VAK IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Vierde jaar.
Zaterdag 19" October 1889.
Nummer 42.
Iets voor kalote vuilbladjes
Willems—Fonds
Eene vergelijking.
STADSNIEUWS.
Welsprekend.
Liberale Yereeniging.
Exam.
Abonnementsprijs voorop betaalbaars 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annoncen.- 15 cent. per drukregel. Rechter
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor ariikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
ouderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
in vragen en antwoorden.
V. Wat verstaat gij door klerikalis
mus?
A. ik versta door klerikalismus de loo
chening van al wat verstandig en recht is
van al wat tot beschaving en welzijn van
het menschdom strekt. Het klerikalismus
zoekt twist en tweedracht in de huisgezin
nen; het wil oppermeester zijn, want het
wil de kerk in stede van den Staat op de
wereld zien regeeren.
V. Wat is een paap ot clericaal?
A. Een soort van tweevoetig ongediert,
dat immer gereed is om menschen te bedrie
gen, dat onder het juk van zwartgerokte
driestekkers gebogen gaat, dat zich steeds
bezig houdt met venijn op het aanzicht van
eerbare lieden te spuwendat slaafs en krui
pend, als een gehoorzaam trekdier, het licht
verwijdert, omdat het hem bevolen wordt,
en ook wel uit vrees dat liet hem zou ver
blinden.
V. Zijn er vele papen?
A. Zooveel als er langoorigen op de
wereld bestaan; dit is te zeggen, zooveel als
er professors van collegiën zijn, zooveel als er
luie vlegels zijn die eenen zwarten rok aan
een paard en eenen ploeg verkozen hebben,
in een woord, zooveel als er lompe domme
rikken, verwaande kwakzalvers en men-
scbenfoppcrs zijn.
V. Gij zijt vandaag wel verachtend!
A. 't Is waar, maar ik heb eenen af
schrik voor deugnieten, die strikken spannen
om onnoozelaars te vangen, onnoozeiaars die
het naderhand maar ai te dikwijls beklagen.
V. Wat zoudt ge antwoorden aan de
kalote vuilbladjes, die de ofïiciëele opvoeding
slecht, of ten minste nutteloos vinden, om
reden, zeggen ze, dat er soms ook liberalen
door de rechtbank veroordeeld worden en
dat er zelfs slechte onderwijzers zijn.
A. Ik zou antwoorden dat, ingezien het
somtijds, doch zeldzaam, gebeurt dat man
nen, in wien de Staat zijn vertrouwen ge
steld heeft, zich dit vertrouwen onwaardig
maken, het nog veel slechter zou zijn indien
de kalote scholen alleen bestonden
Dadr is er geen programma voorgeschre-
T*n, daar is de enderwijzer alléén bezig
met bidden, kerkgezangen aan te leeren en
zoo doende, de geestesontwikkeling in te
toornen,-dr hnf: n en voor doel, van de
kinderen slaven te maken, die later verplicht
zuden zijn het ongeluk der maatschappij te
betrachten.
Indien nu de onderwijzers de getrouwheid
T»i'geten die ze aan Koning, wet en vader
land gezworen hebben, wie anders dan kalo-
I®n durven ze toejuichen en met opene ar-
men in hunne gelederen aanvaarden
Wie leeft de verlopene onderwijzers van
1819 toegejuicht, ze tot ongehoorzaamheid
®n muiterij aangespoord, wie anders ten zij
de bedorvene geestelijkheid.
Er'zijn meineedige onderwijzers, doch zoo
veel nog niet ais er slechte priesters zijn
^ant de zoogezegde goede herders, zou men
a s Diogenes, in klaren dage, met den lan-
aarn moeten opzoeken, en wie weet of men
er éea duizend zou vinden
Meermaais gebeurde het dat de ijverige
er>ls~Fondsers door zekere heeren, die
van de Vlaamsche beweging zoo vervoerd
zijn als mondje-pek van een wijwaterkwis-
pel, uitgemaakt of minstens aanzien werden
als een koop knorrepotten, misnoegden, ra
dicalen en wat weet ik al. Daaraan stoorden
die moedige volksbeschavers zich bitter wei
nig enzetteden hun onlvoogdings werk moedig
koen en onverdroten voort. Zij hebben reeds
een reuzenwerk verricht en eindelijk begin
nen de oogen open te gaanmen begint die
heilzame pogingen naar waarde te schatten.
Tot staving van ons gezegde geven wij
hier een paar uittreksels uit twee fransch-
belgische bladen, die verre zijn van de vlaam
sche beweging in het hart te dragen.
De Flandre Libérale, Nr van 1 November
1888 zegt, na een beknopt overzicht der ver
slagen van het bestuurjaar 1888
Ziedaar eene vluchtige schets van het ge
bied waarop de verkleefde en belanglooze
mannen werkzaam zijn, die hetzij als leden
van het Algemeen Bestuur, hetzij als be
stuurleden der Afdeelingenaan het hoofd van
het Willems-Fonds staan. Onder die werk
zaamheden zijn er twee, waarop wij bijzon
der de aandacht onzer lezers vestigen wij
bedoelen de volksboekerijen en de volksvoor
drachten. 't Is door het boek en door het
woord, en met zich tot haar in hunne moe
dertaal te richten, dat men er in lukken zal
onze bevolkingen vrij te maken, het natio
naal gevoel bij haar op te wekken, en haar
eindelijk te ontrukken aan de priesterheer
schappij, die zoo loodzwaar op haar drukt.
De Vlaamsche liberalen begrijpen in 'tal-
gemeen niet genoeg hunne plichten tegenover
eene instelling als het Willems-Fonds, wiens
gansche streven tot de verstandelijke opbeu
ring van ons volk strekt. In de meeste ar
rondissementen op kiesterrein tot onmacht
gebracht, beelden zij zich al te licht in dat er
hun niets anders overblijft dan met gelaten
heid betere tijden af te wachten. Zij moesten
integendeel, door inrichting van openbare
voordrachten en volksboekerijen, overal de
rustelooze propaganda der geestelijkheid door
eene niet minder werkzame propaganda der
vrijzinnige gedachten bestrijden en aldus,
met taaie volharding, het aanbreken van
een nieuw tijdvak voorbereiden.
Om dat oogmerk te bereiken kunnen de
liberalen niets beters dan het Willems-Fonds
mild te helpen zijne taak volledig en doel
treffend te vervullen.
Daarover lezen wij nog in La Nation, Nr
van 30 December 1888
Zelfs maakt men de liberalen, die aan hun
ne moedertaal gehecht zijn, uit voor schijn
heilige papen. Maar herinnert toch aan die
verblinden dat het werkzame liberalism in
Vlaanderen dat der flaminganten is. Het
schoonste wat de Vlaamsche beweging heeft
gesticht is wel het Willems-Fonds, dat, dooi
de liberalen naar verdienste ondersteund,
eenen overgrooten beschavenden invloed zou
kunnen hebben het is de eenige instelling,
die eene werkzame en vruchtbare liberale
propaganda doen kan. Herinnert toch aan
die blinden en dooven dat de woeste flamin-
ten van het Willems-Fonds te Gent ieder
jaar aan het volk 78000 boekdeelen in lezing
geven (1), dat zij jaarlijks 74 openbare voor
drachten geven, waar men het volk onder-
wijst, beschaaft en vrijzinnig maakt; herin
nert hun dat het flaminganten zijn die, apos
tels van den vooruitgang, iederen zondag, in
alle hoeken der Vlaamsche gewesten, in de
Afdeelingen van het Willems-Fonds de ge
zonde vrijzinnige gedachten gaan versprei
den. Daaraan besteden zij, na den arbeid
eener gansche week, hunne vrije uren: heb
ben zij daaraan de dwaze spotternijen van
sommige dagbladen te danken En wat ver
richt, daarbuiten, het niet Vlaamsch libera
lism in Vlaanderen Niets, niets, niets, vol
strekt niets. Die antivlaamsche vooroordee-
len doen ons kwaad, onmetelijk veel kwaad.
Zij verdeelen onsmeer nogzij ontmoedigen
en verlammen het werkzame bestanddeel
van het liberalism in Vlaanderen.
Onder de verschillige beweegredens door
de liberale bladen aangehaald tegen het
ontwerp der nieuwe kieswet, is er eene die
de klerikale pers ontstelt, want tot nu toe
heeft zij er niet op geantwoord; deze be
weegreden is de volgende.
In welkdanig nieuw wetsontwerp hetgeen
waarover de wetgever zich meest bekom
merde, was over de reeds verworvene en
toegekende rechten. Zelfs wanneer zekere
voorrechten onuitlegbaar zijn, wacht hij zich
ze te ontnemen aan dezen die er reeds lang
van genoten hebben. Dusdoende is de wet
gever in 't algemeen met goede inzichten
bezield. Hij vermijdt misnoegdheden en
wanorders die voor de maatschappelijke
rust kunnen gevaarlijk zijn. Daarom is het
dat de wetten nooit eene terugwerkende
uitwerking hebben ton ware de openbare
belangen het hoofdzakelijk vereischen.
De voorstaanders van het ontwerp Devol-
der beweren dat de bekwaamheidskiezers
van rechtswege een overmatig voorrecht
genieten, en stellen het examen als alge-
meenen regel voor. Zij ontnemen aldus aan
60.000 burgers het kiesrecht dat deze sinds
1883 bezitten.
Waarom eerbiedigt het ontwerp Devolder
de toegekende rechten niet? Zijn de burgers
die door dit ontwerp bedreigd zijn geene
eerlijke burgers? Hebben zij van hun kies
recht een zulkdanig misbruik gemaakt dat
zij er onwaardig van geworden zijn? Hebben
zij den regelmatigen gang onzer instellingen
in gevaar gebracht
Deze vragen stellen is er op antwoorden.
Maar dan, waarom vergenoegd zich onze
klerikale regeering niet met te beletten dat
er voortaan nog nieuwe bekwaamheidskie
zers ingeschreven worden?
Wanneer er zaak was de lasten op de uit
venters van sterke dranken te vermeerderen,
heeft de regeering de vroegere rechten ge
ëerbiedigd. Het waren slechts de nieuwe
herbergen die onder de toepassing der nieuwe
lasten vielen; aan de reeds bestaande herber
gen werd er niet geraakt.
Waarom is de regeering zoo teeder jegens
de herbergiers en zoo wreed jegens de be
kwaamheidskiezers?
De rekeningen van ons stadsbestuur over
het jaar 1888 sluiten met een overschot van
ruim 40 duizend franks. Onze uitgelezene
bestuurders doen tal van kostelijke maar
nuttige openbare werken, waaraan duizen
den besteed worden, die wel geplaatst zijn,
omdat zij onze bevolking gemak en welzijn
aanschaffen, en toch worden de lasten hier
niet verhoogd, noch leeningen aangegaan.
Zoo zuinig en zoo goed weten de liberale
bestuurders met het geld der lastenbetaal-
ders om te springen, dat zij nog immer de
stadskas vol klinkende schijven hebben.
Wat een verschil met de omliggende ste
den, waar de japneuzen den baas spelen, de
lasten gestadig verhoogen, nieuwe leeningen
op nieuwe leeningen aangaan en nooit iets
noemenswaardig ten voordeele der ingezete
nen uitvoeren
En de kerkfabriekraden? Twee staan, de
eene met een tekort van 2 duizend honderd
en 42 fr., zonder de gekwetste, en de andere
met een tekort van 8 honderd en 21 fr.,
zonder de gekwetste.
En zeggen dat de heeren van die kerkfa
briekraden, die zulke geringe begrooting niet
in ovenwicht houden kunnen, zich aan de
IJperlingen durven aanbieden om dezes be
langen ter harte te nemen en over hunne
centen te beschikken. Meenen ze misschien
dat de IJperlingon te dom zijn om voor den
duivel te dansen en het mes slijpen zullen
waarmede men hun dan de keel afsnijden
zou? Als die heeren pagadders zulken dunk
van het IJpersch volk hebben, dan zijn zij
er nevens en ze zullen mogen wachten tot
dat de kiekens tanden hebben, vooraleer zij
zich de gekozenen van ons volk zullen zien.
BERICHT.
De leden der Liberale en Grondwettelijke
Vereeniging van het arrondissement IJperen
worden verzocht de algemeene vergadering
bij te wonen, welke plaats zal hebben op
Zondag 20 October 1889. in de zaal
van den Gouden Arend, Groole Markt, te
IJperen, ten 8 ure 's avonds.
Dagorde-.
Onderzoek van het wetsontwerp op de
afschaffing der bekwaamheidskiezers van
rechtswege.
Gedeeltelijke vernieuwing van het Comi-
teit.
Het tegenwoordig bericht dient tot bijeen
roeping.
IJperen, den 15 October 1889.
Voor het Gomiteit
De Voorzitter
De dd. SecretarisTh.Cornette.
Em. Verschaeve.
Zooals men ziet, aan de dagorde komt eene
der belangrijkste kwesties, die ooit te berde
kwamen.
Dat alwie liberaal is er naartoe ga en eens
toone dat hij van geene wetten wil, die het
kiesrecht onmemen aan het verstandigste
deel der Belgische bevolking.
De heer Cgriel Janssens, van Pervysie,
oud-leerling van het stadskollegie van IJpe
ren, heeft met onderscheiding het exaam
van kondukteur van Bruggen en Wegen,
voor den Jury van Gent, afgelegd.
Hij was de 2e gerangschikt.
Wij sturen hem onze rechtzinnigste geluk-
wenschen.
HET WEEKBLAD
(1) Dit cijfer is dat der boekdeelen, welke in de
vier boekerijen der Afdeeling Gent uitgedeeld wer
den; daarbuiten bestaan in de andere Afdeelingen
nog 42 boekerijen.
m-nÜT- SrSHfc-SieM-
■niiimiJiHMi