GROOT MUZIEKFEEST
Onze prijsdeelingen.
Festival.
Naamlooze Maatschappij
IJZER-WEGEN
Op Zondag 28 Oogst 1887,
A AT
BURGERMACHTEN
Burgerstand
KUNST- EN LETTERNIEUWS.
Een beejte geschiedenis.
wijs moet gegeven worden, ingevolge de
schikkingen onzer Grondwet, ten publieke
koste, en dat de gemeentescholen open zijn
voor alleman en niet alleenlijk voor de hin
ders der liberalen.
2° Dat het Journal d'Ypres liegt, wan
neer het zegt dat het katholiek onderwijs
allleenlijk onderhouden is door vrijwillige
giften der kaloten.
Onze lezers hebben immers niet vergeten
wat er al uitgebracht is geweest in het pro
ces Dumont-Durousseau te Doornijk, en wat
al leugens de papen gebruiken om de erfe
nissen in te palmen. Indien het Journal die
zaken vergeten heeft, zal het zich toch wel
herinneren wat er hier in ons IJperen ge
beurd is
1° Met welk geld heeft men dat prachtig
klooster gebouwd, dat nu bewoond is door
de nonnen die uit de Lamotteschool werden
gejaagd? Men vergete niet dat er 40000 (zeg
ge veertig duizend) franken te kort waren in
de rekeningen der fondatie, toen de arme
nonnekens verhuisden
2° Toen, in 1S62, eene zekere julïer Sartle
te I.Jperen stierf, ondervond haar erfgenema
die niemand anders was dan de klerikaal
heer Sartel, oud-voorzitter onzer Rechtbank
dat men aan de overledene, eenige dagen
voor hare dood, tien duizend franken afge
perst had. Een proces werd tegen den biecht
vader der overledene ingespannen en,in 1867,
verwees de rechtbank van Kortrijk den ge
zegden biechtvader tot de teruggaaf der som
van tien duizend franken met de intresten en
tot de kosten van 't proces.
Niet waar, het katholiek onderwijs is al
leenlijk ondersteund door vrijwillige giften
der kaloten! En wij spreken nog niet van de
omhalingen, ten huize gedaan door pastoors
en kapelhaans, die vrouwen en kinders en
zelfs de mannen weten te dwingen hunnen
laatsten stuiver aan den grooten bloedzuiger,
dien men de Kerk heet, te geven.
Wanneer, wanneer, zal men toch dien
papen winkel kunnen sluiten?
Donderdag, 18 dezer, had de prijsdeeling
plaats aan de meisjes der betalende lagere
school en aan de leerlingen van den Kinder
tuin.
De plechtigheid is allerbest gelukt.
Wij zijn Mej. Vander Haegen allen lof
verschuldigd; hare kieschheid en hare we
tenschap hebben den voorspoed bewaard van
een onzer g achtste onderwijsgestichten.
De officiëele wereld was er ruimschoots
vertegenwoordigd: het schepencollegie, het
meerendeel der gemeenteraadsleden, leden
van het magistraat, officieren der burger
wacht en van het leger.
Talrijke aanschouwers verdringen zich in
de zaal en juichen uit ganscher harte de
verschillende deelen van het programma toe.
Zondag en Maandag 11. hadden de laatste
prijsdeelingen plaats: het zijn deze aan de
leerlingen onzer koslelooze scholen.
In beide plechtigheden was de menigte
talrijk en samengesteld, zoowel uit ofïïcieele
personen als uit de ouders en nieuwsgieri
gen: wij zijn gelukkig het te bestatigen, de
sijmpathie onzer bevolking voor onze twee
prachtige volksscholen, zoo uitmuntend be
stuurd door Mev. D'Haeseleire et M. Ver-
duyn, is verre van te verminderen. Integen
deel! Dien uitslag is men vooral verschuldigd
aan den ijver van het onderwijzend perso
neel en der leden van den wereldlijken school
penning. Deze laatsten hebben dit jaar ter
beschikking van M. Verduyn eene som van
700 fr. gesteld om in prijzen uitgedeeld te
te worden. Allen hebben recht aan onzen
lof en aan onze oprechte dankbaarheid.
De oefeningen, in beide plechtigheden,
genoten den meesten bijval. De plaats ont
breekt ons om er over uit te weiden, doch
wij kunnen niet nalaten te zeggen dat wij
Maandag de eerste uitvoering gehoord heb
ben eener marsch van M. Eug. Van Elslaude
bestuurder der Philharmonie van Poperinghe
De march van den wereldlijken Penning»
is opgedragen aan den heer H. Thiebault,
den zoo ijverigen voorzitter des comiteits
van den wereldlijken Schoolpenning. Het
stuk is meesterlijk gemaakt en strekt tot
eere aan den verdienstelijken kompomst.
De uitvoering was onder alle opzichten zeer
voldoende.
Kortom beide feesten lieten niets te wen-
sclien en getuigden van de zorgen die men
wijdt aan het onderwijs onzer volkskinderen.
De Monüeur van 19 Augusti laatst, laat
ons de nieuwe wet kennen op de pachten.
Wij denken dat het van eenig belang zijn
kan, aan onze lezers van den buiten te zeg
gen in wat die wet bestaat.
Het registratierecht op de pachten is ta
melijk verminderd, en alle oude pachten die
binnen het jaar zullen ter registratie aange
boden zijn, zullen aan de nieuwe wet on
derworpen zijn en geene loet moeten beta
len.
Een goed nieuws komt ons uit Frankrijk,
Ingevolge een dekreet van den heer voor
zitter der fransche Republiek in datum van
22 februari 1887, zullen de steden Roubaix
en Tourcoing overeenkomen voor het zuive
ren hunner fabriekwateren in dier voege dat
de stroomen Espierre en Leie niet meer zul
len besmed zijn zooals het nu zoo dikwijls
gebeurt.
Een ontwerp van overeenkomst zal dezen
avond door de gemeenteraden van Tourcoing
en Roubaix gestemd zijn.
Men zou aanstonds hand aan 't werk zet
ten en de noodzakelijke werken zouden moe
ten gedaan zijn tegen 22 februari 1889.
In de zitting van verleden Zaterdag heeft
het komiteitj der Liberale Associatie den
heer Doktor Gornette, Schepene van IJperen
en oud-schrijver der Associatie,tot voorzitter
gekozen.
De heer Kinoo, gemeentesekretaris te
Oostvleteren, is vereerd met het burgerkruis
van le klas, in belooning der diensten gedu
rende meer dan 35 jaar bewezen.
Een koninklijk besluit staat belooningen
toe voor daden van moed. zelfopoffering en
menschlievendlieid, aan de hiernagenoemde
personen uit het arrondissement IJperen.
Eene medaille van 2® klas aan Maertens
Victorine, te Zantvoorde; Vallaeis Pieter,
bakkersgast, Kemmel; Demerlie, politieagent
te IJperen, en Rommel Achiel, schooljongen,
te St-Jan bij IJperen.
Eene medalje van le klas aan Vanderhae-
ghe Theophiel, politie-commissaris, te Wer-
vick.
Eene medalje van 3e klas aan Gryffon
Erniel, smidsgast, te IJperen.
Een eervolle melding, aan Fiers Theodoor,
Mortier Pieter, Fiers Hendrik en Wulleman
Emile, te IJperen.
Het is heden, 28 Augustus, dat het luister
rijk festival plaats heeft, waaraan 47 maat
schappijen, zoowel van 't land als van den
vreemde zullen deel nemen. Het stadsbestuur
heeft niets verwaarloosd om der vreemde
muziek- en koormaatschappijen een gulhar
tig onthaal voor te bereiden en hun verblijf
alleraangenaamst te maken.
Wij hopen dat onze neringdoeners er een
mooi stuiverken zullen bij winnen en dat zij,
op tijd en stond, de goede meening van het
stadsbestuur zullen indachtig zijn, tot spijt
van die 't benijdt.
WEST-V LAANDEREN.
te IJperen,
Bijzondere treinen.
Gaan.
Kortrijk vertrek 1-00 u. 's namidd.
Wevelghem 1-10
Meenen 1-20
Wervik 1-29
Komen 1-37
Hou them 1-45
IJperen aankomst 2-00
Keer en.
IJperen vertrek 11-00 u.'s avands.
Hou them 11-17
Komen 11-24
Wervik 11-31
Meenen 11-41
Wevelghem 11-50
Kortrijk aankomst 12-00
van lipsren.
Schieting- van Maandag 22 Augusti.
Ligy Albert
4
5
3
4
4
20
Masscheleyn Alph.
1
4
5
3
4
17
Ro tiers J ules
4
2
4
2
4
16
Poot Arthur
3
4
3
3
3
16
Bogaert Alphonse
1
3
3
3
4
14
Vantlioll Henri
4
5
0
2
4
14
Butaye Arthur
3
4
3
2
2
14
Lesaffre Auguste
4
1
0
4
3
12
Gaimant Arthur
4
3
0
3
2
12
Isidorius Werrebrouck, hulp-toeziener der
stadswerken, en Helena Santy, winke
lierster.
Edmondus Billiau, hovenierswerkman, en
Maria Gillioen, kleermaakster.
O verlï j den».
Eugeen Latour, voermansknecht, 37 jaar,
"echtgenoot van Emma Lcleu, Meenenstr.
Jozef Lacante, toeziener der wegen, 49 jaar,
echtgenoot van Euphrosina Achslogh, St
Maartens-Nieuweg.
Juliaan Allaer, winkelier, 59 jaar, echtge
noot van Rosalia Mieroo, Boterstraat.
Amelia Waelsche, naaister, 75 jaar, onge
huwd, Wenninckstraat.
Engel Deleye, dagloormr, 74 jaar, echtge
noot van Amelia Calmeyn, Beestenmarkt.
Emma Ghekiere, kantwerkster, 31 jaar,
ongehuwd, Meenenstraat.
Silvia Verhaeghe, kloosterlinge, 32 jaar,
Bollingstraat.
Kinderen beneden de 7 Jaren.
Mannelijk geslacht 1. Vrouwelijk, id. 0.
van den 19" tot den 26" Augustus 1887.
Geboorten.
Mannelijk geslacht 3. Vrouwelijk id. 5.
Huwellj ken.
Albert Westendorp, schrijver in het celge
vang, en Emma Maegerman, zonder ber.
Julius Dehollander, wever, en Hermanie
Duprez, kantwerkster,
Vervolg en slot.)
Het klerikaal Nieuwsblad van IJperen
beschuldigde mijnen vriend L. de geschiede
nis te vervalseden met volgender wijze over
Van Maerlant te spreken: Van Maerlant,
in Vlaanderen, verspreidde onder het volk
den schat der mensciielijke wetenschappen:
hij, de eerste, leerde ons volk lezen en werd
daarom in den ban der Kerk geslagen. Hij
vertaalde in vlaamsche verzen de werken
der besteen beroemde schrijvers: Vincentius
de Beauvais, Petrus Comestor, Albertus Ma
gnus en Aristotes. De Geschiedenis alleen
kan ons de vrijheid doen waardeeren en lief
hebben. Van Maerlant deed ze kennen alsook
liet Evangelie, welks verhevene voorschriften
gansch schenen vergeten te zijn. Toen het
volk genoeg geleerd was, sprak hij hem van
zijne rechten en zijne plichten: zijne wrakende
verzen, die Reynaerl de Vos zoo kort op
volgden, hadden eenen machtigen indruk op
dat vlaamsche volk, dat nimmer de verdruk
king duldde. [Weekblad van 9n Juli '87,
Nr 28, 1® bl.)
Thans zullen een tiental aanhalingen van
gezaghebbende letterkundigen en geschied
schrijvers bewijzen dat bovenstaande regelen
geene platte vervalschinge der geschiede-
nisse mogen heeten.
Al Van Maarlants geschriften doen ons
hem kennen als een man van buitengewoon
talent, die ver boven zijne tijdgenooten
door uitgebreide kennis en door eene edele
en verlichte denkwijze uitblonk. Onge-
twijfeld hebben zij krachtig bijgedragen
tot de ontwikkeling en versterking der
burgerlijke vrijheid. Met recht mag hij
een hervormer genoemd worden.
[Overzicht der Nederl. letterkunde, bl.
VIII, door G. D. Mlnnaert).
In 't volgende vinden wij dezelfde gedach
ten en beoordeeling:
Maerlant, de groote schrijver, had door
zijne talrijke en leerrijke schriften, den
geest des volks opgeleid. Onvermoeibaar
in zijnen strijd voor de vrijheid op ieder
gebied (dus ook op godsdienstig gebied.
Nota van den schrijver.) geeselde hij on-
barmhartiglijk de landvergeten edelen,
wier eer en woord voor geld te koop was.
Dank aan zijne schriften, voelde de burgerij
zich sterk en voelde in zich zeiven de noo-
dige kracht om, tegenover de Fransche
legers, legenover de verkochte edelen het
Vaderland vrij te vechten en Vlaanderen te
te redden. (Volksschool, julinr, bl. 233.)
Luister thans naar de beoordeeling van
een klerikaal professor bij 't Brugsch Athe
neum.- Van Maerlant had zijn leven gewijd
aan de opvoeding der blinde massa, die
welhaast de burgerij moest worden. Hij
had haar geleerd wat recht was en plicht.
en dat recht op plicht was gesteund. Hij
had de misbruiken gegeeseld, daar waar
hij ze vond, zoo bij klerk als bij leek (De
papen kregen dus ook hun deel. N. v. d.
schrijver.) bij ridder als bij laat-, en om
de gloeiende fakkel der kennis hoog te
houden, had hij de bevallige lier van den
minnezanger aan zijne voeten laten vallen.»
Prof. A. Nelis. (Bijvoegsel van Burgerwel
zijn van 7 Mei '87, De Conine en Breidel,
door Th. Sevens.)
Van Maerlant hield zich vooral bezig met
berijmde schriften onder de lieden te bren-
geu, opdat zij door goed onderwijs van de
buitensporigheden der weelde mochten
terugkomen. P.P. M. Alberdingk-Thijm.
(Bijvoegsel, enz.)
In zijne voorrede over Van Maerlant's
Van den lande van Over-See zegt wijlen
prof. Heremans, der Hoogeschool van Gent,
het volgende: Is het waarschijnelijk, dat
onze Jacob met de geestesproducten van
den franschen trouvére Rutebeuf be-
kend was, zoo zal men nochtans, na de
lezing van de Dietsche en de Fransche
gedichten, waarin door beide sprekers een
warme oproep wordt gedaan om de onge-
loovigen uit het H. Land te verjagen, en
DE GEBREKEN DER TIJDGENOOTEN, VOORAL
A Damme mourut en 1300 le père des
poètes flamandsJacques Van Maerlant
doni les ouvrages refièlent Vesprit libr'e
et progressif de sa patrie. [Histoire de
Belgique. Deel I, bladz. 268, door Th. Juste.)
M. Bruno Kervyn, die over drie jaar de
Lettenhove geworden is, schrijft over Van
Maerlant deze regelen. Non moins véhé-
ments, non moins énergiques (que Reinaert
de Vosétaient les vers oü Jacques Van
Maerlant gémissait sur les brebis éga-
rées au milieu des loups, devenus pas-
teurs depuis que l'orgueil et l'avarice
donne, a quiconque possède de hor, le
droit de parler dans le conseil des prin-
ces. II existait sans doute dans ces satires
mille allusions qu'il est aujourd'hui difficile
de saisir, et au moment mème oh les mé-
nestrels célébraient. dans leurs chansons
frangaises la générosité et la magnificence
du comte de Flandre, plus d'un bourgeois
applaudissait sans doute aux vers fla-
mands, oü l'on montrait la source de
cette générosité et de cetle magnificence
dans les taxes et dans Les emprunts im-
posés aux communes par un prince
hostile a leurs franchises. Histoire de
Flandre, deel rII, bladz 19, door Br. Kervyn.)
Hier volgen eenige nota's uit den Cursus
van Nederlandsche Letterkunde, gegeven in
de hcogere normaalschool van humaniora te
Luik, door prof. Van VeerdeghemVan
Maerlant had een edelmoedig hart en was
een moedige strijder. Hij bekampte met
onverschrokken volharding de machti-
gen zijner dagen, de edelen en de gees-
ielijken. Hij schreef niet alleen om de bur-
gerij te verlichten, maar ook om ze te
verheffen, en om in haar de kiemen van
waren adel en echte deugd te ontwikkelen.
In zijne aanvallen gaat Van Maerlant soms
zoo verre dat men hem van communisme
heeft willen beschuldigen. Doch om zulke
gevallen rechtvaardig te beoordeelen mag
men nooit uit het oog verliezen, dat Van
Maerlant slechts aanvalt wat verdorven is,
en dat hij zich gansch aan zijne gemoeds-
beweging overgeeft, wanneer hij verdor-
venheid aangrijpt. Hij laakte datgene
welk hem m den maatschappelijken
stand onbillijk scheen en wat hij bij de
geestelijken aanstootend vond.
Verder nog:
Hij valt de geestelijkheid aan; personen,
maar niet de zaak. Wat hij betreurt is dat
zekere geestelijken het gedrag niet houden,
dat ze dienden te hebben. Zijne aanvallen
bewijzen dat hij overtuigd was van de
spreukDe kap maakt den monik niet. Hij
is juist geen vijand van de kloosters, maar
hij hekelt de ongeregeldheden en misbrui-
ken, die in de kloosters destijds bestonden.
Voor hem was de adel een ideaal. Daar-
om kastijdt hij, in nijpende verzen, die
edelen, welke aan zijn ideaal niet beant-
woorden.
Op bladz. 23, van zijne Nederduitsche
taal- en letterkundige lessen, zegt E. Van-
driessche het volgendeVan Maerlant
zweept.de misbruiken zijnstijds ten bloede;
hij zet, in de 13" eeuw, grondbeginsels van
menschelijke rechtvaardigheid vooruit
waarover de verlichting onzer 19® eeuw
gansch niet zou te blozen hebben.
De volkslievende vlaming schrijft in zijnen
Wapene Martijn
Daar het Nieuwsblad waarschijnelijk het
vlaamsch van Van Maerlant zoo goed niet
kent, als zijn plaatselijk straatvlaamsch,
geef ik hieronder eene losse .omschrijving
van bovenstaande regelenHier is een edele,
daar een vrijman, verder een slaaf of lijfei
gene. Van waar komen deze namen? Aan
dorper of veldeling zegt men nu: Foei!
Ga weg 1 Gij doet Gode oneer aan 1 Gij zijt
der wereld tot schande. De edelman heeft het
al te zeggen; men juicht hem toe en roept:
wees welkom 1Daarover maak ik mij gram,
want ik vind het onbehoorlijk, onbetamelijk.
Zeker, zegt Dl' Jan Ten Brink Schels
eener geschiedenis der Nederlandsche
Letterkunde bl. 117) volksgezinde Lands-
heeren als Willem II en Floris V, zouden
geen beter dienaar, geen verlichter onder-
daan kunnen aanwijzen dan Van Maerlant,
die de waarde van denmensch.'tzij edel ge-
boren, 't zij vrij, 't zij eigenhoorig, met zoo
echt humanen, liberalen zin opvatte,
als in bovenstaand heerlijk gedicht.
Bovendien vind ik in het merkwaardig
werk van Dr Jan Ten Brink eene menigte
gedachten en oordeelvellingen welke Van
Maerlant voor goed onder de vrijzinnige
schrijvers rangschikken. Zoo leest men op
bladz. 118: Dat edellieden genoegen kon-
•k
DER
VAN
DER GEESTELIJKEN, FEL WORDEN GEHEKELD
de overtuiging verkrijgen dat de Westl
Vlaming in zijne geestdriftige strophen den
beroemden Franschman niet heeft nage-
volgd. [Van den Lande van Over-See
uitgegeven door D'' J.F.J. Heremans, bl. 8.)
Es d een Edel, dander vri
Die derde Eyghin-man daer bi?
Wanen quam deze name?
Twi seghet men ten dorpre: Fi 1
Ganc wech 1 God onnere di 1
Du best der wereld scame!
Die edel hevet al 't ghecri
Men seghetWillecome, ghi 1
Dats, dies ic mi vergrame
Wantet dinct mi ontname
