BERICHT.
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Herziening
der kiezerslijsten.
Donderdag, 10" Juli 1915.
Negende jaar.
LV 55.
Eendracht maakt Macht.
eesclujnent/e ties fïontlertltit/s.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den buiten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. 3-50
Men handelt bij overeenkomst.
Men schrijft in bij den Uitgever, bixinudeslraat, nr 53, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenals de Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naamde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen I fr.
den drukregel.
id.
Liberalen, onderzoekt en eischt
uwe rechten.
De Schepencollegiën zullen over
gaan van den 1" Juli tot den 31 Oogst
aanstaande, tot de herziening der kie
zerslijsten voor de Wetgevende Ka
mers, de Provincie en de Gemeente.
De nieuwe lijsten zullen geldig zijn
van I" Mei 1014 tot 30 April 1015 me
de begrepen.
Aangezien het mogelijk is, ten ge
volge eener politieke gebeurtenis die
zich ten allen tijde kan voordoen, dat
eene ontbinding der Kamers onvermij
delijk worde, hebben de Burgers van
gansch het land het grootste belang,
hunne inschrijving te vergen, terwijl
de regionnale inrichtingen over te gaan
hebben met de nauwkeurigste zorg tot
de herziening der kiezerslijsten.
Dat onze vrienden insgelijks uit hel
oog niet verliezen dat geineentekiazin-
g'1 n kunnen plaatshebben in 1014.
Deze bijzondere en uitnemend be
langrijke omstandigheden maken liet
voor plicht, aan al de liberalan dit maal
d«' kiezerslijsten na tc zien met eene
verdubbelde waakzaamheid, want bet
is geen geheim meer,dat de herziening
der kiezerslijsten, in de handen der
klerikalen con machtig wapen is ge
worden dat, wanneer de liberalen geen
oog in 'tzeil houden, honderden stem
men voor onze pari ij kan doen verlo
ren gaan.
Wij noodigen dus onze vrienden uit,
van heden af de titels in te dienen
van dezen die niet ingeschreven zijn op
de lijsten in voege tredende met 1" Mei
laatstleden ofwel die er op vermeld
staan met een ongenoegzaam getal
stemmen en die recht hebben kiezer
te zijn, ofwel aan het toekennen van
bijgevoegde stem men
De gemeentebesturen zijn verplicht
ontvangstbewijs af te leveren, der
titels ingeleverd tot het staven der be
zwaren of reclamation.
Beginnen wij dus, van heden af, de
stelselmatige herziening der kiezers
lijsten.
Het bureel der Liberale Veree
niging van Yper is overgebracht
van de Seminariestraat naar de
Gartonstraat, n 1 5.
11. 9 ':iii I Slymans
Ie Iki Loinière.
Ter gelegenheid der inhuldiging van
liet liberaal huis te La Louvière heeft
Mr' Paul Uymans volksvertegenwoor
diger van Brussel de volgende rede
voering uitgesproken
lk kom U hier de gelukwenschen
dor Liberale Bond-van Brussel aanbie
den. Korten tijd geleden sprak ik hier
in die stad ieverende van hoop't
was vooreen veldslag. Dezen was eene
nederlaag en niet tegenstaande vind ik
1' dit jaar zoo ieverig als dan Gij zijt
uwe gedachten trouw gebleven geen
enkel oogenblik heb ik ook niet ge
wanhoopt, mijne goede trouw in de li
berale principen heeft geen de minste
verzwakking pnderstaan.
De spreker toont de evolutie der
klerikale partij in de laatste jaren. Beer-
naert wilde de matigheid doen door
dragen. De Smedt de Naeyer de han-
delzaken. Heden is de klerikale over
hand aanvallig, strijdsgezind en rooms-
gedacht.
De klerikale geest doordringt het ge
heel nationaal leven. Het v/etvoorstel
Schollaert had het land doen sideren
het had het volk opgeheft. Maar den
dag dat de slag moest geleverd zijn,
heeft het land achteruit gedreven. Het
heeft zich verweiderd van deze geloof
hadden, in gezonder politiek, in jonger
gedachten in meer democratie. Zeker
lijk hebben uitkooperij en bestuurlij
ken dwang eene overgroote rol ge
speeld.
De uitslag is eene les voor het toe
komende Het land was bang, waar
schijnlijk van onzosamenspanningen en
van de hervormingen die we voren-
hielden en die nogtans zoo wel over
een kwamen met eene demokratie als
de onze verplichtend onderwijs, werk-
inansverzekeringen, gelijkheid der
krijgslasten. Maar wij hebben eene
zedelijke vergelding. Onze tegenstre
vers, die ons door de modder sleepten
zijn verplicht rui aan te gaan hetgeen
wij aan het land vroegen te verwezent-
lijken.
Van 't verplichtend onderwijs, zoo
hardnekkig door de bisschoppen en de
klerikalen bestreden, durft niemand
meer 't princiep bevechten Men voert
't princiep van verplichtend onderwijs
in, maar men tracht de uitvoering er
van te verkrenken in plaats van het
openhartig te verwezentlijken.
Wat desociale verzekeringen betreft
is een wetsvoorstel door 't gouverne
ment neergelegd, maar het schijnt on
verdedigbaar.
Een nieuw voorstel van onzen jon
gen vriend M. Pepher, volksvertegen
woordiger van Antwerpen, is neerge
legd en 't schijnt van nu af dat het de
voorkeur zal hebben bij dit van 't gou
vernement.
Men wilde geene politieke hervor
mingen Men weigerde de eenmaking
der Kieswetten en ziet we zijn op weg
voor de Grondwetsherziening Maar
we gaan er niet naar toe door rechte
en breede banen De commissie door
't gouvernement samengesteld bevat
mannen van goeden wil en door de
gang der zaken kan ze tot niet anders
uitkomen dan eene formuul van gelijk
heid. Daar zijn onze redens van verge
noegdheid, want 't is hulde gebracht
aan onze gedachten door onze tegen
strevers.
Dezen hebben hun eigen programma
van kant gedreven en willen het onze
uitvoeren Maar ze zullen trachten, om
in dit einde van zittijd, en zonder door
gronde bespreking, hunne nieuwe
schoolwet te doen stemmen Maar we
zullen wilskracht genoeg- hebben om
er aan te weerstaan. Toejuichingen
De bedendaagsche finanlieefe krisis
is de gevaarlijkste welke het land be
leefd heeft sedert drie en twintig jaar.
Nooit heeft men aan 't land zestig mil-
lioen lasten en aan den vreemde 800
millioen leening gevraagd. Sedert der
tig jaren heeft men ons gelogen. Nu
bekent men de finantieele bankbreuk.
En 'tis dat oogenblik welke men ver
kiest om eene nieuwe schoolwet voor
te stellen die het gansche land, de
kosten oplegd van een onderwijs enkel
gegeven totsteun eener politieke partij.
Men vervangt de schoolbon door de
klasbon. Het is wel en waar eene partij
wet Men schaft het vrij onderwijs af en
men lijft het in bij 't openbaar onder
wijs, zonder het aan Staats kontrool
te onderwerpen
En dit alles onder voorwendsel dé
vrije keus der school aan dé vader van
familie te verschaffen. Bestaat er in
Belgie eene streek waar de katholieke
huisvaders het onderwijs dat ze be-
geeren niet vinden Overal zijn er
vrije scholen door de Staat aangeno
men Maar het uur is gekomen de
klerikalen te vrijwaren hun roomsch-
onderwijs zelf te betalen zij zullen
hun geld voor andere propagande doen
dienen, voor zielen tekoopen, en poli-
tieklijk te overheerschenIk vraag
mij af wat het land daarover zeggen
zal ik geloof dat het zal tegenwerken.
Het Belgische volk houdt te veel aan
zijne vrijheden en is nog niet rijp voor
meerdere verslaving en verdrukking.
(Toejuichingen).
Voet voor voet zullen we strijden
en kunnen we niet zegepralen door hel
bewind te nemen, we kunnen eene
groote rol spelen met hand in hand te
blijven. Orize vereeniging moet stand
vastig blijven. Wij moeten klaar en
duidelijk onze eigenstandigheid be
vestigen. Toonen wij de kleur van ons
vaandel In gelijk welke omstandig
heden, de eerste reden van iets te zijn
is van iemand te wezen. (Groote toe
juichingen). Wij hebben een jarig be
staan in onze geschiedenis. Wij zijn
geen mannen van haat, wij zijn man
nen van vrede en verzoening.
Maken Wij politiek van gezonde de
mocratie, verstoten wij de overheer-
sching van kerk en syndikaat. Hoog
onze princiepen, hoog onze gewetens
Blijven wij de voorwachten van recht
en vrijheid.
Den dag zal komen, ik ben er van
overtuigd, dat men ons zal gelijk geven.
Du Vrijheid
vtiii mie. wijs
Zoolang als er klerikalen in Belgie
zijn, hebben zij zich tegenkanters
verklaard van het verplicht onder
wijs. Als redens voor hunne tegen
kanting hebben zij altijd de Grond
wet ingeroepen en alle mogelijke
en onmogelijke dingen aan de men-
schen wijs gemaakt om hunne zooge
zegde vrijheid van den huisvader te
bevestigen.
Nu komen ze zoo ineens af. met
het verplicht onderwijs, met nog
alle soorten van vermaningen en be
rispingen erbij en geldboeten op den
hoop toe voor de menschen, die,
zooals zij steeds gedaan hebben, de
Grondwet zouden blijven inroepen
om hunne kinderen liever naar geene
school te zenden, dan naar eene, die
hun niet bevalt.
Wat aardige ommekeer Wat
aardige kerels toch, die zulken
draaisprong kunnen maken
Ze voeren tegenwoordig alles in,
waar ze vroeger stelselmatig tegen
waren
Ze waren tegen den algemeenen
dienstplichten... ze voeren den al
gemeenen dienstplicht in.
Ze waren tegen de belastingen
en.ze komen met eens wetsontwerp
af, dat de Belgen 50 tot 60 millioen
fr. nieuwe lasten op den hals legt.
Ze waren tegen den leerplicht en...
ze komen met een wetsontwerp af,
dat den leerplicht invoert.
Maar ziet ge, om dat laatste ont
werp voor te brengen hebben zij
eene groote reden. Overal zijn de
kloosterscholen als paddestoelen uit
den grond gerezen en om die te blij
ven ondersteunen hebben zij geen
geld meer. Wel hebben ze in de
laatste 25 jaar ruim 140 millioen fr,
toelagen onder alle vormen van het
staatsbestuur gekregen, maar dat is
nog niet genoeg. Ze willen nog meer
hebben om hunne vrijheid van den
huisvader te steunen.
En zie, om hen te voldoen, komt
de regeering met een wetsontwerp
voor den dag, dat al hunne klooster
scholen zeer groote toelagen van
den Staat zal doen bekomen, zoodat
hunne huisvaders daar gratis hunne
kinderen zullen kunnen naartoe zen
den zonder dat zulks eenen cent aan
de klerikale beurzen zal kosten,
doch... de vrijheid van onderwijs
wordt geradbraakt en de leerplicht
uitgeroepen. Hunne vrijheid zal ver
plichting worden mits de jaarlijksche
som van 20 millioen fr en misschien
wel meer, die de Staat jaarlijks voor
hunne scholen zal moeten afdokken.
Wat zal nu de vrijheid van den
huisvader zijn voor deze, die van het
kloosteronderwijs niet willen
In 70 op 100 gemeenten zijn de
klerikalen meester daar zullen de
kloosterscholen floreeren en de eeni-
ge bestaande gemeenteschool zal
blijven tot zij door den drang der
zaken geene leerlingen meer zal heb
ben en door eene aangenomen school
zal vervangen worden, zooals dat op
vele plaatsen nu reeds het geval is.
Maar in die gemeenten wonen ook
vrijzinnigen.
Het ontwerp zegt wel dat eenige
huisvaders, die samen 20 kinderen
in schoolouderdom hebben, eene
school naar hunne beliefte kunnen
vragen, maar die vraag moet onder
steund worden door de bestendige
deputatie en daarbij nog goedge
keurd door het Staatsbestuur. Als
zulke vraag van vrijzinnige ouders
komt, steunt een klerikale deputatie
haar niet en als een liberale provin
cieraad gelijk die van Brabant, Luik
en Henegouwen die vraag steunt,
wordt ze door het klerikaal gouver-
nement verworpen. Van zulke vraag
komt dus niets.
Die bepaling staat dus maar in de
wet ten voordeele der klerikalen in
de liberale gemeenten.
Er is alleen vrijheid voor de kleri
kalen. De vrije keus voor anders
denkenden bestaat niet. En toch zijn
die menschen verplicht op straf van
vermaning, berisping en boete,
hunne kinderen naar eene school te
zenden, ofschoon er in gemeenten
met een kwezelaarsbestuur geene
andere dan kloosterscholen tot hun
ne beschikking staan.
Zie, zoo verstaan onze tegenstre
vers de vrijheid van den huisvader.
Vrijheid voor hen tergende ver
plichting voor anderen.
Of de liberalen en socialisten ge
lijk hebben, zich eenparig en metal
hunne krachten tegen die Jezuieterij
te verzetten
De klerikalen verkiezen
de socialisten
hoven de liberalen.
Leest de klerikale week- en dag
bladen en 't is een gedurig bulderen
en donderen op de kap der socialis
ten 't is slechtste volk van de
RGALM
"'1'"^' VHP*- -»*»»■' r MTi. t iWi-,
$52$
o