Kwijtschelding.
Onze arme briefdragers.
Vrij gezindheid of Liberalismus.
men versierde vensterbank aan, klauierden
eenige groene ranken van wilden wijngaard,
onder anderen, langs raam on koord om
hoog, bingen hier en daar ettelijke gulzige
scheuten van Spaansche Kers zwierig naar
beneden, prijkten rechts en links eenige hel
dere bloemen, dan ware die doodende een-
toonigheid in ruime mate gebroken, dan
viel het onsierlijke van die akelige geveltjes
wat minder in het oog en eenieder, bewo
ner der straat of eenvoudige voorbijganger,
vond genoegen in den aanblik van dit ver
kwikkend en opwekkend tooneeltje.
Opwekkend voor de buren vooral, die al
spoedig wedijveren zouden om ook hun huis
je met loover en bloemen op te smukken.
Veel tijd zou er niet noodig wezen of gan-
sche buurten gaven zich aan de veredelenden
bloemenkweek over.
Maar er dient met de zaak een begin be-
maakt te worden. Eu wie zal zich dezelve
aantrekken? Zie, daar ligt de knoop
Wel tellen wij binnen onze muren instel
lingen die zich met het ontwerpen van zulk
recht volkslievend iets zouden kunnen inla
ten, als het Bureel van Weldadigheid, de
Maatschappij van Hofbouwkunde gevestigd
in de Getemde Leeuwen en die der Hof-
bouwliefhebbers gevestigd in het Hotel de
Gand Maar geen van allen zou, alleen,
zulke taak met goed gevolg op zich kunnen
nemen, zoo ten minste denken wij er over.
Het Bureel van Weldadigheid zou prijzen
van reinheid en onderhoud der werkmans
woningen kunnen instellen en ter gelegen
heid zijner beoordeelingen voor het toeken
nen dier prijzen eene zekere waarde, kun
nen hechten aan dezar versiering met bloe
men en, mocht zoo iets tot stand komen,
eene behulpzame hand uitsteken om die
huisgezinnen aan te duiden, welke men, met
goed gevolg, een fraai bakje met planten
gevuld zou kunnen ter hand stellen.
De Maatschappij van Hofbouwkunde van
het Arrondissement Ieperen, welke den voor
uitgang van den bloemenkweek behartigt,
zou hier een nieuw middel vinden om haar
doel op de meest treffende wijze te bereiken
en daarom zou ze moeten dergelijke zaak
ondersteunen.
De Maatschappij der Hofbouwlief hebbers
zou zich, onder andere, met het leveren der
noodige planten, aaD geringe prijzen, kunnen
gelasten, iets wat van groot belang is.
Wij hopen dus dat het Gemeentebestuur,
dat immer pocht met den welstand der wer
kende klas ingenomen te zijn, het voorbeeld
van Glasgow volgen zal en eenige honder
don houten kastjes zal doen vervaardigen
om dezelve, met planten gevuld, de naaste
lente, aan werkraanshuisgezinnen uit tedee-
len.
Maar daar het veel belooft en weinig ver
richt doen wij liever een beroep op het ini
tiatief van boven vermelde instellingen en
van ettelijke bijzonderen die planten lief
hebben en den werkman een warm hart
toedragen. Goliath
In den toekomenden zittijd van het Bel
gisch Parlement zal door leien der uiterste
linkerzijde een wetsvoorstel worden neerge
legd strekkende een algemeene kwijtschel
ding te bekomen voor de politieke misdiijven.
Uit der harten juichen wij dit voorstel
toe. Inderdaad, ons land heeft in de laatste
jaren eenige woelige politieke gebeurtenis
sen beleefd. Monsterbetogingen in verschil-
ligen zin, volksoploopen in de straten der
groote steden, gedeeltelijke en algemeene
werkstakingen, bloedige botsingen met po
litie, burgerwacht gendarmen en leger, dit
alles kwam op z'kere oogenblikken den ge
wonen kalmen handel en wandel onzer land-
genooten storen.
Ons land verkeerde als in een aanval van
koorts. Het oud s»aatkundig stelsel van be-
v >orrechting der gegoede klassen werd langs
a'le kanten bestookt, De demokratie die, na
meer dan een halve eeuw miskenning, ein
delijk bewust was geworden van haar eigen
waarde en baar recht, eischte haar deel in
de regeling der openbare zaken en had be
sloten, gezworen zelfs ditmaal, te gelukken.
't Was een stout waagstuk want de reak-
tie was sterk en halstarrig. Zij klampte
zich hardnekkig vast aan het cijnsstelsel i
dat haar 60 jaar een onverdeelde heer-
schappij had verzekerd. i
Maar het volk zou thans overwinnen. De
strijd voor het kiesrecht heeft jaren lang
geduurd, ieder herinnert het zich nog, en
heeft slachtoffers gevergd. Er rusten er op
den doodenakker en er zuchten er nog in
de gevangenissen of in ballingschap, ver van
huisgezin en vrienden.
De tijd is, ons dunkens, gekomen te ver
geten en te vergeven. Wij behooren niet tot
degenen die rovolufionnaire middelen goed
keuren en hebben het altijd met leedwezen
aanzien wanneer werklieden door klassen
haat worden opgehitst. Maar in zake van de
woelingen en opstanden door de kieskwes-
tie ontstaan, hebben zij,die ons land in naam
der bevoorrechte standen regeerden, meer
scbuld gehad dan degenen die er voor boe
ten. Wat de werkende klas vroeg, was im
mers haar recht! Had zij geen blijken ge
noeg gegeven van werkzaamheid,nuttigheid,
gezond verstand en vredelievendheid? Had
zij niet mede gearbeid aan Belgie's welvaart
Waarom moesten de behouders dan zoo
moedwillig en door eigenbaat gedreven in
hunne weigering volharden? Was dit niet de
gemoederen tot het uiterst verzet drijven
Jaren en maanden zijn over die gebeurte
nissen vervlogen en het zou wellicht niet
gepast zijn bier haat en wrevel op te rake
len. De ou ie scbuld moet uitgewischt, de
beurt gegeven worden aan de vergetelheid.
Politieke buitensporigheden zijn geen mis
daden die de maatschappij ongenadig straf
fen moet. Men moet vooral rekening houden
met de omstandigheden waarin zij gebeur
den en van den ziels- en gemoedstoestand
waarin de plichligen verkeerden.
Het nieuwe Parlement, gekozen onder het
rechtvaardig stelsel der Evenredige Verte
genwoordiging zal, hopen wij, de algemeene
kwijtschelding stemmen. Die daad van edel
moedigheid zou algemeen goedgekeurd wor
den. Goliath.
Het blad Ghempostel heeft dezer dagen
een zeer merkwaardige tabel uitgehangen
van de werkuren en 't loon dat aan de arme
brievenbestellers in België wordt uitbetaald.
Zij die het lezen zullen de overtuiging opdoen
dat deze nuttige beambten er nog verre van
af zijn in een luilekkerland te leven.
Sinds lang is eene beweging op touw ge
zet om verbetering in den toestand van de
brievenbestellers te brengen, wier werk
steeds aangroeit zonder dat de bezoldiging in
gelijke mate klimt, doch men heeft steeds ge
stuit op de onverschilligheid der openbare
machten en den moedwil der groote koppen
uit 't ministerie, die denken als zij maar ge
rust en welgedaan door 't leven geraken,
elkeen moet tevreden en content zijn.
Het ware te wenschon dat, zoo men aan de
wetgevende korpsen breedvoerig en duidelijk
het werk onder oogen legde dat deze postbe
ambten afleggen, eene stem in de Kamer zal
opgaan om verbetering te eischen in den toe
stand van de nuttigste onder de staatsbedien
den.
Wannen' wij een oogslag werpen op de
tabel der werkuren en dan duur van den ar
beidsdag, daartegen het uitbetaald loon ver
gelijken, staan wij verwonderd dat de Staat,
in die omstandigheden, burgers vindt die be-
rei 1 zijn deze functie met al hare verantwoor
delijkheid te aanvaarden.
Immersuit neergelegde cijfers blijk dat
de brievenbestellerste Brnssel b. v.
moeten te been staan van 4. u. 's morgens
tot 9 u. 's avonds en zulks voor een honger
loon van 2.-16 fr. daags.
Men vergelijke dit loon met dit van een
straatkeerder der stad Brussel, die d fr. daags
wint en maar een halven dag werkt.
Men heeft wel de noodige gelden gevonden
om opslag te verleenen aan de onderpastoors
die het zeer goed konden missen; 't is te ho
pen dat men voor de briefdragers alweêr het
oude airken niet zal ophalen Geen geld in
kas 1
EEN PRAATJE
OVER
Ziedaar een paar woorden, waarmede er
ongelooflijk veel wordt geschermd. Wat er
al inkt om verschreven en woorden om ver
bruikt zijn, is niet te zeggen hoeveel haat
en nijd er om verwekt is en wordt, is niet te
bedenken; wat er tal van menschen om ver
volgd, verdrukt en gebroodroofd zijn is niet
te beschrijven. Onze vadeblandsche geschie
denis is slechts eene aaneenschakeling van
worstelingen van het liberalismus tegen de
overmacht. De lijfeigenen die werd geker
kerd door den leenheer was een strijder om
vrijgezindheid de gemeentenaars, die door
de degens der edellieden doorboord, in hun
bloed, waren verdedigers van het liberalis
mus. Die duizende Belgen, die door het
spaansch gebroed werden geradbraakt, ge
hangen, verbrand en op allerhande onnoeme
lijke wijzen werden gemarteld, waren zoo
vele hellen, die voor het liberalisme hebben
gestreden. En in onze dagen nog hoe menig
misbruik wordt er niet aan gestipt, gepleegd
door overmacht op het liberalismus. Ons
werkvolk, onze neringdoeners, onze beamb
ten van allen aard voelen loodzwaar het juk
der kortzichtige en verdorvene oppennacht
op hunne schouders wegendie heilige vrij
heid wordt dagelijks, als eene machtelooze
maagd, die in wulpsche handen valt, bezoe
deld door degenen zelve die voor last hebben
ze te beschermen 1
En nochtans, toen wij de zaak in haar ei
gen beschouwen, is er misschien niets schoo
ner, niets verhevener en tevens ook niets
eenvoudiger dan het liberalismus.
Inderdaad, wat is in den grond het libera
lismus? Het is een bestendig streven om
den tnensch redelijk en stoffelijk vrij te
maken.
Des menschen bestemming hier op aarde
is toch wel: steeds volmaakter, beter te
worden. En die beternis, die volmaaktheid
moet in den breedsten en verhevensten zin
des woords genomen worden, zoowel op ze
delijk als op stoffelijk gebied! Door zich der
wijze te volmaken, zal de mensch des te ze
kerder dit grootsche ideaal naderen, door
Samuel Smiles zoo meesterlijk ontwikkeld:
iedereen zijn eigen meester en iedereen
zijn eigen rechter. En is het wel noodig
hier aan te stippen dat het liberalismus aldus
verslaan, noch tegenkauter, noch aanklever
kan zijn van welke godsdienstige opvatting
ook. Het liberalismus heeft hoegenaamd niets
te zien op het terrein der geloofsbelijdenis.
Neen, het heeft zijn eigene bedoeling en be
dient zich van zijn eigen middelen: berede-
neering, overtuiging, onderzoek en naspo
ring der feiten en verschijnselen zooals ze
zich voordoen: zijn eenigste wapen is de
wetenschap.
De strekking der vrijgezindheid aldus vast
gesteld zijnde wordt het klaar dat hij zich
eerst ea vooral steunen moet op onderwijs,
lien mensch kan nooit zijn eigen meester
wezen en vooral nooit zedelijk vrij zijn,
wanneer zijne geestesvermogeus in eene ge
durige duisternis gehuil liggen.
Een ongeleerd mensch mist de noodige
middels om met zekerheid op eigen krachten
eene lichting te volgen op de moeilijke le
vensbaan. Zonder veistandeiijke en redelijke
ontwikkeling is het hem bepaald onmogelijk
de wederwaardigheden van allen aard te be
strijden, welke hij ontmoeten zal. Daarbij
ook zullen de redelijke en verstandelijke
macht door 't onderwijs verworven alleen
ontoereikend ziin zoo hem de stoffelijke hulp
te kort schiet. Deze twee zaken, alüoewel
verschillend van aard, moeten gepaaid gaan:
de eene moet de andere aanvullen. Dit besef
fen de klerikalen opperbest. In hunnen strijd
tegen de vrijheid nemen ze wonderwel hun
nen toevlucht tot beide middelen. Zij trach
ten zich overal meester te maken van het
openbaar onderwijs om het tot kunne vrij-
heidsdoovende doeleinden te doen dienen. Zij
azen op de stoffelijke, de geldmacht om zelve
er het zoete genot van te smaken en om te
vens de nederigen, die van fortuin ontbloot
zijn, te bedwingen en desnoods te verdruk
ken.
Zij die willen aanspraak maken op den ti-
tpl van liberaal hebben dus als eerste plicht
al hunne krachten te wijden aan de verstan
delijke en zedelijke verbetering van het volk.
Als tweede plicht moeten ze gebruik maken
van tijdsomstandigheden om alle erkende
noodzakelijke en mogelijke hervormingen te
bewerken, die leiden moeten om onder het
volk meer welstand te doen heerschen, in
andere woorden om de wijde kloof aan te
vallen die tusschen arbeid en kapitaal ga
pend is.
Op de hierboven aangewezen grondslagen
b rust het programma der vrijzinnige ver-
eenigingen van gansch West-Vlaanderen.
Ilooger toonden wij het doel van 't libera
lismus aan. Onderzoeken wij nu hoe het li
beralismus dit doel wil bereiken, of in ande
re woorden, welke het programma van het
liberalismus is? Zeggen wij hier terloops
dat wij ons hier alleen met de hoofdgedach
ten ophouden en alle schakeeringen van min
of meer, gematigd of vooruitstrevend, ter
zijde laten.
Het liberalisme neemt den burger in ver-
schillige omstandigheden en toestanden des
levens van de geboorte tot den dood: als
kind, als jongeling, als man en als ouder
ling!
Het Onderwijs.
Als kind zegt het hem: Leer en onder
wijs u. Verrijk uwen geest met allerhande
kennissen vergaar verstandelijke en zedelij
ke krachten ten einde later in staat te zijn al
de wederwaardigheden en moeilijkheden des
levens te kannen bekampen en overwinnen.
Om die reden staat aan den grond van het
vrijzinnig programma het onderwijs. En
daar er ongelukkiglijk nog zoovele ouders
gevonden worden die de waarde van het on-
d rwijs niet genoeg beseffen en daar er ook
een groot aantal zijn, die uit nalatigheid en
andsre nog uil hebzucht verwaarloozen hun
ne kinderen naar school te sturen daarom
willen wij liberalen bet verplichtend on
derwijs. Een ouder, die aan zijn kind het on
derwijs weigert, doet eenen aanslag op het
recht van dit kind, ja, hij pleegd eenen zede
lijken moord op dit kind. Wat zou men zeg
gen, van eenen vader, die zijn kini het licha
melijk voedsel weigert? Men zal hem vervol
gen en desnoods zal de wet hem zijn vader
schap of voogdij ontnemen! Dit is maar recht.
Immeis dit kind heeft recht op lichamelijk
voedsel. Welnu, de mensch is niet enkel een
stoffelijk of lichamelijk wezen.
Er zijn in hem verstandelijke bekwaam
heden van geestelijken aard. Deze moeten
ook gevoed worden, en het voedsel er voor
is het onderwijs, de weienschap! Merken
wij hier in 't voorbijgaan op hoe tegenstrij
dig de klerikalen zijn met hun eigen zeiven.
Zij stellen den zedelijken mensch de ziel
wijd boven den stoffelijken mensch
het lichaam.
En ze hebbeo gelijk. Maar waarom dan
zoo hardnekkig opkomen tegen liet verplich
tend onderwijs, dat het eenige middel is om
dien zedelijken mensch te ontwikkelen en
sterk temaken? Waarom?,..
Eenieder zal gemakkelijk het antwoord
vinden! Ongeleerde menschen laten zich zoo
gemakkelijk bedwiogen en men maakt ze
zoo gemakkelijk deuntjes wijs.
Wij moeten hier rechtvaardigheidshalve
bijvoegen dal de ware kristenvolkspartij of
volgelingen van Pastoor Daens on Pastoor
Fonteyne hier uitzondering maken; deze
cok zijn rechtzinnige aanklevers van het
verplichtend onderwijs. Dit zijn klaarzien
de katholieken.
Het Beroepsonderwijs.
Het liberalismus wil dus eerst en vooral
het volk onderwijzen. Edoch dit lager onder
wijs is ni' t vol loende of minstens de vruch
ten ervan zouden verloren gaan moest het
daarbij blijven. Daarom zegt het liberalismus
tot den jongeling, die de school verlaat.
Jongeling, de tijd is voor u gekomen een
ambt aan te leeren gij moet werken arbei
den is eene plicht voor allen Maar wij be
leven eene eeuw, waarop het machinismus
zeer is ontwikkeld. Nieuwe krachten der na-
tuurstoom-ekclriciteit worden in de nijver
heid voor allerhande doeleinden aangewend.
Gij moet dus uwen stiel op wetenschappelij
ke wijzeaanleeren; zoo niet blijft ge uw le
ven lang een slenteraar, een onhandige
werkman. In plaats den meester over het
werktuig te zijn, zijt ge er de slaaf van
Om die gebeurlijkheid te vermijden, om den
jongeling in staat te stellen een knappe werk
man te worden opent het liberalismus hem
de Beroepsscholen. Het zal de avondscholen
overal herinrichten en ze hervormen in den
zin van het beroepsonderwijs en in gelange
de noodwendigheden der streek.
Hier nog al eens zijn de klerikalen te kort
gebleven aan den plicht, die een goed en
vooruitziend staatsbestuur te vervullen heeft.
Zij hebben honderde avondscholen afgeschaft;
zij hebben door het weigeren van toelagen,
tal van groote dorpen en kleine steden in de
onmogelijkheid gesteld zelfs een beginsel
van beroepsonderwijs in te stellen! Zij zijn
de vijanden van het licht
De Legerdienst.
Wanneer die jongeling nu man is gewor
den leert het liberalismus hem zijn plichten
kennen ten opzichte van zijn vaderland.
-
