ZONDAG 8 SEPTEMBER 1889.
N' 1182.
ZEILT V-AILT HBT ABB01TDISS1!MEN"T
De katholieken en de
werkman.
Wet
Sl Lucasgilde.
GOD EN VADERLAND Verschijnende eiken Zondag VRIJHEID EN MOEDERTAAL
y sj y' V: f w.P 'V
Bureel der Gazette WILGENDIJKSTRAAT, 30. HENRI VION, Drukker-Uitgever.
Alle mededeel in gen, artikels en brieven moeten uiterlijk tegen den Vrijdag noen in het Bureel besteld vrord-m; alwaar men-ten allen tijde kan abohneeren*' aan 4 fr. SO per jaar of Q fr. 50 voor zes maanden. Ieder
inschrijver mag wegens zijn bedrijf eene bekendmaking van 10 regels gratis in twee nummers doen plaatsen. De afhchen gedrukt bij den Uitgever worden eens kostvrij in de Gazette overgenomen en de annoncenprijs is 15 c.
den drukregel. De inschrijvingen eindigen met eiken 31 December.
Ieder die het hert op de rechte plaats heeft,
voelt zich verontweerdigd over de schandelijke
rol, die de liberale Kamerleden gespeeld
hebben in den afgeloopen zittijd. Om de belan
gen van eenige machtige liberale kiezers,
bezitters van koolmijnen of bestuurders van
fabrieken, niet te kwetsen, is de groote leider
Bara als een echte don Quichot op zijne
kreupele Rossinante gesprongen om de schoone
wet ter bescherming van de vrouwen met de
armzaligste argumenten te bevechten. En dat
zijn de vrienden van den werkman. Van zulke
vrienden, verlos ons, Heer
De katholieken toonen door daden dat zij in
den werkman eenen broeder zien en geen
slavelijk werktuig. Zij hebben de zwakke
vrouw, de familie van den werkman
beschermd door de wet. Dat zij voortgaan op
de ingeslagen baan, en dat het voorbeeld der
katholieken van Frankrijk en Duitschland
hen aanspore tot nog meer iever. In het
buitenland zijn honderden katholieke maat
schappijen werkzaam om het geluk van den
werkman te verzekeren. Laat ons er eenige
opnoemen
De Vereeniging der katholieke meesters
van Lijon stelt zich voor doelgoede boeken
kosteloos te verspreiden in de fabrieken. De
bibliotheek tek 9,OOG boekdeeleu, voorzeker
een goed middel om het socialismus en den
geest van ongeloof te bevechten en den werk
man het voedsel van den geest te schenken. De
zondagrust wordt den werklieden verzekerd,
dank aan eene overeenkomst der katholieke
nijveraars. In de fabrieken heerscht een katho
lieke geest kruisbeelden versieren de zalen.
In de ijzergieterijen van Anzin zijn 26 Zusters,
die de kinderen onderwijzen, de werkmans
huisgezinnen bezoeken, enz.
Een Jesuiet waar vindt men ze niet
Pater Sambin sticht het orde der Zusters van
den werkman die zich vooral bezig houden
met het onderwijs der werkmanskinderen, het
verplegen der kranken in de fabrieken, enz.
Waarom dit voorbeeld niet nagevolgd in
Belgie
Een Pater Kapucijn die onver
biddelijke leêggangersLudovic de Besse
sticht te Angers spaarbanken, banken van
leening, die aan den werkman het geld voor
schieten om huizen te bouwen of ze zelf
oprichten. In het Noorden van Frankrijk
werden aldus 2,494 werkmanshuizen gesticht,
die den werkman het hoogste goed, een eigen
haard, schonken.
Eindelijk durft ook de Duitsche bisschop
Mgr de Ketteler zich het lot der werklieden
aantrekken. Hij sticht de vereeniging der
meesters en werklieden. Voor 13 frank per
maand heeft de werkman eene ruime gezonde
woning. Door samenwerking kost ieder
eetmaal hem de som van 46 centiemen.
Ziedaar werken en vereenigingen waarop
ieder katholiek mag fier zijn
waarbij een afzonderlijk fonds ten bate der
gemeenten opgericht en eene belasting op
nienwe drankslijtcrijen ingesteld wordt.
I, Toelagen aan de gemeenten.
Art. 1. Er wordt een afzonderlijk fonds
opgericht bestemd om de geldmiddelen der ge
meenten te vermeerderen de verdeeling daarvan
zal geschieden in verhouding van het cijfer hunner
bevolking.
Art. 2. Aan dit fonds worden toegekend
1° De opbrengst van het vergunningsrecht door
deze wet ingesteld; 2° De opbrengst van de
invoerrechten op vee en vleesch.
Zoolang de opbrengst dier belastingen niet toe
reikend zijn zal, om aan de gemeenten een aandeel
te verleenen berekend opeen frank per inwoner,
zal het bedrag benoodigd om dit cijfer aan te vullen
genomen worden op de opbrengst der invoer
rechten.
Art. 3. Het aandeel dat aan elke gemeente
toekomt wordt alle zes maanden vereffend, naar
de wijze welke gevolgd wordt voor de verdeeling
van het gemeentefonds door de wet van
18 Juli 1860 opgericht.
II. Vergunningsrechten op de nieuwe
slijterijn van sterke dranken.
Art. 4. Ongeminderd de bestaande belastin
gen, zal alwie, te rekenen van 17 Juli 1889. eene
slijterij in het klein van sterken drank opent aan
het hieronder staande vergunningsrecht onder
worpen zijn; dit recht moet door den slijter
betaald worden per jaar en op voorhand, op de
verklaring door hem op het kantoor der belas
tingen van de omschrijving gedaan.
Art. 5. Het bedrag van het vergunningsrecht
wordt als volgt vastgesteld.
In gemeenten
van 60.000 inwoners en meer 200 fr.
van 30,000 en tot 60,000 150
van 15,000 en tot 30,000 100
van 5,000 en tot 15,000 80
van min dan 5,000 inwoners 60
Art. 6. Het vergunningsrecht is verschuldigd
voor het gansche jaar, ongeacht den datum der
opening van de slijterij
Art. 7. Wordt aanzien als nieuw geopend,
alleslijterij in het klein van sterken drank voor
dewelke het patentrecht over het vorige jaar,
berekend overeenkomstig de wet van 21 Mei 1819,
niet zal betaal zijn voor 1 Januari van ieder
jaar, alsook allo slijterij welke, na te zijn gesloten
geweest, later heropend wordt.
Dezelfde regel geldt voor alle slijterij welke
overgebracht wordt naar eene andere gemeente
dan die waar de slijter belastiug betaald.
Art. 8. Het vergunningsrecht is niet ver
schuldigd voor de slijterij welke door den
overlevenden echtgenoot voortgezet wordt, mits
ze niet bader toepassing vau artikel 1 vaiie.
Art. 9. Het vergunningsrecht is niet in den
kiescijns begrepen.
Art. 10. Wordt aanzien als slijter in 't klein,
alwie sterken crank te drinken geeft, verkoopt
of levert, bij h'eveelheden van ten minste twee
liters, in een lokaal voor het publiek toegankelijk,
zelfs dan wanneer de sterke drank kosteloos zou
aangeboden woeden. De slijters zullen de agenten
onder artikel 13 aangeduid, 2onder hoegenaamden
bijstand, in hun lokaal moeten toelaten en op alle
aanvraag dier agenten het kwijtschrift hunner
vergunning moeten vertoonen.
Art. 11. Geene ontlasting wordt toegestaan,
noch bij het staken van het bedrijf, noch om
welkdanige andere reden.
Wanneer een belastingschuldige meent ver
ongelijkt te zijn. als zijnde ingedeeld bij eene
andere rangschikking dan die waartoe hij behoort
dan moet hij, op straf van zijn recht te zien ver
vallen, binnen de vijftien dagen na de betaling van
het vergunningsrecht, een bezwaar indienen bij
den bestierder der rechtstreeksche belastingen,
tollen en accijnsen in de provincie; deze beslist
onherroepelijk over het bezwaar, 11a kennis geno
men te hebben van het advies des burgemeesters.
Art. 12. In geval van overlijden eens slijters,
kan het kwijtschrift van het vergunningsrecht
dienen voor den overlevenden echtgenoot of voor
de erfgenamen in rechte lijn welke de slijterij
zouden voortzetten.
Art-, 13. De bepalingen der algemeene wet
van 26 Augustus 1822, gewijzigd door de wet van
6 April 1843 rakende het opmaken, de bevestiging,
de registratie der processen-verbaal, de geloof-
weerdigheid dier akten, de wijze van vervolging,
de verantwoordelijkheid, het recht van minnelijke
schikking en de verdeeling der boeten, worden
toepasselijk gemaakt op de overtredingen bij deze
wet voorzien.
Bij wijziging in artikels 194 en 233 van voor
zegde algemeene wet, worden alle openbare
ambtenaren en beambten daarin vermeld, de
burgemeesters, schepenen, commissarissen en
onder-commissarissen van polieie gemachtigd om
alleen al de overtredingen op te sporen en vast
te stellen.
Art. 14. De overtredingen aan artikelen 4
en 10 zijn strafbaar, ongeminderd het ontdoken
recht met eene boete gelijk aan vijfmaal het bedrag
van het recht of, in geval van onvermogen, met
gevangzitting van 8 dagen tot eene maand.
Bij hervalling binnen den termijn van drie
opeenvolgende jaren, worden het bedrag der boete
en de duur der gevangzitting verdubbeld.
Indien binnen denzelfden termijn eene nieuwe
her valling wordt vastgesteld, zal de overtreder,
ongeminderd de hierboven vermelde straffen,
met gevangzitting van twee tot drie maanden
gestraft worden.
III. Verschillige bepalingen.
Art. 15. Met de bevolking aangeduid ouder
artikels l en 5, wordt verstaan de bevolking in
rechte, zooals die vasfgesteld wordt door de tien-
jaarlijksche volkstelling voor den 1 Januari
uitgegeven.
Art. 16. Deze wet wordt verplichtend met
1 Januari 1890.
Na Kortrijk, Wervick, IJper en Poperinghe
bezocht te hebben kwam St Lucasgilde in de
andere week, de kunstwerken zien van Veurne-
Ambacht
Te midden die rijke streek van weiden en
vruchtbare akkers prijken er immers menige
torens, kerken en andere gebouwen die den
eeuwenouden rijkdom en het kunstgevoel des
volks bevestigen. Hoe vele schoone steenen torens
die hooge opsteken in den hemel Loo, Pol-
linchove en Bulscamp. Vinchem, Wulveringhem,
Oeren, Pervyse, Lampernesse, Wulpen, en bij
zonderlijk Eessen en woumen hebben prachtige
torens wier versieringen eigenaardig en lief zijn
wat zij met de andere monumenten des lands
buitengewoons hebben, 't is dat zij volkomen in
steen zijn. De versieringen, de gaanderijen, de
vensterramen alles is in dien schoonen gelen of
rooden steen gekapt die, sterker of arduin, weder
staat aan de harde lucht der noordsche kusten-
streek en iedereen bewijst hoe de bouwmeesters
onzer tijden mis waren toen zij die schoone
steenen, stelsels en ornementen vervingen door
witten, zachten meiven die afbrokkelt na weinige
jaren. De schoonste dier torens zijn die viin
Pollinehove en Bulscamp met de eigenaardigheid
der torenvensterkes. Jammer is het dat te Buls
camp de kroonsteen weggenomen wierd en het
kruis voor den toren niet past. De gildeleden
van St Lucas waren het eens óm te bewonderen
hoe op zoo kleine streek zoo talrijke monumentale
torens te vinden.zijn.
Nochtans hoevelen der streek zijn niet verbaasd
staan kijken op die bouwmeesters, ingenieurs,
artisten en liefhebbers die stonden te meten, de
kerken en gebouwen te bespreken eu af te
teeken.ju? E\eu ut' 4e me/kweerdig zijn,
zijn het toch ook de kerken. Gaat; eens naar Loo
die prachtige kerk beschouwen der 14ds eeuw,
met hare schoone beuken houten gewelfsel en
haren wonderbaren koor. Jammer is het toch dat
men de groote schoone venster t'einden den koor
niet openbreekt. In dezellde kerk vindt men goede
schilderingen onder andere verscheidene van den
Veurnaar Boucquet (1660), en eene van Sinaeve
van Loo. Benevens die rijkdommen heeft de kerk
van Loo wonderbare kerkornementen der
16e eeuw, eene gedrevene koperen plaat met den
Zaligmaker op, en eenen prachtigen kelk der
17° eeuw.
De kloosterkapelle van Loo in 1560 gebouwd is
ook te beschouwen even of het lieve eigenaardige
stadhuis der jaren 1565-1566, met zijn toreken
langs de vier kanten met puntige trapgevels
gebouwd, met de binnenzaal die nog hare berden
voute bewaard heeft.
Hoevelen zijn er die Alveringhemkerke
kennen? Ze is gebouwd volgens gewoon plan der
Veurnambachtsche kerken met eenen transept
die enkel door uitstekenden muur en verdeeling
van daken getoond wordt. En Oeren Oeren met
zijne spitsige torennaald heeft een prachtig
kerkje, lief gewelf en schoone vensters, eene der
schoonste kerken der streek. En zeggen dat men
het in duigen laat vallen en geene hand wordt toe-
gesteken om het tegen de rampen van tijd, wind
en regen te vrijwaren
Vinchem heeft eene kruiskerke met drie beuken
en veelhoekigen koor die in 1422 gebouwd wierd.
Schoone buitenkerke. Men vindt er eenen zerk
steen van 1552 en een kroonlicht der 17" eeuw.
De St Lucasgilde-Ieden prezen hoog de gaanderij
van den toren en de kleine torekens. Vinchem-
kerke omringd met zijn kerkhof en schoone
boomen vormt een schilderachtig tafereel den
kunstenaar weerdig.
Wulveringhem heeft meer of éénen aantrek. De
kerke heeft deelen die men tot. 703 doet opklim
men. Eerst was zij een romaansch gebouw met
drie beuken waar men later die van den noordkant
afbrak. Men ziet het genoeg, want de kolonnen
steken nog in den muur en men ziet hoe men de
boogen met nieuwere steenen volstak. In de
16e eeuw herbouwde men den zuidkant, en koor
eu nieuwen transept wierden in spitsbogigen stijl
heropgemaakt. Dus blijft die kerk een mengelmoes
van stijlen romaansch met ronde vensterkes,
gothiek met spitsige bogen en een deel van
nieuwerwetschen trant. In die kerke vindt men
nog twee zerken die 't zien weerd zijn: dit van
Jacques van Bryaerde en dit van eenen priester
(16e eeuw).
En !t kasteel van BeauvoordeHoe is het buiten
en binnen prachtig en lief in zijnen vlaamschen
stijlWaarlijk munt de edele heer A. Merghelynck
van Beauvoorde uit in zijn herstellen en schikken.
Gebouwd ten deele in 1591 en opgemaakt in 1617
door Jacques van Bryaerde, heer van Wulverin
ghem, was dit gebouw gansch vervallen. Met
wondere kunst en wetenschap heeft er de edele
heer Merghelynck den ouden luister aan weder
gegeven. Omringd van eenen breeden wal ver
heffen hen daar op ongelijke lengte twee gelijk-
loopende gebouwen, die met een achtkantig
toreken bekroond zijn. Men treedt het kasteel
binnen over eene der twee bruggen en langs den
heerlijke binnengang versierd met zijne kanteelen
en schietgaten. Hoe is het -binnen prachtig en
kunstigAlle kamers zijn in zuiveren viaamschen
stijl, de muren, de schouwen, de meubels de
versieringen. Treedt men de eerekamer binnen,
men is er geslegen van de grootschheid de muren
zijn behangen met prachtig cordouaansch leêr,
rondom staan schoon gebeitelde paneelwerken die
van de oude abdij van Oudenburg afkomstig zijn.
De deure is kunstig gebeiteld en de schouw is een
meesterwerk van Hierouymus Stalpaart wiens
merkteeken in het arduin gebeiteld staat. In de
andere kamers vindt men even merkweerdige
meubels, schouwen, schilderijen en oudheden,
't Kasteel is een museum, 't is een pronkstuk zijnen
edelen en kundigen bezitter weerdig.
Bulscamp heeft nog zijnen schoonen spitsigen
toren met zijne lievelijke luiken die dagteekenen
van 1575.
De kerke is nieuwe gebouwd volgens plan en
onder toezicht van den heer bouwmeester Vynck
van Veurne. 't Is een gebouw dat goed gelukt is en
hem eere doet. Mocht het langer gespaard blijven
of de vorige kerken van Bulscamp. 't Is immers
de vijfde. De eerste wierd afgebrand door de
Franschen in den slag van Bulscamp ten jare
1297. De tweede kerk bestond tot 1575 wanneer
de geuzen die afbraken en in brande staken. Van
de nieuwe kerke daarna gebouwd bestaat nog den
schoonen toren van 1575. Ongelukkiglijk brandde
de kerk nogmaals op in 1717 en de opvolgende
had dezelfde beurt in 1882. De lievelijke toren
bleef gelukkiglijk bewaard.
Na dia gemeenten bezocht te hebben kwamen
de gildeleden, Woensdag 28" met den avond to
Veurne aan. 'u Volk kwam buiten om de lange
rake rijtuigen te zien voortrollen die de gilde-
broers aanbracht in 't schoons steedjs, en vele
hurgers stonden ze af te wachteii üm oiét iic gtrl-
hertigbeid die hun eigen is en eere doet, den aan
komenden vriendelijke gastvrijheid te geven.
Veurne wordt voor twee dagen standplaats
der gilde.
Den Donderdag morgend ging men eerst
Diksmuide zien. Schoon en lief gebouwd is die
stad hat zien weerd voor alle kenners. Honderden
huizen van vlaamschen trant pronken met hunne
rijke gevels versierd met golvende lijsten. Vele
zijn goed bewaard, maar de eigenaars zouden
het goed gedacht moeten krijgen van de muren
af te schrepen en den schoonen gelen steen te
ontblooten. Enkele goedverstaande liefhebbers
toonen daar het voorbeeld van aan hunne mede
burgers die ten achteren blijven.
Zoo zagen wij onder andere een huis op de
Markt dat gekapt is en het deed ons denken hoe
die overgroote markt prachtig zou wezen moesten
al de huizen den ouden smaak bewaard of hersteld
hebben.
Het Stadhuis dat op den Noordkant dier markt
staat is nieuwgebouwd in vlaamschen trant
volgens plan van den arehitekt Delacenserie. 't Is
lief en kunstig;, een der bestgelukte gebouwen
onzer tijden. Te midden staat een rijke pui of
perron bekroond met een lieflijk toreken. Langs
beide kanten in den gevel rijzen schoone vensters
die met gothiek kantelwerk gekroond en
versierd zijn.
De groote aantrek te Diksmuide blijft voor de
kerk. 't Is een prachtig gebouw van verschillige
stijlen dat, ongelukkiglijk toch, al buiten veel
verloren heeft door de laatste slechte herstel
lingen en al binnen het lot ondergaande der
andere kerken, in de laatste eeuwen gansch
misvormd werd.
Gelukkiglijk zal men onder toezicht van den
heer H. Geirnaert er de hand aanslaau tot het
herstellen. Diksmuide-kerk heeft drie beuken
van zes bogen, eenen transept of kruisbeuk en
eenen koor vari vier bogen die veelhoekig eindigt.
Weerzijds eindigen de beuken met platten gevel
die al buiten met schoone brieken haken versierd
zijn. De vorm der kolonnen is rond en nagelijk
dezelfde of degene die men in de kunstkerken
der 13e tot 15° eeuw meest aantreft. Langs den
westkant staan nevenseen twee puntgevels en
rechts de toren. De ingang is te midden en
merkweerdig.
Het gebouw is meestendeels van de 13® eeuw.
Enkel in den voet van den toren en ten einde de
zuidbeuk vindt men overblijfsels der kerk die in
1144 door Milo, bisschop van Therouanen, wierd
ingewijd. Zij zelve bad grootelijks te lijden- door
den brand in 1333 even of later ook de toren
in 1672.
In de kerk vindt men dien wonderen hoogzaal
die in 1536 tot 1539 door Jan Bertet wierd opge
maakt. Wie derstreek heeft van dit wonderwerk
niet hooren spreken De gildeleden van St Lucas
bewonderden dat kantelwerk met vreugde, 't Is
immers een monument waar de kunstenaar
overvloed van rijkdommen, bogen, beelden, ver
sieringen heeft ingestoken.
Menige andere dingen zijn in die kerk rog te
beschouwen. De zittens in schoone Renaissance
gebeiteld, gelijken die van Ste Walburgakerk van