VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
PolitiekNieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Vierde jaar.
Zaterdag 9n Maart 1889.
Nummer 10.
Het Liberalisme in Vlaanderen.
Iets over kalotenonderwijs
Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annoncen: 15 cent. per drukregel. Rechter
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Bitter, maar waar.
De brief, dien wij hier laten volgen, werd
op 30 December 1888 uit Aalst aan de Nation
van Brussel geschreven.
Nochtans weerstaan wij aan den lust niet
hem mede te dealen, overtuigd dat hij waar
heden, groote waarheden bevat, die hier in
ons liberaal IJperen van toepassing zijn.
Liberalen, overweegt, leest en herleest dit
schrijven
Heer Uitgever,
Het is meer dan tijd, dat het liberalisme
zich inriclite en zegeprale in Vlaanderen, wil
men niet dat de clericalen ons Vlaanderen
voor de beschaving zelve te niet laten gaan.
Deze woorden bevatten eene groote waar
heid en verdienen overdacht te worden.
Maar het liberalisme zal eerst zegepra
len, indien het zich ronduit Vlaamsch...
en Vlaamschgezind zal toonen. Ik weet
aiet of gij de politiek der provincie kent;
niets echter is betreurenswaardiger en ijde-
ler. Men zou zich wel mogen afvragen of de
liberale politiek in steden gelijk Aalst be
staat. In allen gevalle, is zij niet vrank.
Wat zoudt gij zeggen van eenen oud-voor
zitter der Liberale Associatie, die zoogezegd
aan het hoofd onzer partij staat, en bij de
blijde inkomst van den bisschop, de nationa
le vlag uitsteekt en vijftig franken geeft om
zijne ontvangst mede te laten vieren.
Ziedaar nochtans wat in onze goede stad
geschiedt. Het liberalisme is er noodzakelijk
veroordeeld tot onvruchtbaarheid en on
macht. De oorzaak? Het franskiljonisme!
Sta mij het woord toe. De heer en, die in de
Associatie pontifieeren, hebben de groot
ste verachting voor de taal van het volk,
welke zij zich wel zullen wachten te spre
ken-, en dusdanig zijn zij tot werkloos
heid gedwongen. Waren zij Demosthenes
in het Fransch (wat ze niet zijn) het zou toch
tot niets helpen. Wij hebben niemand onder
diegenen, welke onze politiek zouden moe
ten leiden, die in staat is twee woorden
tot het volk te zeggen.
De beginsels die wij verdedigen
Geheim 1 Niemand kent ze, omdat er nooit
spraak van is; omdat nooit niemand in staat
is ze uiteen te zetten voor het volk in eene
eenvoudige en duidelijke taal, verre van ze
te kunnen verdedigen met gloed en welspre
kendheid. Het politiek leven bepaalt zich
daarbijdat de kiezers, bij iedere verkie
zing, in comiteiten bijeengeroepen wor
den en pinten bier krijgen om voor onze
mannen te komen stemmen.
't Is belachelijk en droevig. Aldus is er bij
ons geen het minste spoor van geestesstrijd.
NOOIT EENE POLITIEKE VERGADERING
NOOIT EENE DISCÜSSIE. Op erbarmlijke
wijze leven wij voort en onze classes
dirigeantes die niets dingeeren daar
zij, door de taal, van het volk afgezonderd
zijn, slapen eeuwig en dom als mormeldieren
in winterslaap.
De verachting voor het Vlaamsch is ont
zenuwend en doodelijk; en, onder dat op
zicht, doet niets meer schade aan de liberale
partij in Vlaanderen dan zekere Brussel-
sche dagbladen met hunne moedertaliaan-
sche kinderachtigheden, waarin de domheid
•n de onwetendheid soms hoofdkerk-hoog
ten bereiken. Zij doen ons een onmeet
baar kwaad. Onze hoogere standen zijn
gewoon slechts de Fransche bladen van
Brussel te lezendeze lezers, zelfs de Vlaam-
sche, daar zij niets anders lezen, eindigen
met te gelooven dat het Nederlandsch geene
taal is, maar een verachtelijke tongval, die
geene letterkunde bezit. Zoo is het mogelijk,
dat sterren als Van Beers den Vlaamschen
hemel verlichten en verdwijnen, zonder dat
het volk van Aalst het gewaar worde; dat
dichters als Pol de Mont (bij wiens naam,
een geestdriftige Feliber de gedachtenis van
Goethe opriep), faam in den vreemde ver
werven, gansch Duitschland door, zonder
dat er tien personen in eene Vlaamsche stad
als Aalst te vinden zijn, die van hem hebben
hooren spreken. Op die wijze onderhoudt
men in onze hoogere standen de verachting
voor de volkstaal en laat men ze dagelijks
aangroeien. Men verklikt zelfs zekere libe
ralen, welke aan hunne moedertaal gehecht
zijn, als schijnheilige tjeeven.
Herinnert toch aan die blinde menschen
dat het werkend liberalisme in Vlaanderen,
het Vlaamschgezinde iswiens schoonste
instelling het "Willems-Fonds is, eenèn
reusachtigen beschavenden invloed zou kun
nen hebben, indien het door de libera
len ondersteund werd, zooals het
behoort.
Herinnert aan die dooven en blinden, dat
die woeste Flaminganten van het Willems
Fonds, te Gent alleen jaarlijks 78,000
boeken aan het volk in lezing geven; dat zij
jaarlijks, het gansche Vlaamsche land door,
een honderdtal openbare voordrachten geven,
waarin men het volk onderwijst, be
schaaft en liberaal maakt, herinnert
hun dat het mannen zijn, als Vuylsteke, Fre-
dericq, Sabbe, Van de Walle, Van Rijswijck,
De Mont, enz., enz., die alle zondagen, als
apostelen des vooruitgangs, in alle gouwen
van Vlaanderen, in de afdeelingen van het
Willems-Fonds, de gezonde liberale ge
dachten gaan verspreiden. Daaraan besteden
zij den ledigen tijn, dien zij na eene week
werkzaamheid hebben gewonnen. Is het
datgene, welke hun de domme spotternijen
van zekere dagbladen berokkent? Endaar-
buiten, wat verricht het onvlaamsch libe
ralisme in Vlaanderen! Niets, niets, niets,
volstrekt niets! Die antiflamingantische
vooroordeelen doen ons kwaad, oneindig veel
kwaad. Zij verdeelen ons en doen nog meer:
Zij ontmoedigen en verlammen het werkzaam
element van het Liberalisme in Vlaanderen.
En ondertusschen, wat doen onze tegen
strevers? Gij hebt het goed laten uitschijnen
eene onophoudende propaganda, alle dagen,
alle uren, alle oogenblikken; eene verschrik
kelijke, ongebondene, onweerstaanbare pro
paganda; alle dagen overstroomen zij onze
gewesten met hunne kerkbladen; duizenden
exemplaren van den Werkman, Het nieuws
van den dag, enz., enz., worden verspreid;
aan alle geestesbehoeflen wordt voorzien:
men treft geïllustreerde bladen aan, zooals
de Vlaamsche illustratie, de Patriote il-
lustré in't vlaamsch, enz., enz.; er is van
alles, voor alle smaken, voor alle beurzen.
Men zou zeggen dat alles zich op een bewon
derenswaardig samengesteld plan regelt.
Hunne wapens zijn ontzaglijk.
En wat kunnen wij daar tegenover stellen?
Niets of bijna niets En het weinige dat
wij er kunnen tegenover stellen, krijgt eenen
onderstand. Wij bezitten een klein blad, voor
de propaganda geschikt, Het laatste Nieuws-,
onze liberalen zullen zich wel wachten van
het te ondersteunen of te verspreiden: het is
Vlaamschgezind
Dit alles is droevig, zeer droevig en maakt
op diengene, welke er aan denkt, den indruk
welk het zien van een strand in ons ver
wekt, waaronder een schip ligt bedolven.
Wat zal het worden, wanneer de uitbrei
ding van het stemrecht (en men zal er toch
eens toe komen) een grooter getal kiezers
naar de stembus zal roepen/ Wie zal ze tot
de liberale gedachten bekeeren? Zij zullen
zich tot de partij richten, die de beste hunne
rechten van vrije natie zal kunnen verdedi
gen; en deze partij zal de liberale niet zijn,
want zij zal ontwapend zijn en spotten met
de volksrechten 1
De Vlaamsche kwestie is veel belangrijker
dan men wel denkt't is voor het Libera
lisme eene leven- of doodskwestie. De perso
nen, zonder voorbedachte meeningen, weten
wel, dat het flamingantisme niet tegen de
Walen gericht is. Alleen de grootste rassen
haat kan diegene bezielen, die het tot het
uiterste bevechten.
Deze taktiek leidt ontegensprekelijk tot de
vernietiging onzer partij in Vlaanderen.
Achhoe beter zou het niet wezen, bij het
volk het nationaal gevoel op te wekken, op
dat het in gemeenschap van gedachen leve
met onze schrijvers, die sinds 50 jaren eene
letterkundige herleving hebben geschapen,
waarvan er weinig voorbeelden zijn, en zich
beschave en leere.
Ons volk zou lezen Een Vlaamsche Jon
gen, In onze Vlaamsche gewesten, Arm
Vlaanderen, den Confiteor van Jan §Van
Beers, enz., enz., alle boeken waaruit het
zuiverste liberalisme doorstraalt.
Hadde ik de wonderbare pen van Victor
Arnould, ik zou wel de Vlaamsche liberalen
wakker schudden en de oogen aan de blinden
openen.
Over eenige dagen viel ons een dokument
in handen welke wij aan de lezers van de
Eendracht willen mededeelen om hun eens
te meer te laten zien welk verfoeilijk en
verstompend onderwijs er gegeven wordt
in kaloten- en andere scholen van denzelfden
aard:
Tabel van werkzaamheden en tijdverdee-
ling van het nonnengesticht te Bergen,
schooljaar
Bij 't ontwaken, 3
wees-gegroeten 3
Om 5 1/2 ure, bij 't
wasschen. Angelus,
3 wees-gegr. 3
Kwart vóór 6 u. in de
werkplaats, morgen
gebed, gevolgd van
godsdienstige lezing;
mis van 6 u. tot 6 1/2
ure.
Vóór ontbijt 1 w. ge
groet 1 onze V 1 1
Na ontbijt 1 w. gegr.
1 onze V1
Vóór 't werk 1 w. Ge
groet 1 onze V. 1
Om 9 ure, gebed voor
het H. Hert van Je
sus; 9 w. Gegr. 9
onze V. en 1 Credo 9
Om 11 ure, Rozen
krans, 53 w. Gegr.
6 onze V. 1 Credo 53
Om 11 1/2 ure, Ange
lus. 3 w. Gegr. 3
Vóór het noenmaal, 1
w. Gegr. 1 onze V. 1
Na het noemaal, 1 w.
Gegr. 1 onze V. 1
Vóór het werk, 1 w.
Gegroet 1 onze V. 1
Om 2 ure. Rozenkr.
en Credo 53
Om 3 ure. Leesles
Om 4 ure, vóór het
namiddageten, 1 w.
Gegr. en 1 onze V. 1
Om 4 1/2 ure, 1 onze
V. en 1 w. Gegr.
vóór 't werk. 1
Om 5 1/2 u. Rozenkr.
en Credo. 53
Om 7 u. Vóór't avond
maal (boterham en
bier aan 14 fr. de
ton) 1 w. Gegr. en 1
onze V1
Speeltijd.
Om 8 ure, in de werk
plaats, avondgebe
dentot 8 1/2 ure.
Om 81/3 ure, Angelus
en onderzoek van ge
weten, 3 w. Gegr. 3
3 W. Gegroeten voor
het bed3
Totalen 192 36 4
Honderd-twee-en-negentig Wees Ge-
groeten, zes-en-dertig Onze Vaders en
vier Credo's!!l Er wordt maar eene
soort van straf opgelegd, namelijk deze: be-
rooving van voedselvoor zooveel of zoo
veel tijd
Ahde zwartrokken kennen maar al te
wel de kunst, om in het hart van het jeugdig
kind, princiepen te prenten, waarvan ze
gebruik maken, om die kinderen later tot
lage, lafhertige en verstompte handlangers
te maken van hunne politiek.
Die vijanden van licht en vrijheid weten
wel wat ze te vreezen hebben, van een
welingericht, degelijk en wereldlijk onder
wijs, hadden wij dit, dan ware in korten
tijd hunne dwingelandij tot in den grond
toe vernietigdOok, zie eens, met wat drift
en vuur die zwarte duivels den schoolstrijd
doorzetten; alle middelen, zelfs de schande
lijkste, zijn hen welkom; ze donderen in
preèk- en biechtstoelze bedreigen met hel
en vagevuur, waaraan ze zelf geen geloof
hechten; ze zaaien twist en tweedracht in
vreedzame huisgezinnen, ze stelen de bete
broods van don arme, die het hoofd durft
verheffen, ze zijn geen priester meer, maar
haatdragende, wraakzuchtige en vervloekte
dwingelanden; ze vergeten hunne zending
van liefde en vrede en offeren zich op aan
den God der politiek! Doch het uur der
verlossing moet vroeg of laat eens slaan en
dan.... gare a vous!
1
1
1
6
HET WEEKBLAD
W. Gegr. Onze V. Credo's
-f) Ti' Tnjfim
