.1/
JAMAItï 1857.
ci
i LFilE JAEil.
I
liD.MlIk,
V
Bi
Een S)ondewlaysbl(Hl voor Ae^ikofuligingeH, Tydverdryf en algemeéne Behingen.
Vo\
\v
onze boter, en onze eijers te komen opkoopen.
DE VEURNAMBACHTSCHE UBERAEL.
XVI.
I
3a
ALGEfêEE&l OVERZIGT.
De laelsle zitiing van de conferentie van Parys
heeft gelttkkiglyk een einde gesteld aen de moeije-
lykhcden die nog bestonden nopens de te bepalen
grenzen die Bessarabië van Moldavië moesten
scheiden. Turkyë en de Zwarte-Zee moeten insge-
lyks, krachtens die zalfde conferentie, tegen 50
maette ontruimd worden door de Ooslentyksche
legers en de Engelsche vloot. De Commissie, die
ovei hel toekomende bestuer de Donauwsche
XJorstendommen moet beslissen, zal dan cindelyk
hare werkingen kunnen toonzetten en in T korte
voltrekken. Met die voltrekking van de zaken der
Donauwsche Vorstendommen, zullen de laetste
gevolgen van den Ooslcrschen oorlog een einde
nemen.
De vrees die nog overbleef den oosterschen
oorlog te zien gevolgd worden van eenen oorlog
tusschen Pruisen en Zwitserland, is na by verdwe
nen. Zwitserland schyul bereid te zyn, op den
voorstel van Frankryk en Engeland, de politieke
gevangene van Neuchatel, ongestraft oil het land te
laten gaen, en alzoo alle voorwendsel van oorlog
van den kant van Pruisen te willen wegnemen.
De edelmoedige handelwyze van den koning van
Napels, neemt ook van dien kant all» vrees voor
verdere oneenigheid met Engeland, lecnemael weg.
Engeland zal ander troebel water moeten maken,
indien het ten voordeele van zynen koophandel, in
Europa wil visseben.
De Engelsehen zyn nu bezig met in China eenige
sterkten in te nemen, ten einde er later vrijen
koophandel te kunnen houden. Dal zy in de onbe-
schaefde landen welvaren, maer dat zy eindigen
1
ma«kt ma,
(t) Hel einde van dit artikel by acht dngen
rsara
De zedelyke weldaed van het Christendom, op eene
historische wïze beschouwd.
Wal heeft het Christendom dan verrigt? wat zyn de
•eden er aen verschuldigd?
Voor iemand die den mensch wacrdeert, nietalleen om
tal hy wetenschap en versland bezit, maer die in hem
erst en vooral datgene zoekt dat hy behóórt, wy willen
,:eggen hel goede en de deugdvoor hem is de zedelyke
weldaed van het Christendom het grootste feit dal de
geschiedenis, sedert achttien eeuwen, ons aenbiedt.
Ik veronderstel hier niet dat gy katholyk zyt, ik wil van
i gcene kalholyke overtuigingen vragen. Neen Ik onder
lel alléénlyk dat gy ernstig genoeg zyt om eenige stonden
met nay dal groole feil, uilsluitelyk op eene historische wyze,
.e beschouwen.
Vooreerst, het is eene ontegensprekelykc daedzaek dat
de zedelyke wereld, over omtrent achttien eeuwen, eene
verbazende omwenteling beefl ondergaen. Die omwenle*
ling heeft eenen naem in de geschiedenis aller volkeren
zy heet de opkomst van hel Christendom. Geen een libe-
rael, hoe géern hy het ook wel zou doen, zal die bewering
logenstraffen.
Die daedzaek, die wy alleenlyk bemerken als hare plaels
hebbende in de historie, steunt op Christus en op de Kerk
die Christus heeft ingesteld.
Christus heeft op de zeden invloed gehad door twee
liddelen door zyn leven en door zyne leering.
Zeg my den wysgeer, den stadsman of den vorst, die
(Martinet).
Ten vyfdeen ten laetsle, De ikzucht en de vergelenis
van den evennaeslen, de verslaefdheid der onderhoorigon
aen die meester waren; de dwinglandy in hel huisgezin,
in den Staet en jegens de vreemde volkerendat laet de
oude zamenleving maer al te zeer bemerkenen dal
ook zal Christus, door zyn openbaer leven en zyne dood,
op de krachtigste wyze tegenspreken; dal ook zal hy aldus, I
voor al die zien wil, veroordeelen. Als de zoon des
menschen uil de woestyn gekomen is, zegt nog dezelfde
schryver, ik heb ham zien in openbare bedieningen treden, 1
niet al regeren, al oordeelen of beslieren, met al filoso-
feren uit eenen zetel of een spreekgestoelte, maer al zich 1
ten dienste te stellen van al de lydende ligchameu en van
al de zielen die de slagtoffers waren van de onwetendheid
en van de ondeugd; waerom? Om dat de wereld nooit
geen gebrek geleden heeft en dal zy nooit geen zal lydeu
aen hooge bedienden, aen koniogen, regters, bestierders,
aen wysgeeren en akademiekers maer lot aen den Zoon
des menschen vonden de kleinen, de onwetenden, de
ongclukkigcn, de armen nergens geen dienstwillige die
naars; en als er sedert geen eene ellende zonder troost
gebleven is (tenzy daer waer eerlooze wetgevers de gods
dienstige zelfverloochening buiten de wel gesteld hebben),
’t is aen den Zoon des menschen dat wy hel verschuldigd
zyn. In den loop der drie jaren dewelke hy aen de
verzachting der ligchamelykë en zedelyke krankheden van
den mensch toebesteedt, heb ik hem hel voorbeeld zien
geven van de volbrenging aller pligten. Te vergeefs heb ik
in dal leven, dal eene aaneenschakeling is van de held
haftigste zoowel als van de gemeenste deugden, de scha
duw van een gebrek gezocht. Dondert hy tegen de rykeu
en de magtigen, ’t is zonder hunne regten en hunne magl
te kort te doen 't is om hen af te keeren van de misbruiken
en buitensporigheden, die hen voor God en voor de men--,
schen onleeren en verachtelyk maken. Is hy de kleinen
genegen, T is om hen van hunne ondeugden te beleren en
door de wysheid en de deugd te verheffen. l.n dat leven
bekroont hy met de slavendood, voor alle menschen, tol
lavtOlx'Ii aldcf IOC -uiig Si »<,»-.
Welk eene les voor die millioenen heidenen, die binnen
korte jaren hem voor hunnen God en hun voorbeeld gingen
herkennen! VVelktjrene zedelyke omwenteling moest de
navolging van zmwieen leven niet te wege brengen.
De leering van Christus is gelyk de weêrschyn van zyn
leven.
Hier zullen wy kort zyn. Wy gaeu alleenlyk vyf korte
bemerkingen maken, die geen bewys vragen en die nogthans
genoeg zyn om te loonen dal er tusschen de cbristelyke
leering en de gedachten der oudheid, nopens de handelwvs
der menschen onder malkander, eeu afgrond is. Die be
merkingen zyn de volgende
Ten eerste, De christelijke leering doemt de slaverny.
Het is onmogelyk christen te zyn en in zyn even naesten
eenen slaef te zien.
Ten tweode, Die leering doemt de verachting der hei
denen voor de Kindschheid, en de gruweldaden die zy ten
opzigle van de Kindschheid pleegden.
Ten dorde, Die leering doemt de slagtoflfering van den
burger aen den Staet, als of hy voor den Staet geschapen
ware en voor hem alleen moest bcslaen.
Ten vierde, Die leering doemt de heidensche staetsal-
MOGENOIIEW.
Ten vyfde, Die leering doentl cindelyk de heidetische
vyandschap der volkeren onder malkander, en het baibiursch
oorlogsregt dal haer vergezelde.
Wonderlyke z.aek! zegt Montesquieu (Esprit des loij,
de christene godsdienst, die geen ander voorwerp schyul
ders kunnen als eten, hun vermaek zoeken en slapen! te hebben als de zaligheid in het ander leven, verschaft
ons uog hel geluk hierop aerde. En wie zou durven
loochenen dat, hoe meer hel leven van Christus ging na
gevolgd zyn, hoe meer zyne leering iu de verstanden ging
winnen; hoe meer ook de oude heidensche wereld uil hair
ondeugden, hare verslaefdheid en hare ongelukken ging op-
siaen, om in een tydstip van deugd, rryhiid en geluk te
treden. (I)
Prys der insehryving, BETAELBAER VOOROP Builen stad, vrachlvry, 6 franks. -- \j_or die de Zondagschc Uitgave begecren, 8 franks. ANNONCEN 15 centimcu den
drukregel. Alle affiche», hy dep uitgever van dit blad g^iruiJ, worden ;i:v.'.";;e!d in'Sjr-lve -.’p'-ictM. Brieven C^idd yrachlvrr toe
nïïmibbh,i- i iiuiigaari---
Alle affiehen, hy Jen uitgever van dit blad go/lriiij, worden §nvcj’gcJd
I jJ-J
j by Christus, op eene enkel historische wyze beschouwd, kan
vergeleken zyn. Gy zuil hem niet vinden Christus is de
grootste persoonaedje der geschiedenis, de stichter en het
voorbeeld der voortreffelyksle maetschappy die de wereld
ons voorstelt. Daeruit besluiten wy dal by, nietalleen
by de katholyken, maer in het algemeen hy al degenen die,
gelyk hel behoort ^in de beoefening der geschiedenis hunne
acndacht naer de gewigligheid der zaken geven, meest
verdiend bestudeerd te zyn.
Üit het leven van Christus willen wy alleenlyk de vyf
volgende punten aenraken
Ten eerste, De tweede helft van hel menschelyk ge
slacht was in hei heidendom, zelfs buiten de slaverny, op
de schandelyksle wyze onderdrukt geweest; en Christus
heeft die helft, in bare eigen oogen en in de oogen van hare
verdrukkers, door zyne afkomst, veredeld.
Ten tweede, Hel Heidendom had de weerde van den
mensch in de kindschheid met de voeten getrapt, en Chris
tus, met door dien staet te passeren, heeft doen verstaen
hoe dal een wezen, dat zwak is volgens hot ligchaem,
nogthans groot en eerbiedweerdig zyn kan. Hy heeft
voor latere eeuwen dat edele genootschap voorbereid dat,
op den lyd van Gods voorzienigheid vastgesteld, onder
den naem van werk der heilige kindschheid, duizende kin
deren moest redden, die het lieidensehe China, op den dag
van heden, naer het voorbeeld der heidenscim Grieken en
Ten derde, De Citouen der oudheid had met liotsch-
heid en mispryzen op de slavclyke werken neergezien. Die
welken, waerin vei re het meeste deel onzer zamenleving zyn
leven slyl, bad hy aen zyne millioenen slaven ovcrgelaten.
Arisloteles had overlang verschil gemaekt tusschen de
ligchamen der vrije menschen en die der slaven. Hy had
gezeid dat de ligchamen der slaven kloek waren en goed
voor de diensten van eerste noodzakelykheiddat die der
vrije menschen integendeel, welgcmaekt doch nutteloos
voor het slavelyk werk, ^geschikt waren voor hel bur-
gerlyk leven, dat bes^aet in vrede- en oorlogszaken te
handhaven! Christus is door de «ederige werkzaamheid, die
lol zyn dertigste jaer, tol hel begin van zyn openbaer
leven, in hem heeft uitgeschenen, die heidetische denk-
wyze komen logenstraffen.Hy heeft bewezen dal de mensch,
die dagelyks zyne werkachtige kanden aen lasligen arbeid
slaet, vry en edelmoedig zyn kao, en dal niemand het regt
heeft om hem te mispryzen Hy heeft den werkman en zvn
werk veredeld
Ten vierde, De heidenen hadden den vrijen toom aen
hunne driften gelaten en Christus, vooraleer in hel open
baer te vc-scbynen, wil veertig dagen lang in de woestyn
al bidden en vasten overbrengen. Waerom dal? vraegt
een schryver. Om ons te zeggen, antwoordt hy, dal zulk
een leven ook een staet van de maetschappy is; om den
mond te stappen aen die deze vraeg doen waerloe dienen
menschen die niets anders verriglen als bidden, zingen
en vasten? Gelyk of er, voor de evenwigtigheid (der
deden) van het maelschappelyk ligchaem, geen legen
wig! zyn moest aen zoo. vele tweevoeters, die niets an-
