VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT. Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad. Zeventiende jaar. Zaterdag 28n November 1903 Nummer 48. De Toekomst. Onderwijs bij lotelingen. Een Liberaal Congres De wet op de schrijversrechten. em Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor den bulten. 2.50 fr. voor stad. Per 6 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoncen: 15 cent I* drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100 Alle berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als- Made die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat. Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij us onderteek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden ii;et opgenomen. Hoe dikwijls hebben wij geschre ven dat den Belgischen gezichteinder bezwangerd was door onweerswol ken! Ja, dat de opeenhooping derzei - ve een orkaan zou te weeg brengen, hetwelk alom verwoesting en vernie ling zoude verrichten. Immers, eene bijna twintigjarige regeering, be staande uit de meest slaafsche lijf knechten der bisschoppen van België, moet onbetwistbaar leiden naar een toestand, waartegen de moderne be grippen van eerlijkheid en recht, in opstand komen. De verwaande alopslurpende over macht der priesterpartij en hare uit- tartende politiek, moet wel gevaarvol voorkomen bij al degenen welke de geschiedenis der Roomsch katholieke kerk een weinig kennen. Ja! die kerk mag zich roemen de beschaafde wereld beheerscht te heb ben. Zij heeft een tijd lang getroond over een gedeelte van het mensch- dom... Doch... haren troon moet toch zoo stevig niet geweest zijn, zooals Petrus wel wilde beweren, wanneer hij uitriepOp deze rots zal ik mijne kerk bouwen, waartegen de machten der Hel niets zullen vermogen Toen de katholieke kerk glorievol haren scepter zwaaide over het menschdom, dan was zij gebouwd op fondamenten die voor naam droegen Onverdraagzaamheid, verdrukking, bijgeloof en fanatism, en haren troon was gevestigd op hoopen lijken en stroomen bloed... Het zijn die overheerlijke bescha vende en... menschlievende praktij ken, die de macht der kerk hebben tot stand gebracht, en waardoor zij er in gelukt was dezelve een tijd te behouden. Doch alles is vergankelijk op deze wereld zelfs de overmacht, dealleenheersching der R. K. Kerk. Dat de geestelijkheid en hare we reldlijke steunpilaren, die vervlogen grootheid, die roemvolle tijden in hunnen vollen luister zouden willen hersteld zien... dat lijdt geen de min sten twijfel maar... tusschen de wenschelijkheid en den wezentlijk- heid, ligt een groote afstand. En toch meenden wij redenen te hebben om beducht te zijn voor de toekomst! Het zou immers niet de eerste maal zijn, dat het menschdom zijn eigen verderf zoude te gemoef loopen en zijn eigen ondergang be werken Legde de katholieke partij het niet goed aan boord, om stilletjes aan maar zeker, het openbaar gevoelen te ontzenuwen en moedeloos te ma ken, door allerlei onrechtvaardige voorrechten te handhaven, het onder wijs te ontredderen en af te schaffen, en vooral door de klerikaliseering der Staatsdiensten, van het leger en der magistratuur. Allen heillooze en afschrikwekken de voorteekens eener sombere toe komst. Doch... een verheugend ver schijnsel, een verblijdend licht gaat voor ons op.en voor de priesterpartij is onze zegeklok hare doodsklok. Inderdaadde Gemeentekiezingen beheerd door eene wet die haar be roemen mag op de eerlooste, de on rechtvaardigste basissen gevestigd te zijn, en die werkelijk tegen de vrij zinnige partijen gesmeed werd, zijn ons komen opbeurenen moeten ons aanvuren om met meer krachtdadig heid en vooral met meer volharding dan ooit, de klerikale partij te be vechten, en deftig te strijden ten bate der liberale grondbeginselen. Waarlijk, er kan een oogenblik van verveling, van moedeloosheid komen vooral als zijne partij het on derspit heeft gedolven ten gevolge van verraad, bedreiging en omkoo- perij... De groote steden hebben de aanvallen der Roomsche benden we ten af te slaanDe lichtpunten zul len blijven schitteren aan den don keren belgischen hemel, welke naar wij verhopen, weldra als vuurbakens genoegzaam licht zullen verspreiden ten einde de bevolking te doen be grijpen, dat het klerikalism de alge- meene vijand is, welke in 't belang van land en volk, van volksverlich ting en vooruitgang dient vergruisd te worden Geen moed verloren te rug aan 't werk Dan zullen wij op onze beurt kunnen zeggen.de toe komst is aan ons. De vrijzinnige burgerlijke macht, gegrondvest op de verdraagzaamheid, de vrijheid en de menschlievendheid, en verheven op den troon van voor uitgang, verlichting en volksgeluk, is bestand tegen alle aanvallen, en wel zóódanig, dat de vereenigde krachten der jezuiten en papenbende tegen haar niets zullen vermogen. De Parijzer dagbladen brengen ons het volgend stichtend nieuwsje. Op 17.110 jongelingen ingeschre ven in de 20 arrondissementen van Parijs, zijn er maar 64 die noch le zen noch schrijven kunneD. Van dit cijfer zijn af te rekenen 51 jongelingen, aan welke het onmo gelijk was eenig onderwijs te geven, (zinneloozen, onnoozelen, enz.) er H blijven dus enkel 13 ongeletterden, min dan X op XOOÖ. Hier, in België, op de 6,500 lote lingen van 1902, telde men er 7187 gf 11.10 ten honderd, die konden lezen noch schrijven! Op de 12.286 mannen bij het leger ingelijfd, in 1901, en op dit oogen blik onderzocht, telde men er 1610 of 10.35 ten honderd die hoegenaamd geen onderwijs hadden ontvangen. Dus, op duizend Franschmans van 20 jaar, is er ternauwernood één ongeleerde, op duizend Belgen van denzelfden ouderdom zijn er meer* dan honderd! Maar 't is gelijk, België is weeral vooruit in drankverbruik, zooals het achteruit is in volksopvoeding, in geleerdheid Proficiat, M. de Trooz! En M. Colaert vroeg ons de statis tieke, hoe belachelijk! Sedert eenigen tijd werd er in de druk pers veel gesproken over de vraag of het al of niet nuttig zou wezen een liberaal con gres bijeen te roepen? Wanneer men de radikalen van Luik en Gent uitzondert, men mag zeggen dat het gedacht van een Con gres door al de liberalen zeer ongunstig aanveerd is. Het kon, ons dunkens, niet anders wezen, vei mits wij sedert 1900 een liberaal volksgezind programma hebben, welk iedereen kan bevredigen en dat dan ook door iedereen kan aanveerd worden. M. Janson ook heeft het gedacht van een Congres bestreden en daartoe geeft hij de zelfde redenen op als de gematigde liberale bladen. M. Janson is, onder andere, van gevoelen dat het programma der linkerzijden, libera len. en vooruitstrevers, niet opgehouden heeft voldoende te wezen als vereenigingspunt tusschen de deelen der partijhij heeft de provincie aangeraden de politieke richting te volgen van den liberalen blok in de hoofd stad en hij geeft aldus onrechtstreeks eene les aan de Luikscke radikalen, die, na zich van de liberalen gescheurd te hebben, om met de socialisten samen te loopen, nu de eenheid der liberale partij zouden willen bewerken, door een deel barer krachten te verpletteren 1 M. Janson zegt in een artikel van Le Raülement Mijn inziens, de vereeniging van een liberaal Congres is nutteloos. Tengevolge der kiezingen van 1900, de liberale sena- tors en volksvertegenwoordigers, de tol- ken en de organen hunner kiezers en de noodzakelijkheid inziende de richting der partij te bepalen, hebben den 21 December 1900 een programma aangenomen, opge- vat in eenen breeden volksgezinden geest en dat de belangrijkste hervormingen be- vat nopens welke zij het eens zijn. En verder schrijft de heer Janson nog: De opstellers van dit programma heb- ben gedacht en ik meen dat zij gelijk hadden dat het een genoegzaam uitge- breiden werkkring aanbiedt voor de werk- zaamheid der liberale partij en dat het goed geschikt was om de liberale eenheid te bewerken, alsook om nieuwe partij- gangers te winnen. En nog verder Ongetwijfeld lost dit programma al de vraagstukken niet op. De liberale partij, die uit haren aard zelfdepartij der vrij - heid en der verdraagzaamheid is, kan aan hare leden geen geheele en volledige een- stemmigtieid opdringen. Het is voldoende dat er op de belangrijkste en noodigste punten eene eerlijke en rechtzinnige over- eenkomst besta. Dat is gedaan. M. Janson deelt niet altijd het gedacht aller liberalen; maar, in deze omstandigheid, zal zijne taal, ingegeven door de tegenwoor dige omstandigheden, eene algemeerve goed keuring verwerven, tenzij, misschien, van wege de radikale groepen van Luik en Gent. De tijd der verdeeldheid is voorbij. Het tijdperk is voorbij, waarop de liberale partij meende zich om den toestand niet te moe ten bekommeren, denkende dat een terug werkend en verslavend klerikaal Gouver nement niet lang kon recht blijven den kende ook dat onze tegenstrevers de hand niet zouden durven leggen op het openbaar onderwijs. Sedert 1884 hebben wij den tijd gehad om onze begoochelingen te laten vallen; de vrienden van recht en vrijheid, de liberalen van allen rang en stand, hebben de oogen geopend voor r!e wezen tlijkheid van het kle rikaal gevaar; Het openbaar onderwijs werd vernietigd en overal zag men, met het geld der lastenbetalers, ja, zelfs met het geld van den werkman, verbruiker van belaste eetwaren en kleederen de vrije en de kloosterscholen vermenigvuldigenvette plaatskens maken voor kozijntjes en vriend jes; ja, onze vrije instellingen in gevaar brengen onder de leiding eener plichtverge- getene geestelijkheid, die den dienst des Heeren verlaten heeft, om zich hals over kop in de politiek te werpen en onze vrij heden te bestrijden. Met den klassenstrijd is er niets te win nen, maar eerder alles te verliezen. Het li beralisme moet op zich zelve rekenen en zich steunen op zijne grondbeginsels van vrijheid en vooruitgang, op zijne volksliefde, die rechtzinnig en ongeveinsd is. Wij moe ten wei ken voor onze edele gedachten, die vroeger ons vaderland vrij en voorspoedig gemaakt hebben. Wij moeten verwijderen wat ons ver deelt, om alleen te denken aan hetgeen ons vereenigt. Alle persoonlijkheden, alle afzonderlijke en afwijkende pogingen moeten van kant gesteld worden en plaats maken voor de hoogste belangen, welke op het spel staan. De liberalen moeten zich den lande dóór vereenigen, omdat het niet meer toegelaten is anders te werk te gaan; en, dat zullen zij doen tot spijt van wie 't benijdt Op de vergadering, Zondag te Brussel ge houden door de afgevaardigden der toon tooneelmaatschappijen waarvan de vertegenwoordigd waren, werd cr her ziening der wet van 1886 op de schrijvers- rechten gevraagd. en 31 HET WEEKBLAD

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1903 | | pagina 1