Nieuws- en Aankondigingselad.
Een nieuwjaars-mare.
4
i
Eeo brokje ïperscM Historie.
H
YPERSCH LEVEN:
1' Jaargang. Nr 1.
1/
Zondag 2 Januari 1927.
Abonnementsprijs:
15 fr. per jaar.
Per nnmmer: 0.30 fr.
Beheer en Opstel: Tuinwijk, 80. Yper.
Prof. Vanden Broeck over
Leonardo Da Vinei.
EEN VOORSTEL.
DAVIDSFONDS.
4.[
r-l
»p|
DEÏKM
Als er een nieuwe gazet haar intrede in
de wereld doet, zegt de schrijver van 't
eerste artikel in 't eerste nummer eeuwig
en ervig 't zelfde lijk al zijn voorgangers
Onze nieuwsbode verhelpt aan een trie-
stigen toestand; tot nu toe was er een groo-
te leemte in 't gazettewezen van ons land
we gaan wij daarin voorzien! Hij voegt
er den slag gemeenlijk bij, die penne-
lekker: Onzegazet gaat de beste zijn van
heel de streke en van tien parochiën in
't ronde!
Di Ypersche Bode zegt juist 't zelf
de als al haar voorgangers 't zal wel zijn!
De confraters van 't geweste doen 't goed;
wij gaan 't nog beter doen. Leest en oor
deelt! Yperlingen, uw wekelijksche Bode
zal niet vele op haar neuze zetten, maar ge
noeg. Onder andere, een bril, met geen rui-
teglas, om scherp te zien al dat er roert
en waagt, elk hondje dat er zijn koddige
wikkelt, in 't steê en te lande, in heel de
goede streke van het Westland, ook bij de
goede gebuurs van dichte en van verre.
Die nieuwe Ypersche mare-drager zal
luttel en vele in zijn ransel meebrengen,
'Luttel, weinig koogc tak, weinig geleerde
spreuken.'weiniggrondbeginsels,doch goe
de, kloeke, onafgeronde: slechts twee, te
weten: het katholiek gedacht, gebouwd op
die rotse waarvan er sprake is in 't evange
lie de Kerke van Rome. Het katholiek ge-
loove dus, geschraagd door de christelijke
leer in alle zaken, ook en eerst en meest in
de politieke opinie. De kijk van De
Ypersche Bode op de politieke zaken en
gebeurtenissen zal zoo breed zijn als de
katholieke staatsleer het toelaat. Dat is zéér
breed, want 't is niet voor niks dat de Kerk
liet Orieksche woord» katholiek genomen
heeft om haar zei ven te betitelenalgemeen,
alles- en allen onvamend alles wat goed
en deugdelijk is,en allen die begeeren goed
en deugdelijk te zijn. Al de vrijheid die
we aldus hebben, zal de Bode benuttigen
om te loopen zoo verre als haar koorde
lang is, en om heel het katholiek veld te
labeuren, ten bate van haar christelijke lui
steraars.
Ten tweede, het Vlaatnsch gedacht, dat
is kort en bondig gezeid 't vlaamsch ge
dacht, want daar en is maar éénonbe-
snoeid, onverminkt, onbewimpeld Vlaan
deren aan deviamingen,'t eigen ras boven,
en al 't vreemde, al 't verbasterde onder.
Geen geveinsde vrijheid, geen half mee
sterschap van 't eigen bloed volledige,
onvoorwaardelijke vrijheid, en onbeperkt
meesterschap van t ras dat God hier win
nen en wonen doet't Vlaamsch ras. Geen
totentrekkerij van matig-zijn, niet over
dreven-zijn, andermans denkwijze respec
teeren - Dat is bucht en boerenbedrog
met die redens kult men den Vlaamschen
Frederik al 96 jaar lang. Die andermans
denkwijze zal «De Ypersche Bode eer
biedigen, scrupuleus, maar die andermans
doenswijze niet. Daarin zai t verschil zitten
met degenen die altijd vezelenfraai zijn.
want Brussel kijkt leelijk, en Brussel is 't
gezagWij, we erkennen maar het gezag
voor zooverre het rechtmatig is, en zich-
zelven niet onteert en misbruikt om on
recht te doen of te laten geschieden.
Het natuurrecht van een volk heeft een
Kemme lijk een klokke, en wie die stemme
niet wil hooren of niet kan verdragen, die
mag De Ypersche Bode niet lezen. Hij
kan intusschen zijn Belgische schatkistbons
weigerlijk bezorgen, de intresten van zijn
oorlogsschade uitcijferen, mediteeren over
de weldaden van het militarisme en de
punten van het index-cijfer optellen.
De geschiedenis van Vlaanderen levert
voorbeelden bij den voere van de schreeu
wende tegenstelling tusschen de fransch-
sprekende burgerij en de Vlaamsche am
bachten.
Volgend staaltje toont ons duidelijk aat
hoe de middeleeuwsche Leliaerts die hun
land en bloedeigen ras verkochten aat:
Filiep den muntescbrooder, geen zier beter
en waren dan de franskiljons der twintigste
eeuw die Vlaamsche oudstrijders als wild
gespuis uiteen sabelen.
Zoolang de rijke poorters te Yper aan
't bewind bleven was Franschhier de jtf&ft-
jur#ï. offiripplp taal pti Hf* npIjrp
in alle ambtelijke stukken, in alle betrek
kingen met den vorst of prins. Die verach
telijke hatelijketoestand bleef duren tot aan
den Slag der Gulden Sporen. Na 1302 ech
ter toen de Ypersche Gildenaren, onze
roemrijke voorvaderen, zegevierend van
Groeninghe terugkeerden werd hun heer
schappij hier vooreen tijd gebroken. De
Ypersche ambachten werden heer en mees
ter hier ter stede en voortaan was het
«Dietse» (zoo heette ons oud Vlaamsch)
alleen berechtigd in schrift en sprake.
In 1382 na de verplettering te Roozebe-
ke van Van Artevelde 's legertje Vlaam
sche üemeentenaren door den baas der
Leliaerts, Karei VI, Koning van Frankrijk,
heroverden de franskiljons uit dien tijd
het meesterschap hier ter stede.
Opnieuw werd de taal van 't volk buiten
't wethuis gebannen. Ln 't Dietschzou
er nu buiten blijven voor langen, langen
tijd, tot de macht der Viaainsche Demo
cratie aan zooveel onrecht paal en perk
kwam stellen.
Na 1830 echter toen de Belgische eer
ste minister zijn voornemen te kennen gaf
de Vlaamsche taal uit te roeien, ten einde
de aanhechting van Belgie bij Frankrijk te
bewerken kwam daar opnieuw, van hoo-
ger hand, koren op hunnen molen.
En zij herbegonnen hun verfranschend
denationaliseerend (zegt minister Huys-
mans) verbasteringswerk. Dat werk van
het Vlaamsche volksverraad draagt nu te
Yper den naam van «Amitiés framjaises
Goddank dat sedert den oorlog de wind
der Vlaamsche Bewustwording (dit Week
blad is er een voorbeeld van) hier te Yper
gewaaid heeft En dat de Ypersche Vla
mingen met de laatste verkiezingen hun
gouden sporen verdienden, lijk onze Voor
vaderen te Groeninghe, zal bewezen wor
den in Januari aanstaande, wanneer lijk in
1302 het Dietsch, ons Vlaamsch, van assche-
poester tot koninginne zal bedijgen.
YPER. - MIDDENSTAND.
De lessen van boekhouden, gegeven
door meester Van den Driessche, worden
trouw gevolgd. De deelnemers zijn talrijk
en veel aanvragen zullen een tweeden
leergang noodzakelijk maken.
De Middenstand groeit en bloeit en
wordt sterk zelfs door tegenkanting.
De Smidsbazen, ruim 90 in getal hebben
zich ook vereenigd, 't is nu de beurt aan
de schoenmakers en kleermakers. De klei
ne burgerij wordt bewust van zijn macht
en wil in dezen benarden tijd niet dood
gebrand worden.
De tijd is nakend dat het groote leger
middenstanders ook betere wetten van de
Regeering zal eischen. Want het is ten slot
te op hun rug alleen dat men hamert.
Middenstanders van Yper en omliggen
de, weest niet van die menschen, die na
door het bestuur uit een moeilijkheid te
zijn gered, den middenstand den rug toe-
keeren. Blijft sterk door vereeniging.
PATER «ORROMEUS.
"jmdag 13 December had net bestuur
derlJerue uiue van riaticiscus dén nav
landschen redenaar Pater Borromeus De
Greeve uitgenoodigd, en zoo hadden we
't genoegen dezen befaamden spreker te
hooren. Wat beweerden er dat in een ge
wone zaal deze spreker niet zou tot zijn
recht komen in elk geval heeft Pater
Borromeus ons iets puiks opgediend over
Franciscus. Na: eene inleiding wier zwie
rige vorm met een even zwierig en breed
gebaar werd voorgedragen, kwam hij tot
het onderwerp Franciscus door Gods ge
nadeslag tot ridder verheven. Franciscus
de bruidegom van Vrouw Armoede
Franciscus de gestigmatiseerde Gods. En
hoe kort de schets van Franciscus' tijd en
leven ook was zoo wist de spreker ons
daarvan toch eene klare schets te geven, en
hebben we Franciscus beter leeren kennen,
en voelden ons gedwongen door 't drin
gende van zijn woord een «blik te werpen
tot in ons eigen binnenste: eene kunstige,
eene deugddoende voordracht was het al
les zins.
Voordracht in den Studiekring
op 14 December.
L Da Vinei als natuurvorscher. Ja, dat
de schilder van Mona Lisa en 't Laatste
Avondmaal ook bouwkundige, dichter en
wiskundige was is door iedereen geweten
die iets van zijn leven kentmaar dat hij
sterrekundige was en 't eerst heeft vastge
steld dat niet de zon maar de aarde be
weegt; dat hij reeds in de XV eeuw een
vliegtuig ontworpen heeft: dat hij de vaste
struktuurwetten in plantenkunde, en aller
lei anatomische regelen en waarheden
heeft ontdekt, honderden jaren eer andere
geleerden er aan dachten zoo iets was ze
ker nieuw en zulks werd ons door Prof.
v andenbroeck met dat buitengewone ge
mak, dat ons Vlamingen steeds blijft ver
bazen, gedurende een paar uren voorge
houden en bewezen.
De aannemersbond van Brugge, richt-
eene tentoonstelling in om aan het land
en de wereld te laten zien wat zij sedert
den oorlog zooal hebben opgericht wijd en
zijd worden bekendmakingen en uitnoodi-
gingen gestuurd. Ware dit voor Yper ook
niet mogelijk? Waarom niet met de bouw
meesters te zamen? Wie neemt er hier het
initiatief.
•-
Op 16 December j. 1. hield de afdeeling
van het Davidsfonds te Yper eene buiten
gewone vergadering. E. Dom Verhaegen
van Afflighem sprak er over Moderne
muziek in eene causerie waarin hij tevens
jdijne talenten van zanger en klavierspeler
met succes toonde.
Voor hem is het bijzonderste kenmerk
van de moderne muziek de beschrijvings
motieven. ln sommige gevallen worden
ons door de Toonkunstenaars de gebeur
tenissen beschreven: zoo, de klokkenklank
o. a. bij Mortelmans, Meulemans en Grieg
in rijthmischen vorm; bij De Boeck in vrije
rijthmus, dus met meer realisme; zoo, het
kronkelen der vliet bij Gilson: zoo,
een eenvoudig gebaar bij Wagner in
''Trisfan en Isolde": —zelfs in pensionaat
stukken, van zeer beperkte waarde, zooals
in l'orage van H.Weber is de muziek
niets anders dan beschrijving. E.Dom Ver
haegen sprak ons ook over de gondelliede
ren van Mendelssohn.Waarom wierden die
eigenlijk in het onderwerp zijner rede,
Moderne Muziek ingeroepen? Ik
heb het niet begrepen.
In de lyrische muziek is het de emotie,
die weergegeven wordt. De spreker (zie
hierboven wat ik hier door spreker versta!)
bepaalde zich bij het lied. Terloops gaf hij
een korte schets van het leven van Ryeland,
Gilson en Tinei en zong eenige liederen
van den weemoedigen Ryeland, den diep-
voelenden Gilson en den gevoelvolleH
Tinei. Ook nog Opsomer met zijne volks
liederen en J. Van Hoof, met zijn Slaap
lied en Daar is maar één land kwamen
aan de beurt.
Eindelijk hoorden wij E. Dom Verhaegen
in zijn door hem zelf gecomponeerde lie
deren. Aan Moederken (woorden van
G. Gezelle) houdt hij veel, zegt hij ons. Om
de persoonlijke redenen die hij gaf, geef ik
hem gelijk doch, hij late mij toe ronduit
te zeggen dat ik dit lied maar alledaagsch
vind. HetZusterken van Sint Jans Hos
pitaal is beter, doch te onstuimig. Ruus-
broecs woorden vergen een kalmer muziek
en de anecdote een eenvoudiger weergave.
In De Sterke Vrouw van Pater Calle-
waert geeft E. Dom Verhaegen mij voldoe
ning. De muziek geeft de gepaste gevoe
lens volmaaktelijk weer. Dit lied mag m. i.
de toonkunstenaar voor model nemen op
dien weg mag hij voortgaan en hij zal
door het Vlaamsche Volk gewaardeerd en
genoten worden.
De leden van het Davidsfonds, zooals
de E H. Principaal van het College zeide,
waren uiterst voldaan over den kunstavond.
Zij hopen dat zij E Dom Verhaegen nog
te Yper zullen hooren spreken, zingen en
het klavier bespelen en aldus in nauwere
kennis treden met zijn eigen werk. Ik
wed dat hij het niet bij het lied zal laten.
SERAF.
ötl
I
Pi
kil
i
el
irl
401
eu
.nil
iel
lel
30|
d;j
ia I
I
del
.bij
ies
uil
hij
i ol
