STADSNIEUWS.
Art. Cornette. Jan Van Beers.
De Penningmeester
Verbond der
Vlaamsche Liberale Vereeniginger,.
HOOFDBESTUUR.
AAN DE EIBER ADEN.
Sedert de kiezingen van Juni 1884
noodlottiger gedachtenis verkeert de libe
rale partij in België in een toestand, waarvan
zij voorzeker gedurende de laatste halve
eeuw geen weerga kende. Onmacht tegen
over den vijand, en verdeeldheid in de eigen
gelederen: ziedaar in enkele woorden de
samenvatting van dezen toestand.
Niet te verwonderen is het, dat van ver
schillende zijden pogingen werden aange
wend om, door het herstellen der zoo nood
zakelijke eendracht in den schoot onzer
partij, de verloren macht te herkrijgen. De
overtuiging wint al meer en meer veld, dat
alleen door aaneensluiting der liberale rangen
op het gebied eener gemeenschappelijke wer
king, het ooit weer mogelijk zijn zal, onze
gezindheid aan het bewind te brengen.
De Ylaamschgezinde liberalen zijn niet de
laatsten geweest om deze noodzakelijkheid
in te zien. Immers, reeds op lln October
1885, werd in eene plechtige vergadering te
Brugge, tusschen de Liberale Vlaamsche
Bonden of Vereenigingen van Antwerpen,
Brugge, Brussel en Gent, het Verbond der
Vlaamsche Liberale Vereeniging gesticht,
in wiens naam de ondergeteekenden thans
het woord richten tot alle Belgische libera
len.
Ten einde den aard en de strekking van
dit Verbond duidelijk te doen kennen, achten
wij het in de eerste plaats noodig, hier de
volgende artikelen der Grondslagen over te
nemen
Artikel 1. Onder al de kiesvereeni-
gingen, die gelijktijdig de liberale en de
Vlaamschgezinde grondbeginselen voorstaan,
is een algemeene bond tot stand gebracht,
met nameVerbond der Vlc.amsclxe Libe
rale Vereenigingen.
Art. 2. Het Verbond heeft voor doel
de gezamenlijke bevordering, hoofdzakelijk
op het kiesterrein, van de zedelijke en stoffe
lijke belangen der Vlaamsche bevolking en
van de vrijzinnige gedachten.
Het wijdt bepaaldelijk zijne krachten
aan de handhaving der Vlaamsche taalrech
ten, inzonderheid aan de eerlijke toepassing
en de verbetering der reeds bestaande taal
wetten.
Art. 4. —Elke bestaande of nog te stich
ten Vlaamsche liberale kiesvereeniging kan
deel maken van hetVerbond, mits te verkla
ren, dat zij de tegenwoordige grondslagen
bijtreedt.
De liberale Vlaamschgezinden, woonach
tig in eene plaats waar geene toetredende
vereeniging bestaat, kunnen door het Hoofd
bestuur aangenomen worden als afzonder
lijke leden van het Verbond.
Art. 17. Het Hoofdbestuur verwekt
de stichting van Vlaamsche liberale vereeni
gingen, waar nog geene bestaan.
Het benoemt briefwisselende bestuurle
den en stelt plaatselijke comiteiten aan,
waar vereenigingen ontbreken.
Tot het bereiken van het doel des Ver-
bonds, wendt het verder alle geschikte mid
delen aan, als bijvoorbeeld, het ondersteunen
der Vlaamsche liberale drukpers, het inrich
ten van politieke voordrachten, het inzamelen
en aanklagen van de grieven der Vlaamsche
bevolking enz.
Door deze bepalingen hebben de stichters
van het Verbond den grondslag gelegd voor
eene werkzaamheid,waaraan niet alleen alle
Vlaamschgezinde liberalen kunnen en moe-
veel pret in, dat de kanarievogel des papier
krabbers gaan vliegen was. Toen hij echter
vernam, dat het beestje eer't eigendom van
Justina was, en dat hij 't meisje, zooals
overigens iedereen, goed lijden kon, vergat
hij zijne veete tegen den pennelikker.
Frans, loop hem halen, zei hij.
Maar Frans was al weg. Toen hij die
traantjes in de oogen der lieve Justma be
merkt had, werd zijn hart week. Hij hield
oneindig veel van zijn lieftallig gebuurmeisje.
Toen zij samen naar school gingen, waren
zij goede maatjes geweest. Vaak had hij voor
haar gevochten en steeds toen men Huis-
houêntje speelde, was Fransje het heertje
van Justinatje geweest. Doch nu ze groot
waren, scheidden hen de maatschappelijke
toestanden met eene kloof zoo breed, als er
wel bestaan kan tusschen een hoogmogend
divisie-hoofd en een meubelmaker, die zijne
wissels moet laten protesteeren.
Echter kon Frans het niet helpen, dat hij
zoo vaak des nachts aan Justina's schoone
oogen droomde, en het was waarlijk ook de
schuld van het meisje niet. wanneer zij op
hare kamer van het 2de verdiep, rechtover
den werkwinkel der Van Zoen's te borduren
of te haken zat, dat zij haar zeiven soms
verraste in bewonderende beschouwing voor
Franses welgemaakte gestalte en zijnen
mooien, blonden krollekop.
(Wordt voortgezet).
ten deelnemen, maar waaraan ook alle libe
ralen in Vlaamsch-België hun steun en me
dewerking verschuldigd zijn ja zelfs de
liberalen van het gansche land moeten er
zich, naar onze overtuiging, bij aansluiten,
althans indien zij een open oog hebben voor
de ware belangen der vrijzinnige partij,
waaraan de hoogste belangen des lands, zijn
bloei en vreedzame ontwikkeling, op het
innigst verbonden zijn.
In een woord, wij beschouwen dit Ver
bond als een der doelmatigste middelen ter
herovering van al hetgeen de liberale partij
in de laatste jaren heeft verloren.
Inderdaad, de beginselen, tot welker ver
dediging en verspreiding het is ingesteld, zijn
de eenige, waarvan de toepassing dienstig is
tot heropbeuringonzerpartij uit den toestand
van verval, waarin zij verkeert in de Vlaam
sche gewesten.
Er bestaat voor de verspreiding der vrij
zinnige gedachten geen ander voertuig dan
de volkstaal: deze grondstelling zetten wij
vooruit als eene onbetwisbare waarheid,
waarvan de bewijzen geleverd worden en
door de gezonde rede, en door de geschiede
nis van alle beschaafde volkeren, en door de
ondervinding, in ons eigen land opgedaan.
Om ons alleen bij deze laatste reeks van
beschouwingen te bepalen, zullen wij aan
eiken liberaal, die, vrij van vooroordeel,over
de geschiedenis van België sedert 1830 na
denkt, de vraag stellen, wat de propaganda,
in de Fransche taal gevoerd, ten voordeele
der liberale denkwijze in de Vlaamsche pro
vinciën, na verloop van meer dan eene halve
eeuw, tot wezenlijke en duurzame baat der
vrije gedachten heeft uitgewerkt?
Deze Fransche propagande richt zich tot
een zeer beperkt publiek, in verhouding tot
de groote massa van het Vlaamsche Volk.
Het is dan ook geenszins te ver wonderen, dat
de liberale gezindheid in Vlaamsch-België,
niettegenstaande de werking der meest op
Franschen voet ingerichte Associations li-
bérales en der Fransche pers, veeleer ach
teruit dan vooruit is gegaan.
Dat dit, inderdaad, wezenlijk zoo is, kan
niet geloochend worden. In het geheele
Vlaamsche land vormen de vrijzinnige ge
meentebesturen eene uiterst zeldzame uit
zondering. I)e provincieraden der vier zuiver
Vlaamsche provinciën zijn, in overgroote
meerderheid, zooniet geheel uitsluitend, uit
clericalen samengesteld. Dezelfde gewesten,
met bijvoeging der Brabantsche arrondisse
menten Brussel en Leuven, brengen in Jen
schoot der Kamer van volksvertegenwoordi
gers slechts twee, en in den Senaat niet
meer dan acht liberale leden. En dan nog
worden deze tien liberalen in de beide Kamers
uitsluitend opgeleverd door het arrondisse
ment Brussel, waarvan de bevolking, althans
in de hoofdstad, eenigszins gemengd is.
De zuiver Vlaamsche arrondissementen
zenden geen enkelen liberalen vertegen
woordiger naar Kamer noch Senaat.
Zóó is de toestand van Vlaamsch-België op
het einde van het jaar 1886.
Zóó, wij hebben alle redenen om het te
vreezen, zal hij blijven, nog vele, vele jaren
lang, indien de liberale partij niet eindelijk
tot het inzicht komt, dat men, om invloed te
oefenen op het volk, de taal van dit volk als
het voornaamste voertuig voor de versprei
ding der gedachten moet benuttigen,dat men
dit volk in zijne moedertaal moet ontwikke
len en opleiden tot het besef der grootsche en
heilzame begrippen van burgerlijke vrijheid,
waarvoor het liberalisme strijd voert.
Wel achten wij het volstrekt niet onmo
gelijk, noch zelfs onwaarschijlijk, dat de
afwisselende kansen van den politieken strijd
onze gezindheid, als door een gelukkig toe
val, binnen korteren of langeren tijd terug
aan het bewind zouden voeren. Maar wij
koesteren tevens de vaste overtuiging en
het is onze plicht, deze overtuiging onbewim
peld uit te spreken, dat geen duurzame
zege, geen blijvend bestaan, geen krachtige
invloed, geen vruchtbare werking mogelijk
is, wanneer niet het volk in eigen taal wordt
aangesproken en ontwikkeld, wanneer niet
de heele liberale propaganda in de Vlaamsche
gewesten een Vlaamsch karakter aanneemt.
Wat enkelen ook mogen droomen van een
Fransche beschaving voor Vlaamsch-België,
het blij ven droombeelden, begoochelingen van
een bïind vooroordeelde treurige ervaring
is daar om het onomstootelijk tc bewijzen.
(Wordt voortgezet
Met genoegen drukken wij den volgenden
omzendbrief in ons blad over
Verbond der Vlaamsche Liberale
V ereenigingen.
Vlaamsche liberale penning,
In Algemeene Vergadering van 26" April
1886, werd met eenparige stemmen tot het
inrichten van eenen Vlaamschen libera
len penning besloten.
Reeds dikwijls was de wensch uitgespro
ken dat de liberale vlaamsche beweging, even
als andere partijen, over een algemeen en
bestendig Fonds zou te beschikken hebben.
Het gemis aan zulk een Fonds, werd in me
nig geval diep gevoeld, des te meer daar in
alle vlaamsche streken en onder allerlei vor
men, gedurig geldzamelingen gebeuren, die
bij gebrek aan eenheid in doel en werking,
geen duurzaam nut opleveren.
Deze bedenkingen noopten ons tot de po
ging, om de thans verbrokkelde en vaak
verkwiste middelen, tot een geheel samen te
trekken.
De penning zal bestaan uit vrijwillige gif
ten, ingezameldop bestendigeinteekeniijsten,
in de dag- en weekbladen onzer gezindheid,
op buitengewone lijsten, aan dezorgen onzer
leden toevertrouwd, en bij middel van geld-
omhalingen op vergaderingen, meetings,
voordrachten en feestelijke bijeenkomsten.
Te dien einde zullen een aantal bussen wor
den in omloop gebracht, die de Geuzenkleu-
ren en het opschrift Vlaamsche Liberale
penning dragen.
Het beheer dier gelden zal toebehooren
aan het hoofdbestuur van het verbond, dus
aan de gekozenen van alle de verbonden
Vereenigingen, en stipt gescheiden blijven
van het beheer onzer gewone middelen,
voortkomende van de verplichte jaarlijksche
bijdragen. De Penningmeester zal teikenjare
afzonderlijk verslag doen over de eene en de
andere kas.
De Penning is bestemd tot het stichten van
Vlaamsche Liberale propagande onder alle
hare vormen. Uit den aard der zaak moet
het van omstandigheden afhangen, tot welk
bepaald gebruik en in welke mate er gelden
zullen verstrekt worden. Wij mcgen van nu
af wijzen op het ondersteunen onzer druk
pers, het uitgeven van vlugschriften of zelfs
van meer uitgebreide stukken, het inrichfen
van meetings en openbare vergaderingen,
vooral in gewichtige gevallen, bij voorbeeld
wanneer eenig wetsvoorstel, dat onze taai
en partijbelangen raakt, in de Kamers ter
bespreking ligt; op het bevorderen van het
vrijzinnig onderwijs in Vlaanderen enz. Maar
zooals de penning een algemeen strijdfonds
is, uit aller bijdragen bijeengebracht, zoo zal
er geen werk ondersteund worden, of het
moet beantwoorden aan een algemeen en
blijvend belang.
Aldus ingericht en beheerd door de afge
vaardigden van alle de Vereenigingen van
het verbond, is de vlaamsche liberale penning
geroepen om aan onze partij ernstige dien
sten te bewijzen.
Wij stellen hem in met dezen omzendbrief,
dien wij richten tot alle liberale vlaamsche
dag- en weekbladen en maatschappijen, wel
ker warme ondersteuning wij verzoeken voor
het welgelukken der onderneming.
De Secretaris De Voorzitter
Jan Van Rijswijck.
De gelden moeten gestuurd worden aan
den Penningmeester Jan van Rijswijck,
Koningstraat:I6, Antwerpen.
De Vereenigingen worden aanzocht op
te geven hoeveel bussen zij verlangen te
ontvangen. Antwerpen, 1886.
Over Kemmei.
Mden 11 December 1886.
Woensdag, 8 December, was het feest te
Kemmei, en feest voor heel den dag. Eene
nog niet lang geboren sociëteit, die ik altijd
De Keuns hoor noemen, vierde haren
Cecilia. Beter laat dan nooit, zegt het spreek
woord.
Die sociëteit bestaat uit al fijne muzie
kanten, die geene muzieknoot uit eeneE \:?oi-
schelf kennen; maar muziek maaf^ uun
weinig. Hunne kenspreukFinit coronat
opus geeft het genoeg te kennen. Vraagt
ge hun wat al dat latijn wil zes''Uien
u antwoorden; Onze piy'Tü&.^ear L 0lt tp
grootMajs$4e presijff^. iTett"'
dige heer PVK^'
hunne lichtgS%(6f co"
ronat opus
- Eene zangersma3,^'*^^eenj daaf js
hetgeen niet dat hij begi' eD, /aar een talrijk
broederschap van Xavëmftgen. daar is zijn
wensch. De voorzichtigheid is de moeder der
wijsheid, de president weet dat maar te wel,
daarom valt hij er niet aan gelijk aan een'
been. Eerst moet hij kunnen zijn' mannen in
slape wiegen, om ze te hervormen binst
hunnen slaap. Wat maakt hem dat alle an
dere gerokten comedie en al wat naar come-
die riekt bevechten, immers comedie opent
het verstand en den mensch, volgens hen,
kan niet te dom zijn. Maar alle middels zijn
goed vermits zij naar het ware doel leiden,
ik wil zeggengeld inoogsten en overal baas
zijn.
Zoo dus, Kemmelnaars, dat het u niet ver-
wondere, in 't korte, een schoon broeder
schap van Xaverianen, Franciskanen ofLau-
rentianen, de naam doet er niets aan, te
bezitten. Daar zult gij met open mond, de
medailje op den borst, leeren hoe ge de men-
schen moet haten die den pastors hielen niet
willen kussen, of waren het de braafste en de
treffelijkste menschen van geheelde wereld;
daar zult gij vernemen hoe dwaas het is zijn
geld te gebruiken om 's zondags een pintje te
drinken en zich een weinig te verzetten, hoe
oneindig lofweerdiger het is, het te storten
in 's pastors beuze om u nog van langs om
meer onder den voet te kunnen houden. Nu
kost het nog maar 5 frank 's jaars: 2 frank
voor den diner en 3 frank voor goede? wer
ken, maar dan zal het geen 5 frank meer
zijn, maar wekelijks 'nen halven cies of zoo
iets, zonder nog verder te spreken van scha
len en offerblokken, giften voor missen, enz.
enz., en den diner zal dan in 't dak blijven.
Duivels zak is nooit vol.
Nu dan, 's morgens, alhoewel het een Onze
Vrouwedag was, toch was er eene solemnee-
le mis voor Sint Laurens. Na de mis, zeer
natnurlijk, ververschte men zich met wat
druppels en pinten in den kraag te slaan,
's Noens, dat was anderen thee; een soepje
vol van jeugd en nog voller van zout, ka-
rotjes en boelie, zonder te kouten van het
gebraad met gestoofden patat en der koeke-
boterhammen met appelmoes.
Een farceur, er zijn er overal, had aan de
schouw een groot plakkaat gehangen, waar
op in dikke letters stond- Het schaap dat
bleet, verliest zijn' bete Die konnen lezen
hadden het gelezen en die niet konnen lezen
hadden hooren zeggen wat er aan de schouw
geschreven stond, want binst geheel den diner,
of banket zoo gij het liever hebt, had men
eenen muis hooren loopen, ware het niet
geweest van het gerucht dat de lepels, mes
sen en forchetten in de tellooren mieken'en
van het hoesten van eenige verslokten.
Een ander had achter de deur geschreven
met kalkEet welmorgen hebt ge het
niet meer schoone. Daar wareneer ook die
dat konnen lezen, want hier gebeurde het
geen zekeren dag in het vijverhuis te Dicke-
busch voorviel.
Na het druppeltje achter den koffie,speelde
men met de kaarte, met de vloerbol en .arme
re met hun verstand.
Tegen den avond verliet elk de herberg
om zijn wijf of iets in dat slach te halen en
wanneer iedereen weder was, begon het
concert. Het concert was wonderschoone,
maar ongelukkiglijk zat een man voorop die
de vue van den theater benam met zijn'
bulte, dat maakt dat het maar deze zijn die
aan zijne weerdige? zijden zaten, die iets ge
zien hebben. Quel malheur!
Om t'eindigen deed de president eene ziel
roerende aanspraak over de schoonheid van
het jong leven, die de tranen uit eenieders
oogen deed rollenvan lachen; en
daarmeê was het amen en uit.
Wat later zag men een koppeltje langs hier
en een koppeltje langs daar in 't maneschijn
verdwijnen.
O bedorven wereldWaar leidt gij ons
naartoe Over tijd hoorde men uit den stoel
der waarheid de gezalfde des Heeren bulde
ren tegen de bijeenkomsten van jongmans en
jonge dochters, en nu ziet men hunne opvol
gers dezelfde bijeenkomsten bevoordeeligen.
O God! uw wil is ondoordringbaar.
Er zijn geloovige zielen te Kemmei, die
verwonderd zijn dat het dien avond gedon
derd en gebliksemd heeft. Wat zegt ge daar
van?
Vergelijk het toekomend jaar de geboor
ten van 1886 met die van 1887 en God bewa
re u, Kemmelnaars, van zulke ongelukken,
gelijk er te Reninghelst zullen geschieden.
Ratadjiem! Boum!
Willems-Fonds.
Zaterdag 11. gaf de stedelijke afdeeling van
het Willems-Fonds, na de werkzaamheden
harer maandelijksche vergadering, eene
zeer belangrijke voordracht, opgehelderd
door zichten van ox-hydrisch licht. Vele
personen kennen den Tunnel van den Cenis-
berg slechts bij name. Na de voorstellingen
en uitleggingen van den heer D., konden de
aanwezigen zich een klaarder denkbeeld
vormen van hetgeen dat reuzenwerk geweest
is, en beseffen in welke overgroote mate de
doorboring van den Genisberg tot de uitbrei
ding der vervoermiddelen bijgedragen heeft.
Tal van wetenswaardige bijzonderheden
werden medegedeeld, benevens eene schets
van het uitzicht der streken bij den in- en
uitgang des tunnels gelegen.
De leden waren niet al te talrijk opgeko
men, 't is jammer; de afwezigen hebben er
bij verloren. Het waren mooie en heel be
langrijke zichten, die wij daar te zien kre
gen en de heer spreker deed zijn best om alles
klaar en duidelijk uit te leggen. Het was, in
éên woord, eene wetenschappelijke voor
dracht, die ons veel leerrijks doen zien heeft.
Het Willems-Fonds beschikt over eenige
leden, die zich waarlijk voor de goede zaak
offeren en die derhalve op ieders dank aan
spraak inaken mogen.
Zaterdag aanstaande is het weeral feest in
het Willems-Fonds, maar ditmaal is het
voor de kinderen. Dit belet niet dat er daar
eene menigte groote menschen, die met moei
te zullen plaats vinden, in de feestzaal een
aangenaam uurtje gaan overbrengen. Verle
den jaar was de groote zaal van den Arend
veel te klein; wat zal het nu zijn dat het
Willems-Fonds zooveel leden meer telt?
Want het mag gezegd worden, tot spijt van
wie't benijdt, het Willems-Fonds groeit en
bloeit. Hopen wij dan dat het zoo blij vel
Vlaamsche Ster.
Het is morgen, Zondag avond om 5
ure, dat de Vlaamsche Ster hare derde
vertooning geeft. Deze zal bestaan uit:
-cote
^«=9
