VOOR POPERINGE EN IEPER koopt Dat Maar verkoopt men niet het in geen geval Onze Bisschoppen van Brugge Het Merghelynck=Museum wordt hersteld te leper Eensgezind Vlaanderen voor de 25® maal op Bedevaart aan de IJzer 12 IA vV KATHOLIEK WEEKBLAD VOOR POPERINGE - IEPER - WERVIK EN OMSTREKEN ONZE 3 UITGAVEN: ZATERDAG Bladzijden PRIJS AUGUSTUS 3 Frank 1952 In de Nationale Zoo te Antwerpen BUITENLANDS OVERZICHT De waardeloze tra nkstykken EEN VOLK ZAL NOOIT VERGAAN Eerste steenlegging van de nieuwe IJzertoren in aanwezigheid van ruim 50.000 bedevaarders. ADEL EN KERK 1561 -1952 Een originele fiets HOOFDBUREEL en REDACTIE: Poperinge Gasthuisstr. 19. Tel. 9. - Postcheckr. 47.63.60. PLAATSELIJKE BURELEN: Roeselare: J. VERRIEST-DEZEURE, St-Alfonsusstraat 12. - Tel. 1523. leper: P. BRAS-DEKLERCK, de Stuersstraat 4. - Tel. 445. Wervlk: ROGER PECTOR, Leiestraat 11. - Tel. Komen 491. Veurne: M. D'HERT, Noordstraat 14. Nieuwpoort: Drukkerij DUMON, Marktstraat. Aangesloten bij het Verbond der Belgische Periodieke Pers. HET WEKELIJKS NIEUWS POPERINGE en IEPER (met Wervik en randgemeenten). ROESELARE (met Izegem-Menen en randgemeenten). KUSTSTREEK .(Veurne-Nieuwpoort-Diksmuide en randgemeenten) 48* JAAR, Nr 35. POSTABONNEMENT 1952: België (tot einde 1952) 58 fr. Andere landen 4fr. p. week Verantwoordelijke Uitgever: J. Sansen, Gasthuisstraat 19, Poperinge Zondagavond 24 Augustus! We waren teruggekeerd van Diksmulde; 't was voor ons een bedevaart ge weest, een fietstocht. Meester oordeelde immers dat de reis per busniet bedevaart achtig genoeg was en we gaven hem gelijk. U moe rijden, U moe hidden, U moe... staan, dat begint reeds op een beêvaart te trekken, zei hij. En dien avond waren we werkélijk moe en toch sprongen we nog te Meesters binnen... Een ware zonnedag was 't ge weest, zo welgekomen na die eeuwige grauwe regenweek. Een zonnedag ook aan de IJzer. Ze wa ren er weer, de duizenden. Hoeveel? Ja, dat hangt af van uw eigën... opinie! Meer dan verleden jaar? Misschien wel! De ouderen vallen weg, maar de jongeren namen hun plaats in... de traditie zet voort; want nooit waren, er meer jonge ren dan dees jaar, dat was op vallend voor iedereen. Jeugd-uni- formen van K.S.A. en K.A.J.? Niet meer te tellen! De bedevaart - atmosfeer? Die was er, intenser dan ooit, beweer de Meester, die dat stadhuiswoord «intenser» bovenhaalde... hij had immers in de namiddag met Limburgersgepraat, mijnwer kers, en had «beschaafd» moeten spreken. Het kon ook niet anders. Ge gevoelt zo goed, als ge over de brug zijt, dat die IJzervlakte op die bedevaartsdag U in de stem ming brengt. U en de vele duizen den. Ge wordt er door aangegre pen. Dat was vroeger zo, maar se dert die stompen daar getuigenis afleggen van die aanslag van bar baren, gevoelt ge inderdaad meer clan vroeger irytenser zou Mees ter ons zeggen dat de tragedie van de IJzer, de tragedie van onze jongens van 1914-18, van ons Vlaams volk in... 1952! En precies dis dag zou de eerste steen worden aelegd van de nieuwe reuzetoren. Op St-Bartholomeusdag! 24 Augus tus. 't Kon niet beter passen, zei een pastoor, die heilige was een apostel wie men, vooraleer hem te onthoofden, het vel afstroopte. Men heeft niet alleen de IJzertoren ont hoofd, de moderne beulen wensten inderdaad wel meer! Is het te ver wonderen dat een rilling door de duizenden ging, wanneer die zwa re boerenwagen aanholde met brokstenen puin en die fonkelnieu we steen die gewijd zou worden door Prelaat de Wyels, Abt van Affligem, de aloude Vlaamse ab- dij;.. De eerste steen, symbool van de verrijzenis van onze toren! Wel waren we moe gebeden, moe gestaan, moe gefietst, maar nog niet moe gepraat! We zaten nu zo gemoedelijk, zo gemakkelijk gezeten te Meesters! Dan komt het ge moed los. Kom, we waren tevreden, meer dan tevreden, de begeestering was nog niet... geteerd, er was nog zon en warmte binnen ons. Alleen de oudste, een... piot van 1914, vond dat die redevoeringen veel te lang duurden. Oud - Strijders houden niet Van een lang betoog zei hij, we kregen die niet onder de oorlog, alles ging danig kort en we lagen veel meer dan we stonden. Maar ja, 't kan zijn dat de jongeren nu die lange betogen nodig hebben; wij niet! Zo ging het dan over de sprekers van de dag. Pé, zei Meester, hebt ge gehoord hoe gewezen werd op de noodza kelijkheid van idealisme? Gij hadt daar verleden week precies over geschreven. Geen bezieling in een beweging, geen ware bezieling onder de jongeren als er geen idealisme in steekt. Het was maar goed dat men eens het oud vuur oprakelde en er weerom brandstof opgooide. We leven inderdaad in de periode van grote rust. Men be taalt wel voor het Davidsfonds misschien wel voor de Vlaamse Toeristenbondzelfs misschien voor de Vlaamse leergangen te Leuven. Ik spreek niet van de C.V.P.! Men gaat naar Diksmuide, laat een leeuwtjeklauwen op de auto of de busmaar mén houdt er niet van vergaderingen bij te wonen van het Davidsfonds, men houdt er nog' veel min van bestuurslid en actief bestuurslid te zijn van een Vlaamse of Katholie ke vereniging... Ge weet wel... de «zaken» gaan voor,... we vergade ren ons dood, ziet ge, en daarom gaan we aan vele goede dingen dood, omdat men naar geen ver gaderingen gaat! En onze «intel lectuelen»? die hebben geen tijd of vinden dat al die verenigingen... minderwaardige dingen zijn! Het loont de moeite niet daar uw kost bare tijd te verliezen! Bloedar moede is dat! Gelukkig hebben we nog onze jeugdbeweging. Een geluk dat al onze jeugdorganisaties zo in-Vlaams zijn en daar hebben de voorname, practische, realistische, zelfvoldane zogezegde Vlamingen toch... niemendal voor gedaan. La ten we maar hopen dat bij die jongeren de bloedarmoede weg blijft. Zo waren we aan gang! Vlaamse grieven, Vlaamse eisen, nieuwe wetten? Waren wij zelf nog wel idealisten... We kermden niet ge noeg misschien, tierden niet ge noeg? Weet ge wat ik daarover denk, zei Meester. Wanneer al die bedevaarders naar de IJzer, Wanneer de vele duizenden die verhinderd waren de bedevaart mee te maken, Als die enorm veel duizenden t'huis, op straat, in hun omgang, in hun zaken en betrekkingen 100 Vlaams waren, Ais die enorm veel duizenden dag in dag uit zich 100 Vlaming toonden, Als die enorm veel duizenden die de eed van trouw... werkelijk aan beweging en strijd meededen, ac tief waren in Vlaamse en Ka tholieke verenigingen, Als die enorm veel duizenden ge nezen geraakten van die bloedar moede, van dat opportunisme in de 364 dagen onverschilligheid, dan zouden we baas zijn in huis neg vóór de IJzertoren weer opge bouwd is. Om ons zelf te vernieu wen hebben we alleen... idealisme nodig. Maar dit materiaal kunnen we niet kopen, we moeten het uit ons zelf opdelven. 't Was lang reeds donker... Maar dat was, in ieder geval, klaar: Als we zelf maar wilden! Men koopt geen idealisme maar men mag het in geen geval... verkopen! Ik heb nog lang nagedacht op Meesters betoog! 't Was een lange redevoering, maar we stonden niet, we lagen niet, we zaten zo gemoedelijk en zagen klaar, al zagen We mekaar niet van de tabakrook! PÉ VLAMYNCK. Een bezoek aan de Antwerpse Zoo is als een belevenis van het Jungleboek. Als voltooiing van hun exotische droom, doen deze lief lijke meisjes een ritje op de kameelrug. Zoals wij verleden week reeds mededeelden zijn sommige nikke len en zinken frankstukken waar deloos geworden. Zij zijn nog en kel gangbaar tot 1 September. Tot 30 November mogen zij evenwel nog aan de loketten van de Natio nale Bank omgewisseld worden. Hierboven brengen wij de afbeel ding der stukken die uit de omloop worden getrokken. Midden-Europa de Hoofdschotel Enkele opnamen uit de XXVe Ijzerbedevaart te Diksmuide. Links boven: dhr Coppieters tijdens zijn toespraak namens de jeugd. Links onder: dhr Van Mierlo spreekt namens het N.V.V.O.S. Midden boven: de zegening van de eerste steen. Midden onder: Dr Prof. Fransen (links) verlaat na de bloe menhulde het puin van de IJzertoren, gevolgd door de Ministers De Taeye, Segers cn Van den Daele. Rechts: Dr Prof. Fransen metst de eerste steen in van de nieuwe IJzertoren. ZIJN DE RUSSEN HAASTIG? Diplomatieke correspondentie is nu eenmaal geen handelsbriefwis seling. In de handel komt het er op aan vlug te zijn en zonder om haal van woorden juist en nauw keurig' te zeggen wat men wil of niet wil. In de diplomatie daaren tegen spreekt men in heel andere termen. Men schrijft wit en men denkt aan al de kleuren van de regenboog. Vandaar dat men dan gewoonlijk leest dat men de di plomatieke nota aan 't bestuderen isMisschien lachen sommige mensen met die uitdrukking, maar ze is juist. Die nota's of brieven moeten bestudeerd worden om te trachten uit te maken wat de op steller van de brief eigenlijk juist heeft willen zeggen en waar hij daarmee naar toe wil. Om dat te kunnen uitmaken moet men dan over een hele boel andere inllichtingen beschikken, uitgaande van de eigen ambassa deurs in het land vanwaar de brief vandaan komt en in de andere landen, van de economische en fi nanciële diensten, van de generale staf van het leger, van bevriende naties, enz., enz. Het is dan ook niet zo zonderling dat de Westmachten op 10 Juli ge antwoord hebben op een Rurrisehe nota van 10 Maart, en dat het Kremlin nu op 24 Augustus een wederantwoord geeft op de brief van Parijs, Londen en Washington. Waarover die nota's gaan? Over het Vredesverdrag met Duitsland. Op 10 Maart hing de onderteke ning van de accoorden van Bonn in de lucht (inschakeling van West- Nu wij op het punt staan onze nieuwe Doorluchtige Bisschop van Brugge te verwelkomen, past het even om te kijken naar de 23 roemrijke voorzaten van onze Mgr Emiel De Smedt, die hier op algehele en algemene sympathie wordt onthaald, en tevens naar de wording en ontwikkeling van ons bisdom. Het bisdom Brugge bestaat on geveer vier eeuwen. Onze eerste Bisschop dateert van 1561. De provincie Westvlaanderen, thans grondgebied van het bisdom Brug ge, behoorde vroeger aan twee bis- lommen, namelijk Doornik en Te- 'enburg (Terwaan of Térouanne, :en stadje in Frans-Vlaanderen). Het eigenlijke Westland, ook nog genoemd bachten de kupe d. i. het gebied ten Westen van de IJzer, behoorde bij Terenburg, de rest bij Doornik. Terenburg... Wie denkt niet aan de grote en heilige Bisschop Jan van Waasten. Doornik had tal van heerlijke Bisschoppen. Een ervan heeft als kerkenbouwer zijn naam ver eeuwigd in de bouw van Gothi- sche kerken, die de sporen van de Doornikse of Sgheldestijl in hun steen dragen: Walter de Marvis. In 1559 werd een eigen bisdom Brugge ingericht door Paus Fau- lus IV. Dit bisdom besloeg het vroegere bisschoppelijke deel van Doornik: de dekenijen Brugge, Aardenburg, Damme, Sluis, Gistel, Oudenburg, Torhout en Roeselare. Het Terenburgse deel van Vlaan deren werd ook een nieuw bis dom, namelijk het bisdom leper. Dit bisdom besloeg de dekenijen Jeper, Belle, Bergen, Kassei, Diks muide, Nieuwpoort, Poperinge, Veurne en Waasten. Het bleef be'staan tot het Concordaat van Napoleon in 1801. Onder de 18 leperse Bisschoppen vinden wij befaamde figuren, ook een Johan Baptist de Smet, in de Oostenrijk se tijd. De Zuidkant van ons huidig bis dom Brugge bleef tot in 1801 aan 't bisdom Doornik, b.v. de deke nijen Avelgem, Kortrijk en Me nen. De dekenij Tielt bleef bij '1 bis dom Gent. Onder Napoleon werden de twee I departementen van Leie en Schel de (de huidige provincies West <~n Oostvlaanderen) samengevoegd lot het bisdom Gent. Ten jare 1834 werd het bisdom opnieuw ingericht (vier jaar na de Onafhankelijkheid van België). De vroegere hoofdkerk Sint Do naas was in de Franse tiid afge- "ïaiSfi. _epgt^lvatsfsksiisjft'ei.4. nu de kathedrale hoofdkerk van de Bisschop van Brugge. Deze weidse Gothische kerk met Romaanse toren is wellicht de oudste kerk van Brugge. Onder haar hoogopschiet.ende en zo weid se gewelven leeft en beweegt het komen en gaan van onze geliefde Bisschoppen. Eeuwen zingen in deze klare beuken, zo roerend en verheven als de gewijde orgelmu ziek die bij wijlen het hele kerk schip vult. Luister van goud en purper, luister -van eerbied en ontzag waarmede de Kerkelijke Prinsen, onze Doorluchtige Bisschoppen, zijn omgeven. Het is als een adellijk geslacht. Laten wij even bij hun namen stilstaan, hun kenspreuk en hun bisschoppelijke regeringsjaren. 1. - De eerste Bisschop was Pieter De Corte (Petrus Curtius), Brugge. Hij was Bisschop van 1561-1567. Hij voerde de wijze ken spreuk Festina lentedie we op zijn Vondels zouden kunnen vertalen: Men prijst een stuur be- MGR DE SMEDT 24' Bisschop van Bruitfe. gin; of volkser: Haastige spoed is zelden goed. Letterlijk: Haast u langzaam. Hij stichtte het eerste Brugse seminarie. 2. - Remi Drieux (Remigius Driutius), van Merckeghem bij Volckerinckhove, die kort na de wilde beeldenstorm, die van Zuid tot Noord door het bisdom was getrokken, Bisschop was gewor den. Hij stelde al zijn betrouwen op de Goddelijke Voorzienigheid: Spes mea Christus Christus is mijn hoop! Hij was Bisschop van 1569-1594. 3. - Nog steeds in de droeve ja ren van diep verval en ketter se bedreigingen heerste Mathias Lambrecht, van St Laureyns bij Maldegem, van 1596 tot 1602. Zijn spreuk: «Da quod jubes Geef ons wat Gij verlangt is een ge bed om gratie naar vocatie. 4. - Karei Philip de Rodoan, van Berleghem, werd Bisschop van Brugge benoemd van 1602 tot 1616. Hij wist wat er te herstellen viel. Coelum non solumNiet al leen de hemel! 5. - Na 5 jaar episcopaat te Brugge werd Antonius Triest, uit Beveren-Waas, Bisschop van Gent (1622-1657). Zijn kenspreuk: «Con- fidenter» Met. betrouwen. Hij was een groot Bisschop. Zijn heer lijke graftombe te Gent geldt als een der meesterwerken der beeld houwkunst in België. Het is nog steeds in St Baafs te Gent te zien. 6. - Dionysius Stoffels, uit Ant werpen werd Bisschop in 1623 tot 1629. Zoals in deze tijden was het de gewoonte de naam te verla- tijnsen. Stoffels betekent zoon van Christoffel, in het latijn Christo- phori. Zijn spreuk: Vincit qui patitur» betekent: «Overwinnen door lijdzaam geduld 7. - Servaas de Quinckere, uit Brugge, Bisschop van 1630 tot. 1639. voerde als kenspreuk: Benedi- cam Dominum in omni tempore (Ik zal de Heer ten allen tijde ze genen). 8. - Van 1642 tot 1649 regeerde Nicolaas de Haudion, uit Brussel. Spreuk: Vere et integre Waarachtig en algeheel. 9. - Karei van den Bosch, even eens uit Brussel, volgde hem op van 1651 tot 1660. Daarna werd hij Bisschop van Gent. Spreuk: Crucier ne crucierDoor lij den om niet. te doen lijden. Hij stierf op Paasdag, gestikt door een catharre. 10. - Robrecht de Haynin, uit Habarcq (in Artois), was de tien de Bisschop van Brugge in 1662 tot 1668. Zijn spreuk luidde: «In cruce gloriaIn het kruis is mijn room. (3ievervole blz. 2) Duitsland in Schumanplan en Europees leger). Dan stelde Stalin voor: hereni ging en remilitarisatie van Duits land op voorwaarde dat het volle dig neutraal werd en bleef. De Westmachten wezen dit voor stel zo maar niet van de hand, maar vroegen nadere uitleg en stel den voorop dat vóór elke hereni ging en afsluiten van vredesver drag, algemene, vrije verkiezingen zouden gehouden worden en dat voorafgaandelijk een internationale commissie zou onderzoeken of vrije verkiezingen in gans Duits land wel mogelijk waren. Intussen bleven noch de West machten noch West-Duitsland stil staan bij het vooruitzicht op een, wellicht mogelijk accoord met Rus land. De accoorden van Bonn wer den ondertekend. Het hoog gezag van het Schumanplan werd reeds geïnstalleerd en in de Herfst zou den de verschillende parlementen het verdrag betreffende het Euro pees leger moeten bekrachtigen. En nu krijgen we dus een nieuwe Sovjetnota, waarvan de korte in houd de volgende is: voorbereiding' van een vredesverdrag met Duits land, vorming van een centrale Rijksregering en vrije verkiezingen in gans Duitsland na onderzoek van de mogelijkheid door een spe ciale commissie. Daarna zou verder ook moeten gehandeld worden over het terug trekken van alle bezettingstroepen. En ten slotte dit: die conferen tie zou ten laatste moeten plaats grijpen in October. Vandaar dat wij hierboven da vraag stelden of Rusland haastig was. WAT WIL STALIN? Verleden week hebben wij hier geschreven over het onderhoud Stalin-Nenni en waaruit zou blij ken dat Rusland, niettegenstaande elk verbaal protest tegen het niet naleven van de accoorden van Pots dam, tevreden was over de huidige toestand, aangezien het in feite nooit wenst zich ergens terug te trekken waar het ooit een voet in huis gekregen heeft. Die opvatting' werd in brede in ternationale kringen als gangbaar en waarschijnlijk aangenomen. Ze is nochtans in absolute tegenspraak met de woorden van de nota's van 10 Maart en van 24 Augustus. We zeggen wel met de woor den want het komt er nu precies op aan te weten wat Stalin en het politbureau met die nota's bedoe len. Na de nota van 10 Maart hebben we hier geschreven dat het niet uit gesloten was dat Rusland werkelijk bereid was toegevingen te doen in de zin van een hereniging van een Duits Rijk dat dan neutraal zou zijn. Wij konden dit aannemen omdat we geloven dat Rusland lie ver een voetje zou achteruittrekken uit Oost-Duitsland, dan te zien dat West-Duitsland met zijn zestig millioen inwoners en zijn enorme industriële mogelijkheden bij het Atlantisch Blok zou aansluiten. In tussen kon immers nog altijd ge speculeerd worden op een onder mijning van het nieuwe Duitsland van binnen uit en het aansluiten dus van een geremilitariseerd Duitsland bij het Oosters Blok. Maar we zegden toen ook dat die nota klaarblijkelijk bedoeld was om verwarring en aarzeling te verwek ken zowel bij de Westmachten als bij de Duitsers zelf die, zovelen als ze zijn, in de eerste plaats terug verlangen naar de eenheid van het Rijk. Het kwam er op aan de onderte kening van de accoorden te Bonn te torpederen. Dit manoeuvre ken de echter geen succes. De accoor den werden getekend. En toen zou Moskou volgens het Nenni onderhoud aldus ge redeneerd hebben: aangezien het Westen van geen liefde wil horen zullen wij onze pogingen voor de hereniging van Duitsland maar st.p zetten en de definitieve grens van het Oosters Blok op de Elbe vastleggen. En nu komt de nota van 24 Augustus in de grond terug met hetzelfde voorstel van 10 Maart. En nogmaals zeggen wij: het is niet uitgesloten dat ze die oplossing wel zouden willen. (Zie vervolg blz. 2) Gans Vlaanderen is Zondag 24 Augustus voor de 25° maal ter be devaart getogen naar zijn gehei ligde dodenakker te Kaaskerke. Deze bedevaart is weer groot scheeps van opvatting geworden, zoals het vóór de jongste oorlog placht te zijn. Bijzonder treinen brengen de bedevaarders weer aan van uit de verste uithoeken. Het aantal aanwezigen r.as dan ook ge voelig gestegen. Een ander punt van belang is de vermindering, uit wendig tenminste, v»n het bewa kingsapparatuur eer rijkswacht. Vóór twee en drie jaar liep men de dag der bedevaart elke twintig meter op een groep rijkswachters die van kop tot teen bewapend wa ren. Dit jaar was het vreedzamer. Op drukke verkeerspunten regelden enkele manschappen het verkeer en voor het overige kon men de aan wezigheid van andere rijkswachters alleen maar gissen aan het groot aantal ledige vervoerwagens die in verdoken hoeken r arkeerden. De Pax-poort was echter streng bewaakt, zelfs de persfotografen mochten niet naar boven om een luchtfotoalleen een student had zichzelf en zijn amnestie-span doek naar boven gesmokkeld om VLAANDEREN ZINGT EN BIDT Er waren te veel schone kan ten aan deze indrukwekkende be devaart dan dat wij nog verder over rustbewakers en rustverstoor ders zouden spreken, want de tienduizenden Vlamingen die hier kwamen bedevaarten waren met geen van beide erg gediend. Zij kwamen hier allen om hulde te brengen aan hun doden. Deze dodenhulde begon te 11 u. met een heilige Mis opgedragen door Zijn Hoogw. Dom de Wyels, O.S.B., abt der ab,dij van Affligem en legeraalmoezenier tijdens de eerste wereldoorlog. Benedik- tijner Monniken stonden hun Abt bij aan het altaar dat tegen de achterkant van het Helden kruisje was opgetimmerd. Lim burgse mijnwerkers in werkkledij en met de mijnlamp in de hand vormden de erewacht rond het altaar. - Vooraan, m dehedevaariweide. hadden de leden van het Bede vaartcomité, onder leiding van Dr Prof. Fransen, plaats genomen, naast hen bemerkten wij de Mi nister Segers, Van den Daele en aan het einde der plechtigheid De Taeye, talrijke volksvertegen- vruchteloos een poging aan te wen- woordigers en Senatoren, vermel den die de rust probeerde te ver- den wij o.m. de Westvlaamse Par- storen. lementairen Sobry, Ferryn en De- De bezoekers en de inwoners der stad leper zelf, die tijdens de Tuindagen een wandeling maakten doorheen leper, hebben kunnen vaststellen dat er flink gewerkt wordt aan het Merghelynck-mu- seum. Het Merghelynck-museum? De jonge generatie weet er niets meer over, tenzij van horen zeg gen. Sedert de oorlogsfurie van 14- 18, toen leper ten gronde vernield werd, is dit museum, in zijn aard, wellicht het mooiste van Europa, verdwenen. Tegenwoordig kennen wij nog de A. Merglielynckstraat, en wanneer wij deze ingaan van uit de Rijselstraat, dan bemerken wij vooraan op de rechterkant, het indrukwekkende gebouw, waar se dert 1941 de Meisjesafdcling der Rijksmiddelbare School was on dergebracht. Het is dat gebouw, dat door stadsarchivaris Arthur Merghelynck vanaf 1892 werd ingericht als mu seum, dat een werkelijke uitbeel ding gaf van de kunst cn bescha ving rond 1770. Terwijl de leperse Lakenhalle herrijst en men begint aan de heropbouw van het Nieuwwerk, keert ook het Merghelynck-museum terug uit de schaduw van het ver leden. De voorgevel opgetrokken in uitgeholde steen zonder voegen, kreeg weer een aangenaam uit zicht. Het prachtig houtwerk der ingangsdeur steekt fris in de verf en de sierlijke balkons in gesmeed ijzer staan weer waardig in het zwart, doorweven met in het goud gezette bloemen. EEN STUKJE GESCHIEDENIS Vermits het Merghelynck-mu seum, evenals zijn stichter, Jonk heer Arthur Merghelynck, haast onbekenden zijn geworden, past het in korte trekken enkele his- De Hr Carbonclle met zijn zelfgemaakte lig-ficts Dhr Carbonelle uit Menen is er in geslaagd een nieuw model fiets samen te stellen. Origineel is het in elk geval. Gans het tuig is sa mengesteld uit oude fietsstukken en dhr Carbonelle heeft er twee maanden aan gewerkt. Volgens de uitvinder is dit nieuw mo.del fiets zeer gemakkelijk te hanteren, het stuur is aangebracht onder het za del. Tevens kan men er een zeer gemakkelijke houding mee aanne men en zou het uiterst geschikt zijn om lange reizen af te leggen zonder er zich danig mee te ver- woeier,. torische herinneringen op te roe pen. Wij moeten zes eeuwen terug, tot in 1340, toen er op deze plaats een ruime patriciërswoning van die tijd stond, een Steenzoals het toen genoemd werd, en dat bewoond werd door Frans de Beer, schepen der stad leper. Dit ge bouw vinden wij beschreven als grooten huuse an de oostzyde van de Zuudstraete (thans Rij selstraat) up den zuudhoec van der oude CleedermaerctDit Steen vormde enigszins een ge heel met twee aanpalende huizen; in de loop der jaren veranderde het meermaals van eigenaar en van bestemming. Vermelden wij alleen dat in 1604 de Sint Arnol- dus Brouwerijer gevestigd was en dit gedurende bijna drie-kwart eeuws. Later vinden wij er als eigenaar Frangois Corneille, neef van de beroemde Franse drama turg Pierre Corneille. Frangois Corneille kwam in 1717 door erfe nis in bezit van het goed. Maar de bijzonderste datum is wel 1 Mei 1774, toen de eigendom het bezit geworden was van Jonk heer Frangois-Ignace-Joseph Mer ghelynck, eigenaar van verschil lende heerlijkheden, raadsheer en erfelijk schatbewaarder der stad leper, hoofd-baljuw van de stad en van het graafschap Mesen. De nieuwe eigenaar liet de drie bestaande gebouwen ten gronde afbreken en liet. op dezelfde plaats een voornaam herenhuis optrek ken door de beroemde Rijselse architect Thomas Gombert, die leefde van 1725 tot 1801 en naar wiens plannen vele beroemde ge bouwen werden opgetrokken te Rijsel en in andere steden. Deze bouwkundige bracht Merghelynck in betrekking met beroemde beeld houwers van die tijd, onder meer met Antoine Deledicque uit Rijsel en met beeldhouwers uit leper van wie de oude archieven enkel als naam vermelden biithauwer Maertenzonder dat men kan uitmaken of de naam Maerten voor- of familienaam is. Het mooie herenhuis, smaakvol ingericht volgens de hoogste eisen der kunst, zou zijn bewoners niet lang tot genot zijn, want Jonkheer Merghelynck stierf in 1795 op 52- jarige leeftijd, terwijl zijn echtge note reeds overleden was in 1787, op 42-jarige leeftijd. Te vermelden dat Frederik van Oranje, zoon van Stadhouder Wil lem van Oranje, in 1793 te gast was bij Jonkheer Merghelynck. Na de dood van Heer Merghe lynck veranderde het herenhuis verschillende keren van eigenaar. Eerst kwam het aan de oudste zoon van Merghelynck; in 1834 aan zijn neef Ernest, de Gheus; in 1865, bij publieke verkoping, aan Ridder August Hynderick-de Ghelcke, schepen der stad leper. Na de dood van beide echtelingen kwam het eigendom andermaal te koop. Het werd gekocht door Ar thur Merghelynck, achter-klein zoon van Frangois Merghelynck, op 15 April 1892, die aldus terug in het bezit kwam van het voor vaderlijk huis. Hij zelf woonde in een woning op de Vanden Peere- boomplaats, doch kocht, het schoon herenhuis om, zoals hij het later zelf schreef, «het familiegoed te redden van profijtzoekepd vanda- Jr ARTHUR MERGHELYNCK lenwerk en om tevens een ver diende hulde t.e brengen aan zijn ontwerpers Reeds op 1 Mei van hetzelfde jaar toog Arthur Mer ghelynck aan het werk en liet al les herstellen in het oude heren huis wat. diende hersteld. Zijn grote verdienste is dat hij er een meubilering in aanbracht die een trouwe weerspiegeling was van de periode toen dit hergnhuis door zijn overgrootvader gebouwd werd. Aldus gaf het een zeer vol ledig beeld van de Franse kunst ten tijde van Lodewijk XVI. A. Merghelynck herstelde dit ge bouw niet om het zelf te bewonen doch wel om het1 als museum in te richten. HET MUSEUM MERGHELYNCK Merghelynck herstelde dus dit gebouw, een museumenig in ons land. Men noemde het zeer terecht «Het klein Versailles». (Zie vervolg blz. 6) velter. Daar bemerkten wij ook Dhr Roppe, gouverneur der pro vincie Limburg, die met duizende Limburgers de verre verplaatsing gedaan had. Na de H. Mis zegende de Pre laat de eerste steen van de nieuwe IJzertoren, de hoeksteen waarop vermeld staat: In houwe trouw aan het Ideaal der Vlaamse IJzer jongens werd deze eerste steen van de te herbouwen toren gelegd op St- Bartholomeusdag, XXV" Ijzer bedevaart 1952. 't Vaarwel was kort, zij togen vroom ten strijde, zij waren jong, manhaftig in 't gevecht; werd recht beloofd, voor recht zou Vlaandren strijden: zij streden trouw en vielen zonder rechtzo zong het koor onder leiding van Staf Nees, na deze aandoenlijke godsdienstige plechtigheid. DE JEUGD SPREEKT Op tekst van Anton van Wilde- rode, droeg Hein Naekaert de bindteksten voor het verder ver loop van de plechtigheid voor. Eerst was het de jeugd die aan het woord kwam bij monde van dhr Maurits Coppieters. Hij belichtte het motto dezer bedevaart: «Een volk zal nooit vergaanEr zijn onmiskenbare tekenen van verval en terreinver- lies in Vlaanderen, doch de fout hiervan ligt niet alleen bij de jeugd, aldus spreker. De jeugd verlangt ordening, moderne vorm geving en meer doelmatige uit bouw van de Vlaamse strijd. Positief vraagt het IJzerbede- vaartcomité de jeugd steentjes te verkopen. Dit zullen wij graag doen om onze toren schoner herop te bouwen,aldus M. Coppieters. «Wij zullen echter meer doen; granietblokken zuilen wij aansjou wen voor de grondvesten: onze scheppende droom tegen kuituur vervlakking, onze wil tot eenheid in de Vlaamse strijd; onze liefde die een pijnlijke wit-zwarte de- markatielijn zal uitwissen; onze onverzettelijke poging om het Vlaamse volk zo rijk en mondig te maken dat België en het Neder lands geheel in het nieuwe Europa daardoor rijker en levenskrach tiger worden. Ten slotte wees dhr Coppieters op het gebrek aan levensstijl bij de jeugd en op de onrustwekkende demografische toestand in Vlaan deren. DAT ALLE HAAT WIJKE Namens het N.V.V.O.S. sprak vervolgens dhr Van Mierlo met overtuigende en diepontroerende woorden de bedevaarders toe. Zijn toespraak was wérkelijk in de geest van de woorden die hij uit sprak dat in dit land alle haat en vijandschap uit de harten der burgers wijke.Na. gewezen te hebben op de offers door de IJzer- helden gebracht deed spreker een ontroerende oproep tot een terug keer naar de ware geest van de IJzer, de geest van verdraagzaam heid, samenhorigheid, offervaar digheid en kameraadschap. Daar om moet er amnestie komen, am nestie die geen goedkeuring be duidt van strafbare feiten maar die een daad is van menslievend heid, een daad van herstel der morele gaafheid en een afbraak der morele en politieke ketterijen. Besluitend zegde spreker met betrekking tot dé eerste steenleg ging van de nieuwe IJzertoren: (Zie vervolg blz. 2) Zo ziet er thans de binnenkoer van het Merghelynck-Muscum uit. Het gebouw heeft weer zijn vroeger uitzicht teruggekregen. Zelfs de prachtig gebeeldhouwd» kolom staat er zoals ten rijde van Merghe lynck. Het bovenstuk van deze kolom, een prachtige vaas in marmer van Carrara, werd gebeeldhouwd naar een ontwerp van de grote Vlaamse schilder Rubens. Oorspronkelijk stond deze vaas boven op het altaar der Kapellekerk te Brussel, maar toen dit altaar naar de kerk van St-Joost-tcn-Node werd overgebracht, werd de vaas vervan gen door een heiligenbeeld cn kon Merghelynck zich het kostbaar pronkstuk aanschaffen.

HISTORISCHE KRANTEN

Het Wekelijks Nieuws (1946-1990) | 1952 | | pagina 1