ZONDAG 8 SEPTEMBER 1889. N' 1182. ZEILT V-AILT HBT ABB01TDISS1!MEN"T De katholieken en de werkman. Wet Sl Lucasgilde. GOD EN VADERLAND Verschijnende eiken Zondag VRIJHEID EN MOEDERTAAL y sj y' V: f w.P 'V Bureel der Gazette WILGENDIJKSTRAAT, 30. HENRI VION, Drukker-Uitgever. Alle mededeel in gen, artikels en brieven moeten uiterlijk tegen den Vrijdag noen in het Bureel besteld vrord-m; alwaar men-ten allen tijde kan abohneeren*' aan 4 fr. SO per jaar of Q fr. 50 voor zes maanden. Ieder inschrijver mag wegens zijn bedrijf eene bekendmaking van 10 regels gratis in twee nummers doen plaatsen. De afhchen gedrukt bij den Uitgever worden eens kostvrij in de Gazette overgenomen en de annoncenprijs is 15 c. den drukregel. De inschrijvingen eindigen met eiken 31 December. Ieder die het hert op de rechte plaats heeft, voelt zich verontweerdigd over de schandelijke rol, die de liberale Kamerleden gespeeld hebben in den afgeloopen zittijd. Om de belan gen van eenige machtige liberale kiezers, bezitters van koolmijnen of bestuurders van fabrieken, niet te kwetsen, is de groote leider Bara als een echte don Quichot op zijne kreupele Rossinante gesprongen om de schoone wet ter bescherming van de vrouwen met de armzaligste argumenten te bevechten. En dat zijn de vrienden van den werkman. Van zulke vrienden, verlos ons, Heer De katholieken toonen door daden dat zij in den werkman eenen broeder zien en geen slavelijk werktuig. Zij hebben de zwakke vrouw, de familie van den werkman beschermd door de wet. Dat zij voortgaan op de ingeslagen baan, en dat het voorbeeld der katholieken van Frankrijk en Duitschland hen aanspore tot nog meer iever. In het buitenland zijn honderden katholieke maat schappijen werkzaam om het geluk van den werkman te verzekeren. Laat ons er eenige opnoemen De Vereeniging der katholieke meesters van Lijon stelt zich voor doelgoede boeken kosteloos te verspreiden in de fabrieken. De bibliotheek tek 9,OOG boekdeeleu, voorzeker een goed middel om het socialismus en den geest van ongeloof te bevechten en den werk man het voedsel van den geest te schenken. De zondagrust wordt den werklieden verzekerd, dank aan eene overeenkomst der katholieke nijveraars. In de fabrieken heerscht een katho lieke geest kruisbeelden versieren de zalen. In de ijzergieterijen van Anzin zijn 26 Zusters, die de kinderen onderwijzen, de werkmans huisgezinnen bezoeken, enz. Een Jesuiet waar vindt men ze niet Pater Sambin sticht het orde der Zusters van den werkman die zich vooral bezig houden met het onderwijs der werkmanskinderen, het verplegen der kranken in de fabrieken, enz. Waarom dit voorbeeld niet nagevolgd in Belgie Een Pater Kapucijn die onver biddelijke leêggangersLudovic de Besse sticht te Angers spaarbanken, banken van leening, die aan den werkman het geld voor schieten om huizen te bouwen of ze zelf oprichten. In het Noorden van Frankrijk werden aldus 2,494 werkmanshuizen gesticht, die den werkman het hoogste goed, een eigen haard, schonken. Eindelijk durft ook de Duitsche bisschop Mgr de Ketteler zich het lot der werklieden aantrekken. Hij sticht de vereeniging der meesters en werklieden. Voor 13 frank per maand heeft de werkman eene ruime gezonde woning. Door samenwerking kost ieder eetmaal hem de som van 46 centiemen. Ziedaar werken en vereenigingen waarop ieder katholiek mag fier zijn waarbij een afzonderlijk fonds ten bate der gemeenten opgericht en eene belasting op nienwe drankslijtcrijen ingesteld wordt. I, Toelagen aan de gemeenten. Art. 1. Er wordt een afzonderlijk fonds opgericht bestemd om de geldmiddelen der ge meenten te vermeerderen de verdeeling daarvan zal geschieden in verhouding van het cijfer hunner bevolking. Art. 2. Aan dit fonds worden toegekend 1° De opbrengst van het vergunningsrecht door deze wet ingesteld; 2° De opbrengst van de invoerrechten op vee en vleesch. Zoolang de opbrengst dier belastingen niet toe reikend zijn zal, om aan de gemeenten een aandeel te verleenen berekend opeen frank per inwoner, zal het bedrag benoodigd om dit cijfer aan te vullen genomen worden op de opbrengst der invoer rechten. Art. 3. Het aandeel dat aan elke gemeente toekomt wordt alle zes maanden vereffend, naar de wijze welke gevolgd wordt voor de verdeeling van het gemeentefonds door de wet van 18 Juli 1860 opgericht. II. Vergunningsrechten op de nieuwe slijterijn van sterke dranken. Art. 4. Ongeminderd de bestaande belastin gen, zal alwie, te rekenen van 17 Juli 1889. eene slijterij in het klein van sterken drank opent aan het hieronder staande vergunningsrecht onder worpen zijn; dit recht moet door den slijter betaald worden per jaar en op voorhand, op de verklaring door hem op het kantoor der belas tingen van de omschrijving gedaan. Art. 5. Het bedrag van het vergunningsrecht wordt als volgt vastgesteld. In gemeenten van 60.000 inwoners en meer 200 fr. van 30,000 en tot 60,000 150 van 15,000 en tot 30,000 100 van 5,000 en tot 15,000 80 van min dan 5,000 inwoners 60 Art. 6. Het vergunningsrecht is verschuldigd voor het gansche jaar, ongeacht den datum der opening van de slijterij Art. 7. Wordt aanzien als nieuw geopend, alleslijterij in het klein van sterken drank voor dewelke het patentrecht over het vorige jaar, berekend overeenkomstig de wet van 21 Mei 1819, niet zal betaal zijn voor 1 Januari van ieder jaar, alsook allo slijterij welke, na te zijn gesloten geweest, later heropend wordt. Dezelfde regel geldt voor alle slijterij welke overgebracht wordt naar eene andere gemeente dan die waar de slijter belastiug betaald. Art. 8. Het vergunningsrecht is niet ver schuldigd voor de slijterij welke door den overlevenden echtgenoot voortgezet wordt, mits ze niet bader toepassing vau artikel 1 vaiie. Art. 9. Het vergunningsrecht is niet in den kiescijns begrepen. Art. 10. Wordt aanzien als slijter in 't klein, alwie sterken crank te drinken geeft, verkoopt of levert, bij h'eveelheden van ten minste twee liters, in een lokaal voor het publiek toegankelijk, zelfs dan wanneer de sterke drank kosteloos zou aangeboden woeden. De slijters zullen de agenten onder artikel 13 aangeduid, 2onder hoegenaamden bijstand, in hun lokaal moeten toelaten en op alle aanvraag dier agenten het kwijtschrift hunner vergunning moeten vertoonen. Art. 11. Geene ontlasting wordt toegestaan, noch bij het staken van het bedrijf, noch om welkdanige andere reden. Wanneer een belastingschuldige meent ver ongelijkt te zijn. als zijnde ingedeeld bij eene andere rangschikking dan die waartoe hij behoort dan moet hij, op straf van zijn recht te zien ver vallen, binnen de vijftien dagen na de betaling van het vergunningsrecht, een bezwaar indienen bij den bestierder der rechtstreeksche belastingen, tollen en accijnsen in de provincie; deze beslist onherroepelijk over het bezwaar, 11a kennis geno men te hebben van het advies des burgemeesters. Art. 12. In geval van overlijden eens slijters, kan het kwijtschrift van het vergunningsrecht dienen voor den overlevenden echtgenoot of voor de erfgenamen in rechte lijn welke de slijterij zouden voortzetten. Art-, 13. De bepalingen der algemeene wet van 26 Augustus 1822, gewijzigd door de wet van 6 April 1843 rakende het opmaken, de bevestiging, de registratie der processen-verbaal, de geloof- weerdigheid dier akten, de wijze van vervolging, de verantwoordelijkheid, het recht van minnelijke schikking en de verdeeling der boeten, worden toepasselijk gemaakt op de overtredingen bij deze wet voorzien. Bij wijziging in artikels 194 en 233 van voor zegde algemeene wet, worden alle openbare ambtenaren en beambten daarin vermeld, de burgemeesters, schepenen, commissarissen en onder-commissarissen van polieie gemachtigd om alleen al de overtredingen op te sporen en vast te stellen. Art. 14. De overtredingen aan artikelen 4 en 10 zijn strafbaar, ongeminderd het ontdoken recht met eene boete gelijk aan vijfmaal het bedrag van het recht of, in geval van onvermogen, met gevangzitting van 8 dagen tot eene maand. Bij hervalling binnen den termijn van drie opeenvolgende jaren, worden het bedrag der boete en de duur der gevangzitting verdubbeld. Indien binnen denzelfden termijn eene nieuwe her valling wordt vastgesteld, zal de overtreder, ongeminderd de hierboven vermelde straffen, met gevangzitting van twee tot drie maanden gestraft worden. III. Verschillige bepalingen. Art. 15. Met de bevolking aangeduid ouder artikels l en 5, wordt verstaan de bevolking in rechte, zooals die vasfgesteld wordt door de tien- jaarlijksche volkstelling voor den 1 Januari uitgegeven. Art. 16. Deze wet wordt verplichtend met 1 Januari 1890. Na Kortrijk, Wervick, IJper en Poperinghe bezocht te hebben kwam St Lucasgilde in de andere week, de kunstwerken zien van Veurne- Ambacht Te midden die rijke streek van weiden en vruchtbare akkers prijken er immers menige torens, kerken en andere gebouwen die den eeuwenouden rijkdom en het kunstgevoel des volks bevestigen. Hoe vele schoone steenen torens die hooge opsteken in den hemel Loo, Pol- linchove en Bulscamp. Vinchem, Wulveringhem, Oeren, Pervyse, Lampernesse, Wulpen, en bij zonderlijk Eessen en woumen hebben prachtige torens wier versieringen eigenaardig en lief zijn wat zij met de andere monumenten des lands buitengewoons hebben, 't is dat zij volkomen in steen zijn. De versieringen, de gaanderijen, de vensterramen alles is in dien schoonen gelen of rooden steen gekapt die, sterker of arduin, weder staat aan de harde lucht der noordsche kusten- streek en iedereen bewijst hoe de bouwmeesters onzer tijden mis waren toen zij die schoone steenen, stelsels en ornementen vervingen door witten, zachten meiven die afbrokkelt na weinige jaren. De schoonste dier torens zijn die viin Pollinehove en Bulscamp met de eigenaardigheid der torenvensterkes. Jammer is het dat te Buls camp de kroonsteen weggenomen wierd en het kruis voor den toren niet past. De gildeleden van St Lucas waren het eens óm te bewonderen hoe op zoo kleine streek zoo talrijke monumentale torens te vinden.zijn. Nochtans hoevelen der streek zijn niet verbaasd staan kijken op die bouwmeesters, ingenieurs, artisten en liefhebbers die stonden te meten, de kerken en gebouwen te bespreken eu af te teeken.ju? E\eu ut' 4e me/kweerdig zijn, zijn het toch ook de kerken. Gaat; eens naar Loo die prachtige kerk beschouwen der 14ds eeuw, met hare schoone beuken houten gewelfsel en haren wonderbaren koor. Jammer is het toch dat men de groote schoone venster t'einden den koor niet openbreekt. In dezellde kerk vindt men goede schilderingen onder andere verscheidene van den Veurnaar Boucquet (1660), en eene van Sinaeve van Loo. Benevens die rijkdommen heeft de kerk van Loo wonderbare kerkornementen der 16e eeuw, eene gedrevene koperen plaat met den Zaligmaker op, en eenen prachtigen kelk der 17° eeuw. De kloosterkapelle van Loo in 1560 gebouwd is ook te beschouwen even of het lieve eigenaardige stadhuis der jaren 1565-1566, met zijn toreken langs de vier kanten met puntige trapgevels gebouwd, met de binnenzaal die nog hare berden voute bewaard heeft. Hoevelen zijn er die Alveringhemkerke kennen? Ze is gebouwd volgens gewoon plan der Veurnambachtsche kerken met eenen transept die enkel door uitstekenden muur en verdeeling van daken getoond wordt. En Oeren Oeren met zijne spitsige torennaald heeft een prachtig kerkje, lief gewelf en schoone vensters, eene der schoonste kerken der streek. En zeggen dat men het in duigen laat vallen en geene hand wordt toe- gesteken om het tegen de rampen van tijd, wind en regen te vrijwaren Vinchem heeft eene kruiskerke met drie beuken en veelhoekigen koor die in 1422 gebouwd wierd. Schoone buitenkerke. Men vindt er eenen zerk steen van 1552 en een kroonlicht der 17" eeuw. De St Lucasgilde-Ieden prezen hoog de gaanderij van den toren en de kleine torekens. Vinchem- kerke omringd met zijn kerkhof en schoone boomen vormt een schilderachtig tafereel den kunstenaar weerdig. Wulveringhem heeft meer of éénen aantrek. De kerke heeft deelen die men tot. 703 doet opklim men. Eerst was zij een romaansch gebouw met drie beuken waar men later die van den noordkant afbrak. Men ziet het genoeg, want de kolonnen steken nog in den muur en men ziet hoe men de boogen met nieuwere steenen volstak. In de 16e eeuw herbouwde men den zuidkant, en koor eu nieuwen transept wierden in spitsbogigen stijl heropgemaakt. Dus blijft die kerk een mengelmoes van stijlen romaansch met ronde vensterkes, gothiek met spitsige bogen en een deel van nieuwerwetschen trant. In die kerke vindt men nog twee zerken die 't zien weerd zijn: dit van Jacques van Bryaerde en dit van eenen priester (16e eeuw). En !t kasteel van BeauvoordeHoe is het buiten en binnen prachtig en lief in zijnen vlaamschen stijlWaarlijk munt de edele heer A. Merghelynck van Beauvoorde uit in zijn herstellen en schikken. Gebouwd ten deele in 1591 en opgemaakt in 1617 door Jacques van Bryaerde, heer van Wulverin ghem, was dit gebouw gansch vervallen. Met wondere kunst en wetenschap heeft er de edele heer Merghelynck den ouden luister aan weder gegeven. Omringd van eenen breeden wal ver heffen hen daar op ongelijke lengte twee gelijk- loopende gebouwen, die met een achtkantig toreken bekroond zijn. Men treedt het kasteel binnen over eene der twee bruggen en langs den heerlijke binnengang versierd met zijne kanteelen en schietgaten. Hoe is het -binnen prachtig en kunstigAlle kamers zijn in zuiveren viaamschen stijl, de muren, de schouwen, de meubels de versieringen. Treedt men de eerekamer binnen, men is er geslegen van de grootschheid de muren zijn behangen met prachtig cordouaansch leêr, rondom staan schoon gebeitelde paneelwerken die van de oude abdij van Oudenburg afkomstig zijn. De deure is kunstig gebeiteld en de schouw is een meesterwerk van Hierouymus Stalpaart wiens merkteeken in het arduin gebeiteld staat. In de andere kamers vindt men even merkweerdige meubels, schouwen, schilderijen en oudheden, 't Kasteel is een museum, 't is een pronkstuk zijnen edelen en kundigen bezitter weerdig. Bulscamp heeft nog zijnen schoonen spitsigen toren met zijne lievelijke luiken die dagteekenen van 1575. De kerke is nieuwe gebouwd volgens plan en onder toezicht van den heer bouwmeester Vynck van Veurne. 't Is een gebouw dat goed gelukt is en hem eere doet. Mocht het langer gespaard blijven of de vorige kerken van Bulscamp. 't Is immers de vijfde. De eerste wierd afgebrand door de Franschen in den slag van Bulscamp ten jare 1297. De tweede kerk bestond tot 1575 wanneer de geuzen die afbraken en in brande staken. Van de nieuwe kerke daarna gebouwd bestaat nog den schoonen toren van 1575. Ongelukkiglijk brandde de kerk nogmaals op in 1717 en de opvolgende had dezelfde beurt in 1882. De lievelijke toren bleef gelukkiglijk bewaard. Na dia gemeenten bezocht te hebben kwamen de gildeleden, Woensdag 28" met den avond to Veurne aan. 'u Volk kwam buiten om de lange rake rijtuigen te zien voortrollen die de gilde- broers aanbracht in 't schoons steedjs, en vele hurgers stonden ze af te wachteii üm oiét iic gtrl- hertigbeid die hun eigen is en eere doet, den aan komenden vriendelijke gastvrijheid te geven. Veurne wordt voor twee dagen standplaats der gilde. Den Donderdag morgend ging men eerst Diksmuide zien. Schoon en lief gebouwd is die stad hat zien weerd voor alle kenners. Honderden huizen van vlaamschen trant pronken met hunne rijke gevels versierd met golvende lijsten. Vele zijn goed bewaard, maar de eigenaars zouden het goed gedacht moeten krijgen van de muren af te schrepen en den schoonen gelen steen te ontblooten. Enkele goedverstaande liefhebbers toonen daar het voorbeeld van aan hunne mede burgers die ten achteren blijven. Zoo zagen wij onder andere een huis op de Markt dat gekapt is en het deed ons denken hoe die overgroote markt prachtig zou wezen moesten al de huizen den ouden smaak bewaard of hersteld hebben. Het Stadhuis dat op den Noordkant dier markt staat is nieuwgebouwd in vlaamschen trant volgens plan van den arehitekt Delacenserie. 't Is lief en kunstig;, een der bestgelukte gebouwen onzer tijden. Te midden staat een rijke pui of perron bekroond met een lieflijk toreken. Langs beide kanten in den gevel rijzen schoone vensters die met gothiek kantelwerk gekroond en versierd zijn. De groote aantrek te Diksmuide blijft voor de kerk. 't Is een prachtig gebouw van verschillige stijlen dat, ongelukkiglijk toch, al buiten veel verloren heeft door de laatste slechte herstel lingen en al binnen het lot ondergaande der andere kerken, in de laatste eeuwen gansch misvormd werd. Gelukkiglijk zal men onder toezicht van den heer H. Geirnaert er de hand aanslaau tot het herstellen. Diksmuide-kerk heeft drie beuken van zes bogen, eenen transept of kruisbeuk en eenen koor vari vier bogen die veelhoekig eindigt. Weerzijds eindigen de beuken met platten gevel die al buiten met schoone brieken haken versierd zijn. De vorm der kolonnen is rond en nagelijk dezelfde of degene die men in de kunstkerken der 13e tot 15° eeuw meest aantreft. Langs den westkant staan nevenseen twee puntgevels en rechts de toren. De ingang is te midden en merkweerdig. Het gebouw is meestendeels van de 13® eeuw. Enkel in den voet van den toren en ten einde de zuidbeuk vindt men overblijfsels der kerk die in 1144 door Milo, bisschop van Therouanen, wierd ingewijd. Zij zelve bad grootelijks te lijden- door den brand in 1333 even of later ook de toren in 1672. In de kerk vindt men dien wonderen hoogzaal die in 1536 tot 1539 door Jan Bertet wierd opge maakt. Wie derstreek heeft van dit wonderwerk niet hooren spreken De gildeleden van St Lucas bewonderden dat kantelwerk met vreugde, 't Is immers een monument waar de kunstenaar overvloed van rijkdommen, bogen, beelden, ver sieringen heeft ingestoken. Menige andere dingen zijn in die kerk rog te beschouwen. De zittens in schoone Renaissance gebeiteld, gelijken die van Ste Walburgakerk van

HISTORISCHE KRANTEN

Gazette van Dixmude (1871-1914) | 1889 | | pagina 1