Het Merlandsch
in het middelbaar onderwijs.
STADSNIEUWS.
Kattefeest.
Kapitein Yande Yelde.
ten waaruit het samengesteld is. terug in
den algemeenen omloop dienen.
En hoe gaat zij te werk? Met de barbaar-
sche en zonderlinge begrafenissen Het
lichaam blijft waar 't valt; al de aan den
dampkring behoorende elementen, de lucht,
de wind, de warmte, het water bevorderen
zijne spoedige ontbinding. De dieren op de
aarde, de vogels in 't luchtruim wreten het
op, bijgestaan door eene ontelbare menigte
insecten. In eenige dagen is 't werk afge
daan; erblijvenslechts van't lijk de beenderen
over, die op hunne beurt de prooi der zoo
even werkende verdelgers worden.
De mensch wil later 't lichaam zijner va
deren, zijner bloedverwanten aan deze zoo
genaamde eerbewijzen onttrekken, welke
hem smadelijk schijnen. Hij steekt de licha
men in de aarde, die ze niet meer in eenige
dagen vernietigt, maar in menig jaar. De
lijkverbranding integendeel behoeft slechts
een uur om 't gansche lijk in asch te her
scheppen. Stemt zij dus niet overeen met den
wensch der natuur? In plaats van tot water,
lucht, dieren en aarde hare toevlucht te ne
men, gebruikt zij het vuur, het krachtigste
der elementen. Ziedaar gansch 't verschil.
Er is nog een ander begrafenismiddel, dat
men tegenover de tot asch verbranding heeft
willen stellen't is de inbalseming van liet
lijk;het tegenstrijdigste middel tegen de wet
ten der natuur, aangezien men tracht dat
gene te vereeuwigen wat de natuur zelve
vernietigen wil.
De geschiedenis'bewijst dat de pest Egypte
aantastte, toen de inbalseming er nog in
vollen zwang was; de oude bijbelsche legende
der tien plagen stelt vast dat de pest er om
trent de 14' eeuw vóór Jesus Christus, groote
verwoestingen aanrichtte. Een beroemd ge
neesheer heeft door zijne persoonlijke waar
nemingen en onderzoekingen bewezen, dat de
mummiën zich ontbinden, niettegenstaande
al de pogingen welke men aanwendde om
het bederven te voorkomen.
Zij wasemen nog, na duizenden jaren,
vuile dampen uit; niemand kan beweren dat
de ontelbare mummiën, die in den grond van
Egypte begraven liggen, de hoofdoorzaak der
pest niet zijn, welke dit land zoo vaak ge
teisterd heeft.
De lijkverbranding is dus voor de toe
komst. O. H.
(Vervolg).
B) Beschouwen wij thans de tweede helft
dezer derde opwerping: het is strijdig met
den geest der wet, de Vlaamsche leergan
gen vooi de Vlamingen verplichtend te
maken.
La loi, zoo drukte nog onlangs La
Gazette het uit. a été votée sous la garan-
tie vingt fois répétée que l'éventualité d'un
enseignement donnêen francais trouverait
son application chaque fois quedes parents
wallons ou fiamands auraient, suivant les
expressions du rapporteur de la section
centrale, des preferences marquees pour
l'éducation francaise, soit qu'ils estiinent
ce système plus favorable aux progrès de
l'élève, si ce dernier est déja sufflsamment
instruit dans la langue maternelle, soient
qu'ils aient, pour l'avenir, des intentions
dont, après tout, ils sont seuls juges.
Et les pères de familie rappellent au mi-
nistre que le rapporteur ajoutait:
Aussi, a cöté des cours professes en lan-
gue ilamande, faudra-t-il instituer des le-
n gons données en langue francaise, et laisser
aux parents la faeulté du clioix.
Et la loi a été votée dans eet esprit.
Dat de verslaggever deze meening eenigen
tijd deelde, geven wij gereedelijk toe. Tegen
de bewering echteria loi a été votée dans
eet esprit, - verzetten wij ons uit al onze
macht.
En vooreerst zou het onzin zijn, den geest
eener wet alleen uit de discussiën van het
Midden-Comiteit of uit de bewoordingen van
van het verslag, en niet uit de debatten en
de nog veel gewichtiger stemmingen des
wetgevenden lichaains zeiven te willen lee-
ren kennen. Zeker levert de tekst van het
verslag als uitdrukking der gedachten van
enkele over 't algemeen bevoegde en onpar
tijdige beoordeelaars veel belang op; doch
de Kamer, die geenszins genoodzaakt is de
gedachten van dat verslag tot de hare te ma
ken, behoudt het recht de haar gedane voor
stellen te wijzigen of zelfs geheel te ver
werpen.
Van dit laatste recht nu heeft het wetge
vend lichanm van 1882 1883 op een zeer
gewichtig oogenblik gebruik maakt.
Zich steunende op zekere beschouwingen
van den algemeenen verslaggever, den heer
Olin, hadden eerst den heer Wagener en na
hem de heer P. van Humbeeck, destijds Mi
nister van Onderwijs, den wensch uitge
drukt, -een amendement te zien stemmen,
naar luid vau hetwelk de Staat, in zekere
gevallen, een tweetalig onderwijs zoude kun
nen inrichten, in stede van het door art. 1
der wet voorgeschreven uitsluitend Neder-
landsche.
Al dadelijk zij hier opgemerkt dat noch
Minister van Humbeeck, noch volksverte
genwoordiger Wagener daarbij het oog had
den op het in de laatste weken druk bespro
ken double régime, l'un exclusivement
flamand, l'autre francais, Gazette van
11 Oct.evenmin, als het bij hen één oogen-'
blik opkwam aan te. nemen, datles pères
dcfamille seraient litres de choisir entre les
deux régimes (ib.) (1).
Ziehier, om elk misverstand te voorko
men, de eigen woorden van den Gentschen
Hoogleeraar en afgevaardigde:il est clair
- que les mots; cours donnés simullané-
ment en flamand et en frangais, ne doivent
pas êlre interprêtés d'une facon judaïque;
- cela ne veut pas dire qu'il faille organiser.
deux séries de cours parallèles, les uns
pour les élèves pour lesquels le frangais est
la langue maternelle; "une seconde série
pour les autres. (2)
En de Heer van Humbeeck, deze zelfde
gedachten verder toelichtende, voegde er bij;
Pour bien montrer qu'en disant; les cours
sont donnés en flamand et en frangais, on
n'a pas précisémcnt son gé a organiser
les cours en double, on ajouterait: Le
temps attribué a l'enseignement dans cha-
que langue est déterminé par le règlement
de l'établissement.
Er i's meer. slechts voor ééne enkele stad,
is er, gedurende al den tijd, dat de bespre
king duurde, spraak geweest van een ge
mengd stelsel, van een régime mixte. Deze
stad heet Brussel, en het was de flamingant
Prof. van der Kindere, die bewust stelsel,
als voorzichtigheidsmaatregel meende té moe
ten aanprijzen. Overigens, voegde de heer
van der Kindere er bij; l'établissement du
système mixte n'est pour moi qu'une néces-
sité locale et peut-ètre temporaire. Et en
principe il y au ra it grand avantage a faire
suivre par les mêmes élèves le même cours
en deux langues, car c'est le scul mnyen
d'atteindre le résultat souhaité, c'est-a-dire
de faire connaitre toute la terminologie
d'une science on flamand et en frangais.
Nog duidelijker schijnt de gegrondheid uit,
van wat wij hier beweren, als wij ons de
redeneering van den heer de Vigne, lid van
de Midden-afdeeling (3) te binnen brengen:
L'article 5 du projet de bisection centrale
doit signifier ceci: on pourra décider, quand
cela seuiblera nécessaire, que les cours,
institués en flamand, seront donnés alter?
nativement en frangais et en flamand...,
de lelie (agon que l'enseignement en fla-
mand serail en lous cas obligatoire pour
tons les élèves. Voila dans quel sens j'ai
moi-mème compris le mot simultanément
lorsque, devant la section centrale, je me
suis enlendu avec quelques membres de la
- droile ponr adopter une rédaction uniforme
- et je pense que les divers membres qui ont,
devant la section centrale appuyé eet
amendement ont entendu l'article 5 dans
ce sens.
Waarop de heer Coremans antwoordde,
zonder door iemand, x>k niet door den heer
Olin, te worden tegengesproken Nous
étions unanimement d'aecord, le rapporteur
compris. -
Mag men uit dit alles reeds het gevolg
trekken, dat het zoogezegde régime dou
ble geenszins door den wetgever voorzien
werd, toch verkrijgt onze redeneering eerst
hare volle kracht, wanneer wij ons herinne
ren dat ons eigen amendement, waarbij
Minister P. van Humbeeck den Staat de
verplichting wilde opleggen, benevens de
Nederlandsche, ook de Fransche leergangen
voorloopig te behouden, in zitting van
13 December 1882 door de Kamer verwor
pen werd.
Men zal wellicht inbrengen, dat de heer
Magis, in zitting van 23 Januari 1883 voor
stelde: d'établir dans les régions flamandes
un régime mixte, quand le nombre d'élèves
wallons serail sufflsant pour le justifier
Hierbij dient evenwel opgemerkt, dat de
Luiksche afgevaardigde uitsluitend de
rechten der Walen (les droits des wallons)
op het oog had, en dat hij trouwens, na eene
terechtwijzing van den heer minister, zich
voldaan verklaarde, en zijne wijziging in
trok. (1).
En nu, nu stellen wij de vraag
Is het alzoo gebleken, dat de wetgever geen
enkel oogenblik heeft geaarzeld te verklaren
dat,ook bij inrichting van het dubbel regiem,
de Nederlandsche cursussen voor de leer
lingen verplichtend zullen wezen;
is het daarenboven uitgemaakt, dat de
Kamer, bij eindelijke stemming, liet stelsel
van het régime mixte van de hand gewezen
hebbende, den Staat alleenlijk het recht heeft
voorbehouden te beslissen- que tout ou
parlie des cours seront simultanément
donnés en langue frangaise; -
mag het dan wel aan twijfel onderhevig
zijn,dat het niet alleen geenszins aandruischt
tegen den geest der wet, maar integendeel
aan den wil der wetgevers volkomen beant
woordt, ten minste den Vlaamschen kinde
ren de verplichting op te leggen, aan de wet
van 1883 te gehoorzamen?
Neen, indien hier iemand het recht heeft
het woord onwettig uit te spreken, dan zijn
het nogmaals de flaminganten, zij die met
hunne gewone lijdzaamheid dulden, dat
Engelsche, Duitsche, Zweedsche, Russische,
Poolsche, ja, zelfs Hollandsche kinderen, op
het Antwerpsch Athenaeum toegang verkrij
gen tot de leergangen eener afzonderlijke
afdeeling, welke, volgens geest en letter
beide dezer wet, alleen voor kinderen van
in Vlaamsch België verblijvende Walen,
moest worden opengesteld.
Met afgevaardigde Prof. van der Kindere
houden wij staan; men zou niet alleen de
wet verminken, maar dezelve geheel vernie
tigen, indien men den ouders vergunde, zich
naar willekeur voor het Nederlandsch of
voor het Fransch regiem te verklaren. Je
ne pense pas, zoo uitte zich de Brusselsche
Hoogleeraar, in zitting van 8 Dec. 1882,
qu'en 1887, 1888, ou plus tard le gouver-
nement puisse venir nous dire: Nous n'a-
vons pas organisé de cours fiamands dans
telle ville, paree cela déplaisait a la popu-
- lation; ce serail aller a l'encontre de la
loi, qui cesserait d'exister
Twijfel is dus onmogelijk I Niet met het
oog op de leerlingen van Vlaamschen, ook
niet met oog op die van uilheemschen oor
sprong, slechts ten voordeele van uit
Waalsche oudershier of elders, geboren
kinderen, kunnen in 't Fransch te geven
leergangen ingericht worden.
Wa! dan denken van de verregaande toe
gevendheid van eenen Minister, die op het
Athenaeum der meest Vlaamsche stad van
België, eenen uitsluitenden Franschen
cursus van geschiedenis-aardrijkskunde
alsmede van natuurwetenschap voor kin
deren niet slechts van Waalsche, maar zelfs
van Duiische, Engelsche, en wat nog erger
is Hollandsche ouderskomt te openen
Beantwoordt het alreeds zeer luttel aan de
inzichten des wetgevenden lichaams, deze
bijzondere leergangen in het Fransch alleen
te laten geven, nog veel bedenkelijker wordt
de genomen maatregel, wanneer men over
weegt, dat op de geheele bevolking der 6e en
7® klassen, slechts elf Waalsche kinderen,
en twee-en-twintig van niet Belgische na
tionaliteit (waarvan dan nog drie geboren
Hollanders) gevonden worden! 1 't Is waar,
de Fransche secties van deze beide klassen
behelzen, die der 7e negentien, die der 6®
neg en-en-der ti gtotaal 58 leerlingen: edoch
dat in 't oog springend te veel bestaat uit
sluitend uit Vlaamsche kinderen, te Antwer
pen gewonnnen en geboren, gebakerd en
geschoold!! (Wordt voortgezet).
Wij lezen in een Brusselsch blad
Te YperenDit jaar is het eene halve
eeuw geleden, dat de stad Yperen den
laat sten kaloot uit haren Gemeenteraad
verjoeg,en sedert heeft geen enkele dienaar
der geestelijkheid, door zijne tegenwoor-
digheid in den Raad, het stadhuis dier fiere
vlaamsche stad bevuild.
Helaas! Hoeveel liberale steden zouden
hetzelfde kunnen zeggen?
Uit ganscher hart een Hip, hip hoerah!
voor Yperen
Dank aan onzen konfrater. Alleenlijk
wenschen wij dat het nog vijftig jaren moch-
te duren
De Chronique, de Indépendance en an
dere bladen hebben gemeld, datRuzette, wat
de Pair ie van Brugge ook zegge, zijne func-
tiën van Gouverneur niet meer hernemen zal.
Zijn opvolger ware baron de Surmont de
Volsberghe, de Vormezeele, d'Ypreghem.
Indien zulks echt ware, gaven we wel tien
centiemen in de busse van Vincentius! Maar
roep nooit mossels eer ze aan land zijn; het
Journal d' Ypres, Surmont's bladje, heeft
reeds verleden Woensdag het nieuwsje ge
logenstraft.
De eerste Zondag van den Vasten is door
een prachtig weder begunstigd geweest.
En toch waren er weinig vermomden in
den dag langs onze straten te zien. Veel volk
was er op de been; de stad was vol beweging
en leven. Doch 's avonds hebben de liefheb
bers van 't maskeren hun hartje opgehaald-
Veel begeestering en rumoer in onze voor.
naamste koffiehuizen en herbergen en vooral
in het dansfeest ten voordeele van den
Schoolpenning gegeven. Dat was ten minste
een bal, dat beter gelukt heeft dan men het
had durven denken. Men kon er onmogelijk
behoorlijk eenen dans uitvoeren,j daar was
veel te veel volk voor.
Men heeft er zich tot tegen den morgen
blijven verzetten.
Dees jaar zal liet Kattefeest nog al volk
stedewaarts lokken. Aan vermakelijkheden
zal er geen gebrek zijn. Allerlei barakken
min of .neer belangrijk, overdekken de uit
gestrekte groote markt. Vooreerst hebben
wij er het Colyseum Buiron, een gesticht
van ongeveer 40 meters lang en een geschied
kundig en dramatisch museum bevattende.
Daarin de rijkste en schoonste verzameling
wassen beelden in natuurlijke grootte. Al de
Europeesche vorsten zijn er in hun plechtig
heidskostuum te zien. Daar ook zijn de tref
fendste bladzijden uit de wereldgeschiedenis,
vanaf de XIV tot de XIX eeuw, verbeeld.
Voeg daarbij eene mooie verzameling ge
schiedkundige kleedingen en wapens en
honderde hedendaagsche belangrijkheden.
Iedereen zal er naartoe willen om van al
die leerrijke verzamelingen te genieten en
om ze naar hunne echte waarde te kunnen
schatten.
Dan hebben wij nog den Cirque Be'ge,
met zijne vele volleerde paardenrijders en
rijdsters, met zijne ontelbare clowns, met
zijne stoute en onvergelijkelijke gymnasiar-
ken en evenwichtliouders, met zijne in vrij
heid afgerichte paarden en met zijne lieve
pantomimen. Daar ook zal er stoffe genoeg
zijn om vele avondstonden aangenaam door
te brengen. De groote. afwisseling in de oefe
ningen zal alle avonden eene groote menigte
toeschouwers naar den cirk lokken.
Verders hebben wij nog reuzen van 2 1/2
meters, vrouwen zonder lichaam en beenen,
enz. Theater van variëteiten, bestuurd dooi
den vermaarden M. Van Caeneghem, enz.,
enz.
Zooals men ziet zal onze kattefeest eene
rijke keus van vermakelijkheden opleveren.
In onze Afdeeling van het Willems-Fonds
wordt er op 13 Maart eene voordracht gege
ven over den Congo, opgeluisterd met zich
ten bij middel van oxyhydrisch licht. De
spreker, die aide bijzonderheden, waarover
hij zijn publiek onderhouden zal, zelf waar
genomen heeft tijdens zijn verblijf in de stre
ken Afrika's, is niemand anders dan de heer
Vande Velde, kapitein bij het 4* linieregi
ment, in garnizoen te Brugge. Wij denken
bij de lezers van het Weekblad welkom te
zijn, met eenige biografische nota's over den
spreker mede te deelen. Deze bijzonderheden
zijn gedeeltelijk door persoonlijke inlichtin
gen verkregen, en gedeeltelijk geput uit Les
Beiges au Congodoor Wauters.
Vooraleer naai- den Congo te vertrekken,
was de heer Lieven Vande Velde luitenant
bij het 8® linieregiment. In October 1881
verliet hij het vaderland en begaf zich naar
Engeland, alwaar hij op 20n October zelfde
jaar, te Southampton, haven op het Kanaal,
inscheepte, voor den Congo. Stanley was
door sinds een jaar en had er reeds Vivi, Is-
sanghila en Manyanga gesticht.
Luitenant Vande Velde kwam den 7a De
cember 81 in den Congo aan en begaf zich
onmiadelijk naar Vivi en van daar naar Is-
sanghila.
Dit oord moet om eene dubbele reden in de
nermneringen van onzen reiziger voortleven:
t was daar dat hij M. Swinburne verloste,
(1) Zitting van 13 December 1883.
(2) Cfr. Annates pariChambre des Repr., 1882-
1883, xitting van 8 Dec. 1882, blz. 136, 139, 140, enz.
f3) Ibid zie blz. 16.
(1) Belangrijk is het, de woorden van den heer
Magis te vergelijken met die van den heer J Eve-
raerts, zitting van 20 April 1883, Senaat:
Une situation du reste moins favorable attend
les families flamandes qui viennent s'établir dans
les provinces wallonnes, l'ernploi du néerlandais v
etant si peu repandu que les enfants flamands ne
P?"v,el?t s y trouver que fort rarement dans la possi-
bilité de iaire usage de leur langue.
M
