,
maar g-ij blijft in uwe koppigheid
volharden en weigert het ratsoen te
betalen dat zij in volle recht van u
eischen. Wie is er dan tegenstrijdig
gij klerikalen of wij liberalen
Wij zijn hoogmoedig en tegenstrij
dig, zoo beweert gij. Welnu op on
ze beurt zeggen wij u gij zijt hals-
starig en verwaand heeren klerika
len. Uwe halsstarrigheid, uwe kop
pigheid gaat zoo ver dat gij zelfs
door eerlijke wetten, uit vrees uw
voorrecht te verliezen, den naken
den 'storm niet wilt verhinderen.
Uwe verwaandheid gaat zoo ver van
nu reeds met ons, liberalen, medelij
den te hebben, komt het zuiver al
gemeen stemrecht in voegen want
wij zullen er het meest bij verliezen,
zoo zegt gij. Of wij liberalen, er ze
tels zullen door winnen of verliezen,
daarover bekreunen wij ons niet.
Daarin verschillen wij heel en gansch
met u klerikalen. Gij maakt immers
maar wetten, op voorhand goed be
rekend, ten uwen profijte. Wij inte
gendeel vragen ons niet af of er 5 of
10 liberale volksvertegenwoordigers j
min of meer zullen zijn met het alge
meen stemrecht, alleen om Eerlijk
heid en Rechtvaardigheid bekomme
ren wij ons. Wij hebben geen ander
richtsnoer politiek belang of voor
deel vragen, kennen of willen w>j
niet die weg zullen wij volgen en
steeds opgaan, want de waarheid ze
gepraalt toch eens trots allen laster,
en eerlijk duurt het langst.
De dagorde der liberale linkerzij
den van Kamer en Senaat heeft bij
de algemeenheid onzer partijgenoo-
ten het beste onthaal getroffen.
Jawel, er zijn er nog, die bezwaren
opperen tegen de paragraaf, die de
algemeene werkstaking betreft, doch
die bevinden zich, overal waar ze
spreken of schrijven, net in denzelf
den toestand als de negen afgevaar
digden, die zich bij de stemmingover
deze dagorde onthouden hebben Zij
vinden wel dat de verklaring betref
fende de stakingnietheelemaaldeugt,
doch zij weten niets voor te stellen
om in de plaats ervan te zetten.
Maar in hun hart zijn zelfs de
meest vooruitstrevende liberalen er
in 't geheel niet kwaad om, dat, door
deze dagorde, de verantwoordelijke
leiders zoo klaar en zoo afdoende de
algeheele zelfstandigheid van onze
partij tegenover volstrekt alle vraag
stukken, bevestigd hebben.
Wij moeten vertrouwen hebben in
het goede recht van de liberal# partij,
in de gezondheid van haar princie
pen, in haar kracht, in haar toekomst.
Wij moeten gelooven, vast geloo-
ven, dat we nog tot geen wanhoops-
middelen moeten overgaan om onze
beginselen te doen zegevieren. En
algemeene werkstaking dat kan
nooit wat anders dan een wanhoops-
middel zijn.
Y\ ij moeten ons volle vertrouwen
bewaren in de macht, die onze partij
in het Parlement ontwikkelen kan.
In de dagorde van de liberale lin
kerzijden staat dat zij,op eigen hand,
een voorstel tot herziening van de
Grondwet, met het oog op het zuiver
algemeen stemrecht, indienen zal.
Goed zoo Maar opdat dit voorstel
werkelijk indruk make op het Land
en de Regeering in moeilijkheid
breng#, is het noodig dat het alleen
maar steune op het goede recht, en
geenszins op bedreigingen met ge
weld, die aan de Regeering het
schoonste voorwendsel tot tegenstand
verschaffen, dat zij maar wenschen
kar..
Deze meening, door ons verdedigd
sedert maanden al, wordt nu ook uit
gedrukt door den heer Georges Lo-
rand in Le Ralliement dat het
orgaan is van de meest radicale lei
ders onzer 'partij, van mannen als
Paul Janson, Emile Féron, Hanrez,
Lambiotte en Hermann Dumont, die
nog voor de geboorte der socialistis
che partij in Belgie, de pionniers van
het Algemeen Stemrecht waren.
En dan voegt de heer Lorand daar
noch de gewichtige verzekering bij,
dat Paul Janson-zelf, die de vergade
ring der linkerzijden niet bijwonen
kon, de dagorde in haar geheel ge
stemd zou nebben.
Zouden er in onze partij nog zijn,
diemeenen dat deliberale werklieden
meê moeten doen aan een staking,
welke door niemand vuriger wordt
gewenscht dan door... de klerikale
Regeering, dan stellen die zich dus
nog liberaler aan dan Janson en Fe-
ron zeiven. Doqh deden ze dan niet
beter, maar inééns af heelemaal so
cialist te worden
Sinds de opkomst der machien-
kanten is de Vlaamsche huisnijver
heid van het kantweven, volkomen
vervallen. Het was voor onze arbeid
sters ondanks haar behendige
vingeren, vliegend tusschen de we
melende klosjes toch onmogelijk
tegen de machien te konkurreeren,
die kanten voortbracht, tienmaal
goedkooper. Maar wat de kanten
wonnen aan goedkoop zijn, verloren
ze aan fijnheid, origineele teekening
en sierlijkheid. Alleen de behendige
vingeren onzer kantmaaksters kon
den uit de draadjes die wondere web
ben weven, waarin bloemen hangen
en takken slingeren en die voor eeu
wen reeds door heel de wereld wer
den bewonderd.
Het machienwerk is eentonig, zon
der afwisseling, noch fantazie en hoe
dikwijls niet zonder smaak
De naieve teekeningen der oude
kanten integendeel zijn vol van den
spoelsch'en kunstzin en den zucht
naar dekoratie, die zoo sterk is in
ons volksleven.
Het kan ons dan ook enkel vreug
de doen te zien dat eene beweging
is ontstaan, strekkend tot het doen
herleven van de eigen gemaakte
kant. De traditie moet opnieuw aan
geknoopt worden. De vroegere zoo
geprezen Vlaamsche en Brabantsche
kanten moeten hun ouden roem her
winnen.
Tegelijkertijd zal een sociale wel
daad gedaan worden met aan duizen
den kantwerksters arbeid te ver
schaffen.
De Syndikale Kamer der Kantnij
verheid spaart geen moeite om tot
dezen uitslag te komen. Zij heeft de
openbare denkwijze reeds beroerd
en de belangstelling in haar werk ve
roverd van de hoogere klassen. Zij
heeft ook merken ingevoerd om de
echte kanten te erkennen, want onze
kantkooplieden moeten boven alle
verdenking blijven, valsche voor
echte kanten te verkoopen.
Onze lezeressen, waaronder er ve
le, ondanks alles de echte boven de
gemaakte kanten zullen blijven ver
kiezen, zullen ongetwijfeld met vol
doening vernemen dat pogingen tot
herleving der Vlaamsche kantweve-
verij worden aangewend.
De Kamers hebben hunne werk
zaamheden hernomen Dinsdag.
De zitting werd om 2 4/4 geopend
onder voorzitterschap van den ouder
domsdeken, M. de Winter.
tVEERGALIH
BIJ OVEREENKOMST.
EN 4. LEC.ONS.