VAN IJPËREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Tweede Jaar.
Nummer 52.
Leekensermoen
Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annoncen: 15 cent. per drukregel. Rechter
lijke eerherstellingen: i fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen per nummer.Afzonderlijke nummers vo,r ariikels, enz. 8 fr. per 100.Alle
berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Kerstdag.
Heugt het u nog, beminde Christenen....
verschooning... lezers en lezeressen van het
Weekbladwil ik zeggen,... van zekere
voorvallen uit uwen kindertijd, uit uwe
prilste jeugd? Herinnert gij u Sint-Maar-
tens- of Sinten Klaasdag, Nieuwjaar- en
Kerstavond? Hoe vreedzaam was toen ons
leven, hoe vurig onze verlangens, hoe rein
en eenvoudig onze vermaken, hoe lief en
prettig die huiselijke tooneeltjes en kinder
spelletjes, welke veelal in de keuken ge
schiedden onder het bestuur der kindermeid;
terwijl vader en moeder, met eenige vrienden
en kennissen uit de buurt, in de eetzaal hun
buitengewoon, doch jaariijksch, kaartpar-
tijtje speelden 1
Kerstavond vooral had ik het liefst. Toen
gingen de ouders bij peetoom den avond
doorbrengen, en mochten al de kinders
anderhalf uur langer met de meid opblijven.
De meid, onze Trees, maar wij zegden
allen Tree was zoo eene suffende congre-
ganiste, die hare jeugd aan de IIMaagd
toegewijd had. en niets kenmerkends bezat
dan een paar groote oogen, welke nooit in
dezelfde richting kekenTree was scheel
Dit belette haar echter niet recht haar hand
tegen onze kaak te gooien, toen een der
kleinen hare goedheid en geduld te lang op
de proef gesteld had.
Op kerstavond maakte Tree, in 't midden
der keuken, het stalleken van Bethleëm: op
fijn gesneden zijdepapier (het strooi verbeel
dende) lag een suikerventje (genomen voor
djeezeken in het wiegje van mijn zusjes
pop (dit wiegje stond daar in de plaats van
het kribbeken)! Langs den eenen kant der
wieg stonden de H. djooseph en de H.
Maria, beiden in suikergebak, en langs de
andere zijde de os en de ezel, alle twee in
peperkoek
Toen alles gereed was staakten mijne
jongere broertjes hun paardje-spelen, zusje
legde Mieke-pop ter zijde en elk van ons
ging nader bij Tree, om liet vertelseltje van
Djeezeken te hooreu. Doch vooraleer te
verteilen zong de oude meid, op ons aller
aanvraag, het gekend liedje:
En toen begon Tree beur verhaal: t Is nu
al lange, zeer lange geleden, dat het eens,
als Cesar-Augustus keizer van Roomen was,
groote kermisse was te Betheleëm, in Ju-
deën. De H. djooseph en de H. Maria
gingen er ook naar toe en hadden er vele
leute en plezier. Maar als het avond wierd,
waren al d'herbergen vol volk en er was
geen middel om ievers slapinge te krijgen.
Zij zochten overal rond en vonden ten lange
laatste een stalleken staan langs de groote
kalsij.
De deure van dit stalleken stond open; ze
gingen binnen en ze zagen daar 'nen osse en
'nen ezel, die niemendalle zegden. En daar
kwam het kinneken djeezeken op de
wereld, en de H. Maria lei het te slapen in
de kribbe van die twee beesten, en deze
gingen alle twee boven het kindje asemen
omdat het geen koud zou krijgen. En de H.
- djooseph en de H. Maria waren alle
twee schrikkelijk kontent, dat het schier te
vele scheelde.
Maar niet verre van daar waren er daar
schapers, die al met 'nen keer 'nen schoonen
witten Engel zagen vliegen, en die Engel
zeiHorkt hier, ge moet niet verlegen zijn;
ge moei ter contrarie stijf kontent zijn, om
dat djeezeken geboren is, over tien
minuten, te Betheleëm. Gaalmaar kijken.
Als ge van hier altijd rechte voort gaat,
komt ge aan 'ne groote slrate op jen slinker
hand; ewel, slaat in langs die strate zoo'n
vijftig stappen verre en rechte vóór den
derden lanteern staat er een stalleken. Ewel,
't is daar En rechtuit daarna kwamen er
geheele benden engels voorbij gevlogen, die
op groote trompetten speelden en zongen in
't latijn, juist gelijk menheere pastoor zingt
aan den Lorias binst de messe. En de scha
pers gingen gaan kijken, en zij lazen een
kruisgebed voor 't kinneken Djeezeken
en ze gaven aan den H. Djooseph een
beetje drinkgeld, 'ne pak chokolaad en 'ne
dozijne ijpersche beschuiten. En de H.
Djooseph stak het allemale weg in zijnen
reiszak, hij bedankte ze tot den naasten
keer en zei: 't Is allemaal voor 't kleintje.
Merci 1
En weet-je nu waarom Djeezeken in
de kribbe geslapen heeft en waarom hij in
een stalleken geboren is? Ewel, 't is om ons
de arrnoê aan te prijzen, om ons zeiven te
leeren kleene achten en nooit hooveerdig te
worden, om ons verdraagzaam te maken
tegenover de andere menschen...
En zoo raaskalde Tree eentoonig voort,
tot wij allen ingesluimerd waren en water
tandend droomden van suikerventjes en
beestjes in zoetekcek 1
Ziedaar mijn tekst voor heden zou
Simon Gorter zeggen. Djeezeken in de
krib is de armoede 1
De godsdienst, door Christus uitgevonden,
aangepredikt en gesticht, is teenemaal het
tegenovergestelde van hetgeen het stalleken
van Bethleëm beteekende en beloofde.
In den beginne predikte men voor de
armen, voor de nederigen. Maar er gebeurde
welhaast inde Kerk, hetgeen schier in alle
handelsondernemingen voorvaltmen is te
vreden met de kleine kalanten, zoolang deze
maar alléén komen; doch wanneer de rijken
eens den weg naar de firma gevonden heb
ben, ziet men met verachting neer op den
ongevraagde, die nog durft binnendringen
om voor eenen enkelen stuiver te bestellen!
Waar de armen slechts hun hart en hunne
oprechtheid konden aanbieden in wederver
gelding voor bet ontvangen der nieuwe leer,
kwamen de rijken integendeel hunne beurs,
hunne schatten opofferen in ruiling van
hulp en bijstand, welken eene steeds aan
groeiende instelling hun verleenen kon.
De Kerk verliet de minderen en heulde
met de meerderen, wier gebreken zij ver
schoonde, wier zwakheden zij te haren voor-
deele benuttigde, wier driften en misdaden,
mits zware boeten, zij wist te vergeven.
Zoodanig was de invloed van den wereld-
schen rijkdom, dat zelfs de geheele inrich
ting der Kerk zich vervormde en verbasterde,
en dat al de leden harer firma slechtweg
woekeraars wierden, door den geldduivel
bezeten
De Paus, hoofd der onderneming, bewoont
een prachtig paleis, bezit onschatbare kunst
stukken, is eigenaar van uitgestrekte hovin
gen, ontvangt jaarlijks duizenden en miilioe-
nen om de ontzaglijke kosten van zijn
huishouden te dekken. Geene geschenken
zijn voor hem te kostelijk; wij hebben laatst-
maal in de dagbladen gelezen, welke ca-
deaux et souvenirs de man zal krijgen
bij de viering van zijn priesterjubileum: een
misboek van 50,000 frankskens, een paar
sloffen met edelgesteenten versierd van
15,000 fr., fraaie meubelen die een schat
van geld kosten honderden kazuifels en
stolen in goud- en zilverdraad geweven
zeldzame kantwerken van hooge waarde,
zelfs eeoe slaapmuts met eenen kwispel in
gouddraad 1
En die millioenrijke Paus noemt zich de
navolger van het arm Djeezeken in de
krib 1?
Na den Paus komen kardinalen en bis
schoppen. Deze zijn op het staatsbudget in
geschreven voor eene jaarwedde, welke met
die eens ministers overeenkomt; zij zijn in
't purper en kostelijk laken gekleed, rollen
in koetsen en verbeelden in alles de verte
genwoordigers der hooge en rijke aristoten-
wereld. Nog eenen trap lager vinden wij de
rijke kanunnikken en de gedurig rijker
wordende dekens en pastoors, die sakramen-
ten verkoopen, de onnoozelaars het vel af-
stroopen en het Staatsbestuur uitbuiten om
hunne renten te doen stijgen en zich eenen
fijnen wijnkelder aan te schaffen 1
Weiden wij niet verder uit over de opge
vulde bisschoppelijke kassen, over de schat
rijke kloosters, over de tallooze bezittingen
der doode hand, over de binnengepalinde
erfenissen; doch bestatigen wij dat de Kerk
de lessen van armoede niet volgt, welke
Djeezeken haar in 't kribbeken gaf.
Djeezeken in de krib, tussclien den os
en den ezel, verbeeldt de nederigheid en de
ootmoedigheid 1
Hewel, die les, aan de geheele papery in
het stalleken Belhleëms gegeven, is voor
Rome's handlangers eene doode letter ge
bleven. Is er wel eene wereldlijke instelling,
waar de regeling van rangorde, onbeweeg
baarder toegepast wordt dan in de Roomsche
Kerk? Kent men kwetsender trots dan pries-
terhoogmoed? Hoort men elders eene belach-
lijker toekenning van eeretitels?
De Paus heet Zijne Heiligheid een
kardinaal Zijne Eminentie een nuncius
Zijne Grootheid een bisschop Zijne
Doorluchtige Hoogweerdigheid en dan
die heele reesem Monseigneurs, Eerweerde
Paters en Vaders, wat weet ik al?
Paus, kardinalen en bisschoppen wanen
zich waarlijk van den edeldom, en nemen bij
hunne wijding een wapenschild aan, waarop
hunne van eerzucht en grootheid duizelige
inbeelding eenige figuren teekent, als waren
zij het geslachtswapen eener eeuwenoude
familie! Wat zotte duivel der Hoogveerdig-
heid brengt hen toch den kop op hol? En die
zoogezegde geslachtwapens prijken op de
wanden der kathedralen, op den bisschop-
pelijken stempel, zelfs op de deur der bis
schoppelijke koets
Christus donderde tegen de priesters zijns
tijds, de Pharizeërs. Hetgeen hij van die
lieden zegde, zou hij heden ten dage honderd
maal beter op onze langrokken kunnen toe
passen. De Pharizeërs zochten enkel het
meesterschap in ééne stad; de huidige Kerk
zoekt de alleenheerschappij over de geheele
wereld Is hij niet gevestigd in de Eeuwige
Stad»? Eischt de Paus, als tijdelijk vorst,
geen grondgebied? Heeft de H. Stoel, (wat
slimme Stoel!) gedurende de middeleeuwen,
niet gansch Europa naar zijnen zin bestuurd,
verbrokkeld en ontroerd,door zijne tusschen-
komst en banvloeken bij de Duitsche Keizers,
Fransche en Spaansche Koningen?
Is voor Je kinderen der H. Kerk. de Paus
het verhevendste figuur niet onder de leven
de schepselen? Kennen zij hem de onfaal-
baarheid (dus: de volmaaktheid) niet toe, in
beslissingen over Godsdienst en Geloof?
Drinken zij niet, in hunne feestmalen, eerder
op zijne gezondheid, dan op die huns grond-
wettelijken Konings
En dit alles zou nederigheid en ootmoed
zijn, gelijk Djeezeken het leerde? Bedrog!
Uit Bethleëm's stalleken heeft de Kerk
maar één gedacht geput, namelijk deesde
meesters harer scholen onder de schaapher
ders kiezen, opdat het volk niet slimmer
worde dan de ezel, en voor zijn bestaan slave
gelijk de os
Eindelijk Djeezeken in de krib, betee-
kent verdraagzaamheid, vrede aan de men
schen op aarde, et in terra pax hominibus!
Ja, de verdraagzame en vredelievende
Kerk, volgens de parabel van het stalleken
van Betheleëm, begon hare vervolgingen
zoohaast zij de macht langs hare zijde voerde.
De grootste oorlogen van het middeleeuwsch
Europa, de kruisvaarten, die honderd dui
zenden menschenlevens en stroomen bloeds
kostten, werden door de papen aangevoerd,
gezegend, en in name van den godsdienst
verrechtvaardigd 1 Op een teeken der wraak
gierige Kerk en weeral in naam der Religie,
werden duizenden onthoofd, levend begraven,
levend verbrand, geradbraakt, gemarteld op
honderd wijzen, omdat zij ketters waren.
Herinneren wij ons slechts die bloedige blad
zijden der geschiedenis, waar het verhaal te
lezen staat van de vervolgingen der Hussiten,
der Albigeezen, der Waldenzen, der Hugeno
ten, de ongehoorde slachterij van den S4 Bar-
tholomeusnacht, de strafuitvoeringen der
Inkwisitië, de vervolging der Geuzen en de
onmenschelijklmden van bloedhond Alva, die
handelde voor rekening dier oud versletene,
bloeddorstige cn hartelooze sufster, onze
Moeder de H. Kerk 1
Zij, onze Moeder? Neen, liever de beulin
der Menschheid 1
Doch, waarom met de geschiedenis willen
bewijzen, wat elk van ons gezien heeft onder
de liberale schoolwet van 1879? In schier
al de dorpen onzes lands werd de bevolking
opgeruid tegen wet en Koning, de onderwij
zers werden vervolgd, de onderwijzeressen
werden door laffe kwezels en eerlooze kleri
kale schobbejakken beschimpt, beleedigd en
belasterd, de vrijzinnige familiën leefden in
tweespalt of tweedracht, omdat het aan
eenen dwependen biechtvader gelukt was, de
vrouw tegen den echtgenoot, of de kinders
Gloria m excelcis Deoet in terra pax ho-
minibus bonos voluntatisEere zij God in
den hooge, en op aarde vrede den men-
schen, die van goeden wille zijn!» (P.
Timmermans en J. H. Wijnen).
Uit het evangelie van dezen zondag,
Engelken, engelken Gabriël
Woont zoo verre van mijn kasteel,
Mijn kasteel alleene,
Koopt een kindje kleene,
En legt het op Maria's schoot
k Maria zal het douwen
En Djooseph zal 't beschouwen,.. (1)
(l)Uit Liedjes en Deuntjesdoor kinderen, onder
spel en dans, te Roeselare en omstreken gezongen.
1830-1869.
