HET ARRONDISSEMENT.
Jaergang.
No 61.
LAGERE ONDERWYS.
De ministers zitten aen 't werk om de
wet op het lager onderwys eene andere
kazak aen te doen. Ministers de Vrière en
Rogier willen er een paer nieuwe mouwen
in steken heeren Tesch en Frère willen
de kazak ommekeeren. Eenige bazen der
logien houden staen dat de wet versleten
is, en dat men de kazak moet weg werpen.
Zoo vele hoofden, zoo vele zinnen. De
logiegasten willen dat het onderwys ver-
pligtend zy en dat alle jongens, hoe dom
en hoe dwaes zy ook zyn, leeren lezen en
schryven, omdat de liberalen het willen.
Dat is Voortgang, anders gezeid Progrès.
Het is stellig dat de liberalen wegens het
onderwys maer overeenkomen in een punt;
zy willen dat het gegeven worde zonder
godsdienst en dat men aen de jongens, in
de scholen, moge leeren alles dal er zelf
aen tegenstrydig is. Dat is immers een
liberael onderwys.
Niettemin willen eenige liberale man
nen nog wat toegevender zyn; zy zouden
nog toestaen dat men den katechismus late
leeren, niet door de priesters, wel te ver-
staen dat is te klerikael maer door
wereldsche leeraers, die hunne zending,
om Gods leering te onderwyzen ontvan
gen niet van de Kerk, maer van liberale
ministers.
De tegenwoordige wet op het lager on
derwys laet toe dat de pastoors de scholen
bezigtigen en onderzoeken of de religie
er behoorlyk onderwezen wordt, of de
goede zeden er worden onderhouden de
nieuwe wet zal de pastoors buiten de
scholen stellen. Minister Rogier of zyn
opvolger zal de plaets vervangen van den
bisschop, en de burgemeester zal in de
school de rol spelen van pastor. Dat zal er
lief uit zien in een kalholyk land!
Welke zal dan de waerborg zyn van den
godsdienst en van de zedeleer in de
school? De burgemeester van welke religie
hy ook zy, en welkdanig zyn zedelyk
gedrag ook weze daer is de man die
regtstreeks het wakende oog zal hebben op
de onderwyzers en op hunne leering.
Het zal dan erger zyn als ten tyde van
den Hollander, die toch nog liet spreken
van God aen de schooljongens. Zullen wy
geen slechter boeken hebben als die van
't Nut van 't algemeen? Dat zullen wy zien.
Daer uit zal volgen dat de geestelyke
opzieners zullen worden van kant gesteld.
Indien de pastoor niets meer zal te zeggen
hebben in 't onderwys, de opziener zal
onnuttig geoordeeld worden.
Zal de nieuwe wet nog toelaten dat
iedereen onderwyze, anders gezeid, dat er
vrye scholen zyn? Deze vryheid zal men
ons niet ontnemen, zy is gewaerborgd in
de Grondwet. Maer "alle middels zullen
worden gebruikt om de leerlingen te
onttrekken aen de vrye scholen, middels
die stryden tegen wet en regt. Men zal,
gelyk men het nu doetgeld toe geven
't geld der schatpligtigen, om de scholen
van den Staet vooren te staen; men zal
den armen zynen toestand ontnemen;
den werkman zyn werkden neering-
doender zyne pratiek onttrekken en hun
vervolgen, gelyk men het nu doet, indien zy
hunne kinders niet zenden naer de scholen
van den Staet, en dat zal men noemen de
Nieuwe wet op het Onderivys.
Verdrukking onzer dierbaerste voor-
reglen, verdrukking der vryheid; verkwis
ting van geld om den liberalen wille uit
te voeren dat zal men in België vryheid
van onderwys noemen.
Wy vernemen uit verscheidene gemeen
ten dat de kommissiën der leerwerkhuizen
zeer verlegen zyn om te welen wie de
onkosten derkinder expositiebetalen moet.
Volgens de ministerieele dagbladen, wil
het gouvernement daer niet tusschenko-
men, noch ook gedoogen dat de subsidien
door hem gegeven daer voor dienen. De
gemeenten willen ook de grillen van M.
Rogier niet betalen, en dus blyft de kwestie
zonder oplossing.
Het gouvernement behoorde nogtans
opeulyk uit te zeggen wie er de onkosten
der kinder-expositie betalen moet: op het
bevel van M. Rogier zyn de kinders in
't nieuw gekleed; zy hebben hun werk
verlet en geld verteerd, en 't ware toch
onmenschelyk van dat alles ten koste van
die jonge en ongelukkige werklieden te
leggen.
Wy vragen daer op nog eens eene
stellige uitlegging.
De Moniteur heeft de benoemingen in
het regterlyk orde aengekondigd welke
sinds eenigen tyd met ongeduld verwacht
werden.
In het algemeen heeft de minister van
justitie den partygeesten niet de belangen
der magistratuer en der justitie geraed-
pleegd; hy heeft volle gehoor gegeven aen
de eischen der revolutionnaire party; het
gene M. Rogier in zyn vak voor dezelve
gedaen had, heeft M. Tesch nagevolgd, en
aldus ziet men meer en meer in ons onge
lukkig land de radikale overheersching
toenemen. Daer in heeft M. Tesch overigens
zyne neigingen geraedpleegdwant het is
niemand onbewust dat de tegenwoordige
minister van Koning Leopold, over een
tiental jaren deel maekte van de demokra-
tische party.
Men moet dus niet verwonderd zyn
indien er vervoordering is gegeven gewor
den aen persoonen die vroeger toejuichten
aen den val van den schoonvader van
Leopold en inteekenden voor plunderaers
der Tuileryen.
De benoemingen by de geregtshoven
beantwoorden aen deliberale verwachting.
Volgens de liberalen moeten de tribu
nalen geen geregtshoven meer zynmaer
liberalelioventwee maten en twee gewigten
het liberael boven, het klerikael, 't is te
zeggen de religie, onder.
Sedert lang roepen de liberale gazelten
dat de geregtshoven moeten gezuiverd
worden, dat het liberael element daer moet
heerscben. De logien hebben zich aen het
werk gesteld om aen het ministerie voor
te stellen en op te leggen mannen van
hunne snêe, francmagons, die liberalyk de
wetten moeten toepassen. Zy hebben de
ministers gedreigd hun niet meer te onder
steunen indien zy niet beantwoorden aen
hunne eisschen. Zy willen niet alleen dat
men tot de openstaende plaetsen mannen
benoemedie hunnegezindheid voordragen,
maer zy willen dat men, ware het mogelyk,
afstelle die genen die bedacht zyn met
godsdienstigheid of niet genoegzame toe-
gevenheid tot de liberale gezindheid.
De benoemingen zyn geschied. Als voor
zitter van een tribunael is benoemd, een
man die, te vooren kerkmeester, de kazak
gekeerd heeft om te behagen aen de
liberalen. «y was overtuigd dat zonder
liberael te zyn hy niet kon de plaets ver-
krygen die hy verlangde; een gazette
schryver, de opsteller van het goddeloos
Journal de Gand, is benoemd met den
eersten keer lot substitut van een tribu
nael van eerste klas een opsteller van den
Echo des Flandres, andere gazette die de
fransche republiek verdedigt, is benoemd
tot substitut van het tribunael van Korlryk.
Waerachtig,'lgaet te verre;dehollaiuler
Van Maanen zou het niet anders gedaen
hebben. De miliciens van hel toekomende
beginnen te verschynen om de wereld te
oordeelen in den zin die hun past.
Nochtans, denk niet dat het daer mêe al
is. De klubsgaslen werken om de deftige
mannen van kant te stellen.
M. de prokureur Ganser, van Gent, wordt
door hun aengewezen, om op het pensioen
gesteld te wordenzy zouden hem willen
zien vervangen door den heer Vuylsteke,
raedsheer by het hof van Gent en vader
van den vermaerden Julius Vuylsteke, de
groote milicien. Doch eene hooge persoo-
nagie stelt zich tegen deze afstelling.
Het ministerie en zyn liberale hutsepot
hebben groote belangen om de tribunalen
te vervullen met mannen van hunne kliek.
De wetten zyn heden zoo duister, dat men
er alle jaren eenige maelct en ontmaekt
men zou denken dat de Kamer gelyk is aen
eenen schoenlapperswinkel. Dit is niet
wonderlyk; in de Kamer zitten weinige
reglsgeleerden, en vele van dezen, die nog
dien naem verdienen, zien in ai de wets
ontwerpen eene oor of eenen steert van het
klerikael uitsteken.
Daerom dan veranderingop verandering,
opdat het duivelsche klerikael geen voor
deel trekken zou uit de eene of de andere
wet.
Ondervraeg eens eenen raedsheer van
het hooggeregtshof om zyn gevoelen te ken
nen wegens de wetten waermêe wy beste
ken zyn geweest door onze liberalen: hy
zal u zeggen dat de wetten doolhoven zyn;
hv zal u bewyzen dat zv passen op twee
leesten.
GAZETTE VAN YPEREN
Dit blad verschynt den Zaterdag
van iedere week.
Prys van iuschryviug by jaer
Voor de stad. Fr. 4-00*
Voor de provinciën. Fr. 4*5o.
De Jaergang begint met den iea
September.
EN VAN
GODSDIENST E!¥ VADEBLAMD.
BEKENDMAKINGEN
zeventien centiemen den drukregel
Brieven, Bekendmakingen en Geld
moeten aen den uitgever Vrachtvry
toegezonden worden.
De bekendmakingen moeten den
Donderdag, toegezonden worden.
Tiür- f -"iiTgr
