mmmmw
Stadsnieuws.
Samenspraak
Volksgezind weekblad der Vrijzinnige Vereeniging van Yper en het Arrondissement.
Donderdag, 6" November 1915.
o centiemen.
Negende jaar. NTr 52.
lei'Hctiijnejule des S£onderdat/s.
De vrijheid van slokop.
Politiek Overzicht.
legen <le schoolwet.
De zinneloosheid
of de kwade trouw van
Hel Ypersche Volk
Eendracht maakt Macht.
Vires acquirit eundo.
INSCHRIJVINGSPRIJS
Voor den bulten Een jaar, Fr. 3-00.
Voor stad Een jaar, Fr. £-50
Men handelt bij overeenkomst.
\len schrijft in bij den Uitgever, üixtnudesiraat, nr S3, te Yper. De aankondigingen van
gansch België en 't buitenland evenalsTfe Notariale en Rechterlijke aankondigingen mogen
gezonden worden ten bureele van dit blad. Men wordt vriendelijk verzocht alle hoege-
naatnde artikels uiterlijk tegen Dijnsdag middag vrij en onderteekend toe te zenden.
AANKONDIGINGEN
Aankondigingen 15 c. den drukregel.
Reklamen25 c.
Rechterlijke aankondigingen 1 fr. id.
De klerikalen schermen geweldig
met de vrijheid van onderwijs.
Volgens hun gehuil zou men waar
lijk zeggen dat de vrijheid van onder
wijs bedreigd wordt en in gevaar is.
Maar er is niemand in Belgie die
er ooit heeft aan gedacht of er aan
denkt de vrijheid van onderwijs aan
de klerikalen te betwisten.
In 1830 hebben de katholieken het
meest deel genomen aan de revolutie
om aanspraak te maken op de vrij
heid van onderwijs.
Bij het bespreken der Grondwet
waren katholieken en liberalen 't ak
koord dat de Staat zijn onderwijs
regelt 't is te zeggen de openbare
school inricht, subsidieert en toeziet
volgens te bepalen wetten en regle
menten maar dat de vrijheid van
onderwijs aan' ied'ereéft wordt ge
waarborgd.
De ouders zenden hunne kinderen
naar de school welke zij verkiezen en
waar het hun belieft.
Zij kunnen door den Staat of door
de gemeentebesturen niet gedwon
gen worden hunne kinderen aan de
openbare school toe te vertrouwen,
indien zij daar een hekel aan hebben.
De katholieken hebben volle vrij
heid zoovele scholen op te richten
als ze maar willen.
Zij hebben volle vrijheid er alles te
doen aanleeren, wat hun maar lust,
zelfs de grootste monsterachtighe
den.
Zij hebben volle vrijheid hunne
scholen niet aan het officieel toezicht
te onderwerpen.
Zij hebben volle vrijheid in de be
noeming hunner onderwijzers, waar
voor zij niet alleen den eersten
vreemdeling de beste, maar zelfs den
eersten domkop den besten mogen
aanstellen.
Zij hebben volle vrijheid in de
keus der leerboeken.
ja, zij hebben zelfs volle vrijheid
om bij middel yan pacht-, land-,
werk-'en broodroof, door den armen
werkman te stellen tusschen den
honger en zijn geweten, den schande-
lijksten dwang op de ouders uit te
oefenen opdat zij hunne kinderen aan
de goede openbare schusol zouden
onttrekken, om ze in de klerikale
scholen te doen plaatsen.
Ziedaar hoe de klerikalen te werk
gaan, zij die altijd huilen van vrijheid
van onderwijs.
Zij hebben zelfs de vrijheid van
misbruik der sakramenten, vandw ang
en broodroof, om hunne scholen be
volkt te krijgen. De wet voorziet
geene straffen tegen dergelijke wan
daden, waartoe de klerikalen op
groote schaal hunnen toevlucht ne
men
De Staat drijft zoover het begrip
en den eerbied voor de vrijheid dat
hij millioenen blijft betalen aan de
geestelijken die openlijk den oorlog
aan zijne scholen verklaren en er
eene oneerlijke concurrentie tegen
drijven.
Kan men de vrijheid van onderwijs
wel verdraagzamer en breeder op
vatten
Genieten de klerikalen de vrijheid
van ondei wijs niet tot het uiterste,
ja, zelfs gedreven tot het recht van
misbruik.
Ja, voorzeker
En nochtans, zij zijn niet tevreden.
Zij willen nog meer. Zij willen de
vrijheid van slokop. Zij willen door
den Staat en door de gemeentebe
sturen al meer en meer betaald wor
den om de scholen van den Staat en
van de Gemeente ten onder te bren
gen.
Het is niet meer de vrijheid van
onderwijs welke zij beoogen, maar
het monopool van onderwijs, de vrij
heid van dwang, van misbruik, van
verstomping en slokop.
Wee het land, indien het op dit
terrein aan de klerikalen en aan de
politieke geestelijkheid blijft toe
geven
H Aft g>jf
De bespreking van het schoolont-
werp Poullet werd deze week voort
gezet. De heer Lorand, liberaal
volksvertegenwoordiger voor Virton
heeft eene meesterlijke redevoering
uitgesproken, waarvan het slag nage
noeg als volgt kan samengevat wor
den
De wet zal gestemd worden of
niet, doch indien zij gestemd wordt,
dan zal de toestand in ons land be
denkelijk worden. Nu reeds is het
Walenland, onbetwistbaar het meest
verlichte deel van ons land, ten zeer
ste misnoegd over de manier van
handelen der regeering. Wij waar
schuwen u, in de Waalsche gewesten
is men de heerschappij moede van
de fanatieke vertegenwoordigers der
Vlaamsche streken, van hen die de
onwetendheid dier bevolking uitba
ten en er van leven
Na de heer Lorand, heeft de heer
Poullet, minister van kunsten "bn
wetenschappen gepoogd te beu ijzen,
en dit tegen de welbekende waar-
heid.in, dat de nieuwe schoolwet het
godsdienstige onderwijs niet bevoor-
deeligt. Zijne rede werd herhaalde
malen hevig onderbroken.
Men voorziet het einde der alge-
meeUe bespreking tegen 10 Novem
ber aanstaande.
De uitslagen der kamerkiezingen
in Italië nebben prachtig geweest
voor de antiklerikale partijen. De
liberalen en de socialisten winnen een
twintigtal zetels. De klerikale be
houders komen zeer deerlijk geha
vend uit den strijd.
Wanneer gebeurt hetzelve hier in
Belgie r
Verleden week Zaterdag .is een
kabinetscrisis, iu Spanje uitgebro
ken. De pogingen om eendracht te
brengen in het liberaal leger mislukt
zijnde, heeft de Koning de vorming
van een nieuw kabinet aan den heer
Dato, vroeger konservatieven voor
zitter der Kamer, opgedragen. De
nieuwe ministers hebben hunnen eed
afgelegd. Het nieuw kabinet, zoo
schrijven gezaghebbende bladen uit
Spanje, is onleefbaar, en de Koning,
die te.en wil en dank verplicht is
geweest door de omstandigheden
zich tot de klerikalen te wenden, zal
weldra de regeering in handen der
liberalen teruggeven zoodra de par
tijcrisis zal opgelost zijn.
De jaarlijksche algemeene verga
dering van het Willemsfonds, greep
Zondag laatst te Gent plaats. Een
honderdtal afgevaardigden waren
opgekomen. De heeren Minnaert, P.
Fredericq en Cupérus voerden er het
woord. Er werd besloten bereidvol
samen te werken met andere orga
nismen voor het behoud der open
bare volksschool.
Op de Algemeene Vergadering van
de Liberale Werkersmaatschappij
Van Gheluwe's Genootschap van
Maandag27 October 1913, werd de vol
gende dagorde gestemd met alge
meenheid van stemmen der 473 aan
wezige leden
Overwegende dat het Wetsontwerp
Poullet, door de klerikale regeering
voorgesteld, geene afdoende maatre
gelen voorschrijft om den algemèenen
leerplicht in te voeren
Overwegende dat bedoeld ontwerp
dus niet voor doel heeft de bevorde
ring der geestesontwikkeling der be
volking
Overwegende dat de regeering be
kent dat de hoofdbetrachting van' het
nieuw ontwerp is het vrij onderwijs
van ambtswege geldelijke ondersteu
ning te verzekeren
Overwegende dat hetgeen bestem
peld wordt met den naam van vrij on
derwijs, eigenlijk in het Kloosteronder-
wijs, destijds door bijzonderen inge
richt in rechtstreekschen strijd tegen
het officieel onderwijs, met het doel
den geest der kinderen uitsluitelijk
naar de eischen van het roomsche
dogma te kneden
Overwegende dat de stemming
van dergelijk wetsontwerp de
uitroeiing zon daarstellen der wereld
lijke scholen ten bate der klooster
scholen
Overwegende dat zulk voorstel on
grondwettelijk is, dat hef reeds voor
kwam in het wetsontwerp Schollaert,
dat is ingetrokken geweest ten gevol
ge van het krachtdadig verzet der ve
reert igde antiklerikale partijen
Het Van Gheluwe's Genootschap, kring
der oud-leerlingen der Brugsche volks
scholen, in zijne algemeene vergade
ring van 27 October 1913, teekent hevig
protest aan tegen liet Wetsontwerp
Poullet, thans in bespreking in de Ka
mer van Volksvertegenwoordigers
Rekent op de beginselvastheid dei-
liberale gekozenen, om zich met wils
kracht en volharding te verzetten te
gen dit noodlottig voorstel en deszelfs
stemming door aile hoegeriaamde mid
delen te verhinderen
Doet een beroep op alle. vrijheids
lievende Belgen, om dezen schijnheili
gen aanslag op de duurbare vrijheid
van geweten te beletten
Beslist deze dagorde te sturen aan
de Kamer van Volksvertegenwoordi
gers en aan het Bareel der linkerzijde
dezer Kamer
En bestatigt de dringende noodzake-
lijkhiedden strijd voor Zuiver Algemeen
Stemrecht met evenredige vertegenwoor
diging, wederom op den voorgrond aller
bekommeringen te brengen, teneinde
de wassenden vloed der Reactie tegen
te houden en ons geliefd Vaderland
voor ondergang te redden
Wij gelooven waarachtig dat de
schrijvers van Het Ypersche Volk zin
neloos worden of wel dat zij de lessen
van Loyola navolgen.
Wij hebben zeer koelbloedig de'n
toestand uiteen gedaan welke spruit
uit hoofde van cle toepassing dei-
verordening van de ruiming en de
mest en aan onze lezers kenbaar
gemaakt op welke manier de buiten
kiezers zullen gekrenkt worden in
hunne belangen, door dit nieuw
st.reglement.
De meerderheid der buitenkiezers
déelen onze gedachten mede, maar
Het Ypersche Volk, niet meer weten
de van welk hout pijlen maken, draait
rond den pot en tracht, bij hoog en
bij laag, onze Stadhuisbazen wit te
wasschen.
De schrijvers van hetkadoddersblad
na zich in eene kattekolerie gemaakt
te hebben, omdat wij de belangen
van de boeren ter hart genomen heb
ben en na ons wat scheldwoorden te
hebben toegeworpen, eindigen met
te beweeren in hun laatste nummer
dat wij in eene hooge gramschap ver-
keeren dit alles omdat wij de bui
tenlieden op de hoogte gesteld heb
ben van de zaak.
Is het zinneloosheid of kwade
trouw van Het Ypersche Volk
Het. is wel mogelijk
tusschen Jeppen van «'t Hoekje
Sissen van de Potyze
en zijne vrouw Trien.
(Sissen komt van de vaut op zijn Zon
dags).
Trien. Ehwql, Sissen, wat is er op
gang
Sissen. Hoort, Trien, ik heb gister
Jeppen van 't Hoekje tegen gekomen
in 't Kromkalzijdje, wij hebben daar te
samen vast aan 'traisonneeren geweest.
Trien. 't Zon mij niet verwonderen
of er heeft spraak geweest van het
nieuw st.... reglement gestemd door
de grrrroote koppen van Yper.
Sissen. Trien, ge slaat de nagel op
de kop.
Trien. Ik heb, gister, ook daar
over gesproken met Wantje van Loui-
tens haar vent is zoo een klein beetje
kwaad over dat nieuw st.reglement
'Sissen. Wat heeft zij al verteld
Trien. Zwijgt, Sissen, Louiten is
zoo gram op al die belovers, dat Want
je gemeend heeft dat Louiten ging een
attaque krijgen Ja, heeft Louiten ge
zegd, dat boer Lemahieu maar afkomt
met de naaste stemming, hij zal zoo
een klein postje pakken.
Sissen. Dien boffer zal hier niet
beter varen Hoor eens, Trien, ik moet
nu seffens aan de acht en halvemisse
van 't Gasthuis en daarna moet ik
Jeppen van 't Hoekje vinden in de
Wegwijzer.
Trien. Sissen, ge moet niet te lang
weg zijn, want ik verlang al om te we
ten wat Jeppen u al zal uiteen doen
WEERGALM