DE Y8ERVAERT.-0VERSTR00M1XGEX.
Een liefhebber heeft gevonden dat, met de lettors
van den naem van LOUIS NAPOLEON BONA
PARTE van plaets te veranderen, men er het
volgende in vindt
O! NON, N'OUBLIE PAS TA PAROLE.
Hetgeen wil zeggen in ’t vlaemsch O! neen,
vergeet uw woord niet.
Na de oorzaken van het kwaed, en de
middels om in dezelve te voorzienaengetoond te
hebben, bewyst M. Clep, dat het staetsbesluer
zelve de schuld is van alles, dat bet den grooten
koophandel van kolen op Franktyk, langs de vaert
van Plasschendaeleheeft willen begunstigen ten
koste van den landbouw. (Wy zullen dit gedeelte
van M. Clep’s redevoering in ons aenstaende num
mer mededeelen.)
ALGEMEENE TVDINGEN.
M. de Myttenaere, onderpastoor te Oostende,
komt tot pastoor van Aelbeke benoemd te worden.
M. DeRycke, onderpastoor te Moorseele, tot
pastoor te Meetkerke. M. De Vos, pastoor te
ïL-Lna1! Aelbeke, is in dezelfde hoedanigheid benoemd te
Moorseele.
Zyn benoemd tot onderpastoors Te Oostende
M. Pectoor, onderpastoor te Hooglede. Te
Hooglede, M. Valcke, onderpastoor te Moorseele.
Te Moorseele, M. Maes, onderpastoor te Aert-
rycke en M. Schaubroeck, coadjutor te St. Michiels.
Te ThouroniM. De Clercq, onderpastoor te
Wynckel-Sint-Eloy.TeAertrycke, M. Gbille-
baert. coadjutoor dezer parochie,Te Wynckel-
Sint-Eloy, M. Angillis, coadjutoor te Elvcrdinghe.
Te Reckem, M. Glorieux, onderpastoor te Sys-
seele.
M. De Simpel, professor in bet bissclmplyk
kollegie teVeurnejs benoemd tot oiiderpasioorjan
Syseele.
REDE V 0 E R 1 IS G
uitgesproken door M. Clep, representant van het
distrikt Veurne, in de Kamer der Representanten
zitting van 17 december 1831.
is gevonden tydens een onderzoek gedaen in bet
kanion Valence. Ziehier hetzelve
Ik zweer op deze wapens, het zinnebeeld van
eer, de democratische en sociale republiek te dienen
en voor haer te sterven, als het moet zyn. Ik zweer
daerenboven haet tot de dood aen alle koningen en
koningsgezindenen eer moeten myne ingewanden
den prooi der wilde dieren worden, dan dat ik zou
te kort doen aen mynen eed. Ik zweer het tot dry
mael toe, in naem van den verlosscnden Christus.
Ik zweer op myne eer, in naem der heilige
zaek, voor welke ik aengenomen ben, op alle
plaetscn met myne broeders der Montagne le mar
cheren en hulp en onderstand verleenen aen alle
democraten. Ik zweer het lol drymael toe, in naem
van den verlossenden Christus.
Lager leest men
Ik doop u kind der Bergparty.
Ziehier de ondnevraging welke den kandidaet
ondergaet
Zeg my, burger, wat redenen hier geleiden'?
Zeg my, burger, men heeft my gezegd, dal
gy my aen de justicie hebt verraden is het waer?
Thans, nu gy de oogen geblinddoekt en de
handen op den rug gebonden hebt, zyn wy meester
over umaer wy willen u eerst ondervragen. Indien
by voorbeeld uw vader, of uw broeder geen deel
maekle van uwe party, zoudt gy u wreken?
Zoudt gy op hen schieten?
Zou u dat niet pynlyk zyn?
Thans vernemen wy, dat de prefekt Jyslcn
laet ronddragen voor de verlenging van het presi
dentschap, zult gv ze leekenen?
Als gy de wapens voor de republiek moest
opnemen zoudt gy ze opnemen?
Gy wilt dan republikein zyn?
Dan moeten wy uw bloed hebben.
Byzondere herkenningsteekens beslaen tusschen
de geaffilieerden (ingelyfden) van dezelfde geheime
sociëteit. Zy beslaen in de manier van elkaer goeden
dag te zeggen, of in afschuwings-teekens. Zoo
zegden de leden der Jonge Bergpartywaervan er
verscheidene voor den krygsraed van Lyon geweest
zyn, by het ontmoeten het uer! (l’heure) den
anderen antwoordde Geslagen(sonné) Den
eersten zegt Nieuwe (nouvelle) den anderen
antwoordt Bergparty (Montagne).
Soms vindt het bestierend komiteit het goed,
door agenten een orde-woord te doen rondgaen,
dal alle sociëteiten in eene soort van gemeenschap
van gedacht en daed vereenigd wanneer er eene
beslissende omstandigheid is. Het komplot van
Lyon levert er een voorbeeld van op. Het woord
geeft een gansch gedagt van den ontworpen oproer
Algemeen kiesregt, Lyon. Het woord wierd overal
opgemerkt; zelfs in de verste rigtingen. De Jonge
Bergparty deed het omgaen in al de sectiën van de
Bouches du Rhone. Het was gekend in den Var, in
de Dróme en in den Gard.
Eene geheime maelschappy van de Dróme had
over twee jaren voor orde-woord Oplettendheid!
Moed! Drómesedert het mislukken van het com- i
plot van Lyonis bet vervangen door het woord
Marianne, In sociëteiten van Montpellier en in de
lokaliteiten was het gekende woord F. Kent gy
moeder Marianne? A. Ja, zy heeft goeden wyn.
Dat woord Marianne, en aen de gezonrheid van
Marianne drinken wierd insgelyks kortelings ge
vonden in belangeryke papierenwelke in de La-
gere-Seine genomen wierden. Men moet denken
dat het woord Marianne, op alle punten van Frank
ryk bekend, het verbingswooid van alle geheime
maetscbappyen is. Het is de mystieke vertaling van
de woorden democratische en sociale republiek.
Het was ook het woord van de revolutie van 1832.
Maer de geheime sociteiten hadden niet alleen
betrekking met hit inwendige van het land; zy
hebben er ook met het buitenland. Zy correspon-
deeren met al de comités van Londen en met de
vluglelingen van Geneve, in Zwitserland.
Dit alles, zegt deConstitutionnelbewyst dat er
eenstemmigheid bestael tusschen al de sociteiten
van Frankryk, en dat zy gezamentlyk, op één
woord, werken,
In 1832 moest eigenlyk eerst de worsteling
beginnen. Men moest dan stemmen met de grond-
i uvei öiruuiiiiiigcii vuwtyt
I en langer duren dan voortyds.
wet in de hand, zich hiervoor organiseerenniet
om de deuren van het collegie te verbryzelenen
dan naer huis gaen; maer in korps naer de depar-
tements-hoofdplaets marcheeren, en er weer de
revolutie uitroepenals zegevierend over hare vy-
anden.
den oostarm.
Slechts sedert dertig jaer, ’t is te zeggen sedert dat er
een dam is gelegd geweest op den oostarm, heeft de Yser
gecne andere aflozing meer als het Ypersas, hetwelk
nauwelyks 6 meters 60 centimeters opening beeft, en
welks verheven rooster weinig geschikt is voor si a afloop.
Met den oostarm van den Yser wederom te opr ca, zal de
tegenwoordige afloop kunnen vermeerderd word» o met het
groote jagtsluis te Nieuport van 10 meters 10 centimeters
opening en waerom de rooster 80 centimeters leegcr is dan
die van bovengenoemd Ypersas. Zoodanig datwanneer
het Ypersas niet meer kan aflossen ter oorzake van zynen
verheven rooster, het jagtsluis nog 8 meters 8 centimeters
water zoude kunnen gevenhetgeen van zeer groot belang
zoude zyn om de overstroomingen des zomers te vermin
deren.
Ik moet doen bemerken dat dit krachtig jagtsluis, ge-
maekt om de waterlossingen te verbeteren tot den. dag van
heden zonder uil werkset gebleven is voor wat de zomer-
overstroomingen betreft.
Ten eerste, door den dam in 1821 geworpen op den
oostarmen dan door de gehecle verslyking van dien arm
in den tusschentyd der legging van denzelven en zyne uit-
delving, die sleckls over twee jaer plaets heeft gehad.
Indien ik goed onderrigt ben houdt men zich thans bezig
met die uitdelving, en het is te hopen dat de tegenwoor-
afloop van den Yser welhaest zal kunnen vermeerderd zyn
met het jagtsluis, zoo als het zoude moeten plaets gehad
hebben van in 1821 of 1822, toen hetgemaekt wierd.
Ik voeg by, dat de tegenwoordige afloop van den Yser
door het Ypersas, en degene door het here en van den
oostarm (en het jagtsluis) te weeg te breng hunnen ver
meerderd worden met eenen nieuwen aflat:. te Nieuport,
door het sas gezegd het nieuw Veurnsas van 8 me ters opening
en hebbende zynen rooster55 centimeters leeger dan degene
van het Ypersas.
Ik moet des te meer aendringen op dezen laetsten middel,
dat hel verloop van den tydde vooruitgang en vooral de.
waters die van Frankryk afvloeijen dezen nieuwen afloop
gvolstrekt noodzakelyk hebben gemaekt, om thans kracht-
dadiglyk te voorzien in de overstroomingen van den zomer.
Zulks is gemakkelyk tebegrypen,mynheeren,en inderdaed,
het water in den Yser, alleenlyk op zomerpael, is 65 centi
meters hooger dan de zomerpael in de Loovaert.
De nieuwe afloop zoude de overslrooming in haer midden
gaen vindentegenstrydiglyk met den gewonen afloop, die,
na het uiterste van den vloed te hebben verlatenlangs
Dixmude nog drie uren moet doorleopen door den aenge
dykten Yser, vooraleer in de zee te vallen,
Deze afloop ware des te krachtiger, om dat hy regtstreeks
op Nieuport loopt; dus twee uren nader dan de gewone af
loop langs Dixmudeen zonder eene menigte omwegen en
kromten te ontmoeten gelyk tegenwoordig.
Ik zal ook zeggen, dat de nieuwe afleiding maer zal
moeten plaets hebben by uitneming, en dal éénmael, van
5 tot 8 dagen ten hoogste, alle 3 of4 jaer, gewone tyd-
slippen der hcdendacgsche zome. vloeden. Builen deze be-
weenelyke gevallen, zoude bet Veurnsas uitsluilelyk dienen
voor de scheepvaert waertoe het bestemd is.
Gy ziet dus, mynheerendat het niet ontbreekt aen mid
dels van aflossing die, goed gebruikt zynde, den afloop van
den Yser 5 a 6 malen sneller zouden kunnen maken dan hy
het heden is, en alzoo, by gevolg het meestendeel der
zomervloeden zouden kunnen voorkomen.
Mynheeren, ik neem de gelegenheid te baet der beraed-
shigiug over den budget der publieke werken, om al de
aendaclit van het gouvernement in te roepen over den
deernisweerdigen toestand waerin de groote vallei van den
Yser zich bevindt.
Deze vallei, die verschelde duizende hectaren hooilanden
cn eenige weiden bevatondergaet onschatbare verliezen
door de somer-overslróomingen.
Sedert eenige jaren zyn er de overstroomir.gen zoo menig
vuldig en zoo verontrustend geworden, dat deze ryke
streek welhaest niet anders meer zal zyn dan een slinkende
en ongezonde poel, indien hel gouvernement er geen
middel in verschaft.
M. de minister der openbare werken heeft deze over
stroomingen nog niet, denk ik, naer waerde geschat. Ik zal
dezelve in korte woorden afschetsener de oorzaken van
zeggen, de middelen aenwyzen om ze te voorkomenen ik
koestere de hoop dal de Kamer en het Gouvernement de
hiertoe noodzakelyke werken alzoo dringend en wettig
zullen vinden als het meestendeel der andere werken uit
gevoerd ten koste van de openbare schalk!:;!.
Ik verklaer my Een goed gedeelte der at i u juissementen
VeurneYpre en Dixmude uiaekli ttin ouheugelyke tyden,
een onmeetbaer meer uit, hetwelk het werk der menschen
allengskens gelukt is aen de wateren te onttrekken en
viuchtbaer te maken.
De grond van deze uitgestrekte landstreek, vr.n natuer-
wege zeer laeg, is doorsneden door de rivi V r.
De Yser neemt zynen oorsprong by Casseldepartement
van den Noorden in Frankryk, en treedt in België eene
halve uer west van Rousbruggewaer dezelve begint
bevaerbaer te worden. Hy bespoeld een groot aenlal ge
meenten der drie bedoelde arrondissementen en vcrlael de
vallei op een kwartier tiers boven Dixmnde, om van daer
zich te gaen werpen in de zee, door het zoogenoemd Yper
sas, te Nieuport.
’T is door groote werken van opdyking cn lozingdat de
lage grond van verschcide gemeenten des arrondissements
Veurne bevryd is gebleven van alle overs'rooming der
wateren van den Yser, en dat alle gemeens cpgehouden heeft
van de wateren dezer rivier met de binnewaters van Veurn-
ambacht, of dewatering van Veurne-Noord.
De'groote vallei van den Yser heeft nogthans veel van
haren eersten toestand behouden. De overvloedige wateren
die af komen van den Cassel-berg en langs al de andere
vloeden derj arrondissementen Ypre en Dixmude"doen
eiken winter, en meermaels in den zomer,deze rivier meer
of min overslroonien. Wanneer de winler-overslroomingen
in tyds kunnen afloopenwordt bet slyk dat zy naer zich
laten, een vruchtbaermakende mest voor de grasweiden.
Maer hel is heel anders gesteld met de overstroomingen
in den zomerdezen veroorzaken groote schade en ver
nietigen zelfs meermalen den ganschcn hooi-oogstvooral
wanneer zy overkomen in meijuuy of july. Op dit tydstip,
het gras, hoog gegroeid zynde belet den afloop van het
water, hetwelk alzoo ter plaets moet opdroogenmet het
verrotte gras eenen stinkenden en ongezonden poel daer-
stelt, en den te vooren zoo veel beloovenden oogst gansch
vernietigt.
Ik zal doen bemerken datin de vallei van den Yser, de
overstroomingen eene uitgestrektheid beslaen van vyf uren
en half in de lengte op 1/2 en 1/4 in de breedte; dat elke
overslrooming 's zomers van honderd tot vyf honderd dui-
1 zend franks, en dikwyls nog meer schade veroorzaekt;
eindelyk dat deze zomer-overstroomingen ook de oorzaek
zyn van de meeste veeziektendoor het bedorven hooi dat
dikwyls moet dienen tol voeder aen het vee der geringe
pachters.
Over dertig jaer, deze beklagelyke overstroomingen
hadden maer zelden plaetsen hy buitengewoone groote
regens, hetgeen maer alle 12 of 16 jaer gebeurde. Maer
sedert dien hebben dezelve gedurig toegetiomeu, en zyn
den dag van heden zoo menigvuldig en talryk geworden,
dat zy alle drie of vier jaren overkomen.
De reden hiervan is gemakkelyk te begrypen Sedert een
dertigtal jaren zyn de landeryen zeer verhoogd in waerde,
cn er blyven geene onbeploegde landen meer over die den
doorlogt der afwateringen tegenhouden. De landen, meer
gezocht zyndeworden beter bebouwdop de zaeilanden
zyn de drie vierden der scbeidsgrachten gevuld, en de nog
bestaenden zyn veel verminderd in de wydte; de riolen,
grachten, vaerten en rivieren zyn overal dikwylder gezui
verd de bruggen over den Yser, in Fraukryk, zyn ver
breed en dit alles te zamen genomen heeft de walerloopen
naer den Yser veel spoediger gemaekt.
Van eenen anderen kanthet gouvernement, i» pócis
van den afloop der zoo snel en in overvloed toevloeijende
waters in den Yser te vrrgemakkelykenheeft het legen-
strydige gedaen. Hel heeft, op eene groote schael, de af
leidingen naer de zee verminderd.
Dus, van den eenen kant, groote aengroeijing van snel
heid in al de toevloeisvds naerdenYser; en van den anderen
kant merkeiykc vermindering in den afloop van deze rivier
naer de zee. Waeruit noodzakelyk moest volgen dat de
overstroomingen menigvuldiger zyngrooter, schadelyker
-
Tegen deze zoo onbillyke en schadelyke handelwys
wierden levendige en lalryke klagten gedaen.
Om u nog een klaerder en tastelyker gedacht te geven
mynheeren, van de regtveerdigheid en gegrondheid dezer
klagten en der middels welke hel gouvernement in handen
heeft 3 in de afvloeijingen merkelyk te verbeteren zal het
genoeg zyn u te zeggen dal de Yser, in alle tyden twee
j uitmonden naer de zee heeft gehad. Eene langs den
westarm cn het sas genoemd Ypersas;de andere langs
