TAN IJPEREK EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Orgaan der Liberale verbintenis van Yper en het Arrondissement.
EENDRACHT MAAKT MACHT.
Nummer 10.
De Liberale Partij.
De burgerij en de kloosters.
De millioenendans.
Opgepast oudjes.
Schaft de Stokerijen af!
100 miljoen 's jaars min in Staatskas
Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor den buiten. 2.50 f!r. voor stad. Per 0 maanden 1 fr. 50 Per 3 maanden 1 fr. Annoncen; 15 cent
per drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
Alle beriehten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als
mede die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
on onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
De liberale partij is onsterfelijk,
en vroeg of laat moet en zal ze het
bestuur van 's lands zaken in handen
nemen. Het is de eenige partij die
bekwaam is om het land op eene vre
delievende en onpartijdige wijze te
besturen.
Al de wetten, die de klerikalen
maken, zijn partij wetten, zij bevoor-
deeligen slechts hunne creaturen en
hunne belangen, alles offeren ze op
om aan het bestuur, om aan het
schotelke te blijven.
De rechtmatigste eischen, de beste
hervormingen weigeren ze in te voe
ren.
De liberale partij heeft in hare
programma 4 groote hervormingen
geschreven, want ze hebben slechts
betrek op het algemeen welzijn en
bevoordeeligen noch de eene, noch de
andere partij.
De liberale partij wil:
1. Het verplichtend onderwijs.
Wij kunnen niet aannemen, dat de
wet, die eenen vader verbiedt zijn
kind lichaamlijk te doen lijden, zijn
vleesch te verminkentoelaat, dat
diezelfde vader het verstand ver
minkt van zijne kinderen. Dat strijdt
tegen de natuur, dat strijdt tegen
recht en rede.
Wij vragen niet dat de wet zou be
palen naar welke school de kinderen
moeten gaan, neen dat willen we
niet, daarin zijn de ouders vrij, dat
ze hunne kinderen naar eene ration-
nalistische, naar eene officieele of
klerikale school zenden, dat is ons
onverschillig; het voornaamste is,
dat ze onderwezen worden, dat ze
het verstandelijk of geestelijk voedsel
ontvangen.
Het verplichtend onderwijs moet
en zal er komen, omdat het eene
rechtvaardige hervorming is, en om
dat het ongehoord is te zeggen tot het
volk, tot diegenen die de wetten
overtreden; «Nul n'est sensé ignorer
la loi Hetgeen in andere woorden
wil zeggen, iedereen moet de wetten
en reglementen kennen van zijn land.
En als ditzelfde volk noch lezen oi
schrijven kan, hoe kunt ge aannemen
dat dit volk verplicht zij de wetten te
kennen. Dat is ongehoord, dat is op
recht schandalig
2. De liberale partij eischt ook den
persoonlijken dienstplicht. Ons he-
dendaagsche soldatenstelsel is uiterst
onrechtvaardig, wij kunnen niet aan
nemen dat de rijken, met eenige hon
derden franken, hunne zonen kunnen
vrijstellen van den dienst.
België is ons aller moeder. Iede
reen, rijk en arm, machtigen en ne-
derigen, moeten het hunne bijdragen
tot het verdedigen van het duurbare
vaderland.
3. Do liberale partij wil ook nog
een rechtvaardig belastingstelsel, om
dat heden het grootste deel der belas
ting weegt, niet op den rijken of ver
mogende, maar wel op burger, boer
en werkman. Ons belastingstelsel
moet dus teenemaal hervormd wor
den, het wordt zelfs gevraagd door
invloedrijke lieden van alle partijen.
4. Eindelijk willen we ook nog een
degelijker en rechtvaardiger kiesstel
sel. Wij vragen eene evenredige ver
tegenwoordiging, die aan elke partij
het aantal gekozenen toekent volgens
het getal bekomen stemmen.
De liberale partij zal met omver-
biddelijke kracht voortstrijden tot het
veroveren van de vier rechtvaardige
hervormingen.
De toekomst is aan ons!...
Wij hebben de verschilende klach
ten gelezen, die hier en elders zijn
voorgelegd geworden aan de onder
zoekingscommissie, ingesteld bij mi
nisterieel besluit. Wat ons grootelijks
heeft verwouderd, dit zijn de alge-
meene klachten tegen de coöperatie
ven en niet een enkele ten laste der
talrijke kloosters! Zijn er wel grooter
mededingers der burgerij dan de
kloosterorden?
Daar zij niet in 't klein verkoopen,
denken de kleine burgers, dat zij van
het kloostergoedje niets te lijden
hebben. Hun oordeel des aangaande
is nochtans volkomen valsch. Opdat
er handel en neering zij, moet men
het geld laten rollen, dit is vroeger
zoo geweest en dat zal immer zoo
wezen! Doen de kloosters zulks? Hoe
genaamd niet! Zij houden hun zilver
en goud goed in hunne zware geld-
koffers geborgen, vergrooten dagelijks
hun fortuin en onttrekken zoodoende
het geld, aan de handelsbeweging.
Waar zijn de kleermakers, schoen
makers, bakkers, kruideniers, enz.,
die mogen leveren aan de kloosters?
Men zal ons opwerpen, er zijn er, ja,
doch zeer gering in getal en dan nog
moeten zij het bestkoopst mogelijk
leveren.
Maar wat erger is: de kloosters
brengen vele door hen vervaardigde
produkten op de wereldmarkt.
Ze zijn brouwers, stokers drukkers,
kleermakers, ondergoedbewerkers,
handelaars. Wie kent niet het trapi-
stenbier, de fransche paterswijnen
de drukkerij van Averbode tegen
Diest? Wie heeft nog niet horen spre
ken van het lappen, het hemden
maken, het fijn kleergoed der kloo
sterzusters? Wie levert 't bestkoopst
de fijne kanten? En aan wien is het
onbekend dat zekere kloosterorden
ontelbare groote winkels hebben,
waar strooien lieden in den schijn
eigenaars van zijn? Moest men ze al
len kennen de prachtige volgepropte
huizen, die eene ongemeene mededin
ging voeren tegen de burgerij, wat
zou men verbaasd staan opkijken!
Vanwaar zijn immers hun ontzag
lijke fortuinen gekomen, in zoo eenen
korten tijd?
Sedert de klerikalen aan het bewind zijn,
hebben zij het Staats- en Gemeente-onder
wijs bijüa gansch ontredderd, officieele
scholen afgeschaft langs alle kanten, ten
voordeele van gestichten die beter dompers-
broeinesten zouden genoemd worden dan
scholen.
Gij denkt misschien, beste lezers, dat het
alzoo bespaarde geld tot het een of ander
nuttig doel besteed wordt? Abuis, brave
lieden! Dit geld, en nog veel ander erbij,
vindt ook den weg tot do algemeene kas van
Mr Paapmans, maar op eene bijzondere
manier.
Daar het deficiet nu toch niet meer ge
loochend kan worden, is het wel toegelaten
over sommige uitgaven te spreken welke de
naam verdienen van politieke uitgaven,
omdat zij gedaan zijn ten voordeele der partij
die aan het bewind is.
Over eenige weken stelde 1'Etoile Beige"
vast dat enkel de klerikale lagere scholen
jaarlijks aan Staat, Provinciën en Gemeenten
de bagatel kosten van negen millioenen
franken!
In zijn nummer van woensdag laatst, gaf
hetzelfde dagblad eenige cijfers welke ver
dienen overgenomen te worden tot stichtiDg
onzer lezers.
Het budget van 1903 voorziet eene uitgave
van 2 millioenen 55,000 franken te verdeelen
tusschen gemeente- aangenomene- en private
gesubsidieerde bewaarscholen en scholen
voor volwassenen. De kredieten zijn vast
gesteld per klas en volgens het middelmatig
getal kostelooze leerlingen.
De gemeente-bewaarscholen tellen 1392
klassen met 77.511 leerlingen, 't zij dus ge
middeld 55 leerlingen per klas.
De klerikale scholen ('t is te zeggenaan
genomene en private-gesubsidieerde) hebben
2.004 klassen met 127.264 leerlingen, of ge
middeld 64 leerlingen per klas.
Het gevolg hiervan: meer dan de helft
van het krediet toegekend aan de bewaar
scholen zal gegeven worden aan de kleri
kale scholen.
De gemeentescholen voor volwassenen tel
len 2887 klassen met 07.835 leerlingen, dus
een middelmatig getal van 23 leerlingen per
klas.
De klerikale scholen voor volwassenen
hebben 1556 klassen met 50.404 leerlingen,
of gemiddeld 32 leerlingen per klas.
Besluit: Bijna de helft van het krediet
voorbehouden tot den dienst der scholen
voor volwassenen zal gegeven worden aan
klerikale gestichten
Dus, meer dan een millioen zal gegeven
worden door de schatkist om toelagen te
verleenen aan werken der politieke partij
door de kansen der stemming aan het bewind
geroepen.
Meer nog; het driejaarlijksche verslag
over het lager onderwijs stelt vast, dat de
weldadigheidsbureelen, de gemeenten en de
provinciën tusschenkomen voor ten minsten
een millioen en half franken per jaar in de
uitgaven veroorzaakt door den dienst der
klerikale bewaarscholen en scholen voor
volwassenen.
In andere woorden9 millioenen voor de
lagere scholen, 21/2 millioenen voor bewaar-
en volwassen scholen, dit maakt 11 1/2 mil
lioenen voor zuiver klerikaal onderwijs!
't Is redelijk vet, maar het is noch niet
alles, want er bestaan nog andere categoriën
van scholen. En het ergste is dat een groot
deel dier toelagen terecht komt bij nietge&i-
plomeerde onderwijzers (aan diegenen welke
een diploma hebben geeft men hongerloonen!)
en nonnen. Zoodoende wordt bet geld van
iedereen gebruikt om toelagen te verleenen
en renten te geven aan kloosters, al waren
zij door vreemdelingen bevolkt.
De klerikalen verliezen het begrip der
onzijdigheid van den Staat; zij vergeten dat
deze slechts aan nationale werken toelagen
mag verleeneü, zij gelijken meer en meer
aan de politiekers der Zuid-Amerikaansche
Republieken, waar de partijen, ieder op
hunne beurt, de plundering inrichten der
openbare schatkist.
Duivels zak is nooit vol al wierd hij
door een pastoor gedragen
Verleden jaar waren er zoovele oudjes, die
een klein pensioen van eenige centiemen
daags trokken dat ons ministerie, dat niet
meer weet van wat hout pijlen maken en
nog onlangs slechts tijdelijk zijne redding
vond bij den Alcoolduivel, een streng onder
zoek doen instellen heeft, om te weten wie
er waarlijk recht heeft op pensioen. De re
geering eischt dat de wet op de ouderdoms
pensioenen naar de letter toegepast wordt
we mogen dus met volle verzekerheid zeggen,
dat voorzeker meer dan de twee derden der
aanvragen zullen verworpen worden.
Want.... ons ministerie zit tot over de
ooren in de krot en het klerikaal bestuur
wordt rot!...
De schoonste dag mijns levens
ware deze waarop ik den laatsten
Belg den laatsten druppel genever
zou zien drinken.
Zoo sprak graaf de Smet de Naeyer in den
Senaat.
En de 200,003 herbergiers van het land
vragen:
De volledige afschaffing van den
verkoop van sterke dranken.
Wij zien met genoegen dat de Belgen zijn
wakker geschud.
HET WEEKBLAD
ft
