Een onderzoek
betrekkelijk A. S.
De scholen gesloten en afgeschaft
en de gevangenissen... te klein.
Een nieuwe confrater.
STADSNIEUWS.
BERICHT.
De personen die zich
op ons blad abonneeren
zullen het tot len Januari
kosteloos ontvangen.
Oud-Pompiers.
Sinte Katbarina
Vlaainsche Ster.
EEN MOEDERHART
NAPOLEON EN BISMARCK
Diefte in de statie te Yper.
Maatschappij der burgerwacht.
maken op de vrijheid van denken. De kleri-
kalen maken van den godsdienst een wapen
tegen de liberalen om er politiek voordeel uit
te trekken.
De liberalen eischen gelijkheid voor
iedereen, de klerikalen willen daarvan niet
weten. De militiewet is er een bewijs van;
terwijl de seminaristen ontslagen worden
van den krijgsdunst, moeten do werkmans-
zonen de schoonste dagen van hun leven on
der de wapens doorbrengen
Op gebied van openbaar onderwijs zijn de
klerikalen gezworen vijanden van de volks
ontvoogding; zij hebben zulks ten overvloede
aangetoond door zooveel scholen mogelijk te
doen verdwijnen; scholen onder de liberale
regeering tot stand gebracht, zijn door de
klerikalen ontvolkt, gesloten, en sommige
dienen thans tot hooimagazijnen of herber
gen.
De liberalen zullen, ondanks den schan li-
gen schoolooilog, het volksonderwijs blijven
verdedigen. Zij kennen aan ieder het recht
toe zijn kinderen het onderricht te laten ge
ven dat zij verkiezen; doch de Staatsscholen
moeten wereldlijk zijn, enkel hot weten
schappelijk, het wereldlijk ond rnricht mag
daar gegeven worden de vrijheid van den
ken mag niet versmoord worden. De libera-
en eischen het kosteloos verplichtend on
derwijs. Sedert de invoering van de even
redige vertegenwoordiging is het meervou
dig stemrecht, als het onrechtvaardigstder
kiesstelsels veroordeeld. De liberalen eischen
het Zuiver Algemeen Stemrechtéén man,
éénestem, en zij zullen het bekomen.
Wij zijn ongelukkig nog zoo ver niet, doch
wij zulten er komen. Uit het A. S. zal de op
lossing der maatschappelijke kwestie voort
spruiten; in eerste plaats de legerkwestie.
De loting, de plaatsvervanging moet afge
schaft worden, want 't is ongehoord dat de
geldbezitters hun zonen kunnen vrijkoopen
om in hun plaats de werkerszonen voor lan
gen tijd naar de kazerne (e zenden. Ons be
staande legerstelsel is zeer duur: van 1840
tot 1890 heeft het leger niet min dan drie
miljard gekost, dat is gemiddeld 50 miljoen
per jaar. Met het ontwerp van legerherin-
richting, door de Regeering voorgesteld,
zal het nog veel erger gesteld zijn door het
stelsel van betaalde vrijwilligers zal het
budjet van oorlog voorzekere opklimmen tot
100 miljoen per jaar. En welk leger zul
len wij door dit stdsel bekomen? Alles doet
voorzien dat het grootendeels zal samenge
steld zijn uit het schuim der bevolking.
Ziedaar in breede trekken het verslag over
eene voordracht door den heer Victor Van
de Walle, schepen en volksvertegenwoordi
ger van Mechelen, onlangs te Antwerpen
gegeven
Wij hielden er aan deze voordracht niet
onbesproken te laten, omdat hot als een be-
teekenisvol feit mag aangeteekend worden
hoe een der leiders en ieverigste propagan
disten der progressisten zich over de rich
ting van de liberale partij uitlaat in een zin,
waarbij al de gematigden zich kunnen aan
sluiten.
Een der opstellers van de Parijsche Revue
heeft in ons land een onderzoek ingesteld
aangaande het al of niet geschikt oogenbiik
om A. S. in te voeren.
Het is alleszins merkwaardig enkele der
antwoorden onzen lezers te doen kennen
M. Woeste.
In princiep kan 't algemeen stemrecht
niet verdedigd worden; het brengt het be
stuur van het land in handen van het groot
getal, dan, als 't gezond verstand leert dat
er voor 't bestuur van 's lands zaken voor
waarden van bekwaamheid, zedelijkheid,
gehechtheid aan de orde en de grondbegin
selen der maatschappij noodzakelijk zijn.
In werkelijkheid kan algemeen stemrecht
bij uilzondering geene ernstige bezwaren
opleveren, en dit is aldus wanneer het in
voege is bij werkzame bevolkingen, krachtig
en niet door leiders op hol gebracht...
Maar in algemeenen regel, als regeerings-
werktuig, is algemeen stemrecht van geener
waardevooral in de staten met eene groote
bevolking van handwerkslieden en nijver
heidsarbeiders in de sleden eindigt het met
aan één der belangen al de andere op te
offeren; het wordt gemakkelijk een speel
ding der politiekers...
En nochtans onder den drang der vurige
en roekelooze minderheldn heeft A. S. kans
zich overal méér en méér te doen aan
nemen.
M. Woeste heeft den rouw in 't hart, maar
voorziet toch dat er niets aan te doen is.
Zooveel te beter, en krachtig voort ter
verovering dier rechtvaardige hervorming 1
M. Carton de Wiart.
Vroeger stond die christen-democraat
aa de zijde der socialisten om voor A. S. te
strijden... maar de tijden zijn veranderd.
Hij vindt - wat brave mensch! dat de
nieuwigheden lees knoeierijen achter
eenvolgens door de katholieke partij inge
voerd, noch volmaakt noch altijddurend zijn.
Wat een schrandere bol om zulks te vinden
Wat het meervoudig stemrecht betreft,
de dubbele stem van den huisvader zal maar
verdwijnen, als zij zal plaats maken voor
het vrouwenstemrecht. Anders is het voor
de twee- en drie-stemmen aan de geleerd
heid toegekend. Vroeg )f laat zal de uitbrei
ding van 't onderwijs het tot daar brengen.
Eindelijk is het meervoudig stemrecht
van den eigenaar een klaarblijkende over
gang tusscben het oude cijnsstelsel en de
neigingen om de gelijkheid te doen heerschen.
Nu de overgangsmaatregelen zijn niet
meer bestemd om eeuwig te duren.
Ik meen nochtans niet dat eene nieuwe
grondwetsherziening zoo geheel nabij zij.
De openbare meening de socialisten uit
gezonderd, die ruslstoorders van beroep zijn
schijnt niet gesteld op lange besprekin
gen voor de herziening.
Eindelijk durft M. Carton de Wiart be
weren dat de liberalen, die A. S. zijn bijge
treden, niet rechtzinnig zijn en er niet veel
aan denken het te veroveren met de radica
len en socialisten.
De verloopen democraat zou zich kunnen
bedriegen. De liberalen zijn vast overtuigd
dat A. S. het eenige inildel is om 't kleri
kale juk weg te vagen.
M De Smet de Naeyer.
Moest het algemeen stemrecht bij ons
ingevoerd worden, dan zou het in onze reus
achtige nijverheidscentrums door politiekers
uitgeput worden, die eene reden van bestaan
vinden in de woelingen, en de werkende
klas over al de andere zou doen heerschen.
't Ware de ondergang van 't land.
Heere God, sta ons bij
M. Paul Janson.
Het stemrecht behooil bij de hoeda
nigheid van burger;'t is het noodzakelijk
gevolg der politieke gelijkheid.
Men vraagt zich af met welk recht een
deel der burgers zich dj macht zou toeëige-
nen zich zeiven 'l recht voor te behouden de
nationale vertegenwooraiging uit te maken
en van ditzelfde recht een ander deel der
burgers uit te sluiten?
Ik houd het er voor dat de huidige
maatschappij, de eene na de andere, gron
dige wijzigingen ondergaat. Het doel is aan
elkeen een menschwaardig bestaan te be
zorgen onder stoffelijk en verstandelijk oog
punt. Deze trapsgewijze hervorming zal maar
geschieden door de werking, ongetwijfeld
langzame maar aanhoudende werking van
't algemeen stemrecht.
't Is het algemeen stemrecht, zelfs ver-
valscht, dat in 't Belgische parlement het
stemmen van werkerswetten heeft medege
bracht, wetten, die hoe onvolmaakt en on
machtig ook, nooit een ernstigen steun in
't oude cijnsparlement zouden gevonden heb
ben.
M. Em. Van der Velde.
De Belgische Grondwet huldigt dat alle
macht uit de nalie komt. De natie is niets
anders dan de vereeniging aller personen,
die ze samenstellen. Dus, in eiken persoon
schuilt een deel van de volksmacht.
De bekwaamheid en de rijkdom geven
door zich zeiven aan de bevoorrechte klassen
een buitengewonen invloed en die invloed
wordt nog ingeroepen als eene beweegreden
om nieuwe voorrechten te scheppen.
De eigendom wordteen titel om eene val-
sche kiesmacht te verkrijgen, welke aan de
bezittende klasse toelaat met meer gemak
wetten te stemmen, die voordeelig zijn aan
de bezitters.
De wetenschap wordt een voorwendsel
om willekeurig do macht te bestendigen van
hen, dio de macht bezitten.
Men roept de noodzakelijkheid in voorzor
gen te nemen tegen de blinde macht van
't getal als het in werkelijkheid de groote
verstandelijke, ze lelijke of sociale invloeden
zijn, welke de manier van stemmen van de
overgroote meerderheid der kiezers bepalen.
Ik ben dus in den gron l tegenstander van
't meervoudig stemrecht ik ben het des
te meer daar het tallooze bedriegerijen ver
wekt, en aan de kiezers van den buiten, ge
woonlijk paapsch en achteruitkruipend, eene
overmacht verzekert, zoo veel te meer valsch
en onverdedigbaar.
Alle socialisten geven er zich reken
schap van dat het stemrecht niet steeds een
geschikt werktuig is voor ongeoefende han
den, maar dat het in elk geval een mach
tig middel is van politieke opvoeling en een
noodzakelijk eindresultaat van de trapsge
wijze opeenvolging der hedendaagsche ver
overingen.
Vroeg of laat dringt de stemrechtkwestie
zich als onweerstaanbaar op... en dit is 't
geval voor België.
De klerikale bladen hebben in de handen
geklapt en toegejuicht wanneer de minister
van openbaar onderwijs gemeentescholen
deed sluiten en de onderwijzers op droog
brood zette.
Deze gesloten onderwijsgestichten werden
weldra herschapen in geneverkroegen en de
gevolgen van die verandering bleven niet
lang achterwege.
Het bewijs daarvan wordt ons geleverd
door een klerikaal blad, dat heden de volgen
de regels afkondigt:
De gevangenissen worden te kleinmen
is te S't. Gillis gedwongen nieuwe kostgan
gers te wijgeren. Daar er geene plaats meer
overblijft, voelt men zich genoodzaakt ande
re opsluitingslokalen voor de gevangenen
uit te kiezen en men stuurt ze nu naar de
rasphuizen van Genten van Kortrijk.
Acht gevangenkarrekens hebben don
derdag morgen de overtollige bevolking van
bet gevang van St. Gillis naar de Noordsta
tie overgebracht, waar zij op den trein zijn
gezet. De karrekens waren alle stampvol en
men was gedwongen nog conige kostgangers
in den gang te plaatsen.
Deze bestatiging is vooral kerrijk, nu het
voorstel van leerplicht aan de orde van den
dag staat.
Wanneer zullen de klerikalen eindelijk
begrijpen, dat alleen grondig onderwijs de
volksmassa tot betere gevoelens kan bren
gen? Wanneer zullen katholieke ministers
eens begrijpen dat voor elke school die wordt
afgeschaft, men wel een nieuw gevang zou
mogen bijbouwen?
Le Réveil de Bruges et de la West-
Flandre.
Overal in het land verheft deliberale par
tij het hoofd.
Onze vrienden begrijpen dat het eindeljk
tijd wordt te ontwaken en het klerikalejuk
af te schudden dat ons sedert 1884 verdrukt.
Als de beker te vol is moet hij overstroo-
men!
Onze vrienden van Brugge werpen zich
ook in den strijd. Zij hebben een dagblai ge
sticht waarvan het eerste nummer zaterdag
16 November 1901 verschenen is. Dit dag
blad draagt voor titel: Le Réveil de
Bruges et de la West-Flandre, het
geen zeggen wil: De ontwaking van
Brugge en van West-Vlaanderen.
Wij wenschen onzen nieuwen Confrater
hartelijk welkom 1
Zekerlijk zal de taak moeilijk en lastig
zijn in ons ongelukkig Vlaanderen nauw
aangesloten bij de klerikale partij en onder
worpen van eene geestelijkheid begeerig
naar rijkdommen en naar overheersching.
Zeventien jaar klerikaal beheer hebbende
Belgen kleinmoedig gemaakt, hebben hun
vele voorbeelden van onzedelijkheid gegeven
en hebben vele karakters vernederd 1 't Volk
is in verrukking voor een priesterkleed daar
in volgt het voorbeeld dat'tvan hooger hand
komt. 't Is door het woord en de drukpers
dat wij dat volk moeien onderwijzen, dat wij
hem moeten voor oogen leggen hoe en hoe
veel de klerikalen aan 't bewind het misleid
hebben! Wij wille» het volk doen verstaan
dat, voor het welzijn der gelieele mensch-
heid, de priester in zijne k<>rk moet blijven
en er niet moet buiten gaan. Hel burgerlijk
gezag moet het eenig gezag zijn waaraan
allen, priesters en wereldlijken zich moeten
onderwerpen. De kerk, zoowel als de eerste
burger de beste, is gehoorzaamheid ver
schuldigd aan de wetten.
En ondanks alles zullen wij overwinnen,
wij hebben voor ons de rechtvaardigheid on
zer zaak en de rechtvaardigheid eindigt altijd
met de zegepralen.
Moed en voorwaarts!I
Wij raden al onze vrienden ten zeerste
aan in te schrijven op Le Réveil de Bruges
et de la West-Flandre en bet blad overal
te verspreideu. \Jen schrijft in in de buree-
len 6 Groene Lei, Brugge. De prijs van
inschrijving is 15 franks, per jaar, 8 fr. per
semester en 5 fr. per trimester.
Ter gelegenheid van S' Cecilia, morgen
Zondag 24 November, ten 11 ure 's mor
gens, vergadering in 't lokaal om van daar
naar den bestuurder M. Moerman te gaan.
Van 12 tot 1 Concert in de groote zaal der
Oud-Pompiers.
Ingang vrij.
patronrs der kleermakers en kleermaak
sters, zal dit jaar, zoo wij vernomen hebben
luisterlijk gevierd worden. Maandag mor
gen groote stoet met muziek, 's middags
noenmaal, 's avonds lichtstoet en dansfeest,
wat wil men meer.
Gelukkiglijk dat de jongelieden nog wat
levendigheid, op hunne kosten, in stad bren
gen, anders ware het hier nog erger dan in
Puperinghe: bedevaarten en processiëu van
valschaards en valsche dibben, die Onzen
Heer eenen vlassen baard aandoen, dat ge
noeg; maar voor de neringdoeners niets,
't Wordt tijd dat er veranderingen komen.
Het is op Zondag 15" December dat deze
maatschappij hare tweede vertooning van
't abonnement geeft, bestaande in
Drama in 4 bedrijven
Blijspel met zang in één bedrijf.
Eene mooie vertooning zooals men ziet.
Geen twijfel of de zaal zal als gewoonte (e
klein zijn.
De personen die begeeren een abonnement
te nemen moeten zich wenden bij den heer
K. Deweerdt, Rijselstraat, 59, waar men
ook kaarten voorop kan bekomen.
Eene diefte van 3600 fr. is begaan geweest
in de statie alhier, in de nacht van Zondag-
Maandag.
De manier op dewelke de diefte begaan is
geweest schijnt zeer wonderbaar daar er
nog vensters nog deuren opengebroken wa
ren, zelfs den koffer waarin het geld zich
bevond.
Verscheidene huisbezoeken hebben reeds
plaats gehad.
Gewone schieting.
Fol Julien
25
25
25
20
25
120
Decoene G.
25
20
25
25
20
115
Butaye A.
20
20
25
20
25
110
Froidure R.
20
20
25
25
20
110
Froidure Eug.
25
20
20
25
20
110
m
EN
Mfci i ji. u_n
