Is dat Gomedie? MAATSCHAPPIJ BURGERWACHT. STADSNIEUWS. De Rechtbank van enkele politie van IJper. Hoe de Hospicen geld verkwisteü. Nieuw Krankzinnighuisvoor vrouwen. Verdronken. Turnermaatschappij De Onvermoeibaren Vlaamsche Ster. Marie-Anna of de vrouw uit de volksklas. Wildstroopersdrama. De Iepersche Vliegers Opgelet a. u. b. Zij die lijsten in bezit hebben voor het verzamelen van hand- teekens, worden dringend verzocht te zor gen, bij het inzenden van die lijsten, dat de frankeering voldoende weze, dit om aan 't comiteit dubbele en nuttelooze kosten, te Brussel, te vermijden. De Rechtbank van enkel politie van Yper heeft den 17 October 1900 de veroordeelingen voorwaardelijk uitgesproken: V J. 17 jaar te Yper: 2 maal 10 fr. boete of 2 maal 2 dagen gevang. T. J. 17 jaar te Yper 10 fr. boete of 2 dagen gevang. R. E. 16 jaar te Yper boete of 2 dagen gevang beschulgd van te Yper op 9 October 1900 te hebben vernield, neergeworpen, ver minkt of beschadigd voorwerpen tot het openbaar nut of de openbare versiering be stemd en door de overheid of wet hare mach tiging opgericht (art. 526 van het strafwet boek.) Andere vervolgingen zijn ingespannen. Ik neem deze gelegenheid te baat om de in gezetenen uit te noodigen hunne medewer king te willen verleenen tot het eerbiedigen van de eigendommen en namelijk van de ho vingen en beplantingen. Yper 19 October 1900. De Burgemeester R.COLAERT. Men weet dat de commissie der Burger lijke Godshuizen, sedert vier jaar, uitsluite- lijk samengesteld is uit kerkmeesters, oot moedige dienaars onzer politieke priesters, aan welke zij niets kan weigerenDeze ver standige bestierders, om te voldoen aan den wensch van den Bisschop hebben in de ge stichten nonnen gesteld waar er vroeger nooit geweest zijnhebben geestelijke regen ten of almoeseniers aanveerd die vette jaar wedden moeten genieten, en wat meer is, zij bouwen overal, en met grooten kost, bid plaatsen en kapellen. Zoo is het, dat in het nieuw zothuis in de Thouroutstraat, uitsluitelijk bestemd om er zinnelooze mannen te verzorgen, en welk eerlang zal bediend worden, zegt men, door eene geestelijke gemeente van broeders, de hospicen aldaar eene prachtige kapelle ko men te bouwen, groot genoeg om tot kerk te dienen van eene landelijke gemeente. Die bouw heeft gekost fr. 63.000 Bij deze som, moet noodzakelijk nog ge voegd worden,verscheidene duizende franks, voor inwendige versieringen, kerkmeubels, en voor eene nieuwe verlichting en verwar mingsstelsel welks kost door M. Coomans geschat is geweest, voor gansch het krank zinnighuis, op 64689 fr. eene kleinigheid zooals men ziet I In het Nazareth.dat op eenige stappen van St Pieters kerk gelegen is, hebben de ver kwezelde hospiceheeren, de zaal voor onge- neesbaren in eene kapel veranderd, het welk eene nuttelooze uitgave heeft veroorzaakt van fr. 4000. En in de zitting van den gemeenteraad van 29 September heeft men aan de hospicen machtiging verleend, om te Locre, in het zoo genaamd St Antonius gesticht, dat op eenige minuten afstand zich bevindt van de parochiekerk, eene kappelle te stichten die, volgens bestek niet begrepen de meubels en sieraden moet kosten fr. 45957. Deze laatste somme, even als al de andere sedert vier jaren aan dit gesticht verteerd, zal nog eens genomen worden op de fondatie Godtschalck, en tegenstrijdig aan de inzich ten en den uitersten wil van den gever. Dus te samen voor deze drie kapellen, een voor den armen voloren kapitaal van hon derd twaalf duizend negen honderd ze ven en vijftig franks! Er valt hier te bemerken dat, om deze zot te en nuttelooze geldverkwistingen geëischt door de nonnen die in die gestichten zijn ge steld en de priesters die over haar gebied hebben, de hospicen verplicht zijn Belgische staatsrenten te verkoopen op welke zij van 7 tot 8 fr. moeten verliezen, deze renten gekocht zijnde geweest boven hare nominale waarde. Nu blijft er nog over het gesticht voor oude mannen in de Dixmudstraat, dat niet bediend is door nonnen en waar er nog geene kapel bestaat. Maar dat zal komen, weest er zeker vanzoodra men iets anders zal be zorgd hebben voor den lieftalligen en zacht aardig enDeBruyne,een gewezen beenhouwer die onze klerikalen, tot ieders bewondering, in dit gesticht aangesteld hebben. Niet waar, onze kerkmeesters-hospicen- heeren bestieren op eene verstandige wijze het armgoed, en verdienen waarlijk al den lof dien onze nieuwe Burgervader hun on langs nog heeft toegezwaaid? Bij koninklijk besluit van 3 October 1900 is aan kaneunik Soenen (E) te Brugge, mach tiging verleend, om het, krachtens het ko ninklijk besluit van 8 juni 1897 te Ieperen opgericht gesticht voor behoeftige krankzin- zinnige vrouwen te openen. Het getal zieken die in dat gesticht mogen verpleegd worden is vastgesteld op 340300 behoeftige en 40 betalende. De prijs per dag onderhoud der behoeftige krankzinnige vrouwen is op 1 fr. 15 c, be paald. Aan Dame Huyttens (Margareta) is ver gunning verleend om dit gesticht te bestie ren. Doktor Beesau (Julius) is benoemd tot ge neesheer van dat gesticht. Maandag middag heeft men uit de oude vestingen, tusschen de Dixmude- en Thou- routpoort, het lijk opgevischt, van Henri Saeger, werkman, wonende aan de kaai, die zondag avond, waarschijnlijk door den duister misleid, in het water gesukkeld was, zijn uurwerk stond stil om 8 ure. LokaalDE BEURS Met genoegen vernemen wij dat deze maatschappij, in haar lokaal, op Zondag lln November, aan hare leden een luister- lijk feest, gevolg van danspartij zal aan bieden. Het feest zal opgeluisterd worden door de medehulp van de maatschappij La Cour- traisienne en van verschillige ander artiesten. Volgens wij vernemen zal het een der schoonste feesten zijn welke ooit deze maat schappij gegeven heeft. Met genoegen vernemen wij dat de Com missie dezer maatschappij, reeds maatrege len genomen heeft, om, zooals vorige jaren eene reeksvan vier vertooningen vast te stel len. Met fierheid moet gezegd worden dat het nu reeds op 't 44® jaar is dat de Sterre bestaat en aan 't volk laat zien dat het tooneel eene school van zeden en verlichting is, alhoewel het stadsbestuur haar alle hulpgeld weigert. Zij blijft hare leus getrouw Moedig ondernemend zonder hoogmoed. De leden dezer maatschappij zijn reeds op gang met de lijsten van inschrijving. Mogen er soms personen zijn die de lijsten niet aangeboden zijn geweest, zij kunnen in schrijven bij Karei Deweerd, Rijselstraat 59, te Yperen/waar er eene lijst berustend is. De eerste vertooning is vastgesteld op zon dag 4 november 1900. De volgende stukken zullen opgevoerd worden met de medehulp van Mev. Hebbelynck Verguld van Antwer pen. 1® Het beroemd Drama in 5 bedrijven en het kluchtspel ontladen geweer en drie hazen lagen er ne vens. Een andere wildstrooper is 't huis geko men, erg gekwetst in den rug. Men onderstelt dat de wildstroopers, door boschwachters verrast, weerstand zullen ge boden hebben en dat deze laatsten gebruik maakten van hunne wapens. Schieting van 25 October 1900. gewoonlijk schieten. Vergracht Pélix 25 20 25 25 25 120 j Legon Emile 25 20 25 25 25 120 Bulhaye Arth. 20 20 25 20 25 110 Masschelein A. 20 25 20 25 20 HO Vantholl Henri 20 25 25 20 20 110 Eene luisterlijke vertooning zooals men ziet. Eén doode en één gekwetste. Vrijdagmorgen ontdekte men te Poelcap- pelle het lijk van eenen wildstrooper, in eenen grooten bloedplas uitgestrekt. Een (Vervolg). Uit alles wat hier voorafgaat en vooral uit de bijzonderheden, door prof. Alberdingk Tbym in zijn werk geleverd, blijkt dat de Fundatie van den H. Geest eene liefdadige instelling of armentafel was, zooals er in bijna al de Vlaamsche steden bestond, voor al te Brugge, te Kortrijk, te Tongeren (1), te Antwerpen (2) en elders. Tongeren bezat onderscheidene liefdadig heidsgestichten S' Jacobsgodshuis, dat reeds in 1276 bestond; S' Antoniusgodshuis, waar de melaatschen verzorgd werden en wiens archieven tot 1344 opklimmenhet gods huis der vreemdelingen, wiens bestaan reeds in 1390 vermeld wordt; het klein godshuis van O. L. V., waarvan archieven van 1592 voorhanden zijn en de Tafel van den H. Geest, met archieven tot 1414. Eerstgenoemde instellingen zagen allengs hunne inkomsten aan de laatste toekennen en deze werd bestuurd door eenen ontvan ger, bij besluit der stadsoverheid benoemd. Tijdens de Fransche Omwenteling werden hare goederen aan het Bureel van Welda digheid overgemaakt, dat er heden nog over beschikt. Een besluit der Tongersche magistraten, in datum van 2° Maart 1482, zegt dat dege nen, die door de Tafel van den H. Geest onderhouden worden, geen deel van gilden en ambachten mochten uitmaken en dat de genen, die door de instelling gekleed wor den, op hun kleed een geborduurde duif (de H. Geest verbeeldend, wellicht) moesten naaien. (A. Perreau: Tongres et ses mo numents, blz. 181-182). Volgens Prof. P. Alberdingk Thym,waren er te Ieperen onderscheidene H. Geesttafels in de 14® eeuw (blz. 164) en, reeds in de 13® eeuw, bezat die stad een gesticht voor arme oude mannen en oude vrouwen (blz. 295). Was dit laatste eene H, Geesttafel De vraag moet onbeantwoord blijven; want, volgens eene aanteekening op de eerste blad zijde van een renteboek uit het begin dezer eeuw, zou het Huis van den H. Geest te Ieperen, gesticht en begiftigd geworden zijn, door gravin Margarelha van Konstan- tinopel, tenjare 1244; doch, of die aantee kening op hare beurt wel te vertrouwen is, mag insgelijks betwijfeld worden, wijl de inventaris der Iepersche stadsarchieven een charterbrief bevat van Januari 1226 (1227 n. s.), waarin reeds van eene H. Geest- kapelle melding gemaakt wordt. Evenwel kan het gebeuren dat het huis (of Funda tie) van den H. Geest en de H. Geest- kapelle twee gansch verschillende zaken warendoch dit geeft ons nog geene zeker heid omtrent het stichtingsjaar dier Fun datie te Ieperen. Dezelfde inventaris bevat nog een ander stuk (datum dragend in Maart 1312 o. s.), waaruit blijkt dat de Iepersche H. Geest tafel toen reeds bemiddeld was, aangezien hare gouverneurs Frans Belle en Wil lem de Puit, voor rekening der instelling, twee gemeten en 1 lyne lands gelegen buiten de Steendampoort, van vrouw Maroie Cardinaels afkochten. Geen enkel der vele stukken, nopens de Fundatie van den H. Geest, welke de Ieper sche Godshuizen bezitten, maakt melding van de opkomst der vliegertjes. Deze waren eigenlijk personen, onderhouden of gehol pen door de middelen van het Huis of Ge sticht, en die voor taak hadden, uitvaarten en jaargetijden, waar ze genoodigd waren, bij te wonen en daarvoor eene afzonderlijke vergelding kregen. Ze droegen eenen witten mantel of vlieger (houche, in 't Franscb), die het kenmerkend uniform van de H. Geest tafel was, en stonden dus nagenoeg gelijk met de hedendaagsche lijkbidders, of krij- schers zooals men deze nog te Ieperen noemt. Hun naam komt dan voort van hun man tel en mag geenszins in het Fransch door voltigeurs eigenlijk zoo slecht niet we zen als vertaling voor vliegers, met de ge dachte van opvliegen, opwaaien, zweven en ook als zinspeling op den grooten kuras- siersmantel, die even goed een voltigeurs- mantel zou kunnen zijn; doch hier is geen twijfel mogelijk. Het kleedingstuk heeft den persoon, die het droeg, een naam gegeven, juist gelijk de lieftallige benamingen: lee- lijke trekmuts, oude zotkap, vuile pruik, enz. op personen toegepast, van 't hoofddek sel uitgaan. Het kleedingstuk, de vlieger, heeft een eerbiedwaardigen ouderdom, want in oude teksten vindt men het meermaals vermeld. Aldus, in het testament van Andries De Rud- dere, pastoor van S4 Joris ten Distel, dag- teekenend van 1312 en aangehaald door Gailliard in zijne Inscriptions funéraires... etc. église N. D. a Bruges, blz. 291, kolom 2 leest men Item den here G. (kapelaan van Onze Vrouwkerk te Brugge) gheve ic mine lichtblauw eledre vliegher werde- cuers ghevoedert met enen rocke ende met twee ghevoederde caproenen In Gilliodts' Coutumes de Bruges, 1, blz. 369, vinden wij Item, ghene zieke (er is hier spraak van melaatschen of LazerusseD) en maghcom- men binder steide.... en hebbe an eenen vliegher en de up zyn hofteen veltin hoedt". Een zonderling boek, Le livre des Mestiers, Dialogues frangais-flamands composés au XIV" siècle par un maitre d'école de la ville de Bruges uitgegeven door H. Michelant, draagt op blz. 6 Et si devez pendre vos dras ft une perche; Chest A savoir mantiaus, surcots et cotes, houches, clokes et porpoints... enz. Ende ghi sijt sculdigh te hangene u clee- dre an eene peertsedats te wetene mante- len surcoten ende roes vlieghers clo- eken en de porpointen enz. Het Cartulaire de la Prévoté de St Martin a Ypres, li, 573-574, vermeldt de fundatie van een jaargetijde tot lafenis der ziel van kanunnik Jan Vanden Hille, op 2" Maart 1414 (1415 n. s.) en daar lezen wij Item dat ter voorseide misse zijn zullen moeten alle jare, van den beginsele tot den hende, zeven wedewaers (1) van de voor- seide steide, ende zes andre personen, den witten vlieghere van den voorseiden hei- lighen Gheest dragende, den welken der- tien personen voorzeid, de vcornoemde heilighen Gheest (nl. de tafel v. d. H. Geest) gheiven zal telker misse elex jaers eiken twalef penninghen parisse, ende mits dei- sen werden ele van den voorseiden dertien personen sculdigh telken van den voorsei- den missen tofferne elc ene mite (2) In de kerk van het Burgerlijk gasthuis van O. L. V. te Ieperen waarvoor Philips van den Elzas in 1187 den grond schonk ziet men in den rechtermuur eene koperen plaat gemetseld, dagteekenend van 1467 en ver meldend, in kunstig gothieke letters, al de jaargetijden voor en de uitdeeling van provenden door den heer Pieter Lansaem en zijne vrouw, Lyssebette Pauvtelyns, begifti gers van het gasthuis (3). Onder meer leest men er (1) Te Tongeren herinnert het koffiehuis, Café du Saint-Esprit, nabij de hoofdkerk, nog aan de plaats waar vroeger de Armentafel in die stad ge legen was. (2) Te Antwerpen was in de eerste helft der XIV» eeuw (1345) het aanzien en gezag der Meesters van den H. Geest buitengewoon groot (Vermeld werk, blz. 107). Niet alleen hielpen de armen-disschen dier stad de stedelijko noodlijdendenook de vreem delingen konden er een eetmaal nemen en in het H. Geesthuis vernachten; zelfs kregen zij er aal moezen en, ziek zijnde, werden zij er verpleegd, waar ook zij metterwoon gevestigd waren Ib blz. 177). (1) Kostgangers van het oudemannenhuis Naza reth, of Nazarethmannen. Dat gesticht bestaat nog te Ieperen, op het uiteinde der Rijselstraat. (2) Mite oud Fransch geldstuk van kleine waar de. Onder de Hertogen van Burgondië, waren 4 miten slechts 1 denier waard. 3) Die begifcigingen geschiedden reeds geduren de het leven van P. Lansaem en L. Pauwelyns, aangezien eerstgenoemde slechts overleed denj30 November 1489 en de tweede den 7 Augustus 14S7.

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1900 | | pagina 3