Lettre ouverte aux Libéraux Wallons. üe eenige liberale representant in Vlaanderen. Provinciale belangen. Parmentier. STADSNIEUWS. Dansfeest. De Kavalkade. Feest. Kamermuziek. vrouw, dat hij beter uwe dochter kent dan gij! En daarin heeft hij gelijk rechtuit gesproken en gij verdient wat ge gezocht hebt! D. N. T. Wordt voortgezet.) (Suite.) Nous voici arrivés au cceur du problème. D'une part la masse du peuple flamand, ne sachant qu'une langue. G'est la large base, de la pyramide. D'autre part les privilégiés de l'insiruction, qui en foment le sommet effilé. Or, il se fait qu'a l'école moyenne et a l'athénée presque tous les efforts se concen- trent sur le francais, tandis que !a langue flamande est refoulée vers l'école primaire, Les gens instruits, dépositaires de ce capi tal intellectuel que chaque génération lègue a la suivante, ne peuvent y faire parliciper, dans une mesure suffisante, les déshérités de la fortune et de l'enseignement. Comment y aurait-il échange d'idées entre eux, puisqu'en bas on n'entend pas le langa- ge d'enliaut, puisqu'en haut la langue mater- nelle n'est que ce vocabulaire restreint qu'on retient de l'enfance, instrument insufllsant pour la diffusion de la pensée? Que de fois n'avons nous vu en temps d'é- lection des hommes politiques, des lettrés déplorer amèrement et avec une sorte de colère leur ignorance de la langue populaire qui les tenait éloignés de la tribune 1 lis ne pensaient qu'au besoin du moment et nc son- geaient peut-étre pas que la propagande autrement importante qui se fait par le livre, le journal et la conversation de tous les jours, leur échappe constarnment. Est-il étonnant, après cela, que le libéra lisme soit plus arriéré en Flandre qu'en Wallonië, et n'est-il pas plésant d'entendre un de nos organes les plus répandus s'écrier, pour justifier ses attaques incessantes centre le mouvement flamand: Voyez ce que cinquante ans de flamingantisme ont fait des Flandres 1 II y a des détracteurs de la langue flaman de, qui l'ont en aversion et décochent jour- nellement contre la moedertaal des traits plus ou moins aiguisés. Ce mot, qui a son équivalent en tous pays et qui est l'expression de l'amour filial du peuple pour la langue des ancêtres, leur paralt grotesque. C'est eux qui sont k plaindre en ceci. Mais malgré leur ignorance et leur parti pris, ils doivent convenir au moins que pour convertir le campagnard et le bourgeois flamand au li béralisme, il n'est d'autre moyen que sa langue maternelle. Les cléricaux le comprennent, et ont sait s'ils en font leur profit. Même en Wallonië, partout oh existe une colonie flamande, ils fondent des patronages et s'emparent de l'ouvrier en lui parlant sa langue. Et parceque le clergé s'entend a merveille a manier ce levier puissant, on serait fondé a dire que flamingantisme et cléricalisine ne font qu'un? Confondre le but et le moyen, c'est encore la un grossier sophisme. II vaudrait mieux, ce nous semble, imiter en cela le clergé. II est grand temps cfhe les libéraux instruits et aisés consacrent a la propagande libérale flamande l'argent et les peines qu'ils dépensent souventen pure perte. Seuls a peu prés les cléricaux se sont adres- sés jusqu'ici au peuple et au petit électeur flamand. Les voix libérales n'arrivent pas jusqu'a lui. Les impertinences de certaine presse libérale n'ont pas mème le don de le blesser, car elles sont pour lui lettre mor- te. Et s'il est un sujet d'étonnement, c'est que les Flandres, travaillées sans cesse par le clergé flamand, aient résisié en partié a des influences aussi longues et aussi puissantes. Peut-être est-il a propos d'observer ici, que la dominatiqrrcléricale dansles Flandres n'est pas aussi compléte qu'on s'est plu a le répéter ces jours derniers. Sans compter les grandes villes, il est des arrondissements oh les voix libérales balancent a-peu-prés les voix cléricales. Si elles n'y triomphent pas, c'est que la moitié plus un l'emporte, mais le libéralisme de l'autre moitié n'en est ni moins vivace, ni moins méritoire. Dans tel arrondissement wallon la situation est ren- verséeles libéraux l'emportent a quelques voix. Eh bien, peut-on dire qu'il n'y ait d'une part que libéraux éprouvés, d'autre part que plats valeis du clergé? Même dans nos arrondissements oü on ne lutte pas, il est bon nombre de libéraux qui n'ont jamais déserté notre cause, malgré tous les entrai- nements. lis suivent en cela la tradition des communiers et des gueux flamands, leurs ancéti es, qui étaient mieux que des camé- léons politiques. Et puisquenous en sommes a rechercher les causes de la cléricalisation des Flandres, n'oublious done pas qu'au 16e siècle, dans lequel notre société a encore de si pi ofondes racines, c'est surtout dans les provinces flamandes que les inquisiteurs ont sévi. Partout ils ont violé les consciences, mais c'est a Anvers. a Gand, a Bruges, pour ne citer que les chefs-lieux, c'est dans ces foyers les plus ardents du libéralisme de l'é- poque, qu'ils ont ïmmolé et exité les popula tions libérales. Les conséquences politiques de ce fait horrible et immense durent eucore. Et pendant trois siècles elles se sont aggravées par la censure cléricale qui empê- cbait l'oeuvre de la presse, et par la situation anti-rationnelle et anti-sociale faite en toutes choses aux manifestations de notre langue. Vous n'avez pas de griefs, nous dit-on. Faut-il encore en citer, après ce qui précède? Le mal n'est-il pas assez grand, pour nous dispenser d'énumérer les inconvénients et les abus qui se produisent chaque jour, sur toute l'étendue de nos provinces? Faut-il dresser la liste des fonctionnaires de toute nature qui en plein pays flamand ignorent la langue de leurs administrés? Nous heurtons un nouveau sophisme, de dimension respectable, et qui consiste a n'en- visager la question flamande qu'au point de vue du fonctionnaire. Cela s'exprime ainsi les functions publiques sont le patrimoine commun de tous les beiges En vérité.' II faudra done compter le nombre des places, supputer le traitement adhèrent a chacune et les répartir entre les flamands et wallons au mare le franc, suivant les régies du partage Nous tenons la méthode pour vicieuse. Nous croyons qu'il est libéral, démocratique de conférer les emplois k ceux qui sont capables de les remplir, suivant les besoins des lo- calités. Mon département, a dit le ministre des finances, compte en Flandre, dans la seule administration des contributions, 314 em ployés ne sachant pas le flamand. II n'est pas rare de voir comparaltre devant nos tribunaux correctionnels, en qualité de té- rnoins, des brigades entières de douaniers, postés au nord de nos provinces et qui igno rent le flamand. Le gendarme qui verbalise et dépose en francais contre des prévenus fla mands, est trop connu. Malgré la loi de 1873, le jucticiable flamand se voit, accuser car on ne saurait dire s'entend accuser dans une langue qu'il ignore. C'est une injustice sociale et presque une lacheté sociale, cela. Malgré la loi de 1878, qu'on applique moins encore, de nombreux emplois publics jusque dans les villages sont desservis par des fonctionnaires qui ignorent la langue du pays. Ceux qui disent que nous avons obtenu toutes les satisfactions legitimes, ne voient pas ou ne veulent pas voir que les lois de 1873, 1878 et 1883 ne sont exécutées que partiellement ou pas du tout. Et on demande oü sont nos griefs? Ils sont partout et tou- jours. Ah! si on complètait les chifïres indi- qués par le ministre des finances et que personne n'a conteslés, peut-être cesserait-on de dire dans certains milieux: que tout ce mouvement flamendiant n'est que la curée des places. Cette staiistique n'existe pas, m«is nous avons la certitude qu'e'le démontrerait d'une faqon péremptoire le bien fondé de nos plain- tes. Si nous n'insistons pas pour qu'on la fasse, c'est que nous voulons écarter du débat toute question personnelle et irritante. Nous demandons seulement qu a l'avenir, en matière de collation des places, on s'inspire avant tout du droit du peuple. Car le droit du fonctionnaire n'est qu'un droit a son sa- laire, corrélatif a son devoir de bien occuper son etnploi. Et si dans ces limites on s'attache a faire, dans les nominations, la part égale a toutes nos provinces, qui ne voit que les flamands seront les premiers a s'en féliciter Nous pourrions aller plus loin et demander que dans certaines localités de la Wallonië, la oü habilent de nombreux flamands et sur les confins des régions de langue différente, les fonctionnaires en rapport avec le public appi-ennent a se servir des deux langues. Nous enexprimons le voeu.a titrede récipro- cité, sans vouloir légiférer sur ce point. Mais en plein pays flamand, on nous per- mettra de réclamer le respect de nos droits, comme il sled aux citoyens d'un pays libre. (A suivre). M. Pirmez, Staatsminister, sprak in zit ting van den 24 Januari laatst, de volgende woorden uit Om het liberalismus in Vlaanderen te vertegenwoordigen in deze Kamer, bestaat slechts een kamerlid meer, dit is mijn acht- bare collega, M. de Stuers; deze is na de - nederlaag van de geheele liberale partij, overgebleven als eene plant, die men tot zaad laat opschieten. Hopen wij dat het zaad dezer plant weldra over geheel Vlaanderen zal worden ver spreid, en dat er het liberalismus uit zijn schijndoodslap zal verrijzen. Opdat onze wensch verwezenlijkt worde, is het alleen noodig dat men in alle arrondis sementen werke, ernstig werke en strijde, voortdurend strijde. Zoo verbrokkelt men niet alleen de macht onzer vijanden, maar houdt men bij het volk het politiek leven wakker. Onze lezers weten dat, sedert een paar jaren, de bestendige Deputatie van den provincialen Raad van West-\ laaiideren den agenten van bruggen en we&en toezicht harer wegen en vaarten ontnomen heeft om dezen belangrijken dienst toe o vertrouwen aan ambtenaars, die gehee i gansch van haar afhangen, door haar be noemd en uitsluitelijk van de provinciale fondsen betaald zijn. 't Schijnt dat die dienst niet ter algemeene voldoening draait. Dikwijls hoort men daarover klagen en. Vrijdag laatst, vonden wij in de blanare libérale een langen brief van eenen ïnwonei van Kortrijk, den heer Vlieghe, die zich bitterlijk beklaagt over de onuitlegbare traagheid waarmede de heeren provinciale ambtenaars te werk gaan. Den 18 November 1885, stuurde de lieer Vlieghe een smeekschrift naar de bestendige Deputatie om te vertoonen dat de sluiting der sluizen, zonder recht noch titel op de Casselreye-Beke gevestigd, beek die hare bron heeft in de gemeente Ooteghem, deze van Vichte, Deerlijk en Waereghem door loopt, jaarlijks overstroomingen veroorzaakt, di» zeer schadelijk zijn voor de eigendommen op de oevers gelegen, en dit op ernen om loop van twee tot drie uren. De overstrooming is zoodanig aanzienlijk, dat een gemeenteweg eiken winter in ver scheidene plaatsen doorsneden en bijgevolg gansch onbruikbaar gemaakt is enz., enz. Den achttienden April 1887 heruiewde de heer Vlieghe, die niet het minste antwoord ontvangen had, zijn verzoekschrift, maar zonder beteren uitslag. Den achtsten Juni nadien begaf hij zich bij den Gouverneur te Brugge om zijn verzoek mondelings voor te leggen en daar vernam hij dat zijn brief behandigd was geweest aan de ambtenaren van den technieken dienst maar dat dezen nog niet geweerdigd hadden er kennis van te nemen. Het was wel der moeite waard eenen dienst herinterichten. Zou men niet veel eer moeten zeggen ontbinden? Bemerkt dat de technieke dienst een tien tal ingenieurs telt Den elfden Maart 11. werd het standbeeld van Parmentier te Neuilly (bij Parijs) ont huld. Men kon het, om verschillende rede nen, niet plaatsen op den ouden bouwgrond (des Sablonswaar de eerste aardappelen werden gepoot, zooals eerst het plan was, en nu heeft men het opgericht in de Avenue du Route over het stadhuis. Het voetstuk is van graniet en draagt tot eenig opschrift A Parmentier, la vil ie de Neuilly. Het bronzen standbeeld, door den beeldbouwer A. Gaudez, is merkwaardig. Het stelt Parmentier voor staande, eenig- zins voorover gebogen. Hij bekijkt een aard appel, dien hij pas heeft doorgeneden, en houdt het mes nog in de rechter hand. Een linnen zak hangt hem over den schouder en eene spade steekt, vóór hem, in den grond. Dit standbeeld werd door den Franschen Staat aan de gemeente Neuilly geschonken, bij decreet van den 19n November '87. Parmentier, als verdienstelijk scheikundige vermaard, heeft meer dan iemand anders bijgedragen tot uitroeiingen der vooroordee- len, die toen reeds minstens anderhalve eeuw tegen de aardappelen hadden bestaan. Als krijgsgevangene in den zevenjarigen oorlog had hij omstreeks 1760 in Duitsch- land de cultuur er van leeren kennen en het besluit opgevat deze aardvrucht tot alge meen voedingsmiddel te verheffen. Daartoe stelde hij allerlei middelen in het werk. Zoo bood hij eens Koning Lode wijk XVI een bouquet van aardappelbloesems aan, die de vorst in zijn knopsgat stak, tengevolge waar van het hof terstond gunstiger gestemd werd voor de verachte plant. Ook richte hij eens een maaltijd in waartoe hij verschillende geleerde mannen van rang noodigde en waar alleen aardappels werden voorgediend op alle mogelijke wijzen smakelijk gemaakt. In 1769 verwierf Parmentier eene eerme- daillie met eene verhandeling over den aard- appelbouw, welke hij inzond als antwoord op eene prijsvraag van de Academie. Intusschen bleek het vooroordeel zoo vast geworteld te zijn, dat men nog na zijne dood, in 1813, Lodewijk XVIII zwaar meende te beleedigen door hem den grooten aardap peleter te noemen. Te Montdidier, Pannen tiers geboorteplaats is nu reeds een standbeeld voor hem opge richt. Bij de onthulling van Parmentiers stand beeld te Neuilly, waren er veel notabelen tegenwoordig. Vóór het gedenkstuk was eene trede opgericht voor de municipale overheden, de genoodigden, de afgevaardig den der Ministers van Landbouw, van open baar onderwijs en der Schoons Kunsten, de Akademie der Wetenschappen, de Midden- Landbouwmaatschappij, enz. Verscheidene redevoeringen werden uit gesproken. In naam van 't Staatsbestuur door den hr. Vaissière, afgevaardigde van den Minister des Landbouws; M. Rousselet, meier van Neuilly, sprak in naam der muni- cipaliteit; M. Dehérain, afgevaardigde van het Instituut, nain het woord in naam van do Akademie der Wetenschappen, en M. Geoffroy Saint-Hilaire, voor de Société d'Acclimalalion. De Franschen (eene verstandige natie, zegt men) zijn soms groote dwepers, wanneer het une gloire nationale geldt. Zij zijn niet bevreesd, hier en daar, een hunner mannen aan te wijzen als uitvinder of ontdekker van iets, dat reeds elders, in een ander land, ontdekt of uilgevonden was. Zoo doen zij ook met Parmentier, dien zij als de uitvoer der van den aardappel. in Europa, willen doen doorgaan. Niets is min waar: Parmen tier was nog niet geboren, toen er in Vlaan deren reeds aardappelen gekweekt, verkocht en gegeten werden Doch hierover meer aanstaanden zatur- dag. Het artikel dat wij zullen mededeelen, bewijst met jaartallen en geschiedkundige feiten, dat Parmentier misschien de aardap pelplant in Frankrijk verspreidde, maar dat hij ze uit Duitschland (waar ze uit Vlaande ren toekwam) medegebracht had. Het tweede gemaskerde dansfeest ten voordeele van den Wereldlijken Schoolpen ning is nog eens volop gelukt. Er was veel volk en er waren ook heel lieve maskara- den Het feest was van af het begin tot het einde toe gekenmerkt door eene bedrijvig heid en eene geestdrift, waarvan de weerga niet te vinden is. Die twee feestjes hebben een mooi stuiver ken, ten voordeele van dat uitgelezen werk den Schoolpenning opgebracht. De beide bals brachten op Ontvangsten fr. 664-00 Uitgaven269-15 Batelijk slot fr. 394-85 De heeren Commissarissen verdienen waar lijk een woordje dank, omdat zij met zooveel onbaatzuchtigheid en iever, voor zaak des Schoolpennings van hunne lastige taak gekweten hebben. Wat is zij geweest? Wel!... Gezien den geringen tijd en de nog veel geringere geldmiddelen die men er aan besteden kon. Vele lieve groepjes, die geene moeite ont zagen om de omstaanders te vermaken waren er in te vinden. Noemen wij enkel het vermomd muziek,de boeren bruiloft, het koddige peerdevolk, de afgerichte olifant, het schip, enz., enz.; dit alles overtrof ieders verwachting, vooral wanneer men nagaat dat er maar een zestal dagen gebruikt werden om alles te schikken en in te richten en dat het allen werklieden of kleine burgers waren die zelve de onkos ten der kavalkade te dragen hadden. Jammer genoeg dat het zulk slecht weder was. En toch waren er niet weinig wande laars en nieuwsgierigen, die storm, wind en regen trotseerden om zich bij het zicht der kavalkade te verlustigen. Vele omhalers kweten zich ten volle van hunnen plicht; maar hebben de omstaanders wel den hunnen gedaan Helaas! neen!... In alles werd er eene som van fr. 288-01 omgehaald. Velen zijn er die slechte stukken, met zilverpapier beplakt, gegeven hebben. Dat heeten wij eene onnoembare handel wijze. Men geeft gangbare munt voor den arme, of men geeft niets. Er was immers geene verplichting. Wanneer men niet opentlijk toonen wil dat men geen medelijden met den arme heeft, dan zoekt men een uitvluchtsel en men zegt, gelijk zekere pastoor, aan wien men ook iets vroegIk zou geern iets geven, maar ik heb geen geld 1 Of men toont zich volkomen ongevoelig ten opzichte van honger- en koudelijdende broeders, zooals klerikale miljonnairs en bas vioolspelers of koperen onzen heeren, en men zegt barsch weg: Ik geef niets! Maar men spot niet met ongelukkigen, men geeft geene nagelkoppen, noch slechte geld stukken, al waren zij nog met zilverpapier bekleed. Dat is wat al te lafhartig Morgen, Zondag, is het volop feest bij onze Pompiers. Allen zijn met hun huisgezin tot dat feest uitgenoodigd. Het programma zal bestaan uit Schermspel, muziek, zang, enz. Een too- neelstukje getiteld): Het Wachtwoord is ronken, zal er opgevoerd worden. Dat zegt genoeg dat het een heel lief feestje zijn zal, waar er geene uitgenoodigden aan zullen ontbreken willen. Dat die brave en dappere Pompiers zich maar eens naar hartelust vermaken Volgaarne zouden wij onzen lezers het vol ledig programma medegedeeld hebben, maar het is ons te laat toegezonden geweest. Onze uitgelezen quatuor zal, op Zondag fflr uil iijjTrrijrnir n i ui.niniiyi -II',

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1888 | | pagina 2