VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT. Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad. Achttiende jaar. Zaterdag 6n Augusti 1904 Nummer 32. Te Komen. Het geval van M. Van Elslande. STADSNIEUWS. Abonnementsprijs Yoorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor dea buiten. 2.50 fr. voor stad. Per 6 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Annonoen: 15 cent drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centlemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100 Alle berichten ran verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als- i die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrjj ouderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen. Te Komen bestond er, tot vóór enkele maanden, een enkele katholieke muziekmaat schappij l'Union Musicale 't Was eene harmonie, en er bestond ook tot voor kort een harmonische verstandhouding onder de Komensche katholieken. Dezen hadden gedacht dat het zóo zou voortgaan met die politieke en muzikale harmoniën, maar zij hadden zonder den waard gerekend. Of, indien gij 't woord waard niet goed vindt, ze hadden geene rekening gehouden van de inmenging, in hunne zaken van den baas, of liever den baasspelereenieder begrijpt al dadelijk dat er sprake moet zijn van den zeer eerweerden heer pastoor. Die zeer eerweerde heer pastoor aldus, is, nog niet al te lang geleden, te Komen aan geland, van uit een klein plaatsje uit het noorderlijke deel van West-Vlaanderen. Daar had hij in feiten de rol gespeeld van burge meester, schepen, veldwachter, ordoDnateur van 't armbestuur, inspecteur der goede ze den, enfin, een beetie van aIIas mi «r de opperheer geweest, de draaispil van wa er maar in 't openbaar ol in 't privaat leven gebeuren mocht, en aan zulke verhoudingen gewoon, kwam te Komen als zielenherder aan. Hij was er reeds zoodanig aan gewoon, dat hij er maar op losging, den katholieken burgemeester M. Van Elslande, hevelen te geven, net als op zijn vroeger boerendorpje. En 't viel hem niet meê. Burgemeester Van Elslande drukte hem op 't hart dat, in be stuurlijke zaken, de pastoor hem als mensch wel wenken of raad mocht geven, maar dat hij van hem als priester geen bevelen ontving, en op zijn aandringen geen daden zou begaan, die streden met zijne eigen ge voelens. Van daar dan de twist. Bij de laatste ge meente verkiezingen, bij voorbeeld, kwamen twee katholieke lijsten in worsteling met malkaar. En in de oude katholieke muziek maatschappij V Union Musicale ontstond er ook al ruzie. Ze was gaandeweg te veel de maatschappij van Mijnheer den pastoor» geworden, en de vrienden van den burge meester verlieten de maatschappij, om op eigen hand de nieuwe harmonie commu nale te gaan stichten. Een paar weken geleden nu, stierf de oude voorzittter der oude Union Musicale. En al de muzikanten of muziekliefhebbers 't zij ze nog deel maakten van de Union, 't zij ze een lid w aren geworden van de harmonie communale, gingen zijne begrafenis bij wonen. Onder de mannen van de harmonie com munale bevond zich de heer Van Elslande junior, 's burgemeesters zoon. Als deze naar de offerande ging weigerde hem de pastoor zijn jodteeltje en de kappelaan wilde hem ook al geen doózantje geven. Dat heeft, naar men zegt, schandaal verwekt; Een heele hoop Komensche katholieken hebben durven denken en zeggen dat het gedrag van hunnen herder alle palen der behoorlijkheid te buiten ging. En op zijne beurt heeft een van 's pastoors vrienden in het Journal d' Ypres van 23 Juli een artikel afgekondigd, dat 's pastoor's hou ding uitlegde. Deze zou enkel zoo gehandeld hebben omdat een maand of vijf voor dezen, de heer Van Elslande zoon zelf zou het zegen- pateelije geweigerd hebben. Van zijnen kant heeft de heer Van Elslande geprotesteerd in eenen brief aan het Jowmal d' Ypres, en die brief werd onder den vorm van bijzondere afttraMMD, te Komen rondgestrooid. De heer Van Elslande junior, beweert dat hij in fe bruari den pastoor niet uitgedaagd heeft, maar dan reeds van den zeer eerweerden een eerste affront ofte kaakslag heeft ont vangen. De pastoor zou dus dubbel plich- tig zijn. 'T is een heel tempeest in een kapper troe bel water. Rechtuit gesproken, de heeren Van El slande, vader en zoon, komen ons voor als zeer naïeve menschen Wat is dat nu voor eene manier van katho liek zijn, mijnheer de burgemeester! Gij wilt baas zijn in uw gemeentehuis, en den pastoor meester laten in zijne kerk. Maar weet ge niet dat ge eeu infaam liberaal wordt als ge't zoo verstaat! En gij, heer Van Elslande zoon, die ook katholiek zijt en verstaat dat de pastoor meester blijve in de kerk, verbaast u dat de pastoor onder dat meester zijn ook het recht verstaat, de buitensporigste en grofste dingen uit te zet ten! Wat ons verbaast is alleen uwe ver bazing. Hetgeen te Komen gebeurt ligt in den uOT hft-èed machtig, krachtig en invloedrijk man noo- dig Die man was vader Van Elslande. Nu denkt zich de pastoor sterk genoeg om niet meer te moeten den man inzien die zijne kracht heeft helpen vormen, en tracht hem dus over boord te gooien. Dat is in zoovele plaatsen gebeurd, dat men werkelijk moet van Komen zijn om daarin te verschieten. Het verwondert den heer Van Elslande zoon, dat het Journal d! Ypres orgaan der katholieke partij van 't arrondissement, zoo maar dadelijk zich heeft willen mengen inden twist tusschen katholieken die te Komen heerscbt. Weet de heer Van Elslande dan niet dat, evenals Lodewijk XIV zegde „1' Etat c'est moi de drietuiten ook de leus hebben wij zijn de katholieke par tij Weet hij niet dat de rechtstreeksche beheer- sching van 't openbaar leven door de geeste lijkheid het doel en de reden van bestaan is van de katholieke partij. Weet hij niet dat een katholiek burgemeester of zelfs minister hoofdzakelijk zijne rol moet beperken tot dien van een figurant, een strooien man of ma- rinnet, waarvan pastoor, deken, bisschop of aartsbisschop al de touwtjes in handen heb ben? Weet hij Diet dat hetgeen te Komen voorvalt overal gebeurt waar een aanzien lijke katholieke meerderheid bestaat, bij voorbeeld in bijna al de dorpen van Lim burg waar er eene partij van den pastoor bestaat tegenover de partij van den kasteel heer, van den burgemeester of van.... den boerenbond waar de kappelaan geen voor zitter en de koster geen schatmeester is Ach, Mijnheer Van Elslande, waaróm weet gij dat niet Ge vindt het ook zonderling dat in zoo korten tijd de strijd zoo bitsig en hard werd tusschen een pastoor en eenige overeenspan- nige katholieken. Wel, beste heer Van El slande, neem da naaste week eens den trein naar Somergem, en ga een half uurtje pra ten met Hector Plancquaert. Hij zal u ver tellen hoe de pastoor het aan de kinderen van Somergem op sir af van zonde verbood te spelen met de kinderen van de familie Plancquaert; hij zal u vertellen hoe de boer die op de brouwerij der Plancquaert's een vat bier ging bestellen, 's namiddags het be zoek kreeg van den pastoor, hem zeggende dat hij wel den eigenaar zou brengen tot het niet vernieuwen van zijne pacht, indien 'tnog voorviel. Hij zal vertellen dat het zelfde gebeurde met bakker en smid, wagen maker en slachter. En ga van Somergem naar Aalst, en kijk daar eens zelf rond. Gij zult er dozijnen godvreezende huisgezinnen leeren kennen, die in twee drie jaar glad ge ruïneerd werden, omdat ze in verstandhou ding leefden met de gebroeders Daens. En gij zult er ook vernemen dat al de dorps priesters die, in 't begin van Daen's optreden, sympathie voor hem gevoelden en toonden, door't bisdom verplicht werden hunne hou ding om te keeren, ofwel eenvoudig weg ver plaatst werden buiten 'tland van Aalst. En als gij van die reis zult weergekeerd zijn, Mijnheer Van Elslande, zult gij eens een klein onderzoek instellen in de omstre ken van Yper zelf. Gij zult er leeren hoe burgemeesters en schepenen werden afge- kletst, door 's pastoors toedoen, na soms twintig en dertig jaar dienst, eenvoudiglijk omdat zij 't met den pastoor niet meer eens waren door het toekennen van hulp gelden aan 't muziek van mijnheer den pas toor, aan de school van mijnheer den pastoor of aan 't huis van mijnheer den pastoor eens zijn voorkeur nad gegeven «i.w» nieuw aangekomenen of nieuw overgeloope- nen, die hem rijker of nog gemakkelijker te breidelen voorkwam. En gij zult misschien ook wel te weten komen waarom gaandeweg te Yper M. Sur- mont die toch wel een man uit een stuk was sedert jaren nog slechts door de gees telijkheid geduld werd, en eindelijk over boord gegooid wanneer zijn invloed was in gekrompen, en.... zijn cofïre-fort vervangen door dien van een andere melkkoe. De godsdienst en de politiek hebben met malkaar niets te zien De priester is ten zijnent in de kerk en de burgemeester in 't stadhuis. Denkt gij dat zoo, M. Van Elslande Gij zijt er wel mee Doe eens do oogen open, en gij zult zien dat voor 't meerendeel de priesters zelf la chen met hunnen godsdienst, die in hunne handen een slecht middel wordt tot onder drukken en tot geldslaan. Is het in naam van den godsdienst dat we bijna eiken zondag door Yper s straten een politieke turnersgilde door eenen pries ter aangevoerd zien? Is 't in belang van den godsdienst dat de geestelijkheid |aan eene huisvrouw de absolutie weigerde, omdat haar man een liberaal blad las. Was het in den naam van den godsdienst dat een pas toor die 's avonds aan een offlcieele onder wijzeres de absolutie gaf, haar s anderen daags bij 't communiceeren oversloeg? Is 't in den naam van den godsdienst dat een pastoor aan 't eene kind de toelating geeft zijn eerste communie te doen en aan 't an dere niet, omdat het eene kind hier en 't andere daar ter schole gaat? Is het in 't be lang van den godsdienst dat in een dorpje aan den IJzer de pastoor eiken zondag zijn preek onderbrak om Pier of Jan of Siska uit te maken, die naar zijn goesting te vroeg of te laat naar de hoogmis kwam? Is 't in be lang van den godsdienst dat de geestelijk heid van Yper een grooten dienst deed in de Sint-Maartenskerk tot lavenis der ziel van iemand die zich te Brussel civiel had doen begraven? Is het \x\t godsdienstig en \]scv dat de heeren paters die in de dorpen gaan missiën preken, altijd ten minste éen be langrijk sermoen houden, waar de kinde ren niet mogen heen komen, en dat niets anders behelst dat een belastering en venijn- spuwerij op de politieke tegenstrevers van en pastoor. Is dat alle* in 't belang van den godsdienst Gij zult ons antwoorden, M. Van Elslande, dat het niet overal gaat als te Komen. De vorige pastoors zult gij zeggen, waren geen vechthaantjes als die van heden. En dat kan waar zijn. Er zijn inderdaad verscheidene soorten van priesters. Er zijn vechters bij, en flikflooiers, en diplomaten, en vreedzame menschen. En volgens de be langen van 't oogenblik weten de bisdom men zeer propos voor elke plaats den godsdienaar te kiezen die er 't best past. Waar er een hevige strijd bestaat, waar de liberalen aan 't hoofd zijn, bij voorbeeld of nog eenigszins machtig, stelt men vecht hanen, die voor niet een middel terugdein zen. En dat soort wordt bijbehouden tot de strijd gezakt en de overwinning behaald is. Dan komen de diplomaten of, die de gemoe deren bedaren, en de niet al te erg verbitter den naar 't kamp der goeden pogen over te halen. Dan volgen eindelijk de vreedzame pastoors,die doen alsof ze niet wisten dat er op hunne parochie politieke partijen beston den, en die, zooals 't heet, schijnbaar allen dan kan de priester gerust in zijn parochie voortleven. Is ze echter gemeenddan wordt hem, juist als den priester-diplomaat, een kappelaan toegevoegd, die een haantje vooruit is, en die in 't eerste geval zijn chef zal bewaken, en in 't andere de hatelijkhe den zal plegen, die de pastoor zelf niet mag bedrijven zonder zijn reputatie van inschik kelijk mensch te verliezen,... De samenstel ling van Yper's geestelijkheid is steeds in dit opzicht een toonbeeld geweest En wat gebeurt er nu met de priesters dan die zich niet willen mengen in den politie leen strijd? Ga zien waar menschen blijven als pastoor Delescluze of Hugo Yerriest, of Guido Gezelle, en gij zult weten in welke vergeethoeken die menschen geplaatst wor den Mijnheer Van Elslande, gij die u katho liek noemt, hebt gij al die dingen nooit acht geslagen? Het kan zijn, maar nu moeten U de oogen opengaan. En 't zou ons wel ge noegen doen te vernemen dat gij er tot hier toe weinig over hebt nagedacht. Want het is schooner lang gefarceerd geweest te zijn, dan even lang farceur te hebben gespeeld, en toch op 't laatst, in 't een en in 't ander geval, het slachtoffer van de farce te wor den. Andere besluiten zult gij nu wel zelf kun nen afleiden. Nog de Rioolen der Waterkasteel en Nieuwe straten. 'T Is waarlijk spijtig alzoo moeten te werke gaan om iets te weten of te bekomen van ons stadsbestuur. Den 4" Juli schreef ik aan de Heeren Bur gemeester en schepenen, mij te laten weten welk besluit zij genomen hadden, nopens de werken der Rioolen in de Waterkasteel straat; ten einde de verbindingsbuizen te kunnen aanleiden der nieuwe gebouwen; en met dezelfde gelegenheid vraag ik do te ruggave der 10 die gestort zijn geweest voor borgsom tegen het opbouwen binnen de twee jaar. Geen antwoord. Den 18" Juli vraag ik eene herinnering over mijnen briet van den 4n Juli,en eindelijk zijn wij den 6" Augustus, en nog geen ant woord. HET WEEKBLAD

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1904 | | pagina 1