TAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
LIBERALE ASSOCIATIE
Het prins-bisdom Luik.
Negende jaar.
Zaterdag 9n September 1894.
Nummer 37.
Algemeene vergadering
der leden van de Liberale
Associatie der stad Yper
en van 't Arrondissement,
den ZONDAG 9n SEP
TEMBER, ten 3 ure 's
namiddags, in het Huis
der Oud-Pompiers, Semi
nariestraat, Yperen.
KANDIDATUREN
voor de aanstaande Kiezingen.
De Verdraagzaamheid.
Kiezingen.
De provinciale kiezingen'.
Abonnamentsprijs voorop betaalbaar.- 3 50 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. roor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annonceiu 15 cent. per drukregel. Rechte
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. - Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten van verkoopingen of andere bek» udmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens «ratis ingelijfd. Deannoncen roor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen loor den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Aten wordt verzocht alle hoegenaamd© artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij ea
onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
der stad Yperen
en van het Arrondissement.
Dagordes
Van herinrichting van het liberale
leger gesproken, mag men zeggen
dat eene platform, die louter anti-
clerieaal is, alleen onvoldoende zou
wezen, maar ook ware maar in
schijn aan den geest van verdraag
zaamheid van het liberalism niet zou
beantwoorden: door onze tegenstre
vers zou zij uitgebuit worden als
eene oorlogsverklaring aan den gods
dienst gedaan, terwijl het liberalism
nooit den godsdienst bestreden heeft.
Zulks is klaarblijkend. De godsdienst
is eene betooging van de vrijheid van
geweten, en het liberalism heeft nooit
anders beoogd dan de verdediging
(12° Vervolg).
Deze poging tot maatschappelijke ontvoog
ding borst overigens, rond dien tijd, op alle
punten van Europa los. Zij bracht in Italië
de opkomst der vriie steden, en der onaf
hankelijke gemeenebesten, in Spanje het
uitreiken der ontslavingsoorkonden (fueros)
te weeg. In Engeland bekomen de burgers
het recht om, zonder de tusschenkomst van
een welkdanig gezag, hunne stedelijke be
stuurders te noemen. In het Noorden van
Frankrijk zien de gemeenten Noyon, Bau-
vais, Laon en St-Quintyn het licht. Het
rijke België, met zijne gloeiende vrijheids
min, bleef in deze nationale hervorming niet
ten achter. Onder Filips van den Elzas beko
men GentBrugge, leperen, Audcnaarde,
Geeraartsbergen hun eigen vrij bestuur.
In onze gewesten had Luik het sein dezer
ontvoogding gegeven, want de kleuren, die
hare vrijheden vastgesteld hadden, werden
slechts later in de eerste helft der 13iH eeuw,
aan de Vlaamsche burgerij geschonken. Tot
nu toe hadden adel en geestelijkheid de open
bare ambten onder elkander verdeeld de
Schepenbank was uitsluitend uit de vertegen
der vrijheid, den eerbied voor de
rechten van den mensch en de onaf
hankelijkheid der burgerlijke macht.
Het liberalism bestrijdt de pries
terheerschappij, omdat deze uitslui
tend en verdrukkend is. Het heeft
zich, in België, immer op de Grond
wet gesteund, die alle eere-diensten
op eenen voet van gelijkheid stelt.
Het heeft zonder ophouden onze
grondwettelijke vrijheden verdedigd
en zal ze verdedigen, die vrijheden,
welke eene pest en eene afdwaling
geheeten werden door eene partij
die, in het diepste van haar gemoed,
de nationale keure verloochent.
Sterk door zijne overleveringen,
zou het geene vermomde Staatsreli
gie kunnen aannemen, die op de in
dringing der Kerk in burgerlijke za
ken zou uitloopen. Doch in den naam
derzelfde grondbeginselen eerbiedigt
het alle eerediensten, en de eerste
der vrijheden, die't voorden mensch
erkent, is van zich op godsdienstige
wijze te ontwikkelen.
Het liberalism verstoot alle secta-
rissen, van waar ze ook komen.
Wanneer het eenen geest van mid-
deleeuwsche onverdraagzaamheid te
gen deze of gene bijzondere geloofs-
blijdenis ziet opgewekt worden, be
strijdt het denzelve in den naam der
vrijheid. Zoo is het dat het in Rus
land de verdediging der vervolgde
Israëlieten neemt en dat het in het
Vereenigde Koninkrijk, dat wij En
geland heeten, de zaak der Iersche
katholieken ondersteunt. Wanneer
het Belgisch liberalism het woord van
Gambetta. Het clericalism is de
woordigers dezer twee standen samengesteld.
De machtige volksstem eischte thans rech
ten; zij verkreeg van Aalbrecht van Cuyck
eene ontslavingscharter, die de grondsteen
der Luiksche onafhankelijkheid was.
Ziehier de voornaamste punten dezer oor
konde
Men kon den ingezetenen der gemeenten
geene andere belastingen opleggen, dan die,
welke zij vrijwillig gestemd hadden. Zij wa
ren slechts gedurende een zeker getal dagen
krijgsdienstpüchtig, en konden alleen dan
onder de wapens geroepen worden, wanneer
de vijand de grenzen des bisdoms overschre
den had. Zij erkenden geene andere rechts
macht dan die hunner schepenende ver
beurdverklaring der goederen, die bron van
wetsverkrachting, was afgeschaft. Geen bur
ger kon aangehouden worden, zonder de bij
zondere toelating der schepenen. Niemand
mocht den drempel eens burgers overschrij
den, zells om eenen misdadiger op te zoe
ken, indien de bewoner zijner toestemming
daartoe niet geschonken had. De uiting dezer
vrijheid vinden wij krachtdadig in de vol
gende oude leas weergegevenPauvre Iiom-
me en sa Maison roi est.
Van Cuycks oorkonde bevredigde nogtans J
vijand voor zich genomen heeft,
heeft het slechts den strijdzuchtigen,
louter politieleen geestestoestand
eener partij beoogd, die zich een wa
pen van de religie gemaakt had, de
\rijheid van geweten bevochten den
Staat ten dienste der Kerk wil stellen.
Slechts een voorbeeld dient aange
haald te worden men herinnert zich
den strijd door de kerkhofkwestie
veroorzaakt, welke de katholieken
willen uitbuiten om de gewetens den
schrik aan te jagen. Om een einde
aan dien strijd te stellen, is het vol
doende geweest dat de geestelijkheid,
door eenen verdraagzamen bisschop
ingeboezemd, tot de ware grondbe
ginselen terugkwam. Het liberalism
heeft nooit iets anders gevraagd dan
de vrijheid, het recht voor gewetens
van zich zeiven toe te behooren.
De katholieken hebben altijd, in
een politiek doel, beproefd om de
houding van het liberalism onder
valsche kleuren voor te stellen. Zij
zegden dat de liberalen de religie be
streden, als wanneer zij de aanmati
gingen en de onverdraagzaamheid
bestreden. Nochtans moet de onder
scheiding wel groot zijn, vermits er
onder de liberalen een groot aantal
zijn die gelooven.
Hoe zouden deze in ons kamp ge
weest zijn, indien men hunne religie
aangevallen had? De religie is, in
werkelijkheid, een uiterst eerbied
waardige zielestraat, en elkeen die
den naam van liberaal waardig is,
zou het als een slechte daad aanzien
de wijsgeerige meening zijns gelijken
te schokken, dezes geloof te ontwor-
maar half de Kleine Burgers; immers het
bestuur der gemeente bleef in de handen der
Grooten. Ook groeide de haat, dien de volks
klas tegen de Patriciërs gevoelde, dagelijks
aan, en hij zou weldra tot eenen bloedigen
kamp, waarin de Grooten het onderspit dol
ven, aanleiding geven.
Men beweert dat rond dien tijd de steen
kolen door zekeren Hullos gevonden wer
den. De ontdekking dezer nieuwe brandstof,
die den Luikenaren toeliet hun ijzererts met
meer geschiktheid dan vroeger te bewerken,
bracht veel tot 's lands welvaart, en tot de
rappe ontwikkeling der vrijzinnige gedach
ten in het bisdom bij.
Onder bisschop Hugo van Pierrepont
(1200-1229,) verkreeg het Luiksche sticht
eene merkelijke vergrooting van grondge
bied, die evenwel niet zonder bloedige wor
stelingen geschiedde.
Ten dien tijde was Aalbrecht II, graaf
van Dasburg en Metz, insgelijks de bezitter
van Moha en Walef'm Haspegouwen. Zijne
twee zonen brachten elkander in eer. steek
spel, bij ongeval om het leven.
De diep bedroefde vader was over deze
ramp zoo zeer aangedaan, dat hij zijne laatste
telen, dat voor hem een kracht en
een troost is.
Doch, zooals het alle bedwang, alle
drukking van die zijde verstoot, zoo
ook wil het de rechten doen eerbiedi
gen van hen die niet gelooven of die
eenen anderen eeredienst belijden
dan dien der meerderheid. Kortom,
wat het onderscheidt, dat is de geest
van verdraagzaamheid, die de ziel
der beschaving is.
Dank aan dien geest heeft men oor
logen en vervolgingen zien ophou
den, en het is omdat hii, ondanks al-
les, tot zijne volle ontluiking niet ge
komen is, dat men onder de menschen
nog vooroordeelen en betreurlijke
verdeelingen ziet voortduren.
Vele menschen twijfelen nog aan den juis-
ten dag der kiezingen.
Den 14 October zullen de kiezingen voor
de Kamers plaats hebben.
Den 21 October ballotteering.
Den 28 October provinciale kiezingen.
Den 12 November kiezing der provinciale
senators door de, provincieraden.
De gemeentekiezingen zijn tot toekomend
jaar uilgestell.
De kiezingen voor de geheele vernieuwing
der provinciale raden zullen den Zondag 2Sn
October aanstaande plaats hebben. Gelijk
men doet opmerken, zullen zij buitengewoon
gewichtig zijn, dewijl de gekozene kandida
ten op hunne beurt de provinciale senators
zullen moeten kiezen.
Men weet dat het provinciaal kieskorps
samengesteld is uit de senatorskiezers, 't is
te zeggen uit al de burgers minstens 30 jaren
levensdagen in een klooster besloot te eindi
gen. En, daar hij geene mannelijke afstam
melingen meer bezat, schonk hij zijne heer
lijkheden van Moha en Walef aan den bis
schop van Luik, op voorwaarde dat deze eene
zekere som aan zijne dochter Gertrudis, her
togin van Hoog-Lorreinen uitbetaalde.
Deze schikking beviel den Brabantschen
vorst, Hendrik den Strijdzuchtige, volstrekt
niet. Sinds lang loerde hij op deze twee heer
lijkheden, die hem, volgens zijne bewering,
van rechtswege toekwamen. Hij deed dus
den bisschop zijne meening daaromtrent ken
nen. En daar de prelaat van het bezit dezer
graafschappen niet wilde afzien, zoo maakte
de Brabander zich in stilte gereed, om zijne
gewaande rechten gewapenderhand te onder
steunen. Pierrepont, voor geen gevaar be
ducht, was te Hoei de Hemelvaartsfeesten
gaan vieren, wanneer de hertog, aan het
hoofd zijner benden, overhoeds in het bisdom
viel.- hij drong de stad Luik, wier vestings
muren nog niet voltrokken waren, binnen,
en gaf haar aan eene volledige plundering
over. Neem alles, zei hij aan zijne krijgs
lieden, want dengene die iels achterlaat,
doe ik ophangen.
Wordt voortgezet).
HET WEEKBLAD
riT'iiTrrmiiTiT—win—nririTimriTnnnHfTriHiTiiTTT
o
