J
MARIASTEEN
tn
waar lichaam en geest
volwaardige
getraind worden
Onze
l eek-end
leportage
i
HET WEKELIJKS NIEUWSZaterdag 4 Juli 1938. Bla. 8.
VOOR,
AMELIJKE OPVOEDING
'Fï
In het turnen zijn de kerels van Mariasteen hele bazen geworden.
De rangen zijn feilloos gelijk en de houding der turners is onbe
rispelijk. Het hoort ook zo voor hen die later zelf als onderwijzer in
dit vak moeten optreden.
MARIASTEEN TE GITS
Alhoewel Mariasteen nog een
flink eind van de dorpplaats ver
wijderd ligt, weet toch ieder in
woner u de weg te tonen: van de
dorpplaats naar de grote baan, de
weg inslaan naar de statie van
Gits en eens voorbij de statie, wan
neer gij de gerieflijke betonbaan
verlaten hebt om u op een twijfel
achtige grintweg te begeven,... doe
dan gelijk wij het deden en ga
uw licht opsteken bij een gedien
stig voorbijganger om precies te
weten op welke plaats u de weg
moogt verlaten om links het bos
in te trekken.
Uw twijfel zal dan niet meer
van lange duur zijn, want de klim
mende en draaiende oprijweg voert
u regelrecht tot in het brede open
pari: en daar aan het uiteinde ligt
het sierlijk kasteel met zijn trap-
geveltjes: Mariasteen.
Dukde prachtige schapers
hond, die bij de statige ingangs
deur schijnbaar een uiltje vangt,
kijkt wantrouwig naar de.reporter-
met-het-fototoestel, maar wanneer
hij aan de hartelijke stem van
zijn baas hoort dat wij verwel
komd worden, heeft de trouwe wa
ker reeds terug zijn glimmende
hondensnoet tussen de poten ge
legd.
Meteen zijn wij binnen en te
gast bij de Heer A. Pauwels, Be
stuurder der Nationale School voor
Lichamelijke Opvoeding.
Mijnheer Pauwels is een gast
heer die er de hand van weg heeft
zijn gasten dadelijk van alle plicht
plegingen te ontslaan en het een
journalist gemakkelijk te maken.
De voorgeschiedenis van Maria
steen te Gits is betrekkelijk een
voudig. Het initiatief tot het op
richten van een Vrije Technische
School, die leerkrachten zou vor
men voor Lichamelijke Opvoeding,
werd genomen door de Heren Pau
wels en Fouarge die, onder im
puls van Mgr Piccard, de oprich
ting van dergelijke scholen beoog
den respectievelijk in Vlaanderen
en Wallonië.
Men stond toen op de drempel
van de naoorlogse tijd: 1946. Voor
de Franstalige afdeling werd van
wal gestoken in het domein der
aloude abdij van Aulne. Voor de
Vlamingen werd een school ge
sticht in het kasteel Beaulieu, te
Helkijn.
In September 1949 werd de in
richting overgebracht naar leper,
langs de steenweg op Zonnebeke,
in het buitengoed Ter Kameren.
De inspectiedienst van het Mi
nisterie was evenwel van oordeel
dat de ruimte er al te beperkt was
en er diende nogmaals naar iets
an Iers uitgekeken.
Het prachtig kasteel Maria
steen eigendom der Weledele Fa
milie de Pélichy, gelegen op het
grondgebied der gemeente Gits,
bracht de oplossing. Mariasteen
is werkelijk een parel, gelegen op
de Gitsberg en verdoken in een
verrukkelijke omgeving van bos
sen.
Hier sloeg de Nationale School
voor Lichamelijke Opvoeding haal
tenten op, figuurlijk gesproken,
want het ruime kasteel bood van
binnen voldoende plaatsruimte om
er iets gerieflijk van te maken.
Voor de practische oefeningen
was er het ruime park, door een
gordel van bomen omzoomd. Ook
daarvan was er iets van te ma
ken dat de leerlingen de gelegen
heid moest geven lichaamsoefenin-
L
gen, spel en sport in open lucht te
beoefenen.
Mariasteen is een droom voor
bestuurder, leraars en leerlingen.
Doch laat ons niet te voortva
rend zijn, in de beschrijving van
hetgeen Mariasteen thans reeds
geworden is. Het werk dat de
Heer Pauwels zo moedig heeft
aangepakt is wel eens iets anders
geweest dan een droom, hij zegde
het ons zelf dat het vaak voor
hem een kwade nachtmerrie ge
weest is.
Toen hij 7 jaar geleden met dit
werk begon wist hij vooraf dat
hij op weinig of geen steun, doch
wel op vele tegenkantingen mocht
rekenen. Rond de klippen waar
op deze school werd opgetrokken
heeft het vaak gestormd.
Doch het idealisme van de Heer
Pauwels stond rotsvast en zijn
Westvlaamse koppigheid, mede de
volharding van zijn leraars, wisten
iedere moeilijkheid te overwinnen.
HET DOEL DER SCHOOL
Wij schreven reeds hoger dat
de lichamelijke opvoeding stilaan
maar zeker haar plaats verovert
in onze onderwijsinrichting, trou
wens de richtlijnen, verstrekt door
het Ministerie van Openbaar On
derwijs, gaan meer en meer die
kant uit.
Daar is nog een andere factor
die van groot belang is, namelijk
het feit dat de sportverenigingen
thans groot belang hechten aan
een degelijke opleiding van hun
leden. Wij vernoemen hier speciaal
de athletiekverenigingen die be
hoefte hebben aan flinke moni
toren.
Het is daarbij niet te ontkennen
dat de medische gymnastiek en de
massage van groot belang zijn bij
de gezondheidszorg.
Aan de hand van deze gegevens
komt men tot het besluit dat er
tegenwoordig behoefte bestaat aan
goed gevormde technici, die be
kwaam en goed onderlegd zijn op
wetenschappelijk gebied.
Er is tegenwoordig behoefte aan
degelijke Gymnastiek- en Sport-
onderwijzers, aan Schermprovoos-
ten, aan Masseurs en Kinesisten.
Deze beroepen, die ons misschien
vreemd in de oren klinken omdat
wij er nog weinig vertrouwd mede
zijn, geven een overzicht van het
geen deze school zich ten doel
stelt. In dit overzicht stelt men
eveneens vast dat deze keuze van
specialisaties nieuwe horizonten
opent voor jonge krachten die iets
durven aanpakken.
De leerling, die zich in de school
aanbiedt, kan zelf zijn keuze doen
en bepalen welk diploma hij wenst
te behalen.
Na het eerste jaar bekomt hij
reeds het diploma van gymnastiek-
of sportmonitor, een cursus van
twee jaar geeft het diploma van
gespecialiseerd onderwijzer in de
lichamelijke opvoeding, en na drie
jaar bekomt men er het diploma
van masseur, kinesist, schermpro-
voost.
Dit is de normale cursus die
aanvankelijk voorzien werd. De
Nationale School voor Lichamelij
ke Opvoeding heeft echter gelijke
tred willen houden met de eisen,
gesteld door het Ministerie van
Openbaar Onderwijs. Binnen af
zienbare tijd wordt immers het
diploma van Regent in Lichame
lijke Opvoeding vereist om te mo
gen onderrichten in het lager en
middelbaar onderwijs, in de nor-
Over lichamelijke opvoeding in Je onderwijsinstellingen houden wi. er tegenwoordig ge
heel andera meningen op na dan dit het geval was 20 jaar en meer terug. Het belang van dit
gedeelte der vorming van de leerlingen werd in vele onderwijsinstellingen wel eens naar het
achterplan verschoven om niet te zeggen geheel verwaarloosd, Zelfs indien een onderwijsin
richting over de vereiste turnzaal, voorzien van de nodige toestellen, beschikte, dan waren
deze vaak in onbruik en kwam het materiaal alleen te pas wanneer op een of ander feest
aan de studenten een extra ontspanningsgelegenheid gegeven werd.
Een gepensionneerd officier kwam een half uurtje per week, ten minste tijdens de zomer,
«gymnastiek» geven, ofwei was het een onderwijzer die het klassieke «looppas, handen aan
de heupen of nummer u, een, twee...» kwam afdreunen. Dat was een dun laagje vernis dat
wel als devies voerde: Mens sana in corpore sano(een gszonde geest in een gezond
lichaam), maar dat zeker door niemand ernstig werd opgenomen.
Mensen en tijden zijn ondertussen veranderd, ook de opvoedingsmethoden. Ten bewijze
daarvan de schitterende jeugdolympiaden waar sprekende bewijzen worden voorgelegd dat
de lichamelijke opvoeding niet langer een dode letter is in het leerprogramma der onderwijs
instellingen.
Dat is een kentering ten goede die onbetwistbaar is, want in het algemeen opvoedings-
vraagstuk heeft ook de lichamelijke opvoeding haar rechten. Zij is er onontbeerlijk.
Men kan komen aandraven met het gevaar van overdrijving, doch eer wij er toe komen
in al de onderwijsonderrichtingen de lichamelijke opvoeding tot de gulden middenweg te zien
reiken zal er nog een fatsoenlijke weg af te leggen zijn. Voor overdrijving is er dus voorlopig
nog geen gevaar.
Het is klaar dat met dergelijke stand van zaken het niet langer volstaat alles aan het
toeval over te laten, want het Ministerie van Openbaar Onderwijs stelt dienaangaande ook
zijn eisen. De leerkrachten, die instaan voor de lichamelijke opvoeding, moeten In het bezit
zijn van de nodige diploma's. Er moeten monitoren en regenten in lichamelijke opvoeding
gevormd worden die voldoen aan de eisen van staatswege gesteld.
In deze noodwendigheid werd voorzien door het stichten van een Nationale School voor
Lichamelijke Opvoeding, een school waar leerkrachten zouden gevormd worden om te verhel
pen aan het tekort van Gymnastiek- en Sportonderwijzers, Schermprovoosten, Masseurs en
Kinesisten.
De benaming Nationale Schoolzou wellicht aanleiding kunnen geven tot de mening
dat het hier om een «Staatsschool» gaat. Niets is minder waar en wij houden eraan te
onderlijnen, de Nationale School voor Lichamelijke Opvoeding, zoals wij deze te Gits bezooh-
ten, haar ontstaan dankt aan het privaat initiatief en dat zij, dank zij het onverdroten werk
van haar stichter en huidig Bestuurder, dhr Pauwels, als Vrije Technische School haar veel
belovende toekomst te gemoet gaat.
maalscholen en in de technische
scholen.
Mariasteen heeft zich hierop
voorzien en het regentaat in zijn
programma opgenomen. De cursus
sen voor regent in lichamelijke op
voeding omvatten 2 studiejaren.
Gits kent aldus een Middelbare en
een Hogere Graad.
HET SYSTEEM GITS
Alvorens het programma verder
uit te diepen dat tot het bekomen
van de hoger vermelde diploma's
leidt moeten wij eerst het systeem
Gits, zoals de Heer Pauwels het
zelf noemt, nader omschrijven en
toelichten.
Zij die de school verlaten, wil
len dit doen als volwaardige op
voeder? van de jeugd, doch iemand
die anderen wil opvoeden moet in
de eerste plaats aan zelfopvoeding-
doen. Dit laatste veronderstelt dat
er geen dwangbuis aanwezig is,
dat er geen bewakers zijn die met
spiedende ogen ieder der leerlin
gen angstvallig in het vizier hou
den. Te Gits wordt dit princiep
gehuldigd, namelijk dat de opvoe
ding eerst en vooral in vrijheid
moet gebeuren. De leerlingen zijn
er vrij in deze zin dat eenieder er
zijn verantwoordelijkheid te dra
gen heeft voor het welslagen van
zijn eigen vorming en deze van
zijn kameraden. Het collegesys
teem hoort op Mariasteen niet
thuis.
Een oningewijde kan zich moei
lijk voorstellen hoe zo iets moge
lijk is en toch is het de vrijwillig
aanvaarde tucht die de bezoeker
vreemd doet opkijken wanneer hij
voor het eerst deze school bezoekt.
Het schijnen wel geen internen
te zijn die het oog van een bewa
ker in de rug voelen branden. In
hun houding en doening ziet men
duidelijk dat zij zich thuis voelen.
Zeker, hun dag kreeg een dui
delijke indeling met de afbakening
van de tijd voor studie, lichaams
oefening, ontspanning, enz..., doch
men voelt aan dat de jongens zich
vlot hebben aangepast aan de in
deling van de dag en dat er
niemand nodig is om de uitvoe
ring van dat programma te con
troleren.
De enge collegegeest heeft im
mers al te vaak voor gevolg dat
de leerlingen hun instelling haten.
Laat het ons ronduit zeggen en
velen ondervonden dit zelf dat
een intern er vaak toe komt het
internaat op zijn minst als een
noodzakelijk kwaad te beschou
wen indien hij het zelfs niet als
een gevang beschouwt.
Deze geestesgesteldheid treft men
te Gits niet aan.
Ieder leerling die er zich aan
biedt weet dat hij er als vrij man
binnen komt en dat hij de verant
woordelijkheid voor zijn vorming
in eigen handen krijgt.
Dergelijk opvoedingsstelsel heeft
onvermijdelijk als resultaat dat er
een hechte familiegeest ontstaat
tussen de leerlingen. Zij weten
heel goed dat zij ook aan elkan
ders opvoeding moeten meewer
ken. Zij weten vooral dat hun le
raars er zijn als raadgevers en dat
de opvoeding hun gemeenzame
taak is.
Op dit gebied is er niets dat
meer kenschetsend is dan de om
gang tussen leraars en leerlingen.
Die omgang is zo vertrouwelijk
dat men zich op sommige ogen
blikken niet meer kan indenken in
een internaat te zijn. En toch, hoe
vertrouwelijk deze omgang ook is,
gehoorzamen diezelfde leerlingen
met merkbare voldoening op de
minste wenk of het minste bevel
van hun oversten.
Wij kunnen gerust zeggen dat
het systeem Gits een unicum is.
Misschien wordt deze opvatting
als opvoedingsmethode ook elders
gehuldigd, ten minste in theorie,
als practische verwezenlijking za
gen wij evenwel nergens dergelijk
resultaat.
HET LEERPROGRAMMA
Bij het betreden van het rustige
park, dat het kasteel omringt, een
park dat een oppervlakte heeft
van 4 ha., waant men zich in een
rustig buitenverblijf. Te midden
van deze gezonde, landelijke om
geving ligt inderdaad ook een bui
tenverblijf dat al de genoegens
verstrekt van sparrebossen, jeug
dig groen en kwintelerende vogels.
Dit rustig midden is precies de
aangewezen plaats om, ver van
alle stadsrumoer, aan spel en sport
en vooral... aan studie te doen.
In Mariasteen stelt men zich tot
doel volwaardige mensen te vor
men.
Overloop even mede het pro
gramma: opvoedende gymnastiek,
spel en sport (voetbal, hockey,
handbal, basket, volley, tennis,
zwemmen), theorie en techniek
der sporten, anatomie, physiologie,
hygiëne, biologie, pathologie, ont
leding van beweging, psychologie,
psedagogie, jeugd- en spelleiding,
methodiek, didactische oefeningen,
stage, moedertaal, algemene le
vensleer, scheikunde, natuurkun
de, tekenen, handenarbeid, muziek,
zang, godsdienst, zedenleer, twee
de taal, geschiedenis der beelden
de kunsten. Voor de speciale af
delingen komt daar nog bij: mas
sage, kinesitherapie en schermen.
Er ligt dus veel werk voor de
boeg. Het programma dat wij
schetsten toont overduidelijk dat
de leerlingen in «Mariasteen» geen
nietsnutters-leven leiden. Wie er
zijn vorming krijgt weet dat het
levensgeluk des te rijker is naar
mate de kennis die men opdoet
vollediger is. Hoe meer schatten
men zelf vergaarde, des te meer
kan men aan anderen mededelen.
De vorming is zeer breed opge
vat. Door iedere leerling wordt zo
wel opvoedkundige gymnastiek als
athletiek en sport beoefend. Het
moet ons trouwens niet verwon
deren dat de leerlingen met deze
louter lichamelijke opvoeding een
groot deel van hun dag vullen.
Athletiek b.v is geen bijvak en wij
verpraten geen enkel geheim wan
neer wij zeggen dat er onder deze
leerlingen een paar toekomstige
kampioenen zijn. Zij hebben alle
troeven in handen om naam te
maken in de Belgische Athleten-
wereld. De leerlingen krijgen ten
andere gelegenheid zich op tijd en
stond te meten met andere athle-
ten en d rn gaat Mariasteen
zich gewoonlijk vooraan op de ere
lijsten plaatsen.
Dit neemt niet weg dat het
hoofddoel, de alzijdige vorming,
Ook de edele kunst van het schermen wordt aangeleerd en beoefend
in Mariasteen. Dit gebeurt niet in een gesloten zaal maar op de gras
mat in de vrije natuur. Terwijl de scheidsrechters aandachtig toekij
ken, volgen ook de supportersmet spanning de wedstrijd.
1 N
1 mK:ÉËÊÊm
l -
Te Git* blijft de boog niet altijd gespannen,
spanning wordt gezocht ln een nuttige bezigheid. Öet park heeft
mooie wandelwegen, maar deze moeten onderhouden worden zoals het
hoort. Bewijzen van dit werk geeft U bovenstaande foto.
Juist deze ent-
Het I
niet uit het oog verloren wordt
Wij mogen hier misschien wel een
misopvatting terecht wijzen, na
melijk dat een school voor licha
melijke opvoeding geen plaats is
waar gans de dag aan sport en
athletiek gedaan wordt De theo
retische vakken, die wij hoger ver
meld hebben en die een indruk
wekkende reeks vormen, zijn geen
bijzaak, doch vormen een integre
rend deel van het geheel der vor
ming.
Dat er lessen zijn met een rui
me practische kant zoals anato
mie en methodiek b.v., dat vindt
iedereen vanzelfsprekend, doch
vergeet niet dat het belang der
algemene vakken, zoals Neder
lands, Frans, Scheikunde, enz...
niet onderschat worden. De reden
van dit uitgebreid programma
ligt dus niet alleen in het door
het Ministerie opgelegde program
ma maar evenzeer in het doel dat
bestuur en leraarkorps zich be
steld hebben. Mariasteen vormt
all-round »-mensen.
TOELATINGSVOORWAARDEN
TOT MARIASTEEN
Uit hetgeen vooraf gaat kan
men opmaken dat er aan de leer
lingen, die om opname verzoeken
in de School voor Lichamelijke
Opvoeding, zekere eisen gesteld
worden en dat van hen o.m. ver
wacht wordt dat zij reeds bepaal
de studies achter de rug hebben.
Wij geven hieronder dan de
voorwaarden, waaraan de leerlin
gen moeten voldoen die verlangen
toegelaten te worden.
In de afdeling voor monitors
worden toegelaten de gediplo
meerden van een middelb. school
of de dragers van een overgangs
getuigschrift van het 4* naar het
3* van een atheneum of college,
de gediplomeerden van de vak
scholen vermeld als A3, A6/A3 en
A7/A3, evenals de leerlingen die
met voldoening een cyclus van 3
jaren, in een school gerangschikt
Cl, C5/C1 of C2, hebben doorlopen.
Om aanvaard te worden tot de
cursussen voor Regent in Licha
melijke Opvoeding cursussen
die 2 jaar duren zijn andere
voorwaarden gesteld.
Deze leerlingen moeten op 31
December van het wettelijk Jaar
18 jaar oud zijn. Om zonder exa
men tot het 1" leerjaar te worden
toegelaten, dienen de kandidaten
houder te zijn van het gehomolo
geerd of erkend getuigschrift van
middelbare studiën van de hogere
graad, of van het diploma van la
ger onderwijzer, of met voldoe
ning de proef tot de academische
graden hebben afgelegd.
De kandidaten die zich niet in
deze voorwaarden bevinden dienen
zich aan een bijzonder toelatings
examen te onderwerpen die een
rijpheidsproef en een bekwaam-
heidsproef omvat.
De rijpheidsproef is schriftelijk
en omvat:
a) De samenvatting van een uit
eenzetting van ongeveer 20 minu
ten;
b) De critische commentaar van
een aan de candidaten overhandig
de tekst.
De bekwaamheidsproef is mon
delings en bestaat uit een onder
vraging over de levensleer, de
scheikunde en de natuurkunde, dit
volgens het programma van de
latijns-griekse afdeling. De gedi
plomeerden van de Scholen voor
Lichamelijke Opvoeding met drie
studiejaren (monitoren) worden er
eveneens zonder examen toegela
ten tot de leerjaren voor regent
Voor ledereen, zo voor de kan
didaten-monitoren als voor de kan
didaten-regenten wordt vereist dat
de leerlingen door de geneesheer
van de school geschikt bevonden
worden. Zij dienen daarbij een be
wijs van goed gedrag in te leveren
dat opgemaakt werd door de be
stuurder der laatst bezochte on
derwijsinstelling en een door de
ouders ondertekende aanvraag tot
inschrijving voor te leggen, zo de
kandidaat minder dan 21 jaar oud
is. Allen dienen eveneens een prak
tische proef te ondergaan.
Voor kandidaten die hun mid
delbare studies verlaten en nog de
vereiste ouderdom niet bereikten,
noch voldoende algemene vorming
ontvingen, werd in de School voor
Lichamelijke Opvoeding een voor
bereidende afdeling ingericht waar
zij aanvaard worden vanaf 15 Jaar
om er hun physische en intellec
tuele vorming te kunnen voleindi
gen. Nadien kunnen deze leerlin
gen met succes het toelatingsexa
men afleggen en met vrucht de
lessen volgen der eigenlijke School
voor Lichamelijke Opvoeding.
MARIASTEEN GROEIT
Gezonde bomen, die door stor
men geschud werden, groeien al
tijd best omdat zij moeten vech
ten voor hun behoud. Te Gits is
het ook zo gegaan en deze gedurf
de onderneming kon slechts op
groeien doorheen een storm van
kritiek. Kleinzielige opwerpingen,
die natuurlijk altijd van oninge-
wijden kwamen, zijn jarenlang een
zwre-a last geweest. De resultaten,
de flinke leerkrachten die in Ma
riasteen gevormd werden en mor
gen hun taak zullen opnemen,
doen vanzelf de stormen van de
kritiek luwen. Mariasteen groeit.
Wie wil weten of er belangstel
ling is voor deze School voor Li
chamelijke Opvoeding kan een af
doend antwoord vinden in het feit
dat, voor het schooljaar 1952-53,
dat thans ten einde loopt, in to
taal 52 leerlingen waren ingeschre
ven. Dit is het hoogste aantal leer
lingen voor wat een School voor
Lichamelijke Opvoeding in België
betreft. Deze leerlingen komen uit
alle streken van het land. Wij
treffen er, bij het einde van dit
schooljaar 25 Westvlamingen, 8
Oostvlamingen, 11 Antwerpenaars,
8 Limburgers en ook een leerling
uit Belgisch Kongo.
Met een waardige fierheid dra
gen de leerlingen het schild van
de school op de borst: de 5 olym
pische ringen in elkaar gestren
geld, symbool van de broederlijk
heid, het samenwerken tot éénzelf
de doel, met daarboven de storm
vogel, symbool van de eeuwig»
strijd tegen de stormen van het
leven.
Zij hebben zelfvertrouwen en wij
hoorden dhr Pauwels zeer terecht
deze spreuk van Virgilius aanha
len: «ZIJ kunnen, omdat zij over
tuigd zijn te kunnen
Zondag 5 Juli, te 16 uur, is het
feest op Mariasteen en zullen de
vlaggen aan de masten wapperen.
Het schooljaar 1952-53 wordt be
sloten zoals het voor deze stoere
mannen past met een open-lucht-
feest.
Het leven gaat verder want...
Mariasteen groeit!
GEMO.
Mariasteen, met zijn regelmatige trapgcveltjes, Is rijzig als een middeleeuws sprookjesslot, maar de
flinke athleten, die er zijn ondergebracht, lioren er goed bij thuis. Stoere jonge kerels kozen juist dit
toverachtig hoekje. Men kan werkelijk het ene niet van het andere scheiden.
In Mariasteen zijn er ook klaslokalen zoals het hoort in iedere on
derwijsinrichting. Hier een kijkje in de klas der anatomie. Rechts
ziet men het ietwat griezelig geraamte dat door de leerlingen zeer
aandachtig bestudeerd wordt.
s-wrrytn .iir\ if»i<vev*ny nrvTT»*T^r~r 'nr