VAN IJPEREN IN HET ARRONDISSEMENT. Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad. OE FAMILIE GRUPZOUT. Tweede Jaar. Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annoncsn: 15 cent. por drukregel. Rechter lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar ol' per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle berichten vau verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. üe aruioncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede die. voor het "buitenland worden ontvangen door den Office cle Publicité, Magdalehastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en douerteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen. Aldus sprak David toen hij van de afgoden der volkeren gewaagde. - Zij maken geen geluid met hunne keel voegde hij er ten slotte bij. Hoorende dooven en ziende blinden bestaan er heden nog, juist gelijk David's standbeel den; zulke dingen vindt men in den persoon van klerikale gazetschrijvers. Die vergelijking kwam ons te binnen, bij het lezen van een artikelHet onderwijs, in het Nieuwsblad van 21 Mei 11. afgekon digd, en onderteekend door Numero Een van de Redaktie. Maakten David's standbeelden geen geluid met hunne keel de klerikale schrijvelaars maken integendeel veel geraas in de kolommen hunner bladen. Of er in dit gerucht meer gezonde rede dan woorden te vinden is, valt sterk te betwijfelen! Het Nieuwsblad ziet, niet zonder een zeker genoegen dat veel liberalen voor hunne kinders een ander onderwijs, dan het officieel verkiezen en dat vrijzinnige ouders hun kroost in papenhanden overleveren. De blijdschap van de klerikalen alleen ware vol doende, om de oogen dier verblinde ouders te openen dewijl de klerikalen zich daarin verheugen, is het een teeken dat bovenge melde handelwijze tot hun, en niet tot ons profijt, uitloopt! Zulke goedzakkige, lamlendige liberalen bestaan er ongelukkiglijk nog. Die menschen zijn liberaal van naam (en misschien met de daad); maar hun liberalismus kan niet zwaar wegen, wanneer men ze een goed on zijdig onderwijs ziet verwerpen om eene kloosteropvoeding te verkiezenWezen wij nochtans rechtvaardig en geven wij elk het zijne; gemeenlijk zijn die halfslachtige libe ralen te hunnent niet meester, omdat Madam of Mevrouw de broek draagt. De kinderen gaan dus naar eene katholieke school, omdat Mamatje het begeert, of wil, of eischt, of be- [Negende vervolg.) Toen de fabrikant zijn schrijver had aan de deur gezet omdat hij jichtig werd, en dat de jicht voor alle wereldkenners een teeken is dat de lijder zich aan den drank overgaf, overgeeft en overgeven zal, tenzij, wel te verstaan, hij de Beurs bezoeke, waar een deftig handelsman steeds aan allerlei tochten is blootgesteld toen werd Schimmel als schrijver aangeduid. Do weggezonden schrij ver kreeg wel is waar honderd frank in de maanddoch de bewerende mycologist Grijpzout liet Schimmel verstaan, dat hij, uit loutere erkentelijkheid omdat zijn meester hem uit het slijk der zeevaart had opge raapt en hem zoo hoog had verheven, zich nu met vijftig frank bevredigen moest. Schimmel bevredigde zich: nood breekt wet ten. Om een gedacht te geven van Schimmels betrekking tot het hoofd der firma, moge 't volgende hier plaats vinden: Vijfjaren was hij reeds bij de firma Grijp zout en Cle werkzaam, en zat op zekeren avond op zijn vlieringkamertje, naden dage- lijkschen dienst, de balans der firma op te maken. Het was in December en het was bitter koud, vooral voor zulk een hoogge plaatst persoon als Schimmel, die geen kachel bezat, omdat er geen haard in 't kamerken was. Schimmel zat onder den dauwen glans van een rookend petroleumlampje op de veelt! En wat de vrouw wil, wil God zegt het spreekwoord. Konden wij dus de vrouw onttrekken aan den verderfel ijken invloed der klooster- en kwezelopvoeding, wier gevolgen het gan- sche leven bijblijven, gewis zou liet liberalis mus eenen grooten stap voortwaarts gaan. De priesters en de Kerk begrijpen het im mers te goed zoolang' zij de vrouw beheer- schen door dwang, geweld, bedreiging en opvoeding vooral, zoolang zullen zij ons boven het hoofd kraaien. Ontsnapt hun ech ter de vrouw door degelijk onderwijs en krachtige opvoeding, dan eerst zal voor het papendom een schrikkelijk uur slaan. Moch ten wij het welhaast begroeten Het Nieuwsblad betwist de maatschap pelijke noodzakelijkheid - der onzijdige school en vervolgens de bevoegdheid van den Staat in zake van onderwijs. Zulke redeneering is, onzes inziens, zoo sterk als het zonlicht loochenen. Waarom zou de Staat, die onzijdig is in zaak van godsdienst, liet evenmin wezen in zake'van onderwijs? De onzijdigheid, welke hij in zijne scholen voorstaat en huldigt, is voor elke gezindheid eene waarborg van eer bied voor hare grondstelsels en instellingen. Eene onzijdige school is toegankelijk voor kinderen tot alle godsdiensten behoorend; want daar zal men den voorrang of voorkeur niet mogen geven aan de eene of andere sekte, zonder de gewetensvrijheid der ande ren, en bijgevolg deze hunner ouders te schenden. Dit belet niet dat men in eene onzijdige school kan en mag handelen over die groote zedelijke waarheden, welke, tot - eer van het menschdom, van lieverlede het eigendom geworden zijn van alle gods- diensten en van alle beschaafde volkeren». (Ministerieelen omzendbrief van 17 Juli 1879). Het Nieuwsblad, edoch, is hier rechter en partij in zijne eigene zaak. Als "katholiek orgaan van het arrondissement is het zijn plicht de onzijdige school te bevechten, om- cijfers te turen, maar hij telde niet op. Hij dacht na, aan cle wonderbare besluitselen der Voorzienigheid die voor allen zorgt, zelfs, voor de naakte piepende vogeltjes en de bloe men des velde, en die alles weldoet wat zij doet, uitgenomen voor hem, Schimmel, dok ter in de rechten, die nu graag zijn diploma zou verbrand hebben om zich de kneukels te verwarmen, indien er een haard in 't ka mertje geweest ware, of indien hij enkel een vat bezeten had, in 't welk men zonder gevaar vuur kon maken. Schimmel stak zijne handen in zijne broek zakken, deed zijne schoenen af en begon ter plaatse een loopstapje, maar tiij bleef even verkleumd. Zijn oud bloed kon niet meer warmte uitstralen dan er in zat en dan een paar boterhammen met een eind bloedpens en een glas kleinbier er dien avond hadden ingebracht. Dan nam Hij zijn toevlucht tot het lampje, dat ook door zijn glazen pijp niet genoeg hitte uitstraalde, en was eindelijk teweeg in zijn bed te kruipen onder zijn daarop uitgespreiden kleederschat, toen hij eensklaps een heerlijken inval kreeg. Hij nam namelijk een deel van het papier 't welk hij elke week opgaarde en voor zakpapier ver kocht om zich met de opbrengst daarvan snuif aan te schaffen, deed het ontvlammen boven liet lampje en liet het branden op de teljoor dat nog het vel der verorberde bloed pens droeg. Een sui generis geur verspreidde zich door het kamertje, maar daar liet de schrijver der firma zich niet aan gelegen. Het vi'öos zoo bitter, en beter was het een geur van gebrand vel te xieken dan zich eenvoudig dat zij,volgens hem, - niets anders kan zijn dan de verloochenmge van alle godsdienstig gevoel Vous êles orfèvre, Monsieur Josse! Wij integendeel,die van geenen godsdienst houden dus niet meer van den katholie ken dan van den muzelmanschen hebben onze vrijheid en ons geweten beschermd en gewaarborgd in eene onzijdige school, waar de onzijdigdeid van meesters en leerstof voor katholieken als voor schismatieken onberis- lijk en aannemelijk is. Nu blijft de bevoegdheid van den Staat in zake van onderwijs te bewijzen. Wij spraken daareven van beschaafde landen en volkeren. Bij de wilden, waar de vooruit gang om zoo te zeggen niet bestaat, vindt men evenmin de school. Deze is dus bij de beschaafde volkeren te zoeken. Zou het Nieuwsblad de goedheid niet willen hebben ons eenen beschaafden Slaat aan te wijzen, waar de bevoegdheid van den Staat in zake van onderwijs niet toegepast wordt, eene doode letter blijft Keni onze tegenspreker een beschaafd land waar het onderwijs uit de Staatskas niet onderhouden, of ten minste gehoipen en ondersteund, wordt? En zou de hulpverleenends Staat, voor zijn geld, geene voorwaarden mogen eischen van het onder wijs dat hij ondersteunt? Is dergelijke rede neering wel mogelijk, dat een ministerie,dat voor 's lands zaken en voor eiks belangen zorgt, zich onttrekken zou aan den dringen- sten plicht eens beheerschers, namelijk de verstandelijke en zedelijke ontwikkeling zijns volks? Het zou de plicht eener Regeering zijn de godsdiensten te bezoldigen, maar niet van een onderwijs in te richten? Een Staat mag den landbouw beschermen en aanmoedigen door kampstrijden voor hofgevogelte, enz.; maar hij is onbevoegd het onderwijs te be schermen en aan te moedigen bij middel van wedstrijden! Is dat ernstig, Nieuwsblad Gij eischt de vrije school als regel Goed, onder uw opzicht beschouwd; maar waar de vrije school ontbreekt, niet bestaat, onvol- als een musch onder eene dakpan te laten bevriezen. En Schimmel stookte maar voort tot al het papier was opgebrand, ja tot zelfs een deel zijner archieven in de teljoor verzengd wa ren, en wel voornamelijk: zijne geboorteakte, zijn diploma, een duplicate van T vonnis zijner veroordeeling als nihilist, eenige van de brieven, welke een mooi modemaakstertje 't lieve kind was als publieke deerne gestorven, maar Schimmel wist het niet hein had geschreven toen iiij student was, en uie hij als gedachtenis zijner eerste en eenige liefde trouw bewaardeen des al andere oorkonden meer. Schimmel, die altijd lachte, deed dit nu echter niet. Met gekromden rug en getrok ken gelaat, hurkte de grijze overwonneiing des noodlois voor zijn teljoor, do magere, reeds bevende handen boven de dartele, lekkende viarn uitgestoken, en zag met strak- ken blik de papieren, getuigenissen van zoo weinig liefs en zoo veel leeds zijns bestaans tot assche vallen. Een bittere traanperel drong uit zijn rooden ooghoek, sijpelde over zijne wang en ging op den boord van liet heet teljoor sissend verdwijnen. Boe-ah! Sapper, sappernu! wilt gij mijn kot in brand steken, riep blazend M. X. Grijpzout en C'9, de deur openstootend. Wat doet gij, Schimmel? Wordt gij stapelzot? Daar!... Dit zeggend stampte de patroon zijn voet door de teljoor, doofde de assche uit en ging het liggend venster van het vlieringkamertje opstekend, steeds voort blazend: doende en op de hoogte van den tijd niet is, zou de Staat zicli de zaak niet mogen aan trekken door de inrichting van een beter en degelijker onderwijs, om alzoo een groot deel der bevolking te ontwikkelen, wat hoo- ger te brengen? Volgens u zou de Staat alles mogen hebben: gevangenhuizen, gerechtsho ven, spoorwegstatiën, enz. maar geen scho len; ah, neen, geen scholen! En dat argument vindt gij in de de vrijheid van onderwijs door den wetgever van 1830 in de Grondwet neergeschreven? Wij zijn paf! Het Nieuwsblad meent te mogen beweren dat eene onzijdige school juist daarom eene ongodsdienstige school wordt. Maar die be wering is een bloot voorgeven; dat zijn maar woordenOm ons te overtuigen moeten er feiten zijn, daadzaken die iets bewijzen ten voordeele dier meening. Maar de overmaat van belachelijkheid vinden wij in deze, zijne redeneering: Het Weekblad stelt vaste dat het onderwijs in de officiëele scholen niet onzijdig en is, maar antikristelijk Hola! Nieuwsblad, hier betrappen wij u flagrante dilecto van logen en laster. Zoolang als gij dit niet in nadrukkelijke aanhalingen, met onzen eigen tekst, zult bewijzen, zullen wij u voort als logenblad, d. i. cuilblad uitkrijten. Geef ons stellige bewijzen, aan ons en aan uwe lezers, in plaats van onbewezene beschuldiging en verdenking onzer inzichten. Zóó eischt het de eerlijkheid. Drijf toch de dwaasheid zoo verre niet, de onzijdig school aansprakelijk of verantwoor delijk te maken voor onze artikels, Wij vra gen het u in alien ernst: wat heeft de school met ons, en wij met haar te zien? Wij hebben reeds gezegd dat de onzijdige school met den Godsdienst niets te maken heeft; bijgevolg zijn onze artikels tegen het papendom, zonder beteekenis tegenover het grondbeginsel van een onzijdig onderwijs. Dit laatste moet eerstgenoemde sekte niet Boe-ah! wal stank. Schimmel was zeer verlegen. Mijnheer, als 't u belieft, zei hij smee- kend, het was hier zoo koud. Schimmel, die de zachtaardigheid zijns meesters jegens minderen kende, verwachtte zich op een ergen uitval en de laagste scheld woorden. Doch zie, dit liep nu eens heel anders uit. Het waarom wordt hier duidelijk. In het naarhuiskomen uit den Goeden Halven Liter was eensklaps een vraagpunt voor den geest van Confucius vader opgere zen. Men had er gesproken van uitvindingen. Zou hij ook niets kunnen uitvinden? En daar was zijne jagende f'antazie nedergekomen op het vervaardigen van een pap dienstig tot het aaneenplakken van de boorden der lioe- dendoozeri. Ja. dat was wel degelijk eene nuttige uitvinding. Maar hoe die tot stand gebracht? Dat was een ander paar mouwen. Voor heden kon hij daar niet dieper over nadenken. De zeven gedronken potten lam biek en de zeven gerookte panatellas belet- teden hein zulks. Hij bibberde onder zijne dikke pels en haastte zich om zijne warme slaapkamer te komen, maar toen hij den trap opklom, sclmot hem iets te binnen. Zou liij niet eens Schimmel raadplegen, die als dokter in de rechten toch geleerdheid genoeg bezitten moest om een dergelijken plakpap samen te stellen. Zoo kwam het dat het hoofd der firma tot boven het zesde verdiep van zijn huis klom, en de deur openstiet op het oogenblik dat het laatste vlammetje den laat- sten minnebrief in Schimmels teljoor ver teerde. [Wordt voortgezet.) HET WEEKBLAD Zij hebben ooren, maai' hooren niet; Zij hebben oogen, inaar zien niet. Psalm (113). m

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1887 | | pagina 1