VAN IJPERiN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
DE FAÜLIE GRUPZOUT.
Zaterdag 28" April 1888.
Nummer 1T.
Politiek overzicht.
Binnenlandsch nieuws.
Waarom is Vlaanderen clericaal
Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 fr. por jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Por G maanden: 1 fr. 75. Annoncen: 15 cant, por drukregel. Rechter
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen por nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, BrusSel. Men wordt verzocht alle lioegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende -worden niet opgenomen.
Boulanger heeft zijne intrede in de fran-
sche Kamer gedaan. Tot nu toe is hij slim
genoeg om niet te spreken en zijn program
ma niet te laten kennen. Het ministerie
Floquet heeft in acht dagen twee stemmin
gen van vertrouwen gevraagd en bekwaam
in de eerste 379 stemmen tegen 77. Men
ziet dat het ministerie op eene schoone
meerderheid mag rekenen. Ongelukkiglijk
is de franschman zoo veranderlijk.
De betooningen voor en tegen Boulanger
volgen zich op en verflauwen te Parijs
zonder dat er al te erge gevolgen uit voort
sproten. Het gemeentebestuur heeft zich
tegen Boulanger verklaard.
In Bulgarie gaat het nog al redelijk wel
tot nu toe. Prins Ferdinand houdt het roer
met vaste hand. En de Rus werkt nog altijd
om het land in rep en roer te zetten doch
gelukt er maar slecht in. Het schijnt dat het
beter spel heeft in Romanie, want de troepen
hebben te Bucharest gedefileerd onder het
roepen van weg met Cobourg, Leve Rus
land! - De koning Karei zit zeker opzijn
gemak niet.
Het moet zijn dat de Keizer van Duitsch-
land een kloeke man is en dat hij eenen
ijzeren wil bezit want de kwaal die liem
ten grave sleept, overmeestert hij zedelijk.
Zoo heeft hij al de schikkingen zelf voor
schreven voor het ontvangen voor zijne
schoonmoeder de koningin van Engeland
die reeds te Charlottenburg is aangekomen.
Hij heeft nog vergiffenis geschonken aan al
de veroordeelden van het leger en van het
zeewezen (marine) mochten die edelmoedige
gevoelens op zijnen zoon de kroonprins
overgaan
Verleden week meldden wij dat onze
arme vader Leo XIH twee millioeuen en
half gekregen had van de Fransche bede
vaarders. Deze week schrijft men uit Lome
dat de paus van Belgische bedevaarders
800.000 fr. (acht honderd keer duizend
frank) en één millioen van eenen franschen
priester gekregen heeft. Dat maakt in twee
weken te zamen de bagatelle van meer dan
vier millioentjes! Arme vader Leo,
onnoozele menschen die geven aan dien ar
men man.
Negentiende vervolg
Ja, dat moet men stellig zijn
om zich in te beelden dat eene geringe
schuld als de uwe nog eischbaar is na zoo
veel jaren, en om te gelooven, dat onze
patroon nog het recht hoeft, wat het ook zij
uit te bellen of u ook maar daarmede te
bedreigen. Zulk eene handelwijze is volstrekt
niet te verduren, en waarlijk hier wond
Schimmel zich op was ik in uwe plaats,
'k verdroeg geen dag langer dergelijken toe
stand....
Maar, mij dunkt, dat gij even geduldig
zijt als ik, en dat de nieuwe patroon u ook
niet met zijden handschoertjens behandelt...
Ik? dat is wat anders. Ik ben een oude
sukkelaar, die voor niet veel meer goed bén.
Overigens, ik vaar overal even slecht; 't is
altijd koekoek éénen zang; daar weegt als
een noodlot op mij. Al wat ik ooit aanving
viel slecht uit, en ik denk soms dat ik 't ier-
keerd moet doen om te gelukken... Maar gij,
die nog zoo jong zijt, eu elders driedubbel geld
kunt verdienen om die oude schuld te be
talen.
O die kan ik betalen, onderbrak Ber-
tine.
Kuut gij betalen? Gij hebt dus geld,
vrouw Bertine.... riep Schimmel, zijn snuif
doos raadplegend. Een snuifje
Een belgische pelgrim, die met onbetame
woorden over den Koning van Italië gespro
ken had, werd aangehouden en uit het land
gezet. De kaloten zullen dien pelgrim zeker
een plaatsken nevens de Malander geven
om hem alzoo te beloonen.
Staatsblad van 21 April.
Een koninklijk besluit van 19 April
stelt de Kamerkiezingen op den Dinsdag 12
Juni en de Provinciale kiezing op den Zondag
27 Mei.
De Belgique militaire meldt dat de
wapens van ons land niet eens op de kanons
geteekend zijn, die aan onze soldaten gegeven
zijn. 't Is toch niet om te gelooven, 't is al
slecht genoeg als de kaloten kanons in
Duitschland doen gieten in plaats van dien
penning aan de Belgen te jonnen.
Er zijn in België al meer dan 2000
kloosters en het staatsblad laat het stichten
van nog een toe te Andenne (Namen) en het
aanvaarden van eene gifte van eenige hon
derd duizenden franken. En ge zoudl dan
zeggen dat de kalote ministers voor de
arme nonnetjes niet zorgen.
Voor al de Vlaamsche gewesten, zit er nog
één enkel vertegenwoordiger in het parle
ment: de achtbare heer de Stucrs, volksver
tegenwoordiger van Oostende. Als een zeld
zaam specimen, als de eenige die gered werd
in de schipbreuk. Als een plant die men in
het zaad laat komen, na de verwoesting van
gansch het bloemperk, zei Pirmez.
Wij zonderen Braband af. Braband is half
Waalsch, half Vlaamsch, en verkeert daaren
boven in een bijzonderen toestand, met de
talrijke veelsoortige bevolking die zich rond
de hoofdstad schaart. Maar buiten Braband,
waarom is heel Vlaanderen clericaal en
Wallonië grootendeels liberaal?
Les flamands e'est tons des cagots is
gauw gezeid... en den mond voorbij gespro
ken. Onze voorouders, de gemeentenaren en
geuzen, waren de eerste liberalen van Euro
pa. Zij hebben er om gebloed. Men heeft
Vlaanderen te vuur en te zwaard gezet. Het
M. Schimmel, ik meen te mogen hopen
dat gij zwijgen kunt?...
-r- Als een zerk
Welnu, ja, ik heb geld. Met de gespaar
de helft van mijn maandloon, kocht ik eemge
jaren geleden een paar titels der stad Brussel.
Ik won er eene premie made van....
Van?...
25.000 frank.
Schimmel stond rechtboog deftig en
zeer hoffelijk.
Mevrouw Bertine, al mijne gelukwen-
schen, zei bij. En met zooveel geld in kas
blijft gij hier factotum-meid spelen? Mensch
lief, mensch lief, men moet zich mat graagte
het leven vergallen daarom....
Maar, Schimmelik bon gebonden.
Mijn kontrakt....
Praatjes! De oude patroon mag zijn ci-
gaar aansteken met zoo 'n kontrakt... Wilt
gij mij zeggen hoeveel gij nog schuldig zijt?
Duizend frank.
Betaal ze onmiddelijk aan den ouden pa
troon en morgen moogt gij gerust heên gaan.
Maar hij zal overal verkondigen....
Ouze goeden naam zal
Niemendal, zeg ik u. Hij mag niets
verkondigen. Dat zou ik willen zien; dan
trok ik het mij persoonlijk aan.
De steeds zoo deemoedige Schimmel scheen
een leeuw to worden nu hij iemand, die hem
lief was, te verdedigen had. Hij stond recht,
zwaaide zenuwachtig met de armen terwijl
hij sprak, en begon over de zaak eene rede
voering te houden, zoo vloeiend en zoo vurig
puik onzer bevolking in de 16e eeuw is naar
elders uitgeweken. Sedert sliep Vlaanderen
eenen doodslaap, waaruit het kortstondig
ontwaakt is onder Willem I, waaruit wij,
Vlaamsche liberalen, het thans opnieuw
pogen te wekken. En wij gelukken reeds in
de groote steden.
Zou men niet zeggen, dat ze in Doornik en
Charleroi allemaal liberalen zijn, terwijl wij
in Gent en Antwerpen allemaal clericaal zijn,
omdat zij ginder in gewonen tijd met een
paar honderd stemmen zegevieren, terwijl
wij hier met een zelfde getal stemmen wor
den geklopt?
En Namen dan? En Borgworm? En Baste
naken, Marche, Nijvel, Neufehateau, Philip-
peville, ja zelfs Verviers?
Over 't algemeen zijn de landbouwdistric
ten van het Walenland clericaal, even als de
Vlaamsche gewesten, 't Zit hem dus niet in
het Vlaamsch ze spreken Fransch in 't
Luxeinburgsch en 't Namensch zoo goed en
zoo kwaad als in de clericale departementen
van Frankrijk, 't Zit hem in den maalschap-
pelijken toestand der bevolking.
De Vlaamsche gewesten, bij de vVaalsche
vergeleken, zijn arm, doodarm. Zij leven
grootendeels van den akkerbouw. Maar ter
wijl het gemiddelde dagloon van den veldar-
beider in Vlaanderen volgens de laatste sta
tistieke opgaven 1.50 tot 1.62 fr. bedraagt,
is hetzelfde loon voor de vier VVaalsche pro-
vintiën van fr. 2.41 tot 2.67! Ook laert ons
het jongste Statistieke Jaarboek van België,
dat er in de Vlaamsche provintiën slechts
2867 landbouw-machienen zijn (dorsclima-
chienen, stoomtuigen, maai- en zaaimachie-
nen enz.) legen 7443 in de Waalsche streken
Zoodat de Vlaamsche veldarbeider voor half
geld een dobbelen arbeid verricht!
Sedert 1831 tot 1884 is de Belgische bevol
king vermeerderd met 52,81 percent. Maar
niet in gelijke maat over alle provintiën. In
de 4 Waalsche streken is die aangroei 60, in
de 4 Vlaamsche slechts 38 percentEn de
verhouding zou uog bedroevende!' wezen,
indien de provintie Antwerpen, met hare
groote handelstad, het laatste cijfer niet
kwam stijven.Op sommige plaatsen, te Thielt
en te Oudenaarde, is de bevolking achteruit
gegaan. Ziedaar dan bet tastbaar bewijs van
onze verachtende toestanden. Nergens in
Europa kwijnt een ras dat zoo slecht gevoed
wordt en zoo slafelijk arbeid als de Vlaam
sche landbouwer.
Stellig, er is ook veel ellende bij de Walen,
als hij zeker er nooit eene had kunnen plei
ten.
De weduwe zag hem eerst verwonderd,
dan zeer sympathiek aan, ja, er kwamen
tranen in hare oogen toen Schimmel de heb
zucht van M. Grijpzout schandvlekte, weike
zich niet schaamde te speculeeren op Bertine's
gedachtenis aan den duurbaren doode en op
den eerbied, dien men verschuldigd is aan den
naam van een man van vlekkeloozen levens
wandel.
Bertine was den redenaar diep erkentelijk
voor die welgemeende, warme woorden. Zij
nam zijne handen in de hare, zag hem rol
genegenheid aan en sprak
M. Schimmel, ik voel dat gij waarlijk
mijne belangen ter harte neemt. Och, 't is
zoo zelden dat men een menscli ontmoet, dia
eene arme vrouw eenige genegenheid toe
draagt. Ik bon wel heel bedeesd van natuur,
maar zie, ik stel vertrouwen in uw woord en
ik zal doen wat gij mij aanraadt. Ik wil niet
langer hier slaaf zijn.... Maar, zie, kan de
patroon mij niet vervolgen, hij kan mij toch
wegsturen, en....
En wat? vroeg Schimmel. Vrouw Ber
tine, ik wil toch niet denken, dat gij aan de
steenen van het huis gehecht zijt even als
een slaaf aan zijn koten.
Neen, zei ze, niet aan de steenen, maar
aan de personen ben ik gehecht
Den patroon toch niet?
Neenaan Leonida en vooral aan het
arme Moeder ken.
Dat is wat anders. Welnu, wees gerust.
sedert de laatste nijverheidscrisis, maar min
der dan ten onzent. Men wordt het ginder
meer gewaar, orndat de industriëele bevol
king samengehoopt is op enkele punten,
omdat de klachten daar stijgen tot een
machtig koor, omdat zij uiting vinden in en
door de dagbladen, maatschappijen en verga
deringen. al dingen die op het platte land
onmogelijk zijn. De Vlaamsche boer drijft
zijne ploeg door de voor in eenzaamheid.
Niemand hoort hem zuchten en hij eindigt
met niet meer te zuchten. Al die dorpjes,
wijd in omvang, weinig bevolkt, zijn het ge
zegend oord waar M. pastoor gelatenheid
predikt. Niet meer klagen, niet meer klagen
kunnen of mogen, is het begin van geastes-
verstomping en verdierlijking.
Stellig er zijn oorden schier uitsluitend
door landbouwers bewoond, en toch goed
liberaal. Niets is volstrekt waar, zegt Multa-
luii, en de oorzaak van het clericalism in den
akkerteelt alleen zoeken, ware al te abso
luut. In Frankrijk. Nederland, Denemarken,
Engeland, zijn lieele streken door liberale
boeren bevolkt. Maar de cultuur heeft er een
ander karakter.Men boert er in't groot, men
oogst er wijn, men wint er meekrap of andere
ia Justriëeie producten, voor dewelke geene
Amarikaansche concurrentie te vreezen is.
Of ook nog men maakt er boter en kaas, zoo
als in Noord-Holland en Friesland, die bol
werken van liet liberalism onzer Noorder
broeders.
Maar de groote oorzaak van de vrije ge
zindheid dier liberale boerengewesten, is nog
steeds ja, lezer, gij hebt het geraden - is
nog steeds het onderwijs. En op dit punt zijn
wij deerlijk ten acliter.
Naar de laatste volksoptelling zijn er in
Luxemburg, Namen en Luik gemiddeld meer
dan 68 percent geletterden, in Antwerpen
59 percent, in Henegouwen 54 percent, in
Limburg, Oost- en West-Vlaanderen gemid
deld slechts 53 percent!
In 1880 waren er op 100 percent lotelia-
gen 90 percent geletterden voor de Waalsche,
slechts 80 percent voor de Vlaamsche ge
westen.
Toen onze meesters in 1884 aan het roer
kwamen, telden de 4 Vlaamsche streken,
ondanks de pogingen van het liberaal minis
terie, slechts 2,78 gemeentescholen voor 100
inwoners, de 4 Waalsche provintiën 7,7!
Met de scholen voor volwassenen, die het
lager onderwijs bekronen,was liet niet beter
gesteld. Op 1000 inwoners volgden 97,8
•YL Grijpzout weet dat gij voor den oppas der
arme zinnelooze hier noodig zijt. Hij zal zich
wel wachten u los te laten.
- Denkt gij dat
- Zekerlijk. Ook de jonge jufvrouw houdt
veel van u, geloof ik, en die heeft alles in
haar vaders huis te gebieden....
De jonge jufvrouw? Maar, weet gij
't niet?... Zij trouwt
O zoo, met haar professor toch niet?
- Met? Hoe krijgt gij dat gedacht nu?
O, vrouw Bertine, Schimmel is oud
maar toch nog klaarziende.
Eu gij meent dus?... Doch neen, dat is
onmogelijk. Geen uur geleden fluisterde zij
mij in't oor: Bertine, gij moogt het overal
vertellen: de lieerde Zeerloopere heeft mijne
hand gevraagd eu ik heb toegestemd.
Schimmel trok groote oogen.
Ik val van mij zeiven, zei hij.
Welnu, zoo is heil
De secretaris der firma Van Boterham kon
het maar niet begrijpen. Hij zei wel veertig
maal: Wel, wel, wel! en kwam eindelijk
tot de vraag
Als jufvrouw Leonida trouwt wat doet
gij dan, vrouw Berfine? Blijft gij dan nog
hier alleen met do zinnelooze? Ik hoorde
reeds voor een jaar M. Grijpzout zeggen, dat
hij zijne vrouw aan de nonnekeus van Eisene
vertrouwen zou, die de specialiteit hebben
van 't oppassen van zinneloozen....
Nu, dan vertrek ik zeker, zei Bertine.
En wat zult gij aanvangen?
Mijne ouders waren kruideniers; met
HET WEEKBLAD
ui i«m»n j g unman
