Het prins-bisdom Luik.
Herbergiers
De Briefdragers.
STADSNIEUWS.
Jubelfeest.
gepraleu behalen, met naar de Ka
mer mannen te zenden die de reeds
verzregen \rijheden zullen verdedi
gen en nog uitbreiden en hervor
mingen tot stand brengen, die het
volk ten nutte zullen trekken, bij
voorbeeld de invoering van het ver
plichtend onderwijs, van den per
soonlijken dienstplicht, van de even
redige vertegenwoordiging.
Maar het volk kan ook het wapen
dat hem geschonken is, tegen zich
zeiven gebruiken en zich onbewust
zelfmoorden, gelijk het kind, onder
wiens handen een revolver is geval
len en hem afschiet om te zien hoe
het gaat.
KiezersWanneer gij op den dag
der verkiezing u alléén en buiten
aller oogen in het kiesgangje zult
bevindendaar naar het potlood
zult grijpen om een wit punt boven
ééne der kandidatenlijsten zwart te
makendenk er wel aan
't Is geen kinderspel dat gij daar
te verrichten hebt
't Is den duur gewonnen burger
plicht dien gij gaat uitoefenen
Het lot van het land kan er van
afhangen.
Kiezers! Wij weten het en gij,
kleine burgers en werklieden van
stad en van buiten, gij weet het nog
beter dan wij, daar gij de slachtoffers
zijt en wij alleenlijk de getuigen.
De clerikalen zullen u bedreigen
met broodrooverij, ndien gij voor
hunne kandidaten niet stemzij heb
ben reeds begonnen met het te doen.
Bedreigen kunnen zijbenauwd
maken kunnen zij ook, maar dwingen
voor dezen of voor geenen te stem
men, dat kunnen zij stellig niet meer
Oe stemming Is ge-
tiet m 1
Gij en God alleen kunt weten voor
wie gij gestemd hebt.
Luister goed en gij zult zien hoe
waar het is, alhoewel priesters, lca-
steelheeren en machtigen u het te
genovergestelde zullen trachten wijs
te maken om u vreeze aan te jagen:
Luister dus
1» A.I de stembrie-
¥esi szsjjo geMJIi van
vorm, van grootte,
vasi kleur»
Hetgene dat de voorzitter van het
stemrecht u zal geven, kan dus niet
onderscheiden worden onder al de
andere.
JOL Waaneer g-ff
stemt, toevloeit gij u
111 tiet Jklesgaaigje.
(15° Vervolg).
Die reeks van onlusten, van bloedige twis
ten, van ijzingwekkende rampen, waarin
gedurende een tijdverloop van 500 jaren,
Luik meermalen op liet punt heeft gestaan
om voor goed van de wereldkaart te ver
dwijnen, ging beginnen, thans, dat het volk
eenen bevoegden aanleiden gevonden had,
eenen man van edel karakter, van uitsteken
de begaafheden, en onwrikbaren moed. Hij
biet Hendrik van Dinant. Deze wist de
snaar der vrijheidsliefde te doen trillen; in
medesleepende bewoordiging herinnerde hij
den volke de oorkonde, die zijne voorzaten
aan bisschop van Cuyck afgekocht hadden
hij toonde den kleinen burgers in welken
staat van onderhoorigheid en vernedering
zij zich bevonden, wanneer zij nogtans en
zij alleen, de voortbrengers van 's lands
-welvaart waren en daarom spoorde hij hun
aan om de hand te slaan aan het gezag dat
hun wettige en onbetwiste eigendom was.
Verdeelen om te heerschen dit spreek
woord dat pauzen en koningen zoo dikwijls
ten hunnen voordeel© toegepast hadden,
Niemand kan zien welk pnntje gij
zwart maakt met het potlood.
lil. CSïf moet uwen
stembrief toege-
voiiwd aan den voor
zitter tereggeveo.
Hij kan dus niet zien hoe gij hebt
gestemd.
Hoe kan men uw stembriefje on
derscheiden?
Stemt dus in volle vrijheid van
uw geweten.
Niemand kan weten hoe gij van
uwe vrijheid hebt gebruik gemaakt.
Herinnert u iets
't Is dat het de liberale partij is
die in 1878 eene wet van het cleri-
cale ministerie heeft afgedwongen,
om het geheim der stemming te
waarborgen.
Aan haar alleen, hebt gij het te
danken, dat gij thans kiezer zijt en
uw kiesrecht moogt gebruiken, als
vrije kiezer en buiten allen dwang
Zult gij stemmen voor de clerica-
len die u willen dwingen of voor de
liberalen, die u als vrijen burger be
handelen
De tijd is daar, waarop gij uw
woordje te zeggen hebt.
Met den stembrief gewapend, moet
gij de daden uwer bestuurders goed-
of afkeuren.
Het zal dus niet ongepast zijn uw
geheugen wat op te frisschen.
Immers dan kunt gij stemmen met
kennis van zaken en personen.
Welke der twee partijen heeft uwe
belangen verdedigd
Ik open het boek der wetten en ik
lees erin
I De klerikalen stemden de Loi-Wet
waardoor de herbergsers zoo eene
groote verantwoordelijkheid draagt,
en voor de kleinste overtreding zoo
streng wordt gestraft.
II. De klerikalen stemden het Ver
gunningsrecht, waardoor de nieuwe
herbergier, die moet zoeken en schar
relen om aan zijn brood te geraken,
eene taks van 100 tót 403 frank moét
betalen om eene herberg te openen.
I)ie wet is de grootste onrech'tveer-
digheid, die bestaat
Geen een neringdoener moet, bo
ven zijne patent, nog zulk een bij
zondere taks betalen
Geen een
Waarom dan de herbergiers?
Waarom tweemalen en twee gewich
ten in kiasse der neringdoeners!
kwam de volksaanleider goed te stade, want
liet gelukte hem geestelijkheid en adel tegen
elkander op te ruien, en daardoor hunne
macht te fnuiken. Ja, meer, hij wist de ede
len zoodanig om den tuin te leiden, dat zij,
enkel uit misnoegdheid tegen hei kapittel
der Domheeren, aan de Kleine Burgerij het
recht tot de benoeming der burgemeesters
afstonden. De kens des volks was geen
oogenblik twijfelachtig: het noemde Hen
drik van Dinant en dezes vriend Jan Ger-
rncau. De nieuwe burgemeesters sloegen
aanstonds de handen aan het werk om de
tot nu toe eenigzins verspreide volkskrach
ten te verzamelen en in te richten, zoodat
de burgers onder het geleide van enkele
opperhoofden, tot het volbrengen van eene
enkele taak, tot het volbrengen van een en
kel doel, al hunne pogingen op een en het
zelfde punt konden vereenigen. Daarom
schaarden zij de bevolking in krijgsafdee-
ling'en ieder van tweehonderd man sterk,
die zich op het eerste sein der noodklok, ge
wapend, op vooraf aangewezene plaatsen,
onder het bevel van erkende opperhoofden
kwamen plaatsen.
Hendrik van Gelder zag deze inrichting
Zijn al de Belgen niet geiijk voor
de wet, heeren klerikalen?
Doch wacht! het woord is nu aan
ons, en gij zult onze stem niet meer
ontfutselen door alle soorten van be
loften.
Zijn er onder u die het beknopt
verslag der Kamers gelezen hebben,
zij zullen zich herrinneren dat een
klerikale representant van Antwer
pen, hei voorstel deed het kiesrecht
aan de herbergiers af fs nemen.
De herbergiers, zegde hij letterlijk,
mogen gelijk gesteld worden met de
houders van huizen van ontucht [les
tenanciers des maisons de débauche).
Dit voorstel werd gelukkiglijk
verworpen, maar toch hadden 87 kle
rikalen er voor gestemd!
Dat geeft u een gedacht van de
liefde der klerikalen voor u!
Herbergiers, onthoudt liet.
Een briefdrager dienst doende in
het arrondissement Yperen, zeg
de ons het volgende Wij worden
behandeld als lastdieren, als honden,
niet als menschen Waar twee, ja
drie personen bezigheid zouden vin
den, wordt slechts éen briefdrager
aangetroffen. Wat wonder dan zoo
de brieven niet tijdig overhandigd
worden en drukwerken zoek geraken?
Onze lederen zakken zijn soms zoo
gevuld, dat zij amper al de te bestel
len voorwerpen kunnen inhouden.
Verlichting van arbeid staat er niet
voor de deur, wel integendeel Nu
er kiezingen op handen zijn zal
't wroeten maar eerst beginnen.
Klachten worden tegen ons ingediend
door personen, die beter deden zich
ons lot aan te trekken en te vragen
dat het getal briefdragers verhoogd
en hunne jaarwedde vermeerderd
zou worden. Van s' morgens zes
uren tots' avonds zijn wij te been,
door regen en wind en ontvangen
daarvoor een hongerloon
Die man sprak waarheid. Een
Brnsselsch representant M. Lemon-
nier heeft, in den verloopen zittijd,
de belangen van briefdragers in 't
bijzonder van alle kleine staadsbe-
dienden in het algemeen met kracht
en talent verdedigd. Wat kreeg hij
voor antwoord van Pater Peereboom i
Dat do inkomsten van zijn departe
ment niet toelieten aan den wensch
van den afgevaardigde der hoofdstad
gevolg te geven De gewijde mini
ster loog onbeschaamd. Jaar aan
der volksmacht met nijdig oog aan; de ver
nietiging van dit opkomend gezag was sedert
ciien het voorname doel zijns strevens. Ook
wachtte hij op het geschikte oogenblik om
aan de Kleine Burgerij den oorlog te ver
klaren, en haar, door den dwang der wa
pens, in haren voiigen afhankelijken staat
terug te stellen. Uitheemsche staatkundige
voorvallen leverden hem de vurige verbeide
gelegenheid op.
Jan van Avesnes, graaf van Henegouwen,
die de kroon van Vlaanderen, aan zijne
moeder, Zwarte Griet betwistte, had, als
leenpiichtige des bisdoms, des Geldenaars
hulp ingeroepen. De Gekozene was aanstonds
gereed om dezen tocht die zijne krijgszucht
streelde, te ondernemen, en daarom riep hij
de gemeentebenden onder de wapens Hen
drik van Dinant deed hem opmerken, dat de
burgerij alleen dan ten strijde mochten ge
roepen worden, wanneer het de verdediging
des vaderlands golden daar dit hier geens
zins het geval was, weigerde hij vlakaf, den
eisch des Gekozenen in le wiiligeD. De prins
barstte in eene onbeschrijfelijke woede los,
en daar noch bedreigingen, noch beloften
den burgemeester van gedachten konden
jaar nemen de inkomsten van zijn
budget toe waarbij eenige hooge
ambtenaars, die 10 a IB duizend
frank opstrijken, door buitengewone
vergoedingen, het beste varen!
Toch moeten de lagere bedienden
nog niet wanhopen. Vandaag of
morgen zullen de devote bladen mee
deelen: dat minister Van den Pee
reboom, de vader zijner beambten,
er op bedacht is eene algemeene
loonsver.hooging toe te staan... met
Nieuwjaar (als de kiezing voorbij is!)
De Tandmeester EMANUËL
HUISMAN is allen Woensdagen,
te raadplegen van 9 tot 3 u. by M.
Charles Nuytten Schoenmaker (in
de Vergulde pantoufle), Boterstraat,
12, Yper.
Verleden zondag staken de oude Boter
markt end3 De Haernestraat in hun besie
pak. Daar was het volop feest. De bewoners
dier wijk hadden allen gewedijverd om het
meest hunne genegenheid aan den dag te
leggen voor eenen gebuur, die in ieders
achting hoog aangeschreven staat. De drie
kleurvaan wapperde aan alle huizen on zege
bogen met gevoelvolle opschriften in rijm en
proza waren opgetimmerd en mooi versierd.
Ook gold het een man, een menschen vriend
bij uitstek, die lange jaren alles veil had
tot leniging der [smarten zijner lijdende
medeburgers. Tijd, rust, vermaak, genoe
gens, alles offerde hij immer bereidwillig op
om wat heul en troost, wat opbeuring en
hoop te brengen, daar waar niets dan smart,
moedeloosheid en soms wanhoop heerschten.
De heer Doktor Xaverius Dalmote vierde
zijn 50 jarig jubelfeest als geneesheer in
deze stad. 's Morgens bracht het muziek der
Oud-Pompiers den alom geachten ouder
ling eene aubade en 's avonds eene serena
de
Het was 's avonds vooral dat de geheele
wijk een prachtig uitzicht opleverde. Overal
verlichting; heel de De Haernestraat met
dwarsdraden bespannen, waaraan venetiaan-
sche lantaarnen hingen en dat alles verle
vendigd door de zoete melodij van puike
muziekdeuntjes. Ook daar kon men heel den
dag door eene beweging vaststellen, die in
onze stad zeldzaam heeten mag en 's avonds
kon men daar op de hoofden der menschen
gaan, hoewel nog alle ramen aan de ver
diepingen overal dicht bezet waren. Gansche
drommen overheidspersonen aanzienlijken,
ambtgenooten en vrienden stroomden op dat
oogenblik binnen om den weldoener van 't
lijdende menschdom hunne innigste heil-
wenschen en een warmen handdruk aan te
bieden. Dat die brave, dienstvaardige, maar
nederige en minzame heer diep ontroerd was
kan men gemakkelijk zelf gevoelen. Het
moet een wel aandoenlijken en tevens genot
vollen en weldoenden dag geweest zijn voor
doen veranderen, sprak Hendrik van Gelder
den banvloek tegen de stad Luik en ging
zich te Namen vestigen. Dan riep hij de hulp
der naburige vorsten in, en allen waren
aanstonos gereed om de fiere gemeente door
geweld de onwettige des dwingelands op te
dringen.
Met de vereenigde strijdkrachten des her
togen van Brabant der graven van Gelder,
Gulik en Loon, gelukte het de Gekozene de
stad St-Truiden te overmeesteren, de ge
meentebenden in verscheidene ontmoetingen
te overwinnen en den volke den vrede van
Bierset op te dwingen (17 October 1255).
De voorwaardev van dit bedrag waren zeer
bezwarend: verbanning van Hendrik van
Dinant en zijne voornaamste aanhangers
afschaffing der gemeentelegers; vernietiging
der onderlingsche verbonden die de vrije
steden onder elkander aangeknoopt hadden
vermindering der politieke rechten en be
taling van zware krijgslasten, waarvan de
vorst, voor zijn aandeel, de ronde som van
een millioen franken onzer munt optrok, dit
waren de bijzonderste vredesvoorwaarden
die den ontmoedigden volke opgelegd wer
den. Wordt voortgezet).
n
