Is dat Gomedie?
MAATSCHAPPIJ BURGERWACHT.
STADSNIEUWS.
De Rechtbank van enkele politie
van IJper.
Hoe de Hospicen geld verkwisteü.
Nieuw Krankzinnighuisvoor vrouwen.
Verdronken.
Turnermaatschappij
De Onvermoeibaren
Vlaamsche Ster.
Marie-Anna of de vrouw uit de
volksklas.
Wildstroopersdrama.
De Iepersche Vliegers
Opgelet a. u. b. Zij die lijsten in
bezit hebben voor het verzamelen van hand-
teekens, worden dringend verzocht te zor
gen, bij het inzenden van die lijsten, dat de
frankeering voldoende weze, dit om aan
't comiteit dubbele en nuttelooze kosten,
te Brussel, te vermijden.
De Rechtbank van enkel politie van Yper
heeft den 17 October 1900 de veroordeelingen
voorwaardelijk uitgesproken:
V J. 17 jaar te Yper: 2 maal 10 fr. boete
of 2 maal 2 dagen gevang.
T. J. 17 jaar te Yper 10 fr. boete of 2
dagen gevang.
R. E. 16 jaar te Yper boete of 2 dagen
gevang beschulgd van te Yper op 9 October
1900 te hebben vernield, neergeworpen, ver
minkt of beschadigd voorwerpen tot het
openbaar nut of de openbare versiering be
stemd en door de overheid of wet hare mach
tiging opgericht (art. 526 van het strafwet
boek.) Andere vervolgingen zijn ingespannen.
Ik neem deze gelegenheid te baat om de in
gezetenen uit te noodigen hunne medewer
king te willen verleenen tot het eerbiedigen
van de eigendommen en namelijk van de ho
vingen en beplantingen.
Yper 19 October 1900.
De Burgemeester
R.COLAERT.
Men weet dat de commissie der Burger
lijke Godshuizen, sedert vier jaar, uitsluite-
lijk samengesteld is uit kerkmeesters, oot
moedige dienaars onzer politieke priesters,
aan welke zij niets kan weigerenDeze ver
standige bestierders, om te voldoen aan den
wensch van den Bisschop hebben in de ge
stichten nonnen gesteld waar er vroeger
nooit geweest zijnhebben geestelijke regen
ten of almoeseniers aanveerd die vette jaar
wedden moeten genieten, en wat meer is,
zij bouwen overal, en met grooten kost, bid
plaatsen en kapellen.
Zoo is het, dat in het nieuw zothuis in de
Thouroutstraat, uitsluitelijk bestemd om er
zinnelooze mannen te verzorgen, en welk
eerlang zal bediend worden, zegt men, door
eene geestelijke gemeente van broeders, de
hospicen aldaar eene prachtige kapelle ko
men te bouwen, groot genoeg om tot kerk
te dienen van eene landelijke gemeente. Die
bouw heeft gekost fr. 63.000
Bij deze som, moet noodzakelijk nog ge
voegd worden,verscheidene duizende franks,
voor inwendige versieringen, kerkmeubels,
en voor eene nieuwe verlichting en verwar
mingsstelsel welks kost door M. Coomans
geschat is geweest, voor gansch het krank
zinnighuis, op 64689 fr. eene kleinigheid
zooals men ziet I
In het Nazareth.dat op eenige stappen van
St Pieters kerk gelegen is, hebben de ver
kwezelde hospiceheeren, de zaal voor onge-
neesbaren in eene kapel veranderd, het welk
eene nuttelooze uitgave heeft veroorzaakt
van fr. 4000.
En in de zitting van den gemeenteraad van
29 September heeft men aan de hospicen
machtiging verleend, om te Locre, in het
zoo genaamd St Antonius gesticht, dat op
eenige minuten afstand zich bevindt van de
parochiekerk, eene kappelle te stichten die,
volgens bestek niet begrepen de meubels en
sieraden moet kosten fr. 45957.
Deze laatste somme, even als al de andere
sedert vier jaren aan dit gesticht verteerd,
zal nog eens genomen worden op de fondatie
Godtschalck, en tegenstrijdig aan de inzich
ten en den uitersten wil van den gever.
Dus te samen voor deze drie kapellen, een
voor den armen voloren kapitaal van hon
derd twaalf duizend negen honderd ze
ven en vijftig franks!
Er valt hier te bemerken dat, om deze zot
te en nuttelooze geldverkwistingen geëischt
door de nonnen die in die gestichten zijn ge
steld en de priesters die over haar gebied
hebben, de hospicen verplicht zijn Belgische
staatsrenten te verkoopen op welke zij van
7 tot 8 fr. moeten verliezen, deze renten
gekocht zijnde geweest boven hare nominale
waarde.
Nu blijft er nog over het gesticht voor
oude mannen in de Dixmudstraat, dat niet
bediend is door nonnen en waar er nog geene
kapel bestaat. Maar dat zal komen, weest
er zeker vanzoodra men iets anders zal be
zorgd hebben voor den lieftalligen en zacht
aardig enDeBruyne,een gewezen beenhouwer
die onze klerikalen, tot ieders bewondering,
in dit gesticht aangesteld hebben.
Niet waar, onze kerkmeesters-hospicen-
heeren bestieren op eene verstandige wijze
het armgoed, en verdienen waarlijk al den
lof dien onze nieuwe Burgervader hun on
langs nog heeft toegezwaaid?
Bij koninklijk besluit van 3 October 1900
is aan kaneunik Soenen (E) te Brugge, mach
tiging verleend, om het, krachtens het ko
ninklijk besluit van 8 juni 1897 te Ieperen
opgericht gesticht voor behoeftige krankzin-
zinnige vrouwen te openen.
Het getal zieken die in dat gesticht mogen
verpleegd worden is vastgesteld op 340300
behoeftige en 40 betalende.
De prijs per dag onderhoud der behoeftige
krankzinnige vrouwen is op 1 fr. 15 c, be
paald.
Aan Dame Huyttens (Margareta) is ver
gunning verleend om dit gesticht te bestie
ren.
Doktor Beesau (Julius) is benoemd tot ge
neesheer van dat gesticht.
Maandag middag heeft men uit de oude
vestingen, tusschen de Dixmude- en Thou-
routpoort, het lijk opgevischt, van Henri
Saeger, werkman, wonende aan de kaai,
die zondag avond, waarschijnlijk door den
duister misleid, in het water gesukkeld was,
zijn uurwerk stond stil om 8 ure.
LokaalDE BEURS
Met genoegen vernemen wij dat deze
maatschappij, in haar lokaal, op Zondag
lln November, aan hare leden een luister-
lijk feest, gevolg van danspartij zal aan
bieden.
Het feest zal opgeluisterd worden door de
medehulp van de maatschappij La Cour-
traisienne en van verschillige ander
artiesten.
Volgens wij vernemen zal het een der
schoonste feesten zijn welke ooit deze maat
schappij gegeven heeft.
Met genoegen vernemen wij dat de Com
missie dezer maatschappij, reeds maatrege
len genomen heeft, om, zooals vorige jaren
eene reeksvan vier vertooningen vast te stel
len. Met fierheid moet gezegd worden dat het
nu reeds op 't 44® jaar is dat de Sterre bestaat
en aan 't volk laat zien dat het tooneel eene
school van zeden en verlichting is, alhoewel
het stadsbestuur haar alle hulpgeld weigert.
Zij blijft hare leus getrouw
Moedig ondernemend zonder hoogmoed.
De leden dezer maatschappij zijn reeds op
gang met de lijsten van inschrijving.
Mogen er soms personen zijn die de lijsten
niet aangeboden zijn geweest, zij kunnen in
schrijven bij Karei Deweerd, Rijselstraat 59,
te Yperen/waar er eene lijst berustend is.
De eerste vertooning is vastgesteld op zon
dag 4 november 1900. De volgende stukken
zullen opgevoerd worden met de medehulp
van Mev. Hebbelynck Verguld van Antwer
pen.
1® Het beroemd Drama in 5 bedrijven
en het kluchtspel
ontladen geweer en drie hazen lagen er ne
vens.
Een andere wildstrooper is 't huis geko
men, erg gekwetst in den rug.
Men onderstelt dat de wildstroopers, door
boschwachters verrast, weerstand zullen ge
boden hebben en dat deze laatsten gebruik
maakten van hunne wapens.
Schieting van 25 October 1900.
gewoonlijk schieten.
Vergracht Pélix 25 20 25 25 25 120 j
Legon Emile 25 20 25 25 25 120
Bulhaye Arth. 20 20 25 20 25 110
Masschelein A. 20 25 20 25 20 HO
Vantholl Henri 20 25 25 20 20 110
Eene luisterlijke vertooning zooals men
ziet.
Eén doode en één gekwetste.
Vrijdagmorgen ontdekte men te Poelcap-
pelle het lijk van eenen wildstrooper, in
eenen grooten bloedplas uitgestrekt. Een
(Vervolg).
Uit alles wat hier voorafgaat en vooral
uit de bijzonderheden, door prof. Alberdingk
Tbym in zijn werk geleverd, blijkt dat de
Fundatie van den H. Geest eene liefdadige
instelling of armentafel was, zooals er in
bijna al de Vlaamsche steden bestond, voor
al te Brugge, te Kortrijk, te Tongeren (1),
te Antwerpen (2) en elders.
Tongeren bezat onderscheidene liefdadig
heidsgestichten S' Jacobsgodshuis, dat reeds
in 1276 bestond; S' Antoniusgodshuis, waar
de melaatschen verzorgd werden en wiens
archieven tot 1344 opklimmenhet gods
huis der vreemdelingen, wiens bestaan reeds
in 1390 vermeld wordt; het klein godshuis
van O. L. V., waarvan archieven van 1592
voorhanden zijn en de Tafel van den H.
Geest, met archieven tot 1414.
Eerstgenoemde instellingen zagen allengs
hunne inkomsten aan de laatste toekennen
en deze werd bestuurd door eenen ontvan
ger, bij besluit der stadsoverheid benoemd.
Tijdens de Fransche Omwenteling werden
hare goederen aan het Bureel van Welda
digheid overgemaakt, dat er heden nog over
beschikt.
Een besluit der Tongersche magistraten,
in datum van 2° Maart 1482, zegt dat dege
nen, die door de Tafel van den H. Geest
onderhouden worden, geen deel van gilden
en ambachten mochten uitmaken en dat de
genen, die door de instelling gekleed wor
den, op hun kleed een geborduurde duif
(de H. Geest verbeeldend, wellicht) moesten
naaien. (A. Perreau: Tongres et ses mo
numents, blz. 181-182).
Volgens Prof. P. Alberdingk Thym,waren
er te Ieperen onderscheidene H. Geesttafels
in de 14® eeuw (blz. 164) en, reeds in de 13®
eeuw, bezat die stad een gesticht voor arme
oude mannen en oude vrouwen (blz. 295).
Was dit laatste eene H, Geesttafel
De vraag moet onbeantwoord blijven; want,
volgens eene aanteekening op de eerste blad
zijde van een renteboek uit het begin dezer
eeuw, zou het Huis van den H. Geest
te Ieperen, gesticht en begiftigd geworden
zijn, door gravin Margarelha van Konstan-
tinopel, tenjare 1244; doch, of die aantee
kening op hare beurt wel te vertrouwen is,
mag insgelijks betwijfeld worden, wijl de
inventaris der Iepersche stadsarchieven een
charterbrief bevat van Januari 1226 (1227
n. s.), waarin reeds van eene H. Geest-
kapelle melding gemaakt wordt. Evenwel
kan het gebeuren dat het huis (of Funda
tie) van den H. Geest en de H. Geest-
kapelle twee gansch verschillende zaken
warendoch dit geeft ons nog geene zeker
heid omtrent het stichtingsjaar dier Fun
datie te Ieperen.
Dezelfde inventaris bevat nog een ander
stuk (datum dragend in Maart 1312 o. s.),
waaruit blijkt dat de Iepersche H. Geest
tafel toen reeds bemiddeld was, aangezien
hare gouverneurs Frans Belle en Wil
lem de Puit, voor rekening der instelling,
twee gemeten en 1 lyne lands gelegen
buiten de Steendampoort, van vrouw Maroie
Cardinaels afkochten.
Geen enkel der vele stukken, nopens de
Fundatie van den H. Geest, welke de Ieper
sche Godshuizen bezitten, maakt melding
van de opkomst der vliegertjes. Deze waren
eigenlijk personen, onderhouden of gehol
pen door de middelen van het Huis of Ge
sticht, en die voor taak hadden, uitvaarten
en jaargetijden, waar ze genoodigd waren,
bij te wonen en daarvoor eene afzonderlijke
vergelding kregen. Ze droegen eenen witten
mantel of vlieger (houche, in 't Franscb),
die het kenmerkend uniform van de H. Geest
tafel was, en stonden dus nagenoeg gelijk
met de hedendaagsche lijkbidders, of krij-
schers zooals men deze nog te Ieperen
noemt.
Hun naam komt dan voort van hun man
tel en mag geenszins in het Fransch door
voltigeurs eigenlijk zoo slecht niet we
zen als vertaling voor vliegers, met de ge
dachte van opvliegen, opwaaien, zweven
en ook als zinspeling op den grooten kuras-
siersmantel, die even goed een voltigeurs-
mantel zou kunnen zijn; doch hier is geen
twijfel mogelijk. Het kleedingstuk heeft den
persoon, die het droeg, een naam gegeven,
juist gelijk de lieftallige benamingen: lee-
lijke trekmuts, oude zotkap, vuile pruik,
enz. op personen toegepast, van 't hoofddek
sel uitgaan.
Het kleedingstuk, de vlieger, heeft een
eerbiedwaardigen ouderdom, want in oude
teksten vindt men het meermaals vermeld.
Aldus, in het testament van Andries De Rud-
dere, pastoor van S4 Joris ten Distel, dag-
teekenend van 1312 en aangehaald door
Gailliard in zijne Inscriptions funéraires...
etc. église N. D. a Bruges, blz. 291, kolom
2 leest men Item den here G. (kapelaan
van Onze Vrouwkerk te Brugge) gheve ic
mine lichtblauw eledre vliegher werde-
cuers ghevoedert met enen rocke ende met
twee ghevoederde caproenen
In Gilliodts' Coutumes de Bruges, 1, blz.
369, vinden wij
Item, ghene zieke (er is hier spraak van
melaatschen of LazerusseD) en maghcom-
men binder steide.... en hebbe an eenen
vliegher en de up zyn hofteen veltin hoedt".
Een zonderling boek, Le livre des
Mestiers, Dialogues frangais-flamands
composés au XIV" siècle par un maitre
d'école de la ville de Bruges uitgegeven
door H. Michelant, draagt op blz. 6
Et si devez pendre vos dras ft une perche;
Chest A savoir mantiaus, surcots et cotes,
houches, clokes et porpoints... enz.
Ende ghi sijt sculdigh te hangene u clee-
dre an eene peertsedats te wetene mante-
len surcoten ende roes vlieghers clo-
eken en de porpointen enz.
Het Cartulaire de la Prévoté de St
Martin a Ypres, li, 573-574, vermeldt de
fundatie van een jaargetijde tot lafenis der
ziel van kanunnik Jan Vanden Hille, op 2"
Maart 1414 (1415 n. s.) en daar lezen wij
Item dat ter voorseide misse zijn zullen
moeten alle jare, van den beginsele tot den
hende, zeven wedewaers (1) van de voor-
seide steide, ende zes andre personen, den
witten vlieghere van den voorseiden hei-
lighen Gheest dragende, den welken der-
tien personen voorzeid, de vcornoemde
heilighen Gheest (nl. de tafel v. d. H. Geest)
gheiven zal telker misse elex jaers eiken
twalef penninghen parisse, ende mits dei-
sen werden ele van den voorseiden dertien
personen sculdigh telken van den voorsei-
den missen tofferne elc ene mite (2)
In de kerk van het Burgerlijk gasthuis van
O. L. V. te Ieperen waarvoor Philips van
den Elzas in 1187 den grond schonk ziet
men in den rechtermuur eene koperen plaat
gemetseld, dagteekenend van 1467 en ver
meldend, in kunstig gothieke letters, al de
jaargetijden voor en de uitdeeling van
provenden door den heer Pieter Lansaem en
zijne vrouw, Lyssebette Pauvtelyns, begifti
gers van het gasthuis (3). Onder meer leest
men er
(1) Te Tongeren herinnert het koffiehuis, Café
du Saint-Esprit, nabij de hoofdkerk, nog aan de
plaats waar vroeger de Armentafel in die stad ge
legen was.
(2) Te Antwerpen was in de eerste helft der XIV»
eeuw (1345) het aanzien en gezag der Meesters van
den H. Geest buitengewoon groot (Vermeld werk,
blz. 107). Niet alleen hielpen de armen-disschen
dier stad de stedelijko noodlijdendenook de vreem
delingen konden er een eetmaal nemen en in het
H. Geesthuis vernachten; zelfs kregen zij er aal
moezen en, ziek zijnde, werden zij er verpleegd,
waar ook zij metterwoon gevestigd waren Ib
blz. 177).
(1) Kostgangers van het oudemannenhuis Naza
reth, of Nazarethmannen. Dat gesticht bestaat
nog te Ieperen, op het uiteinde der Rijselstraat.
(2) Mite oud Fransch geldstuk van kleine waar
de. Onder de Hertogen van Burgondië, waren 4
miten slechts 1 denier waard.
3) Die begifcigingen geschiedden reeds geduren
de het leven van P. Lansaem en L. Pauwelyns,
aangezien eerstgenoemde slechts overleed denj30
November 1489 en de tweede den 7 Augustus 14S7.